Ο ΜΕΓΑΣ ΑΔΩΝΗΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Στις 5 Μαρτίου 2019, ανακηρύχθηκε σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ένας μεγάλος άραβας ποιητής και πολίτης του κόσμου, ο Αλί Αχμάντ Σαΐντ Εσμπέρ, ο γνωστός ως Άδωνης. 

Ο 90χρονος σήμερα, διάσημος Σύρος ποιητής, από τους μεγαλύτερους του αραβικού κόσμου, δηλώνει φιλέλληνας και θεωρεί την πατρίδα του Συρία και την Ελλάδα αδελφές στον αρχαίο πολιτισμό. 

Ο αειθαλής Άδωνης, στο πλαίσιο της επίσκεψής του στην Αθήνα για την αναγόρευσή του σε Επίτιμο Διδάκτορα του ΕΚΠΑ, πραγματοποίησε και άλλες δράσεις. 

Επισκέφθηκε, για παράδειγμα, το Τμήμα του Διδασκαλείου Αραβικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνομίλησε με τους σπουδαστές, οι οποίοι είναι μαθητές του Λιβανέζου φιλολόγου και μεταφραστή Ρόνι Μπου Σάμπα. 

Ο Ρόνι Μπου Σάμπα είναι αυτός που μετέφρασε την συνέντευξη του Άδωνη στο Κανάλι της Βουλής. 

Στην εκπομπή "Συνάντηση" και στην Άντζελα Τσιφτσή, ο Άδωνης, μίλησε, μεταξύ άλλων, και για: Την διεκδίκηση και κατάκτηση της γνώσης, που για εκείνον δεν ήταν δεδομένες, για την απελευθερωτική φυγή από τη Συρία στο Λίβανο και την εγκατάσταση στο Παρίσι, για τη μελέτη του κόσμου της Δύσης και τη μετάφραση κομβικών έργων, όπως οι Μεταμορφώσεις του Οβιδίου στα αραβικά, για το νόημα και τις αξίες της πραγματικής επανάστασης, για την ποίηση, που όπως λέει ο ίδιος είναι μια αέναη ερώτηση κ.α. 

Σε ερώτηση για την σχέση του με έλληνες ποιητές, ο Άδωνης απάντησε (μετάφραση: Ρόνι μπου Σάμπα): 

«Γενικά, ο ποιητής είναι κατ’ ανάγκην φίλος του ποιητή. Κατ’ εμέ οι ποιητές ζουν όλοι σε έναν κήπο πέρα από τον χρόνο, πέρα και τις εποχές. Ο καθένας τους διακρίνεται για ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό. Γνωρίζω γενικά τη σύγχρονη ελληνική ποίηση μέσω της μετάφρασης βέβαια. Διάβασα τον Ρίτσο, τον Ελύτη, τον Τίτο Πατρίκιο και τον φίλο μας Δημήτρη (Χουλιαράκη) επίσης. Τους θεωρώ φίλους μου, μου αρέσει η ποίησή τους και τους αγαπάω σαν άτομα. Ελπίζω να ολοκληρωθεί στο μυαλό μου μια ολοκληρωμένη εικόνα για την ποίηση όλων τους μέσω κάποιας μετάφρασης, γιατί αυτά που έχω διαβάσει δεν αντιπροσωπεύουν όλο το έργο τους, ωστόσο αρκεί για να τους τοποθετήσω ανάμεσα στους μεγάλους ποιητές της Ελλάδας και του κόσμου.»

Εξαιρετικά ενδιαφέροντα είναι και όσα είπε ο Άδωνης για την μετάφραση της ποίησης: 

«Η μετάφραση ήταν ανέκαθεν αναγκαία, και θα συνεχίσει να είναι- θέλοντας και μη ανεξάρτητα από τα λάθη και οι αρετές της. Γιατί η μετάφραση. είναι απαραίτητη. Επιπλέον, πιστεύω ότι η μετάφραση θα αποτελέσει 41:08 ένα θεμέλιο για τον πολιτισμό του μέλλοντος. Το πρώτο θεμέλιο. Η μετάφραση της ποίησης, ωστόσο, είναι κάτι άλλο. Καταρχήν γιατί δεν μεταφράζεται η ποίηση. Είναι αδύνατον να ταυτιστεί μια ελληνική λέξη ή μία γαλλική με μία αραβική, και το αντίθετο γιατί κάθε λέξη έχει τον δικό της ήχο κάθε λέξη έχει τη δική της μουσική. Κάθε λέξη έχει τη δική της ιστορική και γλωσσική ακολουθία. Είναι αδύνατον να μεταφραστούν αυτά. Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι όμως. Η μετάφραση είναι αναπόφευκτη. Μιλώ για τη μετάφραση της ποίησης, όχι της φιλοσοφίας και των επιστημών. Η μετάφραση της ποίησης είναι μια δεύτερη δημιουργία, η οποία είναι αδύνατον να ταυτιστεί κυριολεκτικά με το πρωτότυπο κείμενο, αλλά το διαπερνάει και προσπαθεί να αναδημιουργήσει ή να βάλει τον κόσμο, τα οράματα και την ευαισθησία του σε άλλη γλώσσα. Αυτό είναι από τα δυσκολότερα πράγματα. Σπάνια, σ’ όλη την ιστορία της λογοτεχνίας, διαβάζεις μια υψηλή ποιητική μετάφραση. Πολύ σπάνια. Είναι κάτι που παρατηρώ πρωτίστως σε μένα, παρά το μεγάλο θαυμασμό που νοιώθω για τον τεράστιο κόπο, που καταβάλει ο μεταφραστής κατά την μεταφορά του ποιητικού κειμένου». 

Δείτε ολόκληρη τη συνέντευξη του Άδωνη στο Κανάλι της Βουλής στη συνέχεια. 

Παραθέτουμε, επίσης, φωτογραφικό υλικό από την επίσκεψη του Άδωνη στο Διδασκαλείο Ξένων Γλωσσών του Πανεπιστημίου Αθηνών.