Διαβάστε το παρακάτω άρθρο του δημοσιογράφου Ενγκίν Αρντίτς στην εφημερίδα Σαμπάχ της 17ης Απριλίου με αφορμή τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Καβάφη από την κοινότητα Νεοχωρίου στο πλαίσιο του μαθητικού συνεδρίου «150 χρόνια Καβάφης». Η μετάφραση του άρθρου είναι της Νίκης Σταυρίδη.
Για το πρωτότυπο κείμενο στα τουρκικά δείτε εδώ.
İ polis tha se akoulouthi *
Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες, η πόλις θα σε ακολουθεί...
Αγαπημένε Κώστα, ίσως εσύ να μην εννοούσες την Κωνσταντινούπολη αλλά την Αλεξάνδρεια, ωστόσο η Πόλη αρχίζει τώρα, αυτή τη στιγμή να σε ακολουθεί, τώρα, στα εκατόν πενήντα χρόνια από την γέννηση και ογδόντα χρόνια μετά τον θάνατό σου...
Επειδή η Κωνσταντινούπολη μόλις τώρα αρχίζει και να "ακολουθεί τον εαυτό της" (να συνέρχεται, σ.τ.μ.).
Ο μεγάλος ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης, ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου, είναι από το Νιχώρι (Γενίκιοϊ) της Κωνσταντινούπολης. Πέρασε εδώ κάποια από τα παιδικά του χρόνια, στην Αγγλία κάποια χρόνια της νεότητάς του, και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου τα χρόνια της ωριμότητας και τα γεράματά του. Η καταγωγή του ωστόσο είναι από εδώ, Νιχωρίτης.
Η πόλις θα τον ακολουθεί, όπως λέει στο πιο φημισμένο ποίημά του, η Πόλη και όχι η Αλεξάνδρεια... Στην Αλεξάνδρεια τώρα πλέον ζουν άνθρωποι που δεν τον γνωρίζουν ούτε έχουν ακούσει το όνομά του. Σε βαθμό που να ρωτάς πού είναι το σπίτι του και κανείς να μην ξέρει να σου πει. Έμενε στην Ρυ Λέψιους, έναν δρόμο που μύριζε βραστό λάχανο, υγρή μπουγάδα και συνουσία, το τωρινό του όνομα είναι Οδός Σαρμ-ελ-Σεΐχ.
Στον κάτω όροφο του σπιτιού όπου ζούσε, δούλευε ένα πορνείο, και δυο σπίτια παραπέρα έμενε ο Νεσίμ, πατέρας του τραγουδιστή Ζορζ Μουστακί, πριν μετοικήσει στη Γαλλία, γείτονάς του. Ο Καβάφης ήταν ομοφυλόφιλος.
Ο ήλιος του απογεύματος έπεφτε πάνω στο κρεβάτι και εκείνος συλλογιζόταν τον αγαπημένο του που είχε φύγει για μια εβδομάδα να πάει στη Σμύρνη και δεν είχε επιστρέψει πια, τα μάτια του ήταν γκρίζα...
Είναι μεγάλος ο Καβάφης, πολύ μεγάλος.
Τον διαβάσαμε πάντα από μετάφραση. Είτε του Τζεβάτ Τσαπάν, είτε του Ερντάλ Αλόβα, είτε του Μπαρίς Πίρχασαν. Ήταν καλές μεταφράσεις αλλά από δεύτερο χέρι, από τις αγγλικές του Έντμουντ Κήλι και του Φίλιπ Σέραρντ, δεν σου έδιναν την αίσθηση του πρωτότυπου.
Το έβαλα σκοπό, μόνο και μόνο για να μπορέσω να διαβάσω τον Καβάφη, κάθισα κι έμαθα κουτσά στραβά ελληνικά.
Ήταν εξεζητημένη η γλώσσα του, παλιά ελληνικά της ελληνιστικής περιόδου. Για να σας δώσω μια ιδέα, ήταν όπως η γλώσσα, ας πούμε, του δικού μας Γιαχγιά Κεμάλ Μπέγιατλι ή του Αχμέτ Χαμντί Τάνπιναρ.
Όμως αποδείχθηκε ότι και ρίμα είχε η ποίησή του και άφθονες παρηχήσεις... Δεν ήταν καθόλου "εγκεφαλικός" ποιητής όπως νομίζαμε...
Θαρρώ πως ήταν ο Ονάτ Κουτλάρ εκείνος που είχε πει ότι "Ο αληθινός κινηματογραφόφιλος είναι εκείνος που μπορεί να παρακολουθήσει μια πολωνέζικη ταινία με ντουμπλάζ στα τσέχικα και υπότιτλους στα ουγγαρέζικα και να μπορεί να την απολαύσει". Έτσι κι ένας αληθινός εραστής της ποίησης θα πρέπει να είναι εκείνος που καταφέρνει να ακούσει τον Καβάφη στο πρωτότυπο, έστω κι αν δεν καταλαβαίνει λέξη.
“İpes, tha pagho s’alli yi, tha pagho s’alli thalassa... Mia polis alli tha vrethi, kaliteri apo afti... Kathe prospathia mou mia katadhiki ine grafti... Ki in’i kardia mou -san nekros- thameni... O nous mou os pote ston marazmon afton tha meni...
(...)
Kenourious topous dhen tha vris, den tha’vris alles thalasses, i polis tha se akoulouthi...”
Στο Νιχώρι, στον κήπο της Παναγίας της Κουμαριώτισσας, έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Καβάφη.
Πόσο θα θέλαμε την προτομή αυτή να την είχε στήσει όχι η εκκλησία αλλά ο Δήμος του Γενίκιοϊ (Νιχωριού), και όχι απόμερα αλλά ακριβώς στο κέντρο του Νιχωριού.
Ο μέγας και πολύς Δήμος της Σμύρνης, το προπύργιο της αντίστασης ενάντια στην εξουσία, οι πολύ κοσμικοί (όχι θρησκειολάτρες, σ.τ.μ.) και Κεμαλιστές λεβέντες, τι άλλο περιμένουν για να στήσουν στη Σμύρνη την προτομή του Νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη, ενός τέκνου της Σμύρνης; Μήπως την παρότρυνση κάποιου φιλοκυβερνητικού;
* Με λατινικούς χαρακτήρες παραμένουν τα ελληνικά όπως ακριβώς είναι γραμμένα μέσα στο τουρκικό κείμενο (σ.τ.μ.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου