ΜΝΗΜΗ ΜΙΝΩΑ ΒΟΛΑΝΑΚΗ ΣΤΟΝ ΣΤΑΘΜΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 89,5 / Μια αναφορά στις "Εκκλησιάζουσες"

Αφιέρωμα στο Μίνωα Βολανάκη με την Κωνσταντίνα Σταματογιαννάκη 

στο Ραδιόφωνο της Εκκλησίας 89,5 

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Το Ραδιόφωνο της Εκκλησίας 89,5 στο πλαίσιο της εκπομπής «Από Τέχνη σε Τέχνη», που μεταδίδεται κάθε Κυριακή 20:00 - 21:00, επιχειρεί να διαλεχθεί και να παρουσιάσει τα διάφορα είδη τέχνης μέσα από προσωπικές μαρτυρίες σημαντικών ανθρώπων που τα υπηρετούν.

Αυτή την Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2015, με αφορμή την επέτειο του θανάτου του Μίνωα Βολανάκη (15/11/1999), θα μεταδώσει σε επανάληψη εκπομπή με καλεσμένη την βιογράφο του Κωνσταντίνα Σταματογιαννάκη που αναφέρεται στο βιβλίο της «Μίνως Βολανάκης – Το προνόμιο της παρουσίας». 

Η εκπομπή έχει θέμα: «Μίνως Βολανάκης – Κωνσταντινουπολίτης εκ μητρός, στοχαστής, παγκόσμιος σκηνοθέτης και μύστης του θεάτρου» και την επιμελείται και την παρουσιάζει ο ιερέας και σκηνοθέτης π. Πέτρος Μινώπετρος.

Με αφορμή μια άλλη μετάδοση της εκπομπής για τον Μ. Βολανάκη, που επιμελήθηκε ο μαθητής του π. Πέτρος Μινώπετρος, είχαμε γράψει τα σχετικά εδώ  κι εδώ. 

Αίφνης θυμήθηκα ένα τραγούδι του Βολανάκη! Δηλαδή ένα τραγούδι του Γιάννη Μαρκόπουλου σε στίχους του Βολανάκη, με την Βασιλική Λαβίνα, το οποίο συμπεριλαμβάνεται στον δίσκο ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ (1981).
Αυτό συνέβη - και είναι νομίζω μοναδικό - διότι το τραγούδι  Ώρα, ώρα σε στίχους Βολανάκη, είναι η μελοποίηση ενός χορικού του Αριστοφάνη από τις «Εκκλησιάζουσες» σε μετάφραση του Μίνωα Βολανάκη,

Είναι γνωστό ότι ο Βολανάκης υπήρξε και έξοχος μεταφραστής ιδίως από την αγγλική γλώσσα, ενώ ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες οι προτάσεις του στη μετάφραση αρχαίας κωμωδίας και τραγωδίας. Αρκεί να θυμίσουμε ότι  στην παράσταση "Εκκλησιάζουσες" που ανέβασε το περασμένο καλοκαίρι το Εθνικό Θέατρο, χρησιμοποιήθηκε η μετάφραση του Μ. Βολανάκη. 

Φέτος, συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τότε που ο Βολανάκης ανέβασε με εξαιρετική επιτυχία τις "Εκκλησιάζουσες" (1965), με πρωταγωνίστρια την Άννα Συνοδινού (Πραξαγόρα), τον Κώστα Καζάκο και άλλους γνωστούς ηθοποιούς, σε μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου. Είναι η χρονιά που η Άννα Συνοδινού αποχώρησε από το Εθνικό Θέατρο, ίδρυσε το θίασο «Ελληνική Σκηνή Άννα Συνοδινού», διαμόρφωσε σε θέατρο το παλιό νταμάρι στο λόφο του Λυκαβηττού και παρουσίασε εκεί την "Αντιγόνη" του Σοφοκλή (σκηνοθεσία του Γιώργου Σεβαστίκογλου) και τις "Εκκλησιάζουσες" του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Μ. Βολανάκη. 

Από τις "Εκκλησιάζουσες" σε μετάφραση και σκηνοθεσία Μ. Βολανάκη 

Αξίζει να μείνουμε λίγο στις "Εκκλησιάζουσες" του Βολανάκη, καθώς ο πολύς Μάριος Πλωρίτης σε κριτική του επικροτεί την σκηνοθετική ματιά του Βολανάκη, η οποία επικεντρώθηκε κυρίως στον τόνο της λαϊκής κωμωδίας παρά της θεαματικής επιθεώρησης. Όπως γράφει χαρακτηριστικά στην κριτική του (Θέατρο 6/7/1965), "ο Αριστοφάνης είναι σάτιρα, σαρκασμός, μυκτηρισμός, είναι λαϊκό γλέντι, γιορτή, ξεφάντωμα, δεν είναι θέαμα με την έννοια του ελαφρού ευρωπαϊκού πασατέμπο".
Επίσης, ο Πλωρίτης ως παράδειγμα επιτυχημένης μετάφρασης στον Αριστοφάνη φέρνει εκείνη του Βολανάκη στις "Εκκλησιάζουσες", η οποία είναι έξυπνη και αστραφτερή και καθώς χρησιμοποιεί σωρεία από "γραφικές" εκφράσεις της σημερινής μας γλώσσας, έδωσε στο κείμενο ζωντάνια και αμεσότητα. Η μετάφραση με τον τρόπο αυτό πέτυχε τον προορισμό της: να κοινωνήσει άνετα τους σατιρικούς στόχους του ποιητή. 

Και τώρα ας ακούσουμε το τραγούδι (χορικό από τις Εκκλησιάζουσες) του Μαρκόπουλου, σε στίχους Βολανάκη. 

Ώρα, ώρα ήρθε η ώρα | Ώρα, ώρα ήρθε πια τώρα | Η ώρα η ώρα έχει φτάσει | Φτάσει και φτάσει | Καιρός για δράση | Πάρτε τα ποδιά σας στο ρυθμό μας | Έφτασε η ώρα για το σκοπό μας | Πάρτε τα πόδια σας | Πάρτε πόδι παιδιά | Ώρα, ώρα ήρθε η ώρα | Ώρα, ώρα ήρθε πια τώρα | Η ώρα η ώρα έχει φτάσει | Φτάσει και φτάσει | Καιρός για δράση | Μπρος παιδιά στο καθήκον μας | Τώρα πάμε | Μπρος παιδιά κι ήρθε η ώρα μας | Για να πάμε | Όλοι εσείς τυχεροί | Στης χαράς τα μέρη | Όποιος έξω απ' το χορό | Πολλά τραγούδια ξέρει | Ώρα, ώρα ήρθε η ώρα | Για περισυλλογή | Και για την αλλαγή