ΜΙΑ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ

Στις 3 του περασμένου Σεπτεμβρίου είχαμε αναρτήσει την είδηση Οι Τούρκοι για τα Σεπτεμβριανά, με αφορμή μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Πόλη για τα γεγονότα του πογκρόμ των Ελλήνων το 1955 και στην οποία συμμετείχαν Τούρκοι επιστήμονες και διανοούμενοι.

Το θέμα αυτό, που αποτελούσε φυσικά ταμπού για την Τουρκία - αλλά και για την Ελλάδα, δυστυχώς, μέχρι πρόσφατα - θίγεται σήμερα και αναλύεται από τους Τούρκους επιστήμονες και καλλιτέχνες, οι οποίοι βλέπουν πλέον τα πράγματα ψύχραιμα και κατά το δυνατόν αντικειμενικά.

Έτσι, η σημερινή είδηση είναι, νομίζω, σημαντική: Αρχίζει στην Τουρκία η προβολή της ταινίας Φθινοπωρινή οδύνη, που είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τούρκου λογοτέχνη-πολιτικού Γιλμάζ Καράκογιουνλου και αναφέρεται σε μια ιστορία που εκτυλίσσεται με σκηνικό τα Σεπτεμβριανά, τα επεισόδια που είχαν οργανωθεί στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.
Σκηνοθέτης της ταινίας είναι η Τομρίς Γκιριτλίογλου, η οποία είχε σκηνοθετήσει και την ταινία Το περιδέραιο της Σαλκίμ χανίμ, που είχε γυριστεί πριν από δέκα χρόνια, επίσης βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Καράκογιουνλου. Η ταινία εκείνη εκτυλισσόταν την εποχή του «φόρου περιουσίας», που είχε επιβάλει η τουρκική κυβέρνηση το 1942 εναντίον των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων.
Ο Γιλμάζ Καράκογιουνλου έχει πλούσιο συγγραφικό έργο, το οποίο περιλαμβάνει μυθιστορήματα, ποίηση και θεατρικά έργα. Εξελέγη βουλευτής του Κόμματος Μητέρας Πατρίδας στις εκλογές του 1995 και του 1999.

Η Φθινοπωρινή οδύνη (στα ελληνικά κυκλοφορεί ως Φθινοπωρινός πόνος από τις εκδόσεις Τσουκάτου σε μετάφραση Λιάνας Μυστακίδου), είχε πάρει το 1992 το βραβείο μυθιστορήματος της Εταιρείας Συγγραφέων Τουρκίας. Οι σκηνές των καταστροφών και των λεηλασιών στα ελληνικά καταστήματα του Πέρα είναι στο βιβλίο ολοζώντανες, όπως ακριβώς τις είχε καταγράψει η μνήμη του συγγραφέα.
Έχει πει ο Γιλμάζ Καράκογιουνλου στην εβδομαδιαία ελληνική εφημερίδα «Πυρσός» της Κωνσταντινούπολης (τεύχος 16 – 1 Φεβρουαρίου 1999): «Έγραψα ό,τι είδα. Το μόνο που έκανα ήταν μια αισθητική παρέμβαση. Τον Σεπτέμβριο του 1955 είδα τον όχλο που λεηλατούσε με τα ίδια μου τα μάτια. Δεν ήταν δυνατόν να το ανεχτώ, αλλά δεν είχα τη δύναμη να το εμποδίσω. Θα ήταν όμως λάθος να μιλάμε για ένα μυθιστόρημα που αφορά τη μειονοτική ζωή».
Την άποψή του για τους διωγμούς την έχει εκφράσει ξεκάθαρα και στο παρελθόν. Τα Σεπτεμβριανά του ’55 τα έχει χαρακτηρίσει «μια επιχείρηση-επίθεση που σκηνοθετήθηκε κατά περιόδους με στόχο τη μεταφορά του κεφαλαίου από τις μειονότητες, που είχαν στα χέρια τους την οικονομική ζωή από την εποχή των Οθωμανών, στην τουρκική πλευρά».

Αντιλαμβάνεσθε, αγαπητοί φίλοι, ότι οι Τούρκοι διανοούμενοι - και όχι μόνο - κάνουν βήματα προς τα εμπρός. Σκέπτομαι ότι εμείς έχουμε αντίστοιχη, θα λέγαμε, κινηματογραφική ταινία, την συγκινητική Πολίτικη Κουζίνα - με την καταπληκτική μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα - αν και δεν αναφέρεται ειδικά στα γεγονότα του '55. Πέραν της Πολίτικης Κουζίνας ουδέν! Τα σχόλια δικά σας.

Ιστορική φωτ. από το αρχείο του Δ. Καλούμενου, του φωτογράφου των Σεπτεμβριανών