Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Η ταινία «Ο άνθρωπος του Θεού» της Γελένα Πόποβιτς, μια ταινία για τον Άγιο Νεκτάριο, «σπάει ταμεία», παρ’ ότι έχει – κυρίως - αρνητικές κριτικές.
Ένα ερώτημα που πρέπει να τεθεί από την αρχή είναι: Σε ποιους απευθύνεται η ταινία; Σε πιστούς ή σε απίστους; Σε σινεφίλ ή σε ανυποψίαστους θεατές; Στην οικουμένη ή στις ορθόδοξες χώρες;
Η ταινία μάλλον ξεκίνησε με μια …χολιγουντιανή λογική. Μίκι Ρουρκ, Αλεξάντερ Πετρόφ, εγχώριοι (έλληνες) ηθοποιοί – σταρ, έστω και σε ένα πλάνο, Πράισνερ στη μουσική κ.ο.κ.
Επομένως υπήρχε μια πρόθεση «ανοιχτότητας», η οποία ακυρώθηκε από το φτωχό αποτέλεσμα. Ένα αποτέλεσμα που βρήκε αμέσως το κοινό του: τους «ευσεβείς» και «φιλάγιους».
Μια βιογραφία που επικεντρώθηκε στην αδικία που βρήκε τον Άγιο και πήρε μια μορφή καταγγελίας.
Σκεπτόμουν ότι τόσο κάποιοι εκ των παραγωγών της ταινίας, όσο και άλλοι που παρότρυναν τους πιστούς να σπεύσουν να δουν – βλέπε να στηρίξουν – την ταινία, έχουν ως βίωμά τους την πρακτική που τάχα καταγγέλλουν: συκοφαντίες, αδικίες, υπόγειες διαδρομές…
Η ταινία θα έπρεπε να απευθύνεται σε όλους! Αλλά αυτό προϋποθέτει μιαν άλλη θέαση του θέματος. Πιο ψαγμένη και πιο ποιητική. Στην ταινία όλα ήταν προβλέψιμα και επιφανειακά. Βάθος δεν υπήρχε. Μια σοβαροφάνεια περιφερόταν στις σκηνές, στα πλάνα και τις εκφράσεις.
Τα αγγλικά των ελλήνων ηθοποιών ήταν ανυπόφορα. Δεν κάνεις μια διεθνή παραγωγή με τέτοια προφορά.
Με όρους κινηματογραφικούς η ταινία συνιστά συντηρητισμό. Δεν προσφέρει κάτι, δεν προάγει κάτι.
Όμως, η υπερεκχειλίζουσα «ευσέβεια» ήταν αρκετή για να …εκστασιαστούν οι πιστοί, οι οποίοι, μάλιστα, δεν έχασαν την ευκαιρία να αντιπαρατεθούν με όσους άσκησαν κακή κριτική, προσάγοντας έως και αστεία επιχειρήματα.
«Παιδιά του Διαφωτισμού», οι συγκεκριμένοι κριτικοί – δημοσιογράφοι, οπότε τι περιμένετε; Μας είπαν οι παραδοσιοκράτες.
Κι έτσι ξεκίνησε πάλι ένας αστείος «πόλεμος» μεταξύ Δύσης και Ανατολής.
Χάθηκε μια ευκαιρία… Για μια ταινία που θα ένωνε, δεν θα δίχαζε, που θα έδινε ένα τόνο αληθινής – και όχι επίπλαστης – πνευματικότητας, που θα έφερνε την αγιότητα δυναμικά στο κάδρο του σινεμά, αλλά με ένα …μετέωρο βήμα… Αγιότητα μετεωριζόμενη κι όχι οριζόμενη.
Το σινεμά έχει άλλους όρους, που πρέπει, όχι να τους δεχθείς, αλλά να τους εξελίξεις.
Μια ταινία για ένα Άγιο στις μέρες μας είναι πολύ δύσκολη υπόθεση!
Απαιτεί γερό οπλισμό και …ελεύθερη κατάδυση.
«Ο άνθρωπος του Θεού» ήταν προδιαγεγραμμένος… Συναισθηματικούλης και άρα λίγος…
3 σχόλια:
Δεν έχω δει την ταινία , ούτε είναι στα σχέδιά μου. Θα έπρεπε να υπήρχε στα γυρίσματα βήμα-βήμα η παρουσία ενός θεολόγου υποψιασμένου, όπως π. χ. ο Περγάμου Ιωάννης Ζηζιουλας ή κάποιου άλλου εξίσου σημαντικού, για να δοθεί στο θεατή μια εικόνα όχι αυτονόητη της αγιότητας. Οι επισημάνσεις του αρθρογράφου είναι καίριες, δεν ξέρω αν ισχύουν στην ταινία.
Δεν έχω δει την ταινία, και ούτε θα την δω...
Θα ήθελα, ωστόσο, να ρωτήσω την γνώμη σας για την ρωσική ταινία Οστρόβ (το Νησί),
την οποία έχω δει δύο φορές: την πρώτη (σε μικρότερη ηλικία) με είχε εντυπωσιάσει, με είχε μπερδέψει, θαρρώ, ο σεναριογράφος, διότι ένιωσα σαν να είχα διαβάσει βίο πραγματικού αγίου. Την
δεύτερη φορά, θεώρησα το όλο σενάριο επιτηδευμένο και αποτυχημένο: μου θύμησε το φανταστικό συναξάρι του Χρήστου Γιανναρά, στο βιβλίο του Πείνα και Δίψα (το οποίο κεφάλαιο θεωρώ στερεοτυπικό, για το τί είναι θέωση). Η αγιότητα, πάντως, είναι κάτι που δεν μπορεί να προβληθεί μέσω της 7ης τέχνης. Μετά βίας την εκφράζει η ζωγραφική των Κομνηνών και των Παλαιολόγων, έστω και αν την ψηλαφεί...τα κρατήματα στην μουσική αυτό δεν εκφράζουν άλλωστε (ή κάνω λάθος), την αδυναμία του ανθρωπίνου λόγου να εκφράσει τα ανέκφραστα; Το ίδιο δεν γίνεται και με τον κάμπο, και τα μοτίβα του, στην ζωγραφική; Δεν είναι ανίκανη η χείρ του ανθρώπου να παραστήσει το άκτιστο φώς; Πώς είναι δυνατόν να το επιτύχει αυτό μια ταινία, με κινούμενες εικόνες και ήχο...
Επιπρόσθετα, το πρόβλημα με τις ταινίες με ``σενάριο'' είναι ότι υπάρχει κίνηση ως προς τον
χρόνο: η αγιότητα ΔΕΝ εκφράζεται σε πραγματικό χρόνο, σε χρόνο φθοράς.
Υ.Γ. Η ταινία Αντρέι Ρουμπλιώβ, του Ταρκόβσκι, εξακολουθεί να παραμένει κορυφή που
δεν την έχει πλησιάσει ακόμα κανέναν, σκηνοθετικά. Δεν προσπαθεί να περιγράψει την Αγιότητα, αλλά πράγματα που γίνεται να περιγραφούν, και το κάνει με τόπο άκρως ποιητικό.
Σε μία ταινία, ο άγιος μοιραία κινδυνεύει να γίνει θαυματοποιός. Αυτό έγινε νομίζω και στον "Νησί" που αναφέρατε. Η αγιότητα εκφράζεται με πινελιές. Όπως οι αφηρημένες ιστορίες στα γεροντικά, χωρίς χρόνο και τόπο "σενάριο" κλπ. Παρά ταύτα, η ορθόδοξη πνευματικότητα μπορεί ακροθιγώς να αποτυπωθεί, νομίζω, στο "πανί". Και ο Σερβετάλης, το κάνει πετυχημένα. Ο Ταρκόφσκι, είναι ποιητής.
Δημοσίευση σχολίου