Walter Kasper: «Ενότητα, διατηρώντας τη διαφορετικότητά μας»

Ο διακεκριμένος Καρδινάλιος Walter Kasper μιλά στον "Φ" για τις σχέσεις Ρωμαιοκαθολικής και Ορθόδοξης Εκκλησίας

Του Αριστείδη Βικέτου

«Η Ρωμαιοκαθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία πρέπει να διαφυλάξουν την ταυτότητά τους», υπογραμμίζει σε αποκλειστική συνέντευξη στον «Φ» ο Καρδινάλιος Walter Kasper, ο οποίος ήταν πρόσφατα στην Κύπρο για τη συνάντηση Θρησκειών και Πολιτισμών, που οργάνωσε η Εκκλησία της Κύπρου. Ο Καρδινάλιος Kasper - μια από τις εξέχουσες, μετά τον Πάπα Βενέδικτο 16ο, προσωπικότητες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας - είναι ο πρόεδρος του Ποντιφικού Συμβουλίου για την ενότητα των Χριστιανών και συμπρόεδρος με τον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα της Μικτής Επιτροπής για το Θεολογικό Διάλογο μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών.

Στην αποκλειστική συνέντευξη του στον «Φ» ο Καρδινάλιος Kasper, δεν ομιλεί για ένωση Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αλλά τονίζει ότι στόχος του Θεολογικού Διαλόγου είναι περί «ακεραίας αποκαταστάσεως της κοινωνίας μεταξύ Ανατολής και Δύσεως. Ενότητα, διατηρώντας τη διαφορετικότητά μας».

Επίσης, επισημαίνει ότι τα κοινά σημεία είναι πολύ περισσότερα, απ' όσα χωρίζουν Ορθοδόξους και Ρωμαιοκαθολικούς και χαρακτηρίζει ιστορικό γεγονός την ομιλία, τον περασμένο Οκτώβριο, του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στη Σύνοδο των Επισκόπων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. «Σήμερα θα πρέπει η Εκκλησία να αποτελέσει γέφυρα, που θα ενώνει τα έθνη και τους λαούς μεταξύ τους, και όχι να χωρίζει», υπογραμμίζει ο Walter Kasper και παραδέχεται ότι η Ουνία αποτελεί «αγκάθι για την Ορθοδοξία». Αναφορικά με τη συνάντηση της Μικτής Επιτροπής για το Θεολογικό Διάλογο Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, η οποία θα γίνει το Φθινόπωρο του 2009 στην Κύπρο, ο Καρδινάλιος και συμπρόεδρος της Walter Kasper δηλώνει στη ότι θέμα της θα είναι ο ρόλος του Επισκόπου της Ρώμης στην ενιαία Εκκλησία της πρώτης χιλιετηρίδας. «Ελπίζουμε ότι στην Κύπρο θα σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος σε αυτό το ασφαλώς δύσκολο πρόβλημα, το οποίο διασπά Ανατολή και Δύση», σημειώνει.

ΕΡ: Πώς θα χαρακτηρίζατε τις σχέσεις Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και Εκκλησίας Κύπρου; ΑΠ: Ο νέος Αρχιεπίσκοπος της Κύπρου μας επισκέφθηκε στη Ρώμη και άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Έδειξε ότι είναι ένας ανοικτός, συμπαθητικός και πνευματικός άνθρωπος. Εδώ βασίζονται οι πολύ καλές σχέσεις μεταξύ της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και Εκκλησίας Κύπρου. Χάρηκα πάρα πολύ που τον συνάντησα και συνομιλήσαμε στην Κύπρο.

ΕΡ: Ποια απήχηση είχε η ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στη Σύνοδο των Καρδιναλίων;

ΑΠ: Η ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη έγινε δεκτή πολύ θετικά και με πολύ ευγνωμοσύνη. Βέβαια, είναι ένα ιστορικό γεγονός, αφού για πρώτη φορά στην ιστορία δύο χιλιετιών μιλά ο Οικουμενικός Πατριάρχης σε μια υψηλού επιπέδου Ρωμαιοκαθολική Σύνοδο. Ο Πατριάρχης έκανε μια πολύ εμπεριστατωμένη κατάθεση, μια σημαντική συμβολή από ορθόδοξη οπτική γωνία.

ΕΡ: Σε ποιο σημείο βρίσκεται ο Θεολογικός Διάλογος μεταξύ των δύο Εκκλησιών; Τι να αναμένουμε από τη συνάντηση στην Κύπρο το 2009;

ΑΠ: Το θέμα της συνάντησης στην Κύπρο το 2009 θα αποτελέσει ο ρόλος του Επισκόπου της Ρώμης στην ενιαία Εκκλησία της πρώτης χιλιετηρίδας. Εν τω μεταξύ στην Κρήτη προετοιμάσαμε το διάλογο συντάσσοντας ένα πολύ καλά τεκμηριωμένο κείμενο, και ελπίζουμε ότι στην Κύπρο θα σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος σε αυτό το ασφαλώς δύσκολο πρόβλημα, το οποίο διασπά Ανατολή και Δύση, πρόβλημα το οποίο θα αποτελέσει και την εντός αδελφικού πνεύματος συνάντηση. Διότι δεν πρόκειται μόνο περί θεολογικού διαλόγου, πρόκειται ταυτόχρονα περί διαλόγου και συνάντησης ανθρώπων και εδώ ακριβώς προσδοκούμε πολλά θετικά από τη φιλικότητα της Εκκλησίας της Κύπρου.

ΕΡ: Ποια η σημασία του κειμένου της Ραβένα; Είναι εφικτός ο στόχος της αποκατάστασης της ενότητας Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας;

ΑΠ: Δεν μιλάμε για ένωση Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών. Δεν πρόκειται περί μείξεως των δύο, αλλά περί της ακεραίας αποκαταστάσεως της κοινωνίας μεταξύ Ανατολής και Δύσεως. Ενότητα, διατηρώντας την διαφορετικότητά μας. Δεν πρόκειται περί ενωμένης Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία θα διατηρήσει την παράδοσή της. To σημαντικότατο είναι υπό ποίες προϋποθέσεις και με ποιόν τρόπο μπορεί να επανασυσταθεί (να αρχίσει η επαναποκατάσταση) η κοινωνία με την Ρώμη. Πρόκειται, συνεπώς, για έναν πνευματικό εμπλουτισμό. Δεν πρόκειται να αφαιρεθεί τίποτε το ουσιώδες από κανέναν. Ίσα-ίσα πρόκειται περί ανταλλαγής των θείων δωρημάτων, τα οποία αξιωθήκαμε να έχουμε και οι δύο, ώστε τελικά να εμπλουτισθούμε και οι δύο, δηλαδή η μία Εκκλησία διά της άλλης και αμφότερες η μία από την άλλη.

ΕΡ: Ποιο σκοπό εξυπηρετεί η Ουνία για τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία;

ΑΠ: Η Ουνία είναι όρος που χρησιμοποιείται για εκείνες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, οι οποίες έχουν πλήρη κοινωνία με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Αυτό αποτελεί, αφενός μεν αγκάθι για την Ορθοδοξία, αφετέρου όμως είναι γεγονός, το οποίο συνέβη σε άλλες εποχές κάτω από κάποιες διαφορετικές συνθήκες, οι οποίες σήμερα δεν υφίστανται. Ωστόσο, αυτές οι Εκκλησίες πλήρωσαν πολύ ακριβά την πιστότητά τους στη Ρώμη και ως εκ τούτου είμαι της γνώμης ότι τους οφείλεται σεβασμός. Δικαιούνται να υπάρχουν. Το πρόβλημα μπορεί να λυθεί μόνο στα πλαίσια μιας γενικότερης ενότητος της Καθολικής με την Ορθόδοξη Εκκλησία, δηλαδή στα πλαίσια της πλήρους κοινωνίας των δύο Εκκλησιών. Στην παρούσα κατάσταση η ύπαρξη της Ουνίας σημαίνει την υπόσταση της ανατολικής παραδόσεως και στους κόλπους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, όπου και είναι σεβαστή και εκτιμάται, και ως εκ τούτου, δύναται να συμβάλει σημαντικά στην οικουμενική προσέγγιση.

ΕΡ: Ο όρος «συγκρητισμός» προκαλεί πολλές ενστάσεις. Ποια είναι η θέση σας;

ΑΠ: Με την έννοια συγκρητισμός αντιλαμβανόμαστε μια ανάμιξη των Θρησκειών. Αυτό δεν με αφορά και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία είναι σφόδρα εναντίον. Η Ρωμαιοκαθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία πρέπει να διαφυλάξουν την ταυτότητά τους. Μπορούμε βέβαια να μαθαίνουμε από άλλους, αλλά δεν μπορούμε να αναμειγνύουμε τις Θρησκείες και τις Εκκλησίες. Θα πρέπει να αναγνωρίζουμε μεταξύ μας τη διαφορετικότητα και να την εκτιμούμε.

ΕΡ: Ποια η θέση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στο πρόβλημα του εθνοφυλετισμού;

ΑΠ: Ο εθνοφυλετισμός είναι ένα πρόβλημα που παρουσιάστηκε τον 19ο αιώνα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, από την οποία καταδικάστηκε. Αυτό το πρόβλημα δεν το αντιμετωπίζει, δεν υπάρχει στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η οποία δεν είναι εθνική Εκκλησία. Αυτό για μένα είναι πολύ σημαντικό. Το να είσαι χριστιανός και Εκκλησία, ξεπερνά την ένταξη σε μια χώρα σε ένα έθνος. Είναι φυσιολογικό να αγαπά ο καθένας την πατρίδα του και να τη σέβεται, αλλά δεν υπάρχουν σύνορα μέσα στην Εκκλησία και σήμερα θα πρέπει η Εκκλησία να αποτελέσει γέφυρα, που θα ενώνει τα έθνη και τους λαούς μεταξύ τους και όχι να χωρίζει. Η Εκκλησία έχει αποστολή ειρήνης.

ΕΡ: Οι Ορθόδοξοι αποδέχονται το Πρωτείο του Πάπα με βάση θρόνο της Ρώμης, αλλά όχι διαδοχή με βάση τη διαδοχή του Αποστόλου Πέτρου, γιατί υπήρξε ιδρυτής και άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών. Εσείς τι λέτε επ΄αυτού;

ΑΠ: Αυτό είναι ένα δύσκολο πρόβλημα, το οποίο δεν μπορώ να αναλύσω στο σύντομο χρόνο μιας συνέντευξης. Η άποψή μας είναι ότι παραμένει στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ένας ρόλος από τον Απόστολο Πέτρο. Και στο ντοκουμέντο της Ραβένας αναγνωρίστηκε ότι σε κάθε βαθμίδα της Εκκλησίας, τοπική, περιφερειακή και οικουμενική, είναι απαραίτητος ένας Πρώτος. Αυτή τη στιγμή η συζήτηση είναι ποια σημασία μπορεί να έχει ο Επίσκοπος της Ρώμης ως Πρώτος για την κάθε τοπική Εκκλησία, για την οικουμενική Εκκλησία και για την Ορθοδοξία. Εδώ έχουμε ακόμη διαφορές, δεν υπάρχει πλήρης συναίνεση, αλλά έγινε σημαντική προσέγγιση και ελπίζουμε ότι το Άγιο Πνεύμα θα μας καθοδηγεί για να φθάσουμε σε μια ενότητα.

ΕΡ: Tι κοινό έχουν οι Ρωμαιοκαθολικοί με τους Ορθόδοξους Χριστιανούς;

ΑΠ: Έχουμε κοινά τα δόγματα της πρώτης χιλιετηρίδας, πιστεύουμε στην Αγία Τριάδα, στον Ιησού Χριστό ως αληθινό Θεό και αληθινό άνθρωπο. Τούτο μας είναι κοινό. Δεύτερο, έχουμε όλα τα μυστήρια κοινά. Η Καθολική Εκκλησία αναγνωρίζει όλα τα Μυστήρια της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η αντίληψη περί Επισκόπου της Εκκλησίας, σε αντίθεση μ' αυτήν της Προτεσταντικής Εκκλησίας, είναι η ίδια και τιμούμε τους Αγίους και πάνω απ' όλα την Παρθένο Μαρία. Πολλά λοιπόν είναι τα κοινά μας. Τα κοινά σημεία είναι πολύ περισσότερα απ' όσα μας χωρίζουν.

ΕΡ: Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα πρωταρχικά θέματα για την Ορθόδοξη και τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στον 21ο αιώνα;

ΑΠ: Θα έπρεπε κυρίως να συμφωνήσουμε μεταξύ μας αρχικά για τα ζητήματα που μας χωρίζουν. Αυτή τη στιγμή κάνουμε συζήτηση για το Πρωτείο του Επισκόπου της Ρώμης στην οικουμενική Εκκλησία. Εδώ σημειώσαμε αρκετά καλή πρόοδο, αλλά ο δρόμος είναι πολύ μακρύτερος, από αυτόν που αφήσαμε πίσω μας. Εξάλλου, υπάρχουν κοινές προκλήσεις και για τις δύο Εκκλησίες σήμερα. Η πρόκληση από το Ισλάμ, από την εκκοσμίκευση της Εκκλησίας, αλλά και από ένα νέο κίνημα σεκτών -αιρέσεων. Θα ήταν βοηθητικό και χρήσιμο, εάν σε αυτά τα ζητήματα μπορούσαμε να είχαμε κοινή γλώσσα. Τότε η φωνή μας παγκόσμια θα γινόταν περισσότερο αποδεκτή και πειστική.