ΤΡΙΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

ΗΡΘΕ ΒΟΡΙΑΣ, ΗΡΘΕ ΝΟΤΙΑΣ

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις

Στίχοι: Γιάγκος Αραβαντινός

Μες στην Κατοχή ο Μάνος Χατζιδάκις άκουγε μαγεμένος τη Lily Marlene, το τραγούδι για το κορίτσι που πήγαινε κάθε βράδυ στους στρατώνες και όλοι τη φώναζαν με τ' όνομά της. Το κορίτσι πέθανε ξαφνικά, οι στρατιώτες λυπημένοι τραγουδούσαν το τραγούδι της, ο Χατζιδάκις το έπαιζε στο πιάνο σαν να διηγόταν την ιστορία του κοριτσιού και τελικά αποφάσισε με τον φίλο του Γιάγκο Αραβαντινό να γράψουν το Ήρθε βοριάς, ήρθε νοτιάς. Ένα τραγούδι μεσογειακό - απάντηση στη βόρεια Lily Marlene- που ήθελαν να το τραγουδήσει, όταν θα τελείωνε ο πόλεμος, η Lale Andersen, η ιδανική ερμηνεύτρια της Lily Marlene.

Πέρασαν σχεδόν είκοσι χρόνια... Κι όταν ο Χατζιδάκις πηγαίνει το 1961 – τότε που όλος ο κόσμος τραγουδούσε Τα παιδιά του Πειραιά - στην Φρανκφούρτη για να τιμηθεί από τον δήμαρχο με το κλειδί της πόλης, συνειδητοποιεί ότι η ερμηνεύτρια του τραγουδιού του στα γερμανικά ήταν η Lale Andersen! Της διηγείται την Κατοχική ιστορία και της δίνει να τραγουδήσει το Ήρθε βοριάς, ήρθε νοτιάς, που είχε γράψει γι' αυτήν το 1943. Μ' αυτό το τραγούδι η Andersen πήρε ένα δεύτερο χρυσό δίσκο.

ΧΑΡΤΙΝΟ ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΑΚΙ

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Εκατό χρόνια, φέτος, από τη γέννηση του Αμερικανού συγγραφέα Tennessee Williams και 60 χρόνια από την ταινία Λεωφορείον ο Πόθος, την κινηματογραφική μεταφορά (Ελίας Καζάν με πρωταγωνιστές Μάρλον Μπράντο και Βίβιαν Λη) του διασημότερου θεατρικού έργου του, που ανέβασε στην Ελλάδα το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν το 1949, με την Μελίνα Μερκούρη στο ρόλο της Μπλανς Ντιμπουά.

Τη μουσική έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις. Εκεί πρωτακούστηκε το Χάρτινο το φεγγαράκι, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, από τη γέννηση του οποίου συμπληρώνονται φέτος επίσης 100 χρόνια. Αυτό το τραγούδι εγκαινίασε και την άρρηκτη φιλία και συνεργασία Χατζιδάκι - Γκάτσου.

Η Μελίνα, την ώρα που ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, στο ρόλο του Στάνλεϊ Κοβάλσκι, μιλάει εναντίον της στην αδερφή της, τραγουδάει με παιδική αφέλεια το Χάρτινο το φεγγαράκι.

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Το πιο δημοφιλές, ίσως, έργο του Αριστοφάνη είναι οι Όρνιθες, κι αυτό χάρη στη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι για την παράσταση που σκηνοθέτησε ο Κάρολος Κουν για το Θέατρο Τέχνης το1959. Είχε προηγηθεί το 1957 η Λυσιστράτη σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολωμού.

Πώς όμως ασχολήθηκε ο Χατζιδάκις με τον Αριστοφάνη; Τον ρώτησε η Αλίκη Βουγιουκλάκη σε μια συνέντευξη που του πήρε για το ραδιόφωνο του ΑΝΤ1 το 1988:

“Ήταν συμπτωματική η σχέση σου με τον Αριστοφάνη ή προϊόν κάποιας ιδιαίτερης αδυναμίαςγια το έργο;”

Κι ο Χατζιδάκις απαντάει με αφοπλιστικότητα:

“Καθόλου, δεν τον ήξερα πριν ασχοληθώ μαζί του. Ήταν εντελώς, προϊόν μιας αμηχανίας του Χουρμούζιου για είκοσι μέρες στο Ηρώδειο που δεν ήξερε τι να τις κάνει. Και μας είπε δεν κάνετε κανέναν Αριστοφάνη. Και έτσι κάναμε τις “Εκκλησιάζουσες”. Και επειδή δε βρήκα στίχους, τότε δεν υπήρχαν στίχοι για να κάνουν τα διάφορα χορικά, επαναλαμβάναμε τις συλλαβές. Πα πα πε πε και νομίζαν οι άλλοι ότι παίζαμε ή κάναμε χιούμορ”.

Μια διαχρονική μουσική, λοιπόν, “προϊόν αμηχανίας”!...

Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε για τη στήλη Αποτυπώματα που επιμελείται ο Γιάννης Δημογιάννης.