Κάποιοι να ενδιαφερθούν για τον πολιτισμό

Του Κώστα Λογαρά
Από το ΒΗΜΑ Ιδεών

Είναι τόσες οι ελλείψεις στον χώρο του πολιτισμού αλλά και οι χρόνιες καθυστερήσεις στα πολιτιστικά πράγματα που όσα και να ευχηθεί κανείς θα μένουν απ΄ έξω πολύ περισσότερα. Γι΄ αυτό προτιμώ να μιλήσω για τις ανάγκες του πολιτισμού εντελώς ορθολογικά και ιεραρχώντας τες να διατυπώσω προσδοκίες που θα μπορούσαν να ξεφύγουν από το επίπεδο της ουτοπίας αλλά και να περάσουν σε ένα πρώτο στάδιο υλοποίησης.

Θα ήθελα λοιπόν να ξεκινήσει μια ουσιαστική προσπάθεια για αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος. Αυτό αποτελεί τη βάση κάθε πολιτιστικής ανάπτυξης, αν ποτέ υπάρξει. Η πολιτιστική πραγματικότητα ενός λαού- είτε υποβαθμισμένη είτε υψηλού επιπέδου- είναι απολύτως συναφής με την ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος. Γι΄ αυτό και η βελτίωσή του θα σημάνει αυτομάτως τη διάχυση του πολιτισμού στις πλατύτερες μάζες. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να γίνουν οι φορείς της διοχέτευσης του πολιτιστικού αγαθού. Η αγάπη για το βιβλίο, το θέατρο, τη μουσική, τον κινηματογράφο, την τέχνη σε κάθε της έκφανση περνάει μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα. Η αισθητική και πολιτιστική εκπαίδευση της νέας γενιάς μπορεί να ριζώσει λοιπόν μόνο με την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και των εκπαιδευτικών- προπαντός αυτών.

Επίσης περιμένω τη νομοθετική ρύθμιση για την τηλεόραση και τα ΜΜΕ. Η ανάγκη να ξεκαθαρίσει το τηλεοπτικό τοπίο είναι επιτακτική. Αν δεν διευθετηθεί αυτή η εκκρεμότητα, πολύ φοβάμαι ότι η ευτέλεια θα βαθαίνει συνεχώς, η δε αισθητική και γλωσσική έκπτωση θα γίνεται πιο έντονη. Ο υπουργός εκείνος που υπερασπίστηκε την «ελεύθερη» ραδιοφωνία το 1989 πρέπει επιτέλους είκοσι χρόνια αργότερα ως πρωθυπουργός να ρυθμίσει τη σαθρή αυτή κατάσταση καλύπτοντας το νομοθετικό κενό που υφίσταται έκτοτε. Στις άμεσες προτεραιότητες για τον πολιτισμό υπολογίζω ακόμη τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών. Και εννοώ την ποιότητα ζωής στον δημόσιο χώρο: περιβαλλοντικούς σχεδιασμούς, αναπλάσεις του πολεοδομικού ιστού με συνετή χρήση των κοινοτικών κονδυλίων, δρόμους καθαρούς, έλεγχο του κυκλοφοριακού προβλήματος ώστε να γίνει πιο βιώσιμη η ζωή και παράλληλα να δημιουργηθούν πόλεις-κελύφη που να συσφίγγουν τη σχέση του πολίτη με το αστικό περιβάλλον. Είναι ο μόνος τρόπος να νιώσει ο πολίτης πως τον σέβεται ο χώρος του και να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τον κοινωνικό του περίγυρο.

Αν δεν ζει κανείς σε ένα περιβάλλον ανθρώπινο και φιλικό, ε, τότε ούτε οι ποικίλες αίθουσες της τέχνης ούτε το Μέγαρο Μουσικής ή τα διάφορα μουσεία είναι αρκετά από μόνα τους, θαρρώ, να διδάξουν την ομορφιά του πολιτισμού και να καλλιεργήσουν την ψυχή και το μυαλό. Ο ζωντανός πολιτισμός είναι έξω και καθημερινός: στον δρόμο και στις σχέσεις των ανθρώπων. (Σταματώ εδώ και δεν θα αναφέρω- αν και θα ΄θελα να ξαναθυμίσω-τον ανολοκλήρωτο θεσμό του «Πολιτιστικού Δικτύου Πόλεων», μια ιδέα του Θάνου Μικρούτσικου ως υπουργού Πολιτισμού το ΄93. Που, αν ποτέ μπορούσε να υλοποιηθεί, θα έμπαζε με τρόπο ουσιαστικό στον πολιτιστικό χάρτη πολλές απομακρυσμένες περιοχές της χώρας.)

Μια άλλη προσδοκία- ή μάλλον αγωνία μου- αφορά τον πολιτικό κόσμο. Αναμένω την ευαισθητοποίησή του σε θέματα πολιτισμού. Μακάρι να ενταχθεί ο πολιτισμός στα άμεσα ενδιαφέροντά τους και να συνειδητοποιήσει ο πολιτικός κόσμος, στο σύνολό του, την αξία του πολιτιστικού αγαθού. Να κατανοήσει την αδήριτη αναγκαιότητά του. Ωστε η συμμετοχή του να έχει δραστικό αποτέλεσμα. Οπως λ.χ. ενδιαφέρονται για τα ποδοσφαιρικά πράγματα και φροντίζουν να διεκπεραιώνονται έργα ή να ψηφίζονται νόμοι που αφορούν τον ποδοσφαιρικό

κόσμο (και σωστά), ανάλογο ενδιαφέρον θα περίμενα να επιδείξουν για την πολιτιστική δημιουργία και τους πολιτιστικούς θεσμούς. Εννοώ τη διευθέτηση οικονομικών εκκρεμοτήτων και την εκπλήρωση ανειλημμένων υποχρεώσεων. Τα εντελώς αυτονόητα στον πολιτισμό, τα εκ των ων ουκ άνευ, έχουν καταντήσει ευχές ανεκπλήρωτες. Θέλω να πιστεύω ότι πλέον θα αποκατασταθεί η αξιοπρέπεια τόσο του υπουργείου όσο και των συμβαλλομένων καθ΄ οιονδήποτε τρόπο με αυτό. Αλλιώς οι όποιες σκέψεις ή προτάσεις για τον πολιτισμό καθίστανται αυτομάτως ανεδαφικές.

Καταλήγοντας, είναι φανερό ότι οι προσδοκίες μου έχουν σχέση με πράγματα καθημερινά, με ανάγκες θεμελιώδεις. Ολες οι ευχές μου είναι ρεαλιστικές και υλοποιήσιμες. Απαιτείται μόνο πολιτική βούληση για να γίνουν πράξη. (Α, και οργάνωση, και προγραμματισμός, και μεθόδευση, και στενή παρακολούθηση για την υλοποίησή τους. Να τι ξέχασα να πω.)