Η ΑΠΟΤΟΜΗ ΤΗΣ ΤΙΜΙΑΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΤΟΥ

Ιωάννου Λότσιου, Δρ. Θ. 

Η αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού, είναι μια βιβλική αναφορά και συγχρόνως μια τραγική ιστορία. Η τραγικότητα της θεματολογίας της εορτής, βρίσκεται στην παρουσίαση και μνήμη μιας άδικης δολοφονίας, μιας πράξης απάνθρωπης, την απληστία, η υπόσχεση του λόγου ως συμβόλαιο, η πονηριά της νεότητας, την πρόκληση σε «δίχτυα» δόλου και φθόνου. Σίγουρα και μόνο η λέξη αποκεφάλιση μας παραπέμπει σε απάνθρωπες μεθόδους, που σήμερα βλέπουμε να γίνονται στους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής. 

Ο Ιωάννης ήταν αληθινός προφήτης, δεν οπισθοχώρησε στην κριτική που άσκησε στους ισχυρούς και δυνατούς. Η επί πίνακι Κεφαλή του Πρόδρομου δείχνει μια φαινομενική, προς ώραν, νίκη του κακού έναντι του αγαθού. Ο οίκος της εορτής μας υπομνηματίζει αυτήν την θέση: «η κεφαλή τού νηστεύοντος παρετέθη ώσπερ έδεσμα, Τή χαρά συνήφθη λύπη, καί τώ γέλωτι εκράθη πικρός οδυρμός, ότι τήν κάραν τού Βαπτιστού πίνακι φέρουσα». Αυτή η πρόσκαιρη και συνάμα συμφεροντολογική νίκη, σβήνει όταν η ευαγγελική αφήγηση μας αναφέρει το τέλος του Ηρώδη. 

Η ευαγγελική αφήγηση υπομνηματίζει ένα συγκεκριμένο κομμάτι των διαπροσωπικών σχέσεων στην κοινωνία και ειδικότερα στην διασκέδαση και την πολιτική, που είναι σκοτεινό και παράξενο. Σε αυτές τις διαπροσωπικές σχέσεις, βλέπουμε την μυστικοπάθεια της πολιτικής εξουσίας του Ηρώδη, που μέσα από την φιλοδοξία, το ακόρεστο πάθος, προβαίνει σε αδικίες και δίνει εντολή την αποκεφάλιση του Ιωάννου. Ένα αίτημα που του ζητήθηκε σε αντάλλαγμα για ένα χορό. Η Σαλώμη και η μητέρα της ικανοποιούνται με μια διεστραμμένη θέληση: «η κεφαλή σταζομένη, ηνέχθη τών πορνικών αγώνων εις μίσθωμα», λέγει και πάλι ο υμνογράφος.   

Για την Εκκλησία, είναι μια εορτή τιμής και μνήμης, αλλά και συγχρόνως μια ευκαιρία προσευχής για κάθε πιστό. Η αποκεφάλιση του Προφήτου Ιωάννου είναι στο σχέδιο της Θείας Οικονομίας: «Παλαιάς ως μεσίτης, καί τής Καινής Πρόδρομος», είναι το τέλος, αλλά και συγχρόνως μια νέα αρχή. Το έργο του Προδρόμου και Βαπτιστού ολοκληρώθηκε στη γη, ο Χριστός ήρθε. Πορεύεται στον Άδη, για να κηρύξει και εκεί και να αναγγέλλει τον ερχομό του Μεσσία. Λέγει ο Υμνογράφος: «Η τού Προδρόμου ένδοξος απoτομή, οικονομία γέγονέ τις θεϊκή, ίνα καί τοίς εν Άδη τού Σωτήρος κηρύξη τήν έλευσιν». 

Ωστόσο, η πραγματική ιστορία που ξεδιπλώνεται στις σελίδες των Ευαγγελίων, μας υπενθυμίζουν ορισμένα στοιχεία συμπεριφοράς και επιλογής. Το κήρυγμα και ο έλεγχος του Ιωάννη για το διαζύγιο, ήταν ο λόγος που τον οδήγησε στην αποκεφάλιση. Είμαστε και σήμερα μπροστά στο δίλημμα μιας πολιτικής ή ποινικής ορθότητας και μιας λανθασμένης ποιμαντικής. Το δίλημμα, δηλαδή αδυναμία ή ελάττωμα μας προτρέπει στην βαθύτερη σημασία της εορτής της αποκεφάλισης του Ιωάννου. Τα μαρτύρια των χριστιανών στην Μέση Ανατολή είναι η πρόκληση στο δίλημμα. Στα γενέθλια του Ηρώδη, αρκετοί παρευρισκόμενοι, αριστοκράτες και βασιλείς και άρχοντες: «ελυπήθησαν λύπην ουκ αληθινήν, αλλ' επίπλαστον πρόσκαιρον». Είναι η πρόκληση στην δυνατότητα μαρτυρίας των χριστιανικών αξιών.