Το βιβλίο του Πάπα Βενεδίκτου ΙΣΤ' για το πρόσωπο του Ιησού κλείνει σχεδόν δύο χρόνια κυκλοφορίας στην Ελλάδα, έτσι όπως εκδόθηκε, σε ελληνική μετάφραση του καθηγητή στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Σωτήρη Δεσπότη, από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Όπως ήταν φυσικό προκάλεσε πολλές συζητήσεις κι ακόμα απασχολεί τους θεολογικούς και όχι μόνο κύκλους. Μπορείτε, λόγου χάριν, να δείτε την πολύ ανδιαφέρουσα παρουσίαση του βιβλίου από τον Νίκο Μπακουνάκη στο Βήμα. Ο Κωνσταντίνος Νικολακόπουλος, καθηγητής της Καινής Διαθήκης στο Ινστιτούτο Ορθόδοξης Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου - φίλος από παλιά και Πατρινός - αφού αναλύει επί μέρους στοιχεία του έργου του Πάπα (ο οποίος σημειωτέον υπήρξε Αρχιεπίσκοπος Μονάχου), συμπεραίνει: "Πρόκειται για μια σημαντική επιστημονική μονογραφία, που έχει την ιδιαιτερότητα και μοναδικότητα να προέρχεται από την πέννα ενός εν ενεργεία Προκαθημένου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Δεν έχει όμως το χαρακτήρα ενός δογματικού έργου ή μιας δεσμευτικής εγκυκλίου, αλλά ενός πονήματος που είναι το αποτέλεσμα πολύχρονων επιστημονικών εμπειριών και ερευνών καθώς και προσωπικών αναζητήσεων και τίθεται στη διάθεση κάθε καλοπροαίρετης κριτικής και αμφισβήτησης. Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό προσδίδει στη δημοσίευση του Πάπα ένα άκρως οικουμενικό άνοιγμα, που μόνο να το χαιρετίσει μπορεί κανείς."
Ο Χρυσόστομος Α. Σταμούλης, αν. Καθηγητής Δογματικής και Συμβολικής Θεολογίας στην Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ., θεωρεί, εν κατακλείδι, πως "το Χριστολογικό βήμα του πάπα Βενέδικτου είναι ήδη μεγάλο, μπορεί να βάλει αρχή, να ανοίξει διάλογο και να ποιήσει καλύτερη γνωριμία. Πιστεύουμε στον ίδιο Χριστό. Ο δρόμος όμως που πρέπει να διανυθεί και από τη μια και από την άλλη μεριά είναι ακόμη μακρύς". 
5 σχόλια:
πολύ ωραία προσπάθεια, να μεταφραστεί αυτό το σημαντικό έργο του φιλοσόφου και Πάπα κ.κ. Βενέδικτου 16ου, και να παρουσιαστεί από επώνυμους θεολόγους στη Σύναξη. είμαστε υποχρεωμένοι να διαβάσουμε τους καθολικούς, όπως μας διαβάζουν και αυτοί, να γνωριστούμε καλύτερα και να δούμε ότι η ιστορία αδίκησε όλους μας.
Ρ.Σ.
Ο ΠΑΠΑΣ ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΣ 16ος
Καί τό βιβλίο του: ΙΗΣΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΑΖΑΡΕΤ υπό ΜΕΓΑ Λ. ΦΑΡΑΝΤΟΥ
-Ο δραστηριώτατος στις εκδόσεις εκλεκτών Βιβλίων Αθανάσιος Ψυχογιός είχε την ευγενή ιδέαν να μου αποστείλει gratis ένα αντίτυπο εκ της παρουσιαζόμενης καλαισθήτου εκδόσεως του Βιβλίου του καθηγητού Joseph Ratzinger και νυν Πάπα Βενεδίκτου 16ου υπό τον τίτλον: Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, και να με ρωτήσει, εάν θα ήθελα να συμμετάσχω, με μία σύντομη παρέμβασί μου, στη σημερινή παρουσίασι του Βιβλίου τούτου. Επειδή δε συμβαίνει να γνωρίζω προσωπικώς τον καθηγητή και νυν Πάπα Ratzinger από πολλών ετών, δεν θέλησα ν’ αρνηθώ την συμμετοχή μου στην παρούσαν εκδήλωσιν.
-Τον Ratzinger γνωρίζω ήδη από τα χρόνια της μετεκπαιδεύσεώς μου στην Βόννην Γερμανίας, όπου παρηκολούθησα και παραδόσεις του στα θέματα της χριστιανικής Δογματικής. Ήδη δε από τότε, στη νεανική του ηλικία, είχε γίνει μία θεολογική διασημότης διεθνούς κύρους, οι δε Φοιτητές συνέρρεαν κατά εκατοντάδες, όχι μόνο θεολόγοι, αλλά και εξ άλλων Σχολών, για να παρακολουθήσουν τις εμπνευσμένες και επιστημονικώς τεκμηριωμένες παραδόσεις του στο μεγάλο Αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου της Βόννης. Αργότερα δε συνήντησα τον Καρδινάλιο πλέον Ratzinger αρκετές φορές κατά τις διασκέψεις τού Ορθοδοξο-Καθολικού Διαλόγου, στον οποίο συμμετείχαμε αμφότεροι ως εκπρόσωποι των Εκκλησιών μας. Και εκεί οι εντυπώσεις, που απεκόμισα και διασώζω μέχρι σήμερα περί του προσώπου του, υπήρξαν άριστες. Πρόκειται περί μιάς καθ’ όλα εξαιρετικής και χαρισματικής προσωπικότητος: άψογος σε ευγένεια, ήθος, ευσέβεια, πνευματικότητα, μετριόφρων και συγκαταβατικός στις διαλογικές συναντήσεις, ως καθολικός βέβαια, αλλά με πνεύμα καλής θελήσεως και συνεννοήσεως προς ημάς τους Ορθόδοξους.
-Εκ των θεολογικών του τοποθετήσεων δύο κυρίως σημεία αξίζει ν’ αναφερθούν εδώ: α) Ο χριστοκεντρικός χαρακτήρας της θεολογίας του, -απόδειξις δε τούτου και η συγγραφή του παρόντος βιβλίου του. Σε κάποιες ιδιόχειρες αφιερώσεις του σε δωρηθέντα προς εμέ βιβλία του, επαναλαμβάνει, σχεδόν στερεοτύπως, την αυτήν φράσιν: «Στον κ. Φαράντον με τον δεσμό της αγάπης στον Ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν» ή: «στην κοινή πορείαν μας προς τον Ένα Κύριον». Η χριστοκεντρική αυτή γραμμή του καθολικού αυτού Πάπα ενέχει μεγάλην σπουδαιότητα για μας τους Ορθοδόξους. Σε κάθε ευκαιρία ο Ratzinger, και τώρα ο Πάπας, καλεί τους Χριστιανούς να πορευθούμε και να συναντηθούμε στον Ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν, δηλ. ο Πάπας αυτός δεν είναι παποκεντρικός ή ρωμαιοκεντρικός, αλλ’ είναι χριστοκεντρικός: κέντρον και κριτήριον για την ένωσιν των Χριστιανών είναι ο Ιησούς Χριστός. Το 2ο σημείο της θεολογικής του σκέψεως είναι ο εκκλησιοκεντρισμός του: στην Εκκλησία τελεσιουργείται δια των αιώνων το μυστήριον της σωτηρίας των Ανθρώπων. Και το σημείο αυτό ενέχει σπουδαιοτάτην σημασίαν για μάς τους Ορθοδόξους. Στην γνωστήν παπικήν Kongregation του 1992, την οποία συνέταξε, βασικώς, ο τότε Καρδινάλιος Ράτσινγκερ ως πρόεδρος της Επιτροπής Πίστεως του Βατικανού, αναγνωρίζεται (εισαγωγικά): «η εκκλησιαστικότης των σεβασμίων Ορθοδόξων Ανατολικών Εκκλησιών, οι οποίες είναι συνδεδεμένες δια στενοτάτων δεσμών με την Εκκλησίαν της Ρώμης, ως κατέχουσες την αποστολικήν διαδοχήν και τελούσες τα αυτά ιερά μυστήρια, και, κατ’ εξοχήν, την ισχύουσαν Θείαν Ευχαριστίαν, διά της οποίας οικοδομείται και αυξάνει η μία Εκκλησία του Χριστού». Οι δύο αυτές θεμελιώδεις θεολογικές αρχές του Πάπα Βενέδικτου, ήτοι η χριστοκεντρική και η εκκλησιοκεντρική, ανταποκρίνονται και στα ορθόδοξα θεολογικά κριτήρια, γι’ αυτό και παρέχεται η ευκαιρία τώρα στους Ορθοδόξους για ένα ειλικρινή διάλογον με τους Καθολικούς, εκ του οποίου, ασφαλώς, θα προκύψουν θετικά οφέλη ως προς το θέμα της αμοιβαίας προσεγγίσεως και θα επιλυθούν, ίσως, τα χρονίζοντα δογματικά, αλλά και της Ουνίας, ζητήματα, «επ’ ελπίδι εξαλείψεως της από αιώνων διαιρέσεως, η οποία υφίσταται ατυχώς μέχρι σήμερον, και αι δύο Εκκλησίαι και οι πιστοί αυτών να ενωθούν ουχί μόνον εν τη αγάπη, αλλά και εν τη πίστει και τοις μυστηρίοις», όπως αναφέρει και ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην χαιρετιστήριον, επισυναπτομένην στον παρόντα τόμον, Επιστολήν του. Γενικώς, πιστεύω ότι ο νύν Πάπας είναι φιλορθόδοξος, -τούτο δε απέδειξε και με την επιμονήν του να επισκεφθεί τον Οικοουμενικόν Πατριάρχην, παρά το δυσμενές κλίμα, που είχε δημιουργηθεί γι’ αυτόν στην Τουρκίαν, εξ αιτίας των γνωστών αναφορών του περί βιαίου τρόπου εξισλαμισμού Ανθρώπων και Λαών υπό του προφήτου Μωάμεθ, αλλά και με την εγκαρδίαν υποδοχήν του Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου στο Βατικανόν. Και το φιλορθόδοξον τούτο στοιχείον θα πρέπει οι Ορθόδοξοι να εκτιμήσουν και να αξιολογήσουν θετικώς για ένα καρποφόρον διάλογον.
-Όσον αφορά το παρόν βιβλίον του Πάπα: Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, έχω να πω μόνο καλά και εγκωμιαστικά λόγια, και θα έλεγα, ότι αξίζει να διαβασθεί και από τους Ορθοδόξους. Είναι γραμμένο με έμπνευσι και εμπιστοσύνη, αλλά και αναφορικότητα στην μακραίωνα κοινήν εκκλησιαστικήν παράδοσιν, την οποίαν, καίτοι δεν αναφέρει, εκπεφρασμένως, όμως προϋποθέτει και συνυπονοεί. Χρησιμοποιών την μέθοδον «εκ των κάτω», εκ της γηίνης και ιστορικής ζωής του Ιησού, αλλά και την «εκ των άνω», εκ της σχέσεως του Ιησού προς τον Θεον-Πατέρα και εκ της Υιότητος και Μεσσιανικότητός του, κατορθώνει να δώσει μία, κατά το δυνατόν, πλήρη εικόνα περί του προσώπου, της ζωής και του έργου του Ιησού, επί τη βάσει των Ευαγγελίων, και θέτει φραγμούς στα ποικίλα εκτρώματα παραμορφώσεως της ζωής και της αποστολής του Ιησού, που βλέπουν, συχνά, το φώς της δημοσιότητος.
-Εκεί δε, που ο Ορθόδοξος αναγνώστης μπορεί να προβάλει κάποιες ενστάσεις, είναι το θέμα των αναφορών του Βιβλίου στον απόστολον Πέτρον, σ.277εξ. Καίτοι, και εδώ, ο Πάπας αποφεύγει να προβεί σε διεξοδικούς εγκωμιασμούς του πρωτείου και διαλέγεται με τις διάφορες ερμηνευτικές απόψεις, που κυκλοφορούν, εμμένει στην παγίαν ρωμαιοκαθολικήν θέσιν, -και πώς θα μπορούσε να πράξει διαφορετικά;-, ότι «ο Πέτρος έλαβε ιδιαίτερη εξουσιοδότηση» από τον Ιησούν, και «αυτό το πρωτείο μαρτυρείται πραγματικά σε όλο το εύρος της παράδοσης και σε όλα τα στρώματά της» (284.285) (Δυστυχώς δεν έχω το πρωτότυπο κείμενο για να δώ, με ποίαν πιστότητα αποδίδει η μετάφρασις την κρίσιμον αυτήν θεολογικήν ορολογίαν). Αυτά τα πενιχρά περί του Πρωτείου του Πέτρου αναφέρει ο Πάπας Βενέδικτος, χωρίς να επεκτείνεται περαιτέρω στο είδος και στα περιεχόμενα αυτού. Πάντως φαίνεται ότι του αποδίδει πρωτείον εξουσίας. –Εδώ δεν είναι ο τόπος για την προβολήν ενστάσεων και αντιρρήσεων. Όπως φαίνεται εκ των Ευαγγελίων, είχεν ο Πέτρος σε πολλές περιπτώσεις μίαν πρωτοβουλίαν κινήσεων έναντι των λοιπών Αποστόλων, ίσως και λόγω του αυθορμήτου και δυναμικού χαρακτήρος του. Όχι όμως και λόγω κάποιας εξουσίας, που του είχε δοθεί υπό τον Ιησού. Ο ίδιος ο Πάπας Βενέδικτος αναφέρει στο βιβλίο του (283): Ας μη λησμονούμε «την οξεία επιτίμηση, που έγινε στον Πέτρο υπό του Ιησού με την φράσιν: ‘ύπαγε οπίσω μου, Σατανά, ότι ου φρονείς τα του Θεού, αλλά τα των Ανθρώπων’». Αλλά και η άρνησις του Ιησού, μετά την σύλληψίν του, υπό τού Πέτρου, υπήρξε σοβαρώτατον παράπτωμα. Προκειμένου να σωθεί ο ίδιος, «ήρξατο καταναθεματίζειν και ομνύειν ότι ουκ οίδα τον Άνθρωπον» (Μτθ.26,74), δηλ. όχι ηρνείτο ότι γνώριζε τον Ιησούν, αλλά και τον καθύβριζε, για να γίνει περισσότερο πιστευτός, σε ποιον άραγε;-, -σε «μίαν παιδίσκην», δηλ. υπηρέτριαν!
-Αλλά το πιο ασφαλές ερμηνευτικό κριτήριο για την κατανόησιν του Πρωτείου είναι η μακραίων ιστορική πράξις της Εκκλησίας. Και στην Εκκλησίαν της Ρώμης ισχύει, ό,τι και στις Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Όταν εκλέγεται κάποιος Επίσκοπος σε Πατριάρχην, Αρχιεπίσκοπον κλπ., δεν χειροτονείται, εκ νέου, σε κάποια ανωτέρα του Επισκόπου ιερατική βαθμίδα, αλλ’ απλώς εγκαθίσταται στη νέα έδρα του, ως ο Πρώτος inter pares. Τούτ’ αυτό ισχύει και για τον Επίσκοπον της Ρώμης, ο οποίος, όταν εκλέγεται, δεν χειροτονείται σε κάποια ανωτέρα έναντι των άλλων Επισκόπων βαθμίδα, αλλ’ απλώς εξυπώνεται σε «Πρώτον μεταξύ Ίσων».
-Πόσον εύθραυστη δε είναι η περί πετρείου πρωτείου ως εξουσίας θέσις αυτή του Καθολικισμού αποδεικνύεται και εκ των απόψεων ενός, εξ ίσου προς τον Πάπαν Βενέδικτον, διασήμου καθολικού Θεολόγου, του Hans Küng, όπως τις καταγράφει στο σπουδαιότατο έργο του, υπό τον τίτλον: Kleine Geschichte der Katholischen Kirche, το οποίο, δυστυχώς, δεν έχει τύχει της δεούσης προσοχής εκ μέρους των Ορθοδόξων, και το οποίο αξίζει να μεταφρασθεί στα Ελληνικά. Ο Hans Küng απορρίπτει, συλλήβδην, όλες τις ρωμαιοκαθολικές περί του Πετρείου Πρωτείου ως εξουσίας θέσεις, και ευθυγραμμίζεται, πλήρως, προς τις Ορθόδοξες απόψεις. Εκ του μνημονευθέντος βιβλίου του αναφέρω, ενδεικτικώς, δύο-τρείς φράσεις: «Ήδη, κατά την διάρκειαν της δημοσίας δράσεως του Ιησού, …υπήρξεν ο ψαράς Πέτρος εκπρόσωπος των Μαθητών. Όμως είναι ούτος Πρώτος μεταξύ Ίσων (Allerdings ist er Erster unter Gleichen). Συγχρόνως δε η ακατανοησία, η μικροψυχία και, τελικώς, και η προδοσία του Πέτρου, μνημονεύονται στα Ευαγγέλια χωρίς οποιαδήποτε συγκάλυψι. Και μόνο το Ευαγγέλιο και οι Πράξεις των Αποστόλων του Λουκά τον εξιδανικεύουν και αποσιωπούν τους λόγους του Ιησού προς τον Πέτρον, τον οποίον αποκαλεί Σατανά, διότι επεζήτει ν’ αποτρέψει τον Ιησούν εκ της αποστολής του: ‘ύπαγε οπίσω μου, Σατανά’». Και συνεχίζει ο Küng: «Ότι ο Πέτρος πήγε στην Ρώμην, ούτε μία λέξις υπάρχει στην Καινήν Διαθήκην. Επίσης τίποτε δεν βρίσκομε στην Καινήν Διαθήκην περί ενός διαδόχου του Πέτρου (και πολλώ μάλλον στην Ρώμην). Η αναφορά δε του Ιησού στην πέτραν είναι αντίθετη προς την λογικήν του πρωτείου εξουσίας: Όχι ο Πέτρος και ο οποιοσδήποτε διάδοχός του, αλλά η πίστις του Πέτρου στον Χριστόν είναι και παραμένει το διαρκές θεμέλιο της Εκκλησίας». Και τέλος: «Είναι πολύ απίθανο να ήταν ο Πέτρος πνευματικός μονάρχης, και όλως αδύνατο να ήταν ούτος ο μόνος κυρίαρχος… Η διοίκησις της πρώτης Εκκλησίας έφερε συλλογικόν χαρακτήρα» (35-36). –Αλλά, όπως ήδη ανέφερα, σ’ ένα αμοιβαίως ειλικρινή διάλογον μπορούν, πιθανώτατα, να διευθετηθούν και να επιλυθούν πολλές διαφορές και παρανοήσεις, που έχουν συσσωρευθεί δια των αιώνων, μεταξύ των δύο Εκκλησιών.
-Εν τέλει θα πρέπει να τονισθεί, ότι στείρες αντιπαραθέσεις αδιαλλαξίας και φανατισμών εις ουδέν και ουδένα ωφελούν. Ο Χριστιανισμός είναι πράξις και όχι θεωρία, «η δε πράξις θεωρίας επίβασις», λέγει ο άγιος Γρηγόριος Θεολόγος. Δυστυχώς, οι κοινωνίες των Ορθοδόξων δεν είναι ηθικώτερες και αγιώτερες από άλλες, των ετεροδόξων, των αλλοθρήσκων κλπ., για να καυχώμεθα για την Ορθοδοξία και την Ορθοπραξία μας. Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι, πού πραγματώνεται ο Χριστιανισμός, ως επιτέλεσις του θελήματος του Θεού, και όχι πού εκφωνούνται κορώνες θριάμβου ότι κατέχομε την ορθήν ομολογίαν!
Επί τη ευκαιρία, είδα σήμερα στην ΕΤ1 την μετάδοση από τον πανηγυρίζοντα ναό Αγίου Νικολάου Σύρου. Πρόκειται για έναν πασίγνωστο ναό - κομψοτέχνημα, που δεσπόζει στην Ερμούπολη από την πλευρά της θάλασσας, ενώ θυμίζει σε τεχνοτροπία κάτι από την Παντάνασσα και από τον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών... Εκεί λοιπόν, μου έκαμε εντύπωση άφ' ενός ότι έψαλαν τετράφωνα με συνοδεία εκκλησιαστικού οργάνου (!) και αφ' ετέρου ότι ο ναός είχε κυριολεκτικώς κατακλυσθεί από καθολικούς κληρικούς, οι οποίοι μάλιστα ακολούθησαν και την λιτανεία, πλάι στον Άγιο Σύρου! Τα έδειξε η ΕΡΤ...
Στη Σύρο, όπως ακριβώς και στην Πάτρα!
Σπουδαίο θεολογικό έργο. Πρέπει να διαβασθεί οπό όλους τους ορθοδόξους. Ο πάπας με το έργο αυτό μιλάει στον κάθε πιστό για τον Ιησού. Του αξίζουν συγχαρητήρια που βρήκε τον χρόνο να το συντάξει και τόλμησε ως Πάπας να το δημοσιεύσει. Μπράβο κ. Ανδριόπουλε και σε εσάς για την προβολή.
Δημοσίευση σχολίου