Δημήτρης Μπαλτάς
Ὕμνοι τοῦ Πάθους καί τῆς Ἀνάστασης ἀπό ναούς τῆς Ἀνατολικῆς Θεσσαλίας, παρουσίαση καί σχολιασμός Κ. Δρυγιαννάκης-Κ. Καραγκούνης, Ἐκδοτική Δημητριάδος, Βόλος 2014, σελ. 159+ 2 cd
Ἡ παροῦσα ἔκδοση τοῦ νεοσύστατου Τομέως Ψαλτικῆς Τέχνης καί Μουσικολογίας τῆς Ἀκαδημίας Θεολογικῶν Σπουδῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος ἀποτελεῖ μία συμβολή στήν ἱστορία τῆς ψαλτικῆς τέχνης πού καλλιεργεῖται ἐκτός τῶν μεγάλων ἐκκλησιαστικῶν κέντρων (λ.χ. Πατριαρχεῖα, Μητροπόλεις, Μονές). Τό γεγονός αὐτό ἀποκτᾶ ἰδιαίτερη σημασία, ἐάν μάλιστα ληφθεῖ ὑπ’ ὄψιν ὅτι «ἐλάχιστες μαρτυρίες ἔχουν ἐπισημανθεῖ ἕως τώρα σχετικά μέ τήν κατάσταση τῆς Ψαλτικῆς στήν εὐρύτερη περιφέρεια κατά τούς βυζαντινούς καί μεταβυζαντινούς χρόνους» (σσ. 13-14).
Συγκεκριμένα, τά 2 cd πού παρουσιάζω ἐδῶ, περιλαμβάνουν «ὕμνους τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας καί τῆς Ἀνάστασης, ἠχογραφημένους σέ περιοχές τῶν νομῶν Μαγνησίας καί Λαρίσης, κυρίως σέ περιφερειακές ἐκκλησίες καί μονές. Πρόκειται γιά ἐπιτόπιες ἠχογραφήσεις, ὅλες πραγματοποιημένες σέ ὧρες ἀκολουθιῶν καί τίς περισσότερες φορές λάθρᾳ. Ὡς ἐκ τούτου, πρόκειται γιά ἠχογραφήσεις πού ἀποτυπώνουν τό ψαλτικό γίγνεσθαι χωρίς ἐπεμβάσεις καί ἐξωραϊσμούς» (σ. 19).
Ὅσον ἀφορᾶ τό ζήτημα τῶν ἀνθρωπολογικῶν καί μουσικολογικῶν κριτηρίων βάσει τῶν ὁποίων ἔγιναν οἱ συγκεκριμένες ἠχογραφήσεις, ὁ Κωστής Δρυγιαννάκης διευκρινίζει χαρακτηριστικά ὅτι «δέν ὑπῆρχε καμμία μέθοδος, κανένα σύστημα … ὅλη ἡ καταγραφή πυροδοτήθηκε ἀπό τό ἔνστικτο καί τή φυσική περιέργεια … Ἡ αἰσθητική ἤ, μᾶλλον, ἡ αὔρα τοῦ τόπου ἀλλά καί τοῦ ναοῦ ἀποτελοῦσαν καθοριστικό παράγοντα ἐπιλογῆς» (σ. 21).
Τό ἀποτέλεσμα τῶν ἐπιτόπιων ἠχογραφήσεων τοῦ Κ. Δρυγιαννάκη ἀνέδειξε «τήν ὕπαρξη ἑνός σημαντικοῦ ἀριθμοῦ ἱκανπῶν ἱεροψαλτῶν πού βρίσκονται μακριά ἀπό τήν αἴγλη τοῦ κέντρου» (σ. 30).
Ὁπωσδήποτε ἡ παροῦσα ἔκδοση μπορεῖ νά ἐνδιαφέρει τούς Ἱστορικούς τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς παραδόσεως πέραν τοῦ «κέντρου», τούς Ἱεροψάλτες τῶν μεγάλων ἀστικῶν κέντρων πού ἴσως ἀκούσουν διαφορετικές τῶν γνωστῶν ψαλτικές προσεγγίσεις, ἀλλά καί τόν ἁπλό πιστό πού συμμετέχει τρόπον τινα στήν Ψαλτική τέχνη στήν εὑρύτερή της διάσταση.
Ἄς σημειωθεῖ, τέλος, ὅτι ὁ τόμος εἶναι πλαισιωμένος ἀπό φωτογραφικό ὑλικό (passim), βασική βιβλιογραφία (σσ. 145-147) καί ἀναλυτικά περιεχόμενα τῶν 2 cd (σσ. 149-151 καί 154-155).
Ὕμνοι τοῦ Πάθους καί τῆς Ἀνάστασης ἀπό ναούς τῆς Ἀνατολικῆς Θεσσαλίας, παρουσίαση καί σχολιασμός Κ. Δρυγιαννάκης-Κ. Καραγκούνης, Ἐκδοτική Δημητριάδος, Βόλος 2014, σελ. 159+ 2 cd
Ἡ παροῦσα ἔκδοση τοῦ νεοσύστατου Τομέως Ψαλτικῆς Τέχνης καί Μουσικολογίας τῆς Ἀκαδημίας Θεολογικῶν Σπουδῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος ἀποτελεῖ μία συμβολή στήν ἱστορία τῆς ψαλτικῆς τέχνης πού καλλιεργεῖται ἐκτός τῶν μεγάλων ἐκκλησιαστικῶν κέντρων (λ.χ. Πατριαρχεῖα, Μητροπόλεις, Μονές). Τό γεγονός αὐτό ἀποκτᾶ ἰδιαίτερη σημασία, ἐάν μάλιστα ληφθεῖ ὑπ’ ὄψιν ὅτι «ἐλάχιστες μαρτυρίες ἔχουν ἐπισημανθεῖ ἕως τώρα σχετικά μέ τήν κατάσταση τῆς Ψαλτικῆς στήν εὐρύτερη περιφέρεια κατά τούς βυζαντινούς καί μεταβυζαντινούς χρόνους» (σσ. 13-14).
Συγκεκριμένα, τά 2 cd πού παρουσιάζω ἐδῶ, περιλαμβάνουν «ὕμνους τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας καί τῆς Ἀνάστασης, ἠχογραφημένους σέ περιοχές τῶν νομῶν Μαγνησίας καί Λαρίσης, κυρίως σέ περιφερειακές ἐκκλησίες καί μονές. Πρόκειται γιά ἐπιτόπιες ἠχογραφήσεις, ὅλες πραγματοποιημένες σέ ὧρες ἀκολουθιῶν καί τίς περισσότερες φορές λάθρᾳ. Ὡς ἐκ τούτου, πρόκειται γιά ἠχογραφήσεις πού ἀποτυπώνουν τό ψαλτικό γίγνεσθαι χωρίς ἐπεμβάσεις καί ἐξωραϊσμούς» (σ. 19).
Ὅσον ἀφορᾶ τό ζήτημα τῶν ἀνθρωπολογικῶν καί μουσικολογικῶν κριτηρίων βάσει τῶν ὁποίων ἔγιναν οἱ συγκεκριμένες ἠχογραφήσεις, ὁ Κωστής Δρυγιαννάκης διευκρινίζει χαρακτηριστικά ὅτι «δέν ὑπῆρχε καμμία μέθοδος, κανένα σύστημα … ὅλη ἡ καταγραφή πυροδοτήθηκε ἀπό τό ἔνστικτο καί τή φυσική περιέργεια … Ἡ αἰσθητική ἤ, μᾶλλον, ἡ αὔρα τοῦ τόπου ἀλλά καί τοῦ ναοῦ ἀποτελοῦσαν καθοριστικό παράγοντα ἐπιλογῆς» (σ. 21).
Τό ἀποτέλεσμα τῶν ἐπιτόπιων ἠχογραφήσεων τοῦ Κ. Δρυγιαννάκη ἀνέδειξε «τήν ὕπαρξη ἑνός σημαντικοῦ ἀριθμοῦ ἱκανπῶν ἱεροψαλτῶν πού βρίσκονται μακριά ἀπό τήν αἴγλη τοῦ κέντρου» (σ. 30).
Ὁπωσδήποτε ἡ παροῦσα ἔκδοση μπορεῖ νά ἐνδιαφέρει τούς Ἱστορικούς τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς παραδόσεως πέραν τοῦ «κέντρου», τούς Ἱεροψάλτες τῶν μεγάλων ἀστικῶν κέντρων πού ἴσως ἀκούσουν διαφορετικές τῶν γνωστῶν ψαλτικές προσεγγίσεις, ἀλλά καί τόν ἁπλό πιστό πού συμμετέχει τρόπον τινα στήν Ψαλτική τέχνη στήν εὑρύτερή της διάσταση.
Ἄς σημειωθεῖ, τέλος, ὅτι ὁ τόμος εἶναι πλαισιωμένος ἀπό φωτογραφικό ὑλικό (passim), βασική βιβλιογραφία (σσ. 145-147) καί ἀναλυτικά περιεχόμενα τῶν 2 cd (σσ. 149-151 καί 154-155).
Η παρουσίαση των ψηφιακών δίσκων
Η Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος, ο Τομέας Ψαλτικής Τέχνης και Μουσικολογίας της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου και η Εκδοτική Δημητριάδος θα παρουσιάσουν το Σάββατο 26/4, στις 11 π.μ., στο Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας, το βιβλίο «Ύμνοι του Πάθους και της Ανάστασης από ναούς της ανατολικής Θεσσαλίας».
Το βιβλίο συνοδεύεται από δύο ψηφιακούς δίσκους με επιτόπιες ηχογραφήσεις του Κωστή Δρυγιανάκη, την περίοδο 1991 - 2002.
[...] Οἱ ρομαντικές μου ἐπιλογὲς μικρῶν καὶ συχνὰ ὑποτιμημένων ναῶν δὲν ἔφεραν στὴν ἐπιφάνεια κάποια ἄγνωστη πτυχὴ τῆς παράδοσης (ὅπως σὲ ἕναν βαθμὸ ὁραματιζόμουν ὅταν ξεκινοῦσα), ὅμως ἀνέδειξαν τὴν ὕπαρξη ἑνὸς σημαντικοῦ ἀριθμοῦ ἱκανῶν ἱεροψαλτῶν ποὺ βρίσκονταν μακριὰ ἀπὸ τὴν αἴγλη τοῦ κέντρου· ἄλλοι συνειδητὰ ἀποφεύγοντάς την, ἄλλοι καθὼς δὲν τοὺς δόθηκε ἡ εὐκαιρία, ἄλλοι γιατὶ δὲν εἶχαν δεξιότητες αὐτοπαρουσίασης κ.λπ.. Ἀνέδειξαν ἐπίσης μία σειρὰ ἐρωτηματικὰ σχετικὰ μὲ τὴν λαϊκὴ βάση τῆς ψαλτικῆς σὲ ἀντιδιαστολὴ μὲ τὶς λόγιες ἐκδοχές της ποὺ ἐκπορεύονται ἀπὸ τὰ μεγάλα κέντρα. Πρέπει νὰ σημειώσω ἐδῶ ὅτι καὶ οἱ δύο αὐτὲς ἐκδοχὲς τῆς ψαλτικῆς δὲν εἶναι στατικὲς στὸ χρόνο, καὶ αὐτὸ γίνεται φανερὸ τόσο στὴ δεκαετία τῶν ἠχογραφήσεών μου ὅσο καί, πολὺ περισσότερο, στὰ χρόνια ποὺ ἔχουμε ἐκδόσεις δισκογραφίας. Σ' αὐτὸ τὸ περιβάλλον, δὲν ἦταν λίγες οἱ φορὲς ποὺ ἀντιμετώπισα μία σημαντικὴ ἔλλειψη αὐτοπεποίθησης ἀπὸ πλευρᾶς τῶν ἠχογραφηθέντων, μὲ ἐρωτήματα ποὺ ἀντικατόπτριζαν τὸ γενικότερο κλίμα τῆς ἐπαρχίας. Καταθέτω λοιπὸν τὶς ἠχογραφήσεις μου ἐδῶ, δημοσίως διατυπώνοντας τὴν θέση ὅτι αὐτὴ ἡ οὕτως εἰπεῖν περιφερειακὴ ψαλτικὴ ἀξίζει τὴν προσοχή μας καὶ μὲ τὸ παραπάνω. [...]
Κωστής Δρυγιανάκης (Από τα προλεγόμενα του βιβλίου)
Κωστής Δρυγιανάκης (Από τα προλεγόμενα του βιβλίου)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου