ΤΟ "ΜΕΓΑ ΙΔΙΟΜΕΛΟΝ" ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΜΠΟΓΔΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟΝ ΛΟΡΔΟ ΒΥΡΩΝΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Σαν σήμερα, στις 19 Απριλίου 1824, απεβίωσε στο Μεσολόγγι ο Λόρδος Βύρων, Άγγλος αριστοκράτης, ποιητής, πολιτικός, Φιλέλληνας και μια από τις σημαντικότερες μορφές του ρομαντισμού. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Βρετανούς ποιητές και παραμένει ακόμα και σήμερα δημοφιλής. 

Το πένθος για τον θάνατό του στο Μεσολόγγι ήταν πάνδημο και ο Διονύσιος Σολωμός συνέθεσε μακρά ωδή στη μνήμη του, την περίφημη «Ωδή εις τον θάνατον του Λόρδου Μπάιρον». Πολλοί έγραψαν έκτοτε για τον Λόρδο Βύρωνα, ποιήματα, κείμενα, μουσικές κ.α. 

Ένας και μοναδικός, όμως, συνέθεσε βυζαντινό ύμνο προς τιμήν του. Ο αείμνηστος Άρχων Υμνογράφος της Μ.τ.Χ.Ε. Ηλίας Μπογδανόπουλος, έγραψε, ποίηση και μέλος, το «Μέγα Ιδιόμελον εις τον Γεώργιον Βύρωνα» σε ήχο πλ. β’ «μετά φθορών και παραχορδών». 

Ένα Ιδιόμελο που εν ταυτώ αποτελεί και εγκώμιο στον Λόρδο Βύρωνα. Η ζωή του και η σχέση του με την Ελλάδα παρουσιάζονται ανάγλυφα από τον μακαριστό υμνογράφο, ο οποίος θεωρεί τον Βύρωνα «φιλελλήνων όντως τον πρύτανιν». 

Το Ιδιόμελον συνετέθη στην Πάτρα τον Οκτώβριο του 1973 και αποτελεί τμήμα της Ιεράς Ακολουθίας του Σωτήρος που περιλαμβάνει 118 ύμνους που αφορούν στην Παλιγγενεσία. Πρόκειται για μια δραματική εξιστόρηση του έπους του 1821, όπου εντέχνως ο υμνωδός συγκερνά με γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης. Κάτι αντίστοιχο παρατηρούμε στον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν» του Δ. Σολωμού. 

Παραθέτουμε, στη συνέχεια, τόσο το ποιητικό κείμενο (ελληνικά και αγγλικά) όσο και το έντεχνο μέλος σε βυζαντινή παρασημαντική, τη ευγενεί παραχωρήσει του υιού του, Κωνσταντίνου Μπογδανόπουλου, φιλομούσου και φιλογενούς ιατρού.

Πραγματικά ξεχωριστή είναι και η μετάφραση του ύμνου στα αγγλικά, που εκπόνησε ο ίδιος ο Ηλίας Μπογδανόπουλος με ιδιαίτερη επιμέλεια.

      

Ο αείμνηστος Ηλίας Μπογδανόπουλος (1911-1978) υπήρξε έγκριτος νομικός, αλλά και δόκιμος υμνογράφος και μελοποιός. Έγραφε εκκλησιαστικούς ύμνους και άσματα εθνικού περιεχομένου, τα οποία τόνιζε ο ίδιος μουσικά. Του απονεμήθηκε, λοιπόν, από τον μακαριστό Πατριάρχη Δημήτριο το οφφίκιο του Άρχοντος Υμνογράφου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Είναι ο πρώτος Πατρινός που τιμήθηκε με Πατριαρχικό οφφίκιο, στα 1973. Η χειροθεσία και απονομή του τίτλου είχε γίνει από τον τότε Μητροπολίτη Κίτρους Βαρνάβα Τζωρτζάτο, Πατρινό την καταγωγή. Το υμνογραφικό του έργο άρχισε με αφορμή το γεγονός της Επανακομιδής, από τη Ρώμη (1964), της Τιμίας Κάρας του Πολιούχου των Πατρέων Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου. Υπήρξε ο κύριος διεκπεραιωτής της σχετικής αλληλογραφίας του Δήμου Πατρέων με το Βατικανό. Έτσι, οδηγήθηκε στην σύνθεση της πρώτης του ασματικής ακολουθίας («Ιερά Ακολουθία Εσπερινού, Όρθρου και Χαιρετισμών εις την Ανακομιδήν της Τιμίας Κάρας του Αποστόλου Ανδρέου»). Από τότε επεδόθη «παρέργως μεν αλλά μετά ζήλου και λίαν ευδοκίμως» στη σύνθεση και μελοποίηση ύμνων, οι οποίοι διακρίνονται από παλμό, έξαρση, ευρηματικότητα και πρωτοτυπία. 

Αγάπησε μετά πάθους το Πατριαρχικό ύφος και υπήρξε αυτοδίδακτος και εγκρατής γνώστης της μουσικής. Η συνεχής παρακολούθηση και ακρόαση επί δύο δεκαετίες του πρωτοψάλτου στον Ι. Ναό Παντανάσσης Πατρών, Νικολάου Μαυροπούλου, Δομεστίκου του Πατριαρχικού Ναού και μαθητού του Ιακώβου Ναυπλιώτου του μεγαλοπρεπούς, συνέβαλε κατά πολύ στο ψαλτικόν ιδίωμα του Ηλία Μπογδανοπούλου. 

Ο Ηλίας Μπογδανόπουλος είχε μεταβεί στην Αμερική το 1946, ως υπότροφος της UNRRA, επισκεπτόμενος αναμορφωτικά ιδρύματα (ως νομικός που ήταν) και στο Σικάγο ηχογράφησε τον Παρακλητικό Κανόνα στην Υπεραγία Θεοτόκο σε δίσκο γραμμοφώνου. 

Στις μέρες μας το έργο του γίνεται αντικείμενο μελέτης σε πανεπιστήμια Μουσικολογίας.