2012, όπως 1912

Tης Αθηνάς Κακούρη*
Καθημερινή

Αγιε μου Βασίλη, κάνε σε παρακαλώ το 2012 να αφιερωθεί στην Ελλάδα τού 1912. Η επέτειος είναι υπέρλαμπρη: μπήκαμε σ’ έναν πόλεμο αιφνιδίως και πετύχαμε να στρέψουμε την περιφρόνηση που υπήρχε για μας σε κατάπληξη, σε θαυμασμό, αλλά και σε ζήλια για το έπαθλο που κερδίσαμε. Δεν ήταν όμως παρά η ανταπόδοση της παλαιάς οφειλής του 1821, όταν Κρήτη, Νησιά, Μακεδονία και Ηπειρος, είχαν θυσιαστεί για να μην σβύσει η φλόγα της Ελευθερίας στην Πελοπόννησο. Σπουδαίο και μεγάλο και αξιομνημόνευτο είναι το πολεμικό 1912 καθώς και η κοινωνία που το δημιούργησε. Τι είχαν αυτοί οι κοντινοί μας πρόγονοι –πολύ κοντινοί, παππούδες και προπάπποι μας ήταν–, τι είχαν λοιπόν που δεν το έχουμε εμείς σήμερα, όταν καλούμαστε να κάνουμε πάλι μια μεγάλη προσπάθεια και παραλύουμε;

Νομίζω πως κάτι καλό θα βγει αν στην φετεινή επέτειο καταπιαστούμε να γνωρίσουμε το 1912. (Προς Θεού όμως, Αγιε μου, άσε τα επίσημα όργανα –όλα ανεξαιρέτως, κρατικά, κλαδικά, κεντρικά, ημικρατικά, περιφερειακά, παρασιτικά, παρανοϊκά–, άσε τα να κοιμούνται. Μας αρκούν οι τελευταίες απρέπειες με τις οποίες μας περιλούσανε.) Μεταξύ μας λοιπόν, σε συντροφιές, Συλλόγους, Αναγνωστικές Λέσχες, Ενώσεις, Εταιρείες, σε ομάδες λογίων μακρυά απ’ την πρωτεύουσα, χωρίς φασαρία, ακόμη και μοναχός του ο καθένας, ας αναζητήσουμε τους προγόνους μας στην ευλογημένη εκείνη ώρα του 1912 όπου τίποτα δεν μας δίχαζε, και ας δούμε τι κράτος είχαμε, τι ηγεσία –πολιτειακή, πολιτική, στρατιωτική, πνευματική– και πώς ρίχτηκε ολόκληρη η κοινωνία στον αγώνα αποφασισμένη να τον κερδίσει.

Η επέτειος του 1912 έχει αντικείμενο μελέτης για τού καθενός τις προτιμήσεις. Οι πηγές είναι άφθονες και προσιτές. Στο διαδίκτυο οι εφημερίδες της εποχής –οι κατάλογοι των δωρεών, οι φωτογραφίες των υπερωκεανείων που έφθαναν απ’ την Αμερική κατάμεστα από νέους εθελοντάς, οι φωτογραφίες των πρωταγωνιστών– βασιληάς Γεώργιος ο Α΄, διάδοχος ο Κωνσταντίνος, πρωθυπουργός ο Βενιζέλος, η βασίλισσα και οι πριγκήπισσες, όλες νοσοκόμες στο μέτωπο... Το πλοίο που μετέτρεψε σε πλωτό νοσοκομείο η Μαρία Βοναπάρτη, και τους συρμούς που εξόπλισε με νοσοκομειακές κλίνες η πριγκήπισσα Ελένη, με δικά τους έξοδα και οι δύο. Το εκατομμύριο του πλουσίου και της χήρας ο οβολός, δωρεές μεγάλες και τα δύο. Σε πολλά αρχεία, π.χ. του Λυκείου των Ελληνίδων και του Αρσακείου, βρίσκονται όλες οι λεπτομέρειες για τη σημαντική συμβολή τους σ’ εκείνη την εθνική προσπάθεια. Υπάρχουν εκδοτικοί οίκοι που έχουν στα σκονισμένα ράφια τους όχι ένα μόνο, αλλά πολλά βιβλία αφιερωμένα ή εμπνευσμένα από το ’12. Ολόκληρες βιτρίνες θα μπορούσε να στηθούν με τέτοια έντυπα, από τον εξαιρετικό τόμο της Ιστορίας του Στρατού για το Υγειονομικό μέχρι τις ανταποκρίσεις και τα σχέδια της Φλωρά Καραβία, και πολλές Ημερίδες θα μπορούσαν να προσφέρουν βήμα για καινούργιες μελέτες και καινούργιες απόψεις και φρεσκάρισμα των παλαιών. Υπάρχουν πλήθος λιθογραφιών. Πολλά παιδιά θα ενδιαφέρονταν να οδηγηθούν σε πεδία σπουδαίων μαχών. Πολλά άλλα παιδιά θα φιλοδοξούσαν να παραστήσουν την Κοτοπούλη και την Κυβέλη και τις άλλες πρωταγωνίστριες των Επιθεωρήσεων. Βρίσκονται εύκολα και οι παρτιτούρες για όποια Ωδεία ή Μουσικούς Συλλόγους θα ενδιαφέρονταν να φέρουν πάλι ανάμεσά μας τις μελωδίες του 1912, τα ζωηρά εμβατήρια και τα τσαχπίνικα τραγουδάκια των Παναθηναίων. Ο ορμητικός ναύαρχος Κουντουριώτης δεν υπάρχει βεβαίως πια, αλλά ο «Αβέρωφ», το μεγάλο για την εποχή του θωρηκτό που μας εξασφάλισε την συμμετοχή σ’ εκείνον τον πόλεμο, μας περιμένει να τον επισκεφθούμε στο Φάληρο.

Εδώ κι εκατό ακριβώς χρόνια επιδείξαμε αρετές σπουδαίες. Δεν θα τις ανακτήσουμε απλώς και μόνον αναδιφώντας το 1912. Θα αρχίσουμε όμως να καταλαβαίνουμε ποιες ήταν και γιατί χρειάζονται. Και πάντως θα πάρουμε τη βαθειά ανάσα καθαρού αέρα που τόσο πολύ τη χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε.

* Η κ. Αθηνά Κακούρη είναι συγγραφέας.