ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ SOCIAL MEDIA ΣΤΗΝ ATHENS VOICE

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΤ. ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ 

Athens Voice

Ίσως δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει αλλά ένας από τους μεγαλύτερους θεράποντες των social media είναι η Εκκλησία! Και εδώ ο όρος ας εκληφθεί με την στενή, τρέχουσα έννοια, ήτοι τους κληρικούς όλων των βαθμίδων και διάφορους εκκλησιαστικούς οργανισμούς.
Στο facebook και στο twitter – για να περιοριστούμε στα πιο δημοφιλή – είναι κατακλυσμιαία η παρουσία κληρικών και μοναχών. Το ενδιαφέρον είναι, φυσικά, κυρίως η θεματολογία.
Πνευματικές νουθεσίες, πνευματικές – ας τις πούμε έτσι – συζητήσεις, σκέψεις (ως επί το πλείστον «θετικές»), προσευχές, ποιήματα θρησκευτικού περιεχομένου, κυκλοφορούν εν αφθονία στις σχετικές σελίδες. Μάλιστα ένας ιερέας έβγαλε σε βιβλίο το υλικό του στο fb και πωλείται σα ζεστό ψωμάκι. Και τίθεται το ερώτημα: Ασκείται ποιμαντική από το facebook; Προφανώς και όχι. Η ποιμαντική προϋποθέτει προσωπική σχέση. Στα social media τα πράγματα είναι απρόσωπα εν πολλοίς (παρά την …ειρωνεία του «φίλου» στο fb) και η φύση του μέσου δεν αντέχει σοβαρή ποιμαντική. Άρα αυτό που ασκείται από τους ιερείς είναι καθοδήγηση. Και τα social media προσφέρονται για καθοδήγηση.
Μια ατάκα, ένα tweet, μια «πνευματική» οδηγία, είναι ικανά για να πάρει φωτιά το διαδίκτυο. Χιλιάδες likes, σχόλια υπερεκχυλιζούσης συναισθηματικότητας, εκατοντάδες κοινοποιήσεις, με ένα λόγο «χαλάει ο κόσμος». Και ο ιερωμένος – γέροντας καθίσταται αδιαφιλονίκητος γκουρού των social media. Μια ανάρτησή του κάνει τα πλήθη να παραληρούν.
Παράλληλα, βλέπει κανείς στο fb ιερείς να πίνουν καφέ, με συναδέλφους τους κληρικούς ή φίλους λαϊκούς, να κάνουν αναρτήσεις από εντατικές νοσοκομείων όπου νοσηλεύονται οι ίδιοι (sic), να φωτογραφίζονται εντός ναού, εκτός ναού, να μας ενημερώνουν κάθε λεπτό πού βρίσκονται, τι κάνουν και πολλά άλλα απίθανα!
Ποια η ανάγκη των κληρικών να εκφράζονται στα social media ως «κοινοί θνητοί»; Έχουν βέβαια κάθε δικαίωμα, είναι άνθρωποι της εποχής τους, αλλά τίθεται ένα θέμα: υπάρχουν όρια λόγω ιεροσύνης ή όχι; Έχουμε σκεφτεί μήπως το μυστήριο της ιεροσύνης κινδυνεύει σοβαρά από τα social media;
Κατά καιρούς κάποιοι αρχιερείς έχουν δώσει οδηγίες στους ιερείς της Μητροπόλεώς τους για τη χρήση του facebook, θεωρώντας πως το πράγμα έχει «ξεφύγει».
Ο Μητροπολίτης Ν. Ιωνίας Γαβριήλ σε σχετική εγκύκλιό του προς τους ιερείς της περιφερείας του σημειώνει ότι δεν θέλει να προβεί σε «ενέργειες αποκλεισμού» από την διαδικτυακή παρουσία των κληρικών του, αλλά τονίζει μεταξύ άλλων: «Δέν δυνάμεθα νά χρησιμοποιοῦμε τά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης χωρίς ἐκκλησιαστική συνείδηση καί συνάμα χωρίς ἐκκλησιαστικό φρόνημα. Δίνουμε μαρτυρία Ἐκκλησίας καί ὄχι ἀλλότριων χώρων». Τώρα θα πρέπει να ορίσουμε τι σημαίνουν σήμερα οι όροι «εκκλησιαστική συνείδηση» και «εκκλησιαστικό φρόνημα», και πώς μπορούν να αποτυπωθούν στην χρήση των social media από τους ιερείς.
Ο Μητροπολίτης Ν. Ιωνίας επισημαίνει σωστά ότι απαιτείται η αρετή της διάκρισης και ότι «χρειάζεται κατανόηση ἀπό μέρους μας καί συνεχῆ ὑπενθύμιση ὅτι οὔτε αὐτόκλητοι σωτῆρες εἴμαστε οὔτε ἡ ἄρχή καί τό τέλος τῆς ἐκκλησίας, γιά αὐτό καλό θά εἶναι νά μήν ἀναλωνόμαστε σέ διαδικτυακές μεγαλορητορίες καί ἀτέρμονες κριτικές πού περισσότερο ἐγωισμό καί ἐπαρση μᾶς προσδίδουν παρά ἐκκλησιαστική παρρησία». Ποιος όμως διδάσκει στους σημερινούς ιερείς την διάκριση; Όχι με λόγια, αλλά κυρίως με πράξεις. Η αδιακρισία είναι το κατ’ εξοχήν συστατικό των social media, αλλά και το κύριο χαρακτηριστικό της Εκκλησίας στις μέρες μας.
Πρωτοσύγκελλος Μητροπόλεως ζήτησε από τους ιερείς να προσέχουν που… φωτογραφίζονται και κυρίως να μην προχωρούν στην δημόσια ανάρτηση των φωτογραφιών αυτών και να απενεργοποιήσουν τους προσωπικούς τους λογαριασμούς στο… facebook. Το αίτημα του Πρωτοσυγκέλλου προκάλεσε την αντίδραση ιερέα που ανέφερε: «έχω περισσότερους από 3.000 “φίλους” στο facebook», για να πάρει την εξής “πληρωμένη” απάντηση: «Στο facebook έχεις 3.000 “φίλους" αλλά στην Ενορία σου δεν μαζεύεις ούτε 30 πιστούς».
Σημαντικό ζήτημα για την διοικούσα Εκκλησία είναι η παρουσία μοναχών στο fb. Οι μοναχοί υποτίθεται πως απαρνούνται τα του κόσμου. Άρα και τις τρέχουσες (διάβαζε εφήμερες) πρακτικές του κόσμου. Επομένως, θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι μοναχισμός και social media είναι πράγματα εντελώς ασύμβατα.
Τα social media σίγουρα δυναμιτίζουν την εσωτερική ζωή της Εκκλησίας, καθώς αναπαράγονται κουτσομπολιά, εκτοξεύονται …βολές, βγαίνουν στην επιφάνεια ζηλότυπες καταστάσεις κ.ο.κ. Το πρόβλημα έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με εγκυκλίους ή προτροπές.
Η ματαιοδοξία και η ματαιολογία – για να μην αναφερθούμε στη φωτολαγνεία – κυριαρχούν στις αναρτήσεις των κληρικών στο διαδίκτυο. 
Η κατάσταση δεν φαίνεται να είναι αναστρέψιμη, αφού η διοικούσα Εκκλησία δεν μπορεί ακόμα να προφέρει σωστά την πραγματικότητα σε σχέση με το φαινόμενο. Άρα, τα social media θα είναι το βήμα και κάθε …πικραμένου κληρικού.