ΑΡΧΙΜ. ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΑΘΑΚΗΣ: "Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΗΤΑΝ ΓΕΜΑΤΗ..."

Ομιλία αρχιμ. Μιχαήλ Χαρ. Σταθάκη 

Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου 2022 

Ιερός Ναός Αγ. Γεωργίου Νέου Ψυχικού 

Εκατονταετές Μνημόσυνο Μικρασιατών Προσφύγων 

Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Κορίνθου κ. Διονύσιε, 

Αξιότιμε Δήμαρχε Φιλοθέης-Ψυχικού κ. Γαλάνη, 

Αξιότιμοι Αντιδήμαρχοι, 

Αγαπητοί μου αδελφοί, 

Πέντε ολόκληρα χρόνια μετά τον καθαγιασμό του θυσιαστηρίου του Ιερού μας Ναού, διά των τιμίων χειρών σας Σεβασμιώτατε, κατόπιν σχετικής ευλογίας και αδείας του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου μας, είστε και πάλι εδώ, στο Νέο Ψυχικό, την γενέτειρά σας, για να τελέσουμε το εκατονταετές μνημόσυνο των Μικρασιατών προσφύγων και ιδρυτών του προαστίου τούτου με την «ευκαιρία» της επετείου συμπληρώσεως εκατό ετών από την Μικρασιατική Καταστροφή το 1922. 

Με διακατέχει συγκίνηση διότι όλοι μας βρισκόμαστε σε έναν τόπο που είναι ταυτόχρονα ναός και η πλατεία που εχθές και σήμερα είναι γεμάτη από προσκυνητές είναι ταυτόχρονα και προαύλιο του ναού μας! 

Εχθές το απόγευμα καθώς συναχθήκαμε όλοι εδώ στην πλατεία του Αγ. Γεωργίου νιώσαμε ένα ρίγος χαράς και συγκίνησης γιατί η πλατεία ήταν γεμάτη και ήταν γεμάτη από νοήματα, όπως λέει το τραγούδι, αλλά και διότι «η πλατεία είναι γεμάτη και από το πρόσωπό σου κάτι έχει σωθεί...», όπως λέει πάλι το ίδιο τραγούδι.

Αλλά ποιο είναι το πρόσωπό σου; Ποιο είναι το πρόσωπό μας; Είναι το πρόσωπο που αντικρίζουμε σε αυτή την πλατεία του Αγ. Γεωργίου. Την πλατεία στην οποία ξαναγεννήθηκε ο Άγιος Γιώργης ερχόμενος από τη Μικρά Ασία, στην πλατεία που γεννήθηκε το Νέο Ψυχικό, στην πλατεία που συνέχει τη ζωή μας, στην πλατεία που γεμίζει τη Μεγάλη Παρασκευή, που γεμίζει στην Ανάσταση, που έχει κόσμο σε βαφτίσια και κηδείες, σε χαρές και λύπες, που γεμίζει τα απογεύματα του καλοκαιριού παιδικές φωνές και τις νύχτες του χειμώνα γεμίζει από νοσταλγικά του θέρους και του έαρος βλέμματα, που στέκουν ασφαλισμένα πίσω από τα παραθυρόφυλλα των διαμερισμάτων της πλατείας μας... 

Η πλατεία μας, αγαπητοί μου αδελφοί, είναι ως εκ τούτου γεμάτη κίνηση, παρά την ακινησία της. 

Αλλά και η σημερινή ημέρα, η σημερινή εορτή, μήπως δεν είναι γεμάτη ζωή και μηνύματα; 

Νομίζω πως το μήνυμα, το νόημα των εορτών με αφορμή την Μικρασιατική Καταστροφή κρύβεται μέσα σε μία ακινησία και σε μία κίνηση, όπως η πλατεία μας, η πλατεία του Αγ. Γεωργίου. 

Και θα σας εξηγήσω ευθύς αμέσως... Στη χθεσινοβραδινή λιτάνευση της Παναγίας της Ατταλειώτισσας, δεν ήξερες αν έβλεπες πιστούς που λιτανεύουν μια εικόνα ή προσφυγικό καραβάνι από τα Μαρμαρένια Αλώνια της Μικρασίας, που έφτασε εδώ κουβαλώντας το «είναι» τους, κάνοντάς μας ακόμα πιο πλούσιους, χαρίζοντάς μας λίγο από το φως τους. 

Σήμερα, μέσα στον Ναό, η εικόνα του ιερομάρτυρος Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης, μας μαρτυρούσε για το παράδειγμα του ιεράρχου που έμεινε και υπέστη. Που υπέστη μαρτυρικώς και ανυψώθη. Που ανυψήθη στο πάνθεον των αγίων της πίστεως... 

Και σκέφτομαι αδελφοί μου το δίπολο κίνησης και ακινησίας. Η πλατεία μας στέκει ακίνητη και δίνει φως και χαρά σε όσους πατούν πάνω της. Όσοι πατούν στην πλατεία της δίνουν ζωή, νόημα και τη φωτίζουν με τα πρόσωπά τους. 

Όλος ο ελληνισμός και η ιστορία μας για να είναι ένδοξοι θα πρέπει να λάβουν -να λάβουμε- θέση ως άλλοι Χρυσόστομοι ή ως άλλοι Μικρασιάτες, ως άλλοι Ίωνες. Είτε να διαλέξουμε να μείνουμε, όπως ο ιερομάρτυς, και με την ακινησία μας αυτή να γίνουμε φως για τον κόσμο, είτε να φύγουμε όπως οι πρόσφυγες και με την κίνηση αυτή να μεταφέρουμε το φως στον κόσμο. Είτε μείνουμε, είτε φύγουμε, θα πρέπει η ζωή μας και το έργο μας, τα μάτια μας και τα χείλη μας να εκπέμπουν φως. 

Για να επιζήσει ο ελληνισμός θα πρέπει εμείς να εκπέμπουμε φως! Δεν έχουμε άλλη επιλογή... 

Ο γενάρχης των Ιώνων, ο Ίωνας, γιος του Απόλλωνα και Κρέουσας, εγγονός του Ερεχθέα, του μυθικού αυτού βασιλιά των Αθηνών, βρίσκεται θαμμένος στα Μεσόγεια της Αττικής σε μια περιοχή του αρχαίου Δήμου των Ύπερθεν Ποταμίων, καθώς είναι το μοναδικό σημείο το οποίο αντικρίζει την Μικρά Ασία χωρίς να παρεμβάλλεται κάποιο από τα νησιά των Κυκλάδων. Ο γενάρχης των Ιώνων κείτεται ακίνητος στην Αττική γη σαν προφητεία από το απώτατο παρελθόν για το προ εκατό ετών παριππεύσαν ήδη μέλλον. 

Η «καταστροφή» της Μικράς Ασίας δεν είναι η πρώτη μας, αλλά δεν είναι και η τελευταία μας… Αυτός ο μήνας, ο Σεπτέμβρης, ο γεμάτος μυρωδιαστές από μούστο αναμνήσεις και πανηγυρικές συναντήσεις τρυγιστών του καρπού της αμπέλου, πόσα δεινά δεν έφερε στο γένος μας;… 

Ο Σεπτέμβρης είναι ίσως ο αμπελουργός, και η ιστορία μας, η χαροκαμμένη και επιπόλαιη ενίοτε ιστορία των Ελλήνων είναι η άμπελος, η οποία για να φέρει καρπό πρέπει να κλαδευτεί για να φέρει περισσότερο καρπό… 

Και αλήθεια κάθε φορά που μας κλαδεύει το χέρι της Ιστορίας και μας στερεί την γη των προγόνων μας κάτω από τα πόδια μας, που μας πετά στο περιθώριο των εξελίξεων, που μας αδικεί γιατί μοιάζει να ερωτοτροπεί με τους δυνατούς αυτού του κόσμου, μας κάνει πιο δυνατούς, μας δίνει νέες δυνατότητες και ευκαιρίες, να δημιουργήσουμε μέσα από το χάος που προκλήθηκε… Από το χάος όχι της αταξίας και της ακαταστασίας, αλλά το χάος όπως το περιγράφει η Αγ. Γραφή στη αρχή της Γενέσεως… Το χάος που περιείχε μέσα του όλα όσα υπάρχουν, αλλά περίμενε το Πνεύμα του Θεού να τα ζωογονήσει και να τα αναδείξει. 

Ό,τι δηλαδή κάνει και ο αμπελουργός της Ιστορίας κάθε φορά που η Ιστορία και η ανθρωπότητα ξεμένουν από ιδέες και διάθεση δημιουργίας και πνευματικής μέθης… Τότε το χέρι του αμπελουργού μας κόβει από τα στηρίγματα που φτιάξαμε με την πάροδο του χρόνου και μας καλεί σε ένα νέο ταξίδι, στο οποίο θα βλαστήσουμε νέα κλήματα και οι κληματίδες μας θα σφίξουν η μια την άλλη κινούμενες, παρά την ακινησία τους, για να γεννηθεί νέος καρπός που θα ωριμάσει στο φως και θα γίνει γλυκός και μεθυστικός, ώστε θυμούμενοι τα παλαιά να κατορθώσουμε νέα και μεγαλύτερα… 

Κλείνω αυτές τις σκέψεις Σεβασμιώτατε και αγαπητοί αδελφοί με δυο λόγια από την Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη: 

“Πολεμούμε γιατί έτσι μας αρέσει, τραγουδούμε κι ας μην υπάρχει αυτί να μας 

ακούσει. 

Δουλεύουμε, κι ας μην υπάρχει αφέντης, σα βραδιάσει, να μας πλερώσει το 

μεροκάματό μας. 

Δεν ξενοδουλεύουμε· εμείς είμαστε 

οι αφέντες· το αμπέλι τούτο της Γης 

είναι δικό μας, σάρκα μας κι αίμα μας. 

Το σκάβουμε, το κλαδεύουμε, 

το τρυγούμε, πατούμε τα σταφύλια του, πίνουμε το κρασί, τραγουδούμε και κλαίμε, οράματα κι 

ιδέες ανηφορίζουν στην κεφαλή μας. 

Σε ποια εποχή του αμπελιού 

σου έλαχε ο κλήρος να δουλεύεις; 

Στα σκάμματα; 

Στον τρύγο; 

Στα ξεφαντώματα; Όλα είναι ένα...”. 

Ας είναι αιωνία η μνήμη των Μικρασιατών πατέρων μας και το παράδειγμά τους οδοδείκτης του μέλλοντός μας!

Φωτογραφίες: Σπύρος Παπαγεωργίου