Χριστούγεννα 2024 στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Ν. Ψυχικού

Χριστούγεννα 2024 στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Ν. Ψυχικού. 

Η Ακολουθία της Τριθέκτης και η πανηγυρική Θεία Λειτουργία των Χριστουγέννων.

 

Δημήτρης Παπανικολάου: Προσέγγιση στην ποίηση του Αλέξανδρου Φωσταίνη

Οι ρηγματώσεις του χρόνου 

 Προσέγγιση στην ποίηση του Αλέξανδρου Φωσταίνη 

 από τους «Δεσμούς χώματος» έως τα «Ρήγματα σιωπής», 

 «Μισό τραγούδι δρόμος» 

 Το χάσμα π’ άνοιξ’ ο σεισμός κι ευθύς εγιόμισ’ άνθη 

 Διονύσιος Σολωμός 

Δημήτρης Παπανικολάου

μέλος Εταιρείας Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου 

Η Ποίηση, πολύτιμο κοίτασμα των ορυχείων της μνήμης, αναμένει τους θεράποντες να την ανακαλύψουν και την ονειρική της ύλη ευλαβικά να εξορύξουν, παραδίδοντας με ταπεινότητα τα αποκαλυφθέντα, ως απτά δείγματα γραφής, προς τον καθένα. 

Η ποίηση του Αλέξανδρου Φωσταίνη, είναι μια προσευχή στο εικονοστάσιο της μνήμης, για ό,τι παρεδόθη ως φυλαχτό και ό,τι εδυνήθη να μετουσιωθεί σε «μισό τραγούδι δρόμο».1 Εκεί, η μουσική με τη σιωπή σαν παύση μυστική, αντιλαλεί το ατέρμονο τραγούδι της γης. 

«Το σήμαντρο της Κυριακής 

στου βράχου το εκκλησάκι 

μονολογεί, μνήμες καλεί

κι ένα πουλί τρομάζει». 

Είναι της ποίησης οι φτερωτοί άγγελοι που τον εμπνέουν, δείχνοντας τ’ ουρανού τον δρόμο. 

«Πουλάκι ταξιδιάρικο 

του νου μου ηλιαχτίδα 

πάρε με στις φτερούγες σου 

στ’ ονείρου την πατρίδα». 

Αν η σιωπή, είναι μια άλλης μορφής ελευθερία, ρηγματώνοντας τον χρόνο σε στιγμές, κρατώντας κάτι από τους ανεπαίσθητους ήχους του περάσματός του, η ποίηση του Αλέξανδρου Φωσταίνη λειτουργεί λυτρωτικά, είτε ως απόηχος, είτε ως φωνή, με την ιδιαίτερη ρυθμολογία και μορφή, όπου το σημαίνον και το σημαινόμενο δείχνουν, φανερώνουν και υποβάλλουν, ό,τι αντιστρατεύεται του χρόνου τη ροή. Το ρήγμα αυτό της σιωπής, είναι μια δίοδος εισαγωγής και επικοινωνίας, του Πάνω Κόσμου με τον Κάτω. Μια Νέκυια του ποιητή, που αναζητεί τα μυστικά του κόσμου, το νήμα ξετυλίγοντας μες στον λαβύρινθο της μνήμης, την άκρη για να βρει, να μην ξεχάσει. Με της φύσης την πνοή, ανακαλεί στη μνήμη, την ροδοδάχτυλη αυγή που στα βουνά χαράζει. 

«Φως! Σπάταλο φως! 

μες το πολύ χορεύει ο έρωτας, 

στο λίγο το παράπονο, η αγάπη τραγουδάει». 

Ο ποιητής, πότε με ομοιοκαταληξία, πότε με την ελεύθερη στιχουργική, σχοινοβατεί με ρήματα, επίθετα και ουσιαστικά, συνθέτοντας νοηματικά το ποιητικό του πρόσωπο. 

«Μες στους αγρούς πέρασε η ζωή του 

και στ’ αμπέλια. 

Μες στους αγρούς. 

Όργωσε, θέρισε, τρύγησε. 

Χόρτασε το κορμί του». 

Αλήθεια πως ήταν μπορετό, η συνύπαρξη ανθρώπων και ζωντανών στο ίδιο σπίτι, ανώι και κατώι; Πώς με τους ήχους της φύσης, εγεννήθη η «πρώτη ποίηση της ζωής μας»2 φέγγοντας στο Είναι και στον Χρόνο; 

Με του ήλιου και του χώματος τη θέρμη, του ανέμου τις ριπές και της βροχής τα δάκρυα, από αιώνων μήτρες, που γέννησαν και έθρεψαν άνθη της πέτρας και της υπομονής, «μες στη ζωή πορεύτηκε».3 Εκεί το βίωμα, με τις ανάσες της γης, εκεί η άχρονη στιγμή, εκεί το ρήγμα που ανθεί και νοηματοδοτεί τ’ ανείπωτα. 

«Τις άσπρες πέτρες ψηλαφώ 

τις γκρίζες λέξεις ψάχνω 

να στήσω φράγμα στον καιρό 

και τη ροή ν’ αλλάξω». 

Τον παίρνει στις αγκάλες του ο ρυθμός και είναι δύσκολο να ξεφύγει από τον μαγικό δεκαπεντασύλλαβο και τους ηχητικούς αναβαθμούς του, καθώς αυτή η μετρική, με τον κύκλο που ανοίγει και κλείνει στα οκτώ και επτά συλλαβικά φωνήματα, εμπεριέχει όλη την εκφραστική δυναμική και την αισθητική του δημοτικού τραγουδιού, με την μελωδία να αναπτύσσεται ιδανικά. 

«Κάτω απ’ τον ίσκιο της ελιάς μάθαμε αλφαβήτα 

να συλλαβίζεις όνειρο δε γράφεται με ήτα. 

Στη φύση δεν αρέσουνε τα λόγια τα γραμμένα 

γι’ αυτό και πιάσαμε ψηλά τραγούδια αγαπημένα». 

Ποιά άλλη εκφορά λόγου, ανεξαρτήτως δομής και αρχιτεκτονικής γραφής του στίχου, αποτελεί την πλήρη αρμονική στροφική μορφή ανάπτυξης της προσωδίας; Εκεί πατά η ποιητική του Αλέξανδρου Φωσταίνη. Σ’ αυτή τη διαδρομή εξακτινούται η στιχουργική του γραφή. Εκεί ο πόνος, ο χρόνος και το όνειρο. Εκεί η μνήμη, η προσδοκία και το παράπονο. Με την εξομολογητική του γραφή, «θα λάβουνε τα όνειρα εκδίκηση»,4 ξορκίζοντας τους εφιάλτες μιας επιβαλλόμενης συνθήκης. 

«Θαύμα γεννάει τ’ όνειρο, για όνειρο το θαύμα;» 

Αυτή η ικανότητα ή χάρισμα, αποτέλεσμα της ρυθμικής αγωγής που αφουγκράζεται, του επιτρέπει να απλώνει στον καμβά της έκφρασης όλον τον συναισθηματικό του κόσμο, εκπέμποντας στο φως των αισθήσεων, την αδιαμεσολάβητη επιρροή της φύσης. 

«Τέτοιο φεγγάρι ολόγιομο 

πως να το βλέπεις μόνος; 

την ομορφιά τα μάτια μου 

του κόσμου δεν αντέχουν». 

Αφουγκραζόμενος τους ρυθμούς και τους παλμούς της φύσης, συναιρεί φιλοσοφία με λαϊκή θυμοσοφία, μετουσιώνοντας το βίωμα σε πράξη ιερή, γιατί ομνύει εξακολουθητικά στη μνήμη.

«Λάμπουν, 

σαν τα μπακίρια τα παλιά, 

κομμάτια της ζωής μας ταπεινά 

στο στιλβωτήριο της μνήμης». 

Μέσα του αντιπαραθέτει τα βιώματα από την παραδείσια φύση, με τη ζωή του άστεως, «του άγχους και της ένοχης συνείδησης, που υφίσταται τις συνέπειες του οντολογικού ρήγματος μεταξύ πραγματικού και ιερού»5 μεταβάλλοντας εντός του την εικόνα των πραγμάτων. Γι’ αυτό επιστρέφει στης μνήμης τα δώματα, όπου ήχοι μιας άλλης μουσικής, πλάθουν τα όνειρα με χάρη, ανυψώνοντας το νου και την ψυχή του. 

«Μέσα στη φύση ο έρωτας αναπαμό δεν έχει 

φτάνει  ν’ ανθίζει τ’ όνειρο και συ να το ποτίζεις». 

Απελευθερωμένος πια, προσλαμβάνει τα μηνύματα που εκπέμπονται ως γεννήματα της χαρμολύπης και εγγράφονται δια παντός στο βασίλειο της καρδιάς. 

«Μέσα στη φύση γνώριμος 

μέσα στο πλήθος ξένος 

καμάρι για τη μάνα μου 

της λήθης προγραμμένος» 

Με τα δώρα της φύσης και τα όπλα της παράδοσης υπό μάλης, ανοίγεται στην απεραντοσύνη των εκφραστικών οριζόντων. Γνώστης των ρηγματώσεων του χρόνου, κλείνει τις σχισμές με «της τέχνης τα φαρμάκια»6 και με τις διαχρονικές αξίες, που σαν άλλος σκαπανεύς υπερασπίζεται στα χαρακώματα της μνήμης, φανερώνει έναν κόσμο αλλοτινό, αλλά τόσο αναγκαίο όσο ποτέ. 

Βιβλιογραφία: 

Σωκράτης Λ. Σκαρτσής. «Ρήγματα σιωπής», του Αλέξανδρου Φωσταίνη. Οι Εκδόσεις των Φίλων. Αθήνα 2023. Βιβλιοκριτικές-παρουσιάσεις. Περιοδικό Μανδραγόρας, τ.70. Άνοιξη-καλοκαίρι 2024

Σημειώσεις: 

1. Αλέξανδρος Φωσταίνης. «Μισό τραγούδι δρόμος». Η ομώνυμη συλλογή. Οι Εκδόσεις των Φίλων. 2018 

2. Κ.Π.Καβάφης. «Φωνές»-«Ποιήματα 1896-1904» τ.Α. Φιλολογική επιμέλεια: Γ.Π.Σαββίδη, σ.95. Εκδόσεις Ίκαρος 1982 

3. Οδυσσέας Ελύτης. «Το παράπονο»-«Τα ρω του έρωτα», σ. 78. Εκδόσεις Ύψιλον/βιβλία. Αθήνα 1986. Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου. Eρμηνεία: Ελευθερία Αρβανιτάκη. «Τραγούδια για τους μήνες». L.P. PolyGram 1996. 

4. Οδυσσέας Ελύτης. «Το Άξιον εστί»-«Προφητικόν». Ανάγνωσμα έκτο, σ.67. Εκδόσεις Ίκαρος 1979. Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης. Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης και χορωδία. Απαγγελία: Μάνος Κατράκης. L.P. Columbia 1964 

5. Δημήτρης Δημηρούλης. «Η ερμηνεία ως αναθεωρητική βία». Εισαγωγή, στη μελέτη του Harold Bloom «Η αγωνία της επίδρασης» Μια θεωρία για την Ποίηση. σ.15. Εκδόσεις Άγρα 1989 

6. Γιάννης Βλαχογιάννης. «Της τέχνης τα φαρμάκια». Η ομώνυμη νουβέλλα. Εναλλακτικές εκδόσεις 2018 

Έργα του: 

1. Δεσμοί χώματος, Διάττων 2000 

2. Ναυάγιο φώς, Διάττων 2004 

3. Υπέρθυρο του ανέμου, Διάττων 2008 

4. Η προσευχή των λόφων, Πλανόδιον 2012 

5. Μισό τραγούδι δρόμος, Οι Εκδόσεις των Φίλων 2018 

6. Ρήγματα σιωπής, Οι Εκδόσεις των Φίλων 2023 

Βιογραφικό 

Αλέξανδρος Φωσταίνης

Όνομα που δανείστηκα απ’ το χωριό μου Φώσταινα, όπου γεννήθηκα το 1949, προκειμένου να εκτεθώ δημόσια. Το όνομά μου είναι Αλέξανδρος Μπεθυμούτης. Στα πρώτα μου χρόνια υπήρξα βοηθός αγρότη και τσοπάνη. Ύστερα, στα μαύρα χρόνια για τον τόπο μας και τη σχολή μας, σπούδασα πολιτικός μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Τελείωσα προτού βαφτεί με αίμα η αυλή του. Στρατιώτης, για είκοσι επτά μήνες, στις εσχατιές της πικρής πατρίδας, περπάτησα την εποχή που λιγόστευε η Κύπρος. Αργότερα, και επί τριάντα και πλέον χρόνια, εργάστηκα ως τεχνικός στους δήμους και τις κοινότητες του Νομού Αχαΐας. Στη ζωντανή και ανεπίστρεπτη εποχή των κοινοτήτων. Συνήθως τα ποιήματα με επισκέπτονται νύχτα και ολοκληρώνονται ημέρα. Το φώς είναι για το δρόμο, για το ταξίδι και λιγότερο για τη γραφή η οποία μοιάζει σαν επιστροφή.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΟΡΩΔΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟΥ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ ΑΝΑΚΤΟΡΩΝ (ΗΧΗΤΙΚΑ)

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Το 2024 συμπληρώθηκαν 95 χρόνια από τη γέννηση του σπουδαίου έλληνα συνθέτη Μιχάλη Αδάμη (1929-2013). 

Ο Μ. Αδάμης, πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής και της σύγχρονης μουσικής, είναι ταυτόχρονα ο πρώτος συνθέτης στον 20ό αιώνα που ασχολήθηκε πολύ με την χορωδιακή μουσική. Δεν είναι μόνο ότι έγραψε πολλή χορωδιακή μουσική, αλλά υπήρξε πρωτοπόρος της χορωδιακής πράξης σε πολλά επίπεδα. 

Σε ηλικία μόλις 21 ετών αναλαμβάνει την Παιδική Χορωδία του Παρεκκλησίου των Βασιλικών Ανακτόρων, την οποία διευθύνει από το 1950 ως το 1967. 

Το 1958 ίδρυσε τη Χορωδία Δωματίου Αθηνών, την οποία διηύθυνε ως το 1961. Από το 1961 ως το 1963 διηύθυνε τη Χορωδία της Ανώτατης Ορθόδοξης Θεολογικής Σχολής «Τίμιος Σταυρός» στη Βοστώνη, ενώ από το 1968 ως το 1999 ήταν επικεφαλής του μουσικού τμήματος και διευθυντής της χορωδίας του Pierce College στην Αθήνα. 

Επίσης, στήριξε την χορωδιακή τέχνη με όλα τα μέσα και από την θέση του προέδρου της Ομάδα Εργασίας του Υπουργείου Πολιτισμού για τη Χορωδιακή Ανάπτυξη, την περίοδο 1981-1984. Ακόμα, ήταν Πρόεδρος της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας - που ίδρυσε και διηύθυνε ο Λυκούργος Αγγελόπουλος - από το 1988 ως το θάνατό του. 

Αυτή, λοιπόν, η συστηματική και άοκνη ενασχόλησή του με την χορωδιακή μουσική πράξη, τόσο σε ερμηνευτικό όσο και σε συνθετικό επίπεδο, τον οδήγησε αφ’ ενός στην παρουσίαση για πρώτη φορά στην Ελλάδα έργων του παλαιότερου ρεπερτορίου και αφ’ ετέρου στη σύνθεση ενός μεγάλου όγκου έργων χορωδιακής μουσικής, εκκλησιαστικής και κοσμικής, τα οποία εκτελούνται μέχρι σήμερα από τις ελληνικές χορωδίες. 

Ο Μιχάλης Αδάμης είναι ο πρώτος έλληνας συνθέτης, ο οποίος ήταν βαθύς γνώστης και της βυζαντινής μουσικής και την χρησιμοποίησε με έναν δικό του, προσωπικό τρόπο στο έργο του. Διαμόρφωσε, χάρη στη γνώση και έρευνα της βυζαντινής μουσικής, μια προσωπική μουσική αντίληψη, που δεν έχει, όμως, καμία σχέση με «νοσταλγικότητες» ή άλλου τύπου ιδεοληψίες, ας πούμε «εθνικού» περιεχομένου.

Ο χορωδιακός κόσμος του Μιχάλη Αδάμη σφραγίζεται για ένα μεγάλο διάστημα από την περίφημη Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων. Όπως διαβάζουμε στον πρώτο 45άρη δίσκο της χορωδίας που κυκλοφόρησε το 1959: 

«Η Παιδική Χορωδία του Παρεκκλησίου των Βασιλικών Ανακτόρων ιδρύθη το 1950, σύμφωνα με επιθυμία της Αυτού Μεγαλειότητος του Βασιλέως Παύλου. Την οργάνωσι και διεύθυνσί της ανέλαβε ο Μιχάλης Αδάμης. Είναι ένα μεικτό χορωδιακό σύνολο από παιδιά 8-14 ετών πλαισιούμενα από ανδρικές φωνές. Η χορωδία έχει ήδη στο ρεπερτόριό της τρεις Θ. Λειτουργίες, πολλά Απολυτίκια και τροπάρια Εορτών, Ακολουθίες από την Μ. Σαρακοστή και την Μεγάλη Εβδομάδα, καθώς και πλήθος άλλων εκκλησιαστικών συνθέσεων της Ορθοδόξου Λατρείας.» 

Να σημειώσουμε ότι εκδόθηκαν τρεις δίσκοι 45 στροφών στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και τις αρχές του ’60 (στις εταιρείες Fidelity και Philips) με κάλαντα, τροπάρια και ψαλμούς από την Παιδική Χορωδία του Παρεκκλησίου των Βασιλικών Ανακτόρων υπό την διεύθυνση του Αδάμη.

Στον πρώτο δίσκο του 1959 έχουμε ύμνους των Χριστουγέννων. Η χορωδία αποδίδει το Απολυτίκιο της εορτής, «Η Γέννησίς σου Χριστέ ο Θεός ημών…», τα δύο τροπάρια του Εσπερινού των Χριστουγέννων που ψάλλονται ανάμεσα στις Προφητείες, «Λαθών ετέχθης…» και «Ανέτειλας Χριστέ εκ Παρθένου…» (προτάσσονται, κατά την τάξιν, ψαλμικοί στίχοι), το Κοντάκιο της Γεννήσεως, «Η Παρθένος σήμερον…» και το Κοινωνικό «Αινείτε…».

Την περίοδο αυτή ο Αδάμης, για τις ανάγκες της χορωδίας εναρμονίζει, διασκευάζει, συνθέτει. Τόσο εκκλησιαστικούς ύμνους όσο και παραδοσιακά κάλαντα. 

Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι στην περίοδο της Παιδικής Χορωδίας των Ανακτόρων, ο Αδάμης στοιχείται στην λογική της πολυφωνίας για την εκκλησιαστική μουσική. Άλλωστε η πρώτη χορωδία των Ανακτόρων είχε συσταθεί από τον Αλέξανδρο Κατακουζηνό το 1870, κατ’ επιθυμίαν της βασιλίσσης Όλγας, η οποία έφερε και την ρωσική πολυφωνία στην Ελλάδα. 

Για την χορωδία των Ανακτόρων του Μ. Αδάμη, πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν την εποχή. Τότε σχεδόν όλες οι εκκλησίες της Αθήνας - απαραιτήτως του ιστορικού κέντρου - είχαν τετράφωνες ή τρίφωνες (κατά το σύστημα Σακελλαρίδη) χορωδίες. Η καθαρή βυζαντινή μουσική εθεωρείτο …παρακατιανή. Και τα Ανάκτορα ήταν φυσικά, στην ίδια λογική, αφού η ρωσική επιρροή της Βασιλίσσης Όλγας, τα είχε σημαδέψει, θα λέγαμε. 

Βέβαια, ο Αδάμης πολλές φορές προτάσσει το βυζαντινό μέλος με μία υποτυπώδη εναρμόνιση, όπως στο τροπάριο «Ανέτειλας Χριστέ εκ Παρθένου…». Όμως γνωρίζει πολύ καλά την πολυφωνία του καιρού του. Απόδειξη ότι στο κοντάκιο των Χριστουγέννων «Η Παρθένος σήμερον» που ηχογραφεί, υπάρχει στον δίσκο η ένδειξη: Εναρμόνισις: Ε. Γιαννίδη – Διασκευή: Μιχ. Αδάμη.

Ο Ελισαίος Γιαννίδης ήταν Κωνσταντινουπολίτης (γεννήθηκε στο Νιχώρι του Βοσπόρου το 1865) γεωπόνος, φυσικός, μαθηματικός, μουσικολόγος και συνθέτης, με λαμπρές σπουδές στη Γαλλία. Υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες του δημοτικισμού και της εναρμόνισης της βυζαντινής μουσικής. Πέθανε στην Αθήνα το 1942, όταν ο Αδάμης ήταν μόλις δεκατριών ετών. Είναι μάλλον απίθανο να είχαν γνωριστεί. Το σίγουρο είναι ότι ο Αδάμης ήξερε το έργο του. 

Στο κοινωνικό «Αινείτε», βλέπουμε στο δίσκο την ένδειξη: «Θ. Πολυκράτη – Μεταγραφή: Μιχ. Αδάμη». Ο Αδάμης προφανώς και ήξερε το έργο του φιλολόγου Θεμιστοκλή Πολυκράτη (1863-1926), ο οποίος θεωρείται ως ο παραγωγικότερος Έλληνας συνθέτης πολυφωνικής εκκλησιαστικής μουσικής. 

Προφανώς για τις ανάγκες της παιδικής χορωδίας των Ανακτόρων, ο Μιχάλης Αδάμης εναρμονίζει ή διασκευάζει παραδοσιακά κάλαντα από διάφορες περιοχές της χώρας. Κάποια από αυτά δισκογραφούνται κιόλας. Παραθέτουμε εδώ τα Κάλαντα Θράκης, γραμμένα το 1959, εξήντα χρόνια πριν. Η παρτιτούρα είναι από το Αρχείο Ελλήνων Μουσουργών του Θωμά Ταμβάκου. 

Το 1962 ο Μιχάλης Αδάμης τιμήθηκε από τον Βασιλέα Παύλο με τον Χρυσό Σταυρό του Φοίνικα. 

Η παιδική Χορωδία των Ανακτόρων έχει πολύ πλούσιο έργο, το οποίο είναι άγνωστο και ανεξερεύνητο.

Σήμερα παρουσιάζουμε μια ανέκδοτη ηχογράφηση που ανέβηκε στο you tube και είναι απόσπασμα από Χριστουγεννιάτικη Λειτουργία στο Βασιλικό Παρεκκλήσιο. 

Ο Ioannis Sakellarides που ανέβασε το σχετικό βίντεο μας πληροφορεί: 

«Αχρονολόγητη ηχογράφηση από το αρχείο Καψάσκη. Στο κουτί της μπομπίνας αναγράφεται: "Λειτουργία Χριστουγέννων Παλάτι". Είναι γνωστή η παιδική χορωδία των Ανακτόρων που άφησε εποχή για την ποιότητά της και τη διάρκειά της. Το ρεπερτόριο εδώ είναι συνθέσεις τού Ι. Σακελλαρίδη: Χερουβικό σε ήχο γ΄ και Λειτουργικά σε πλ. δ΄, και τα δύο σε διαφορετική εναρμόνιση από αυτήν του συνθέτη». 

Ο Μιχάλης Αδάμης κατά την περίοδο της Παιδικής Χορωδίας των Ανακτόρων στοιχείται στην λογική της πολυφωνίας για την εκκλησιαστική μουσική. Άλλωστε η πρώτη χορωδία των Ανακτόρων είχε συσταθεί από τον Αλέξανδρο Κατακουζηνό το 1870, κατ’ επιθυμίαν της βασιλίσσης Όλγας, η οποία έφερε και την ρωσική πολυφωνία στην Ελλάδα. 

Για την χορωδία των Ανακτόρων του Μ. Αδάμη, πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν την εποχή. Τότε σχεδόν όλες οι εκκλησίες της Αθήνας – απαραιτήτως του ιστορικού κέντρου – είχαν τετράφωνες ή τρίφωνες (κατά το σύστημα του Ιωάννη Σακελλαρίδη) χορωδίες. Τα Ανάκτορα ήταν φυσικά, στην ίδια λογική, αφού η ρωσική επιρροή της Βασιλίσσης Όλγας, τα είχε σημαδέψει, θα λέγαμε. 

Η ηχογράφηση που παραθέτουμε στη συνέχεια προέρχεται «από το αρχείο Καψάσκη», δηλαδή από το αρχείο του σημαντικού συνθέτη και ψάλτη Σπύρου Καψάσκη (1909-1967), καθηγητή του Εθνικού Ωδείου και της Μαρασλείου Ακαδημίας και, γενικώς, δραστήριου μουσικού. Ο Σπύρος Καψάσκης ήταν μαθητής του Ιωάννη Σακελλαρίδη (1853-1938), οπότε είναι εύλογο το ενδιαφέρον του για καταγραφή ερμηνειών των συνθέσεων του δασκάλου του και ειδικά από την Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων.

Πάντως η ηχογράφηση είναι επί Βασιλέως Παύλου (1901-1964), αφού ο ιερέας κατά την μνημόνευση στην Μεγάλη Είσοδο λέει: «Του ευσεβεστάτου Βασιλέως ημών Παύλου, της ευσεβεστάτης βασιλίσσης ημών Φρειδερίκης, του ευσεβεστάτου διαδόχου αυτών Κωνσταντίνου. της ευσεβεστάτης βασιλόπαιδος Ειρήνης, πάσης της βασιλικής οικογενείας, παντός του παλατίου, του έθνους…». 

Επειδή ο ιερεύς μνημονεύει «του Αρχιεπισκόπου ημών Ιακώβου», τα πράγματα περιπλέκονται ως προς τον χρόνο της ηχογράφησης. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιάκωβος Βαβανάτσος (1895-1984), ήταν ο Αρχιεπίσκοπος των 12 ημερών (13-25 Ιανουαρίου 1962), αφού εκ των τότε πραγμάτων εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. Επομένως, γιατί τον μνημόνευσε ο ιερέας του Ανακτορικού Παρεκκλησίου αφού η Αρχιεπισκοπία του δεν συνέπεσε με την εορτή των Χριστουγέννων; Το θέμα χρήζει περαιτέρω έρευνας. Εκτός και πρόκειται για Θεία Λειτουργία που τελέστηκε στο παρεκκλήσιο του Βασιλικού Κτήματος στο Τατόι, που τότε υπαγόταν στην Μητρόπολη Αττικής και Μεγαρίδος, την οποία ποίμαινε ο Μητροπολίτης Ιάκωβος και μνημονευόταν ως ο οικείος επίσκοπος.

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ ΦΟΙΒΟΥ ΔΕΛΗΒΟΡΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Τα Χριστούγεννα του Φοίβου Δεληβοριά, αγαπητοί συνοδίτες, είναι τρυφερά, μελαγχολικά, ευγενικά και πέρα ως πέρα αληθινά! 

Τον Φοίβο Δεληβοριά μου τον συνέστησε ο Μάνος Χατζιδάκις πριν 30 χρόνια και κάτι, σαν άκουσα σε ραδιοφωνική εκπομπή του την "Παρέλαση" - ο πρώτος δίσκος - του Δεληβοριά. 

Έκτοτε τον παρακολουθώ, όσο μου είναι δυνατόν. Τα Χριστούγεννά του (από τον δίσκο του "Καθρέφτης", 2003) είναι απίθανα, και σας καλώ να τον ακολουθήσουμε στην οδοιπορία του για "μια φάτνη που να χωράει το κενό".

Κάποιοι έγραψαν ότι ο Δεληβοριάς "αποδομεί" τα Χριστούγεννα, δηλαδή την φαντασμαγορία και την κενότητα της γιορτής στον καιρό μας. Ας ακούσουμε τον ίδιο:

«Παλιά οι γιορτές συνοδεύονταν και από ανθρωποθυσίες. Διάλεγαν οι παλιές κοινωνίες έναν τρελό, έναν που διέφερε κι εκνεύριζε τους άλλους και τον θυσίαζαν ως αποδιοπομπαίο τράγο. Κι έτσι η κοινωνία “ανάσαινε” και προχωρούσε. Τώρα, πιο ώριμοι, έχουμε εσωτερικεύσει και μυθοποιήσει τη θυσία. Τα Χριστούγεννα γιορτάζουμε τη γέννηση ενός μωρού που διαφέρει από μας και που γι’ αυτό θα το θυσιάσουμε το Πάσχα. Ίσως γι’ αυτό κάποιοι άνθρωποι νιώθουν λιγάκι μελαγχολικοί τις γιορτές. Γιατί αισθάνονται μέσα στην κοινωνία που γλεντάει, τη σκοτεινή της καταγωγή.» 

Ο Δεληβοριάς ήδη από τη γέννηση θέτει το θάνατο ως προοπτική του Θεανθρώπου. Άλλωστε οι μάγοι προσφέρουν στο βρέφος "ως τριημέρω νεκρώ σμύρνα τω αθανάτω". Κι εκείνο αναπαύεται σε σαρκοφάγο - τάφο, όχι σε κούνια. 

Αίφνης θυμάμαι "τα δυστυχισμένα χριστούγεννα των ποιητών" του Μίλτου Σαχτούρη και τα "σιωπηλά χριστούγεννα" του Μάνου Χατζιδάκι. 

Αλλά και τον Άγιο Βασίλειο ...περιποιείται ο Δεληβοριάς:
Η απομυθοποίηση του είναι εντέλει πιο βίαιη για τους ενήλικες: «γιατί αυτός δεν έχει καν γονείς για να τον αντικαταστήσει. Κάθεται εκεί ολομόναχος με ένα ξεφουσκωμένο δάνειο, με έναν ερωτικό «μεσσία» που εξαφανίστηκε, με μια επιχείρηση που καταστράφηκε και πρέπει να συνεχίσει να αγαπάει και να σπρώχνει τη ρόδα της ζωής. Για τους ενήλικες φτιάχτηκαν, λοιπόν, τα Χριστούγεννα. Χωρίς αυτά, ο χρόνος δεν ξεκινά.»

Ο Δεληβοριάς γνωρίζει τον Χατζιδάκι που είπε πριν 45 τόσα χρόνια, το διαχρονικόν: "Έτσι ο Χριστός γεννιέται σιωπηρώς. Κανείς δεν τον αναζητά, κανείς δεν τόνε εσκέφτεται, κι έρχεται μόνος σιωπηλός για να πεθάνει μόνος. Κι αυτό τ’ αστέρι της Βηθλεέμ, τι θέλει πάλι κι ήρθε ετούτη τη χρονιά… Α! τα Χριστούγεννα, δεν είναι φέτος ούτε και για τα παιδιά. Άλλωστε απέκτησαν, και αυτά χάρις στην βιομηχανικήν ανάπτυξη, μιαν εντελώς προσωπική μυθολογία που απέχει χιλιάδες μέτρα από τη μυθολογία της γέννησης και του Χριστού. Τι να τον κάνουν τον Χριστό, το Θείο Βρέφος, όταν το βράδυ ονειρεύονται τον Σούπερμαν, τον Ντόναλντ και την Πίγκυ;" 

Στη θέση των παρωχημένων πια "ειδώλων" της εποχής του Χατζιδάκι, βάλτε τα σημερινά...

Και η σχέση; Ο Δεληβοριάς το επισημαίνει σωστά: "Θες νάσαι η ίδια και ν’ αλλάζω εγώ"! Η σχέση που - δυστυχώς - γίνεται σχάση. 

Γι' αυτό με τον Δεληβοριά ας μαζέψουμε βοσκούς και μάγους από μακριά "για ν’ αλλάξουμε οριστικά" και να μην προσποιούμαστε τίποτα πια. Για όποιον, φυσικά, αντέχει την μη προσποίηση... Δηλαδή, Χριστούγεννα χωρίς προσωπείο. 

 

Χριστούγεννα 

Δεν περιμένω όμως τίποτα πια 

Τον Αι Βασίλη απλώς τον λέγαν μπαμπά 

Κι είν’ ένας πρώην Έλλην αριστερός 

Ένας θνητός 

Με τ’ όνειρό του δίχως στέγη καμιά 

Και το ανοιξιάτικο κορίτσι – μαμά 

Πλακώνεται απ’ τη συνταγή την παλιά 

Οι μυρωδιές θυμίζουν κάτι βαρύ 

Κάποια πληγή 

Που απλώς δεν θέλουμε ν’ ανοίξει ξανά 

Χριστούγεννα 

Τα πλεϊμομπίλ μου είν’ εξαιτίας μου κουτσά 

Σβησμένα στη σαμπάνια βεγγαλικά 

Ίσως για κάποιους νάναι ακόμα γιορτή 

Μα ποιοι είν’ αυτοί; 

Ζουν σε θερμοκοιτίδες ή σε χωριά; 

Χριστούγεννα 

Κι ό,τι αρχίζω μου πηγαίνει στραβά 

Πάντα με πάει σ’ ενός σταυρού τα καρφιά 

Και πότε-πότε τα καρφώνω κι εγώ 

Σε άλλον αμνό 

Έτσι ήταν πάντα κι έτσι θάναι ξανά 

Χριστούγεννα 

Κι εσύ τι θες απ’ τη ζωή μου ξανά; 

Με τα λαμπιόνια σου τα θανατερά 

Και το φιλί σου πάντοτε αποδεκτό 

Πως σε μισώ 

Θες νάσαι η ίδια και ν’ αλλάζω εγώ 

Με θες προσωπικό σου δημιουργό 

Μη λες πως μοιάζω με τον Ντόναλντ εγώ 

Λάμπω εγώ 

Με μ’ ένα σπότλαϊτ που δε μου είναι αρκετό 

Χριστούγεννα 

Τι φταίω που αν λείπεις η ζωή μου διψά 

Το γαϊδουράκι της τραβάει αργά 

Να βρει ένα πανδοχείο νυχτερινό 

Να ‘ναι ανοιχτό 

Ή έστω μια φάτνη να χωράει το κενό 

Χριστούγεννα 

Χωρίς αυτά ο χρόνος δεν ξεκινά 

Βοσκούς μαζεύω, μάγους από μακριά 

Γιορτάζω για ν’ αλλάξουμε οριστικά 

Χρόνια πολλά 

Χωρίς να προσποιούμαι τίποτα πια

Χριστουγεννιάτικη συναυλία στον Ι. Ναό Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού (Βίντεο)

Την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2024 το βράδυ, στον Ι. Ναό Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη Χριστουγεννιάτικη συναυλία, με αφορμή και την επέτειο των 50 χρόνων από την θεμελίωση του Ναού. 

Στην συναυλία συμμετείχαν τα χορωδιακά και οργανικά σύνολα που κάνουν τις πρόβες τους στο Πνευματικό Κέντρο της Ενορίας του Αγίου Γεωργίου: Η Ροδιά και το Πολυφωνικό Εργαστήρι (διδασκαλία και διεύθυνση: Μάρθα Μαυροειδή), η Μικρή Ροδιά (υπό την Διονυσία Παππούλη) και το Δεντρί (διεύθυνση: Τάσος Πούλιος). 

Την συναυλία προλόγισε ο προϊστάμενος του Ναού, Αρχιμ. Μιχαήλ Σταθάκης, ο οποίος αναφέρθηκε συνοπτικά στην ιστορία και την σημασία του Ναού, ως κοινωνία προσώπων, μνημονεύοντας όλους (κληρικούς και λαϊκούς) όσοι διακόνησαν, εκκλησιάστηκαν, συνέδραμαν και στήριξαν την λειτουργία του Ναού. 

Η απόδοση καλάντων και άλλων παραδοσιακών τραγουδιών ενθουσίασε τον κόσμο που κατέκλυσε τον Ναό και μυσταγωγήθηκε παραμονές Χριστουγέννων. 

Την εκδήλωση έκλεισε η καθηγήτρια της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, κ. Κίρκη Κεφαλέα, η οποία συνεχάρη από καρδιάς όλους τους συντελεστές για την μοναδική αυτή μουσική πανδαισία.

Παραθέτουμε το βίντεο της εκδήλωσης (Κάμερα - επεξεργασία: Κατερίνα Λεονάρδου). 

Ο ΠΑΣΧΩΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΤΗΝ ΦΑΡΜΑΚΟΛΥΤΡΙΑ

Σπύρος Καράμπελας, "Υπαγε ανίατε, η ζωή σου θα είναι πόνος" (Η Φαρμακολύτρια)

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Με αφορμή την μνήμη της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας (22 Δεκεμβρίου) δεν μπορεί να μην μνημονεύσουμε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, ήτοι το διήγημά του για την Αγία "Η Φαρμακολύτρια" (1900).

Στο διήγημα αυτό ο μεγάλος σκιαθίτης συγγραφέας μας περιγράφει την περιπλάνησή του στις εξοχές της Σκιάθου, την επίσκεψή του στο εγκαταλελειμμένο εκκλησάκι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας και τη συνάντησή του με την ξαδέρφη του Μαχούλα που είχε να τη δει μια εικοσαετία. Ο συγγραφέας μας περιγράφει ένα περιστατικό από το παρελθόν, μια περίεργη «λειτουργία» που είχε τελέσει η ξαδέρφη του σ’ εκείνο το εκκλησάκι ελπίζοντας να γλιτώσει ο γιος της από τα «μάγια» του έρωτα.
Ο Παπαδιαμάντης, όπως έχει προσφυώς χαρακτηριστεί, είναι ο «πάσχων αμαρτωλός». Και αυτό είναι απόλυτα φανερό στα διηγήματά του όπου ο έρωτας είναι πάσχων και συνήθως ανεκπλήρωτος. Ο Κώστας Στεργιόπουλος μελετώντας την Φαρμακολύτρια, όπου πρωταγωνιστεί ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης, επεσήμανε το πάθος του Παπαδιαμάντη, ένα πάθος από το οποίο δεν θέλει να θεραπευτεί. Ο ήρωας καταφεύγει στον ναό της Αγίας Αναστασίας της «Φαρμακολυτρίας», για την οποία λεγόταν ότι αν έζωνε κάποιος τον ναό της επτά φορές με σκοινί από γνήσιο κερί θα μπορούσε να λυτρωθεί από τα μάγια του έρωτος.
Η Αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια, ονομάστηκε έτσι, επειδή, κατά το Συναξάρι της, στα χρόνια των μεγάλων διωγμών (3ος αι,) πριν μαρτυρήσει η ίδια, έτρεχε άφοβα στις φυλακές όπου βασανίζονταν οι Χριστιανοί και τους άλειβε με φάρμακα τις πληγές ή τους φρόντιζε με κάποια θεραπευτική αγωγή. Μπορεί η λέξη να ήταν αρχικά «Φαρμακολύτειρα», δηλ. η σώζουσα με φάρμακα.
Το ενδιαφέρον είναι ότι στο διήγημα αντιπαραβάλλονται ξεκάθαρα δυο κόσμοι που συμβολίζουν την ενδόμυχη διαμάχη του αφηγητή. Από τη μια μεριά η σελήνη-Εκάτη Φαρμακίδα της οποίας ο ναός βρίσκεται στο ίδιο σημείο με της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας. Άρα, ο χριστιανικός ναός γειτνιάζει με έναν ναό της αρχαίας θρησκείας, της «προ του Προμηθέως εποχής».
Είναι νύχτα, ανατέλλει σχεδόν πανσέληνος πίσω από το λόφο και είναι σαν να βάζει φωτιά σε ένα δέντρο: «η Εκάτη, αφήσασα το δένδρον μαύρον και σκοτεινόν απόκαυμα» (σελ.161). Η μεταφυσική παρουσία της καταστροφικής σελήνης-Εκάτης, της μάγισσας, συμβολίζεται ως ολέθρια φωτιά, την ολέθρια φωτιά του έρωτα που αφήνει πίσω του αποκαϊδια.
Στο ναό της χριστιανής Φαρμακολυτρίας θα καταφύγει ο ερωτοχτυπημένος και μετά από έναν ύπνο στο στασίδι, χωρίς όνειρα, θα έχει την ενδόμυχη επαφή με το θείο από το βάθος της συνείδησής του, μια φωνή που μοιάζει με χρησμό να ψιθυρίζει: «Ύπαγε, ανίατε, ο πόνος θα είναι η ζωή σου...». Και αισθάνεται «αγρίαν χαράν» (σελ. 171) γιατί κατά βάθος δεν ήθελε να λυθούν τα μάγια του έρωτα. Το εωσφορικό ανάστημα που ορθώνει εδώ ο αφηγητής είναι άλλη μια έμμεση αναφορά σε έναν έρωτα διαρκή και παθιασμένο, προτιμότερο από μια άνευρη, συμβατική ζωή.
Άλλωστε ο Παπαδιαμάντης έτσι κατανοεί και τον θείο έρωτα, ως πόθο - πάθος ασίγαστο!
Γι' αυτό και βλέπει την Αγία - αμνάδα να κράζει προς τον Χριστό «Σέ, νυμφίε μου, ποθῶ!». Είναι μια φράση από το Απολυτίκιο της Αγίας: "Σὲ νυμφίε μου ποθῶ, καί σέ ζητούσα άθλῶ, συσταυροῦμαι, καί συνθάπτομαι τῷ βαπτισμῷ σου ° καί πάσχω διά σέ..."

Παραθέτουμε εδώ δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το διήγημα: 

"… Καὶ τώρα, μετὰ εἴκοσιν ἔτη, ὅταν ἤρχισα ἤδη νὰ φθίνω, ἀφοῦ κατὰ κόρον ἐγεύθην τῆς ζωῆς ὅλην τὴν τρύγα καὶ τὴν πικρίαν, ἐὰν ἐγὼ ἐζήτουν νὰ ζώσω μὲ κηρίον τὸν ναὸν τῆς Μάρτυρος, οὔτε κηρίον πλέον ἁγνὸν θὰ ἠδυνάμην νὰ εὕρω, διότι ἀπὸ πολλοῦ ὅλοι οἱ κηροπλάσται ἐπώλουν νοθευμένα κηρία, καὶ οἱ μελισσοτρόφοι αὐτοὶ εἶχον μάθει νὰ νοθεύωσι τὸ κηρίον πρὶν τὸ πωλήσουν. Καὶ ὁ ναΐσκος τῆς Ἁγίας εἶχε περιέλθει εἰς παρακμὴν καὶ ἀτημελησίαν οἰκτράν, διότι ἡ θρησκευτικὴ εὐλάβεια μεγάλως εἶχεν ἐκπέσει ἐν τῷ μεταξύ. Δύο εἰκόνες λαδωμέναι καὶ φθαρμέναι ὑπῆρχον μόνον εἰς τὸ τέμπλον τὸ σαπρόν, ἡ μορφὴ τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ δεξιά, καὶ ἀριστερὰ ἡ εἰκὼν τῆς ἀμνάδος του, τῆς στρεφούσης πρὸς αὐτὸν τὸ πρόσωπον, καὶ φαινομένης ὡς νὰ ἔκραζε μεγάλῃ τῇ φωνῇ: «Σέ, νυμφίε μου, ποθῶ!» Αἱ εἰκόνες τῆς Παναγίας καὶ τοῦ τιμίου Προδρόμου εἶχον γίνει ἄφαντοι. Ἴσως εἶχον ἀφαιρεθῆ ἀπὸ τὰς χεῖρας φιλαρχαίων ἢ ἐραστῶν τῆς Βυζαντινῆς τέχνης…

Ὤ! ἑπτάκις μόνον;… Ἑβδομηκοντάκις ἑπτὰ θὰ εἶχον τώρα ἀνάγκην νὰ περιζώσω τὸν ναὸν τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας!… Τοσάκις εἶχε περιεζωσμένην τὴν καρδίαν μου ἡ ἄκανθα τῆς πικρᾶς ἀγάπης, τοσάκις τὴν εἶχε περισφίγξει τὸ ἑρπετὸν πάθος, τὸ δολερόν… εὐλαβούμην νὰ εἴπω εἰς τὴν Ἁγίαν, ᾐσχυνόμην νὰ ὁμολογήσω πρὸς ἐμαυτόν, ὅτι ἤμην, ὀψὲ ἤδη τῆς ἡλικίας, λεία τοῦ πάθους καὶ ἕρμαιον… Ἀλλὰ πρὸς τί νὰ προσφέρω λαμπάδας καὶ μοσχολίβανον, πρὸς τί νὰ περιζώσω μὲ κηρία τὸν ναόν; Ἡ Ἁγία ἠδύνατο ἴσως νὰ μὲ θεραπεύσῃ, ἀλλ᾽ ἐγὼ δὲν ἐπεθύμουν νὰ θεραπευθῶ. Θὰ ἐπροτίμων νὰ καίωμαι εἰς τὴν φλόγα τὴν βραδεῖαν… Ὑπάρχουν εἰς τὸν Παράδεισον Ἅγιοι δεχόμενοι τὰς εὐχὰς τῶν ἐρώντων;… Τάχα ἐκεῖ, δίπλα εἰς τὸ παρεκκλήσιον τῆς Φαρμακολυτρίας, εἰς τὸ παλαιὸν ἐκεῖνο μεγαλομάρμαρον κτίριον τὸ αἰνιγματῶδες, νὰ ὑπῆρχε τὸ πάλαι ἱερὸν τῆς Ἀφροδίτης, νὰ ὑπῆρχε βωμὸς τοῦ Ἔρωτος; Ὤ! καὶ ὅμως ἐτηκόμην… ὥρας-ὥρας ἐπεθύμουν, εἰ δυνατόν, νὰ ἰατρευθῶ. Βοήθει, Ἁγία Ἀναστασία!"

ΕΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ

Ένα Χριστουγεννιάτικο μουσικό παραμύθι για μικρά και μεγαλύτερα παιδιά, παρουσιάστηκε σήμερα, Σάββατο 21 και θα επαναληφθεί την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου στις 5 το απόγευμα. στο Σπίτι του Ελύτη - Μουσείο, στην Πλάκα. 

Περιπέτειες διασκεδαστικές, με πολλές αιφνίδιες ανατροπές και χιούμορ, είναι οι περιπέτειες του τέταρτου Μάγου των Χριστουγέννων του Μάγου Αβασάλ, που όλο κάτι του τύχαινε, όλο κάποιον συναντούσε κι όλο καθυστερούσε να φτάσει στη φάτνη κοντά στο νιογέννητο Χριστό ώσπου… Ένα ιδιαίτερο χριστουγεννιάτικο μουσικό παραμύθι όπου παρουσιάζει μια ανατρεπτική εκδοχή της ιστορίας των Μάγων με αμεσότητα και άφθονο χιούμορ. 

Το παραμύθι της Ιουλίτας Ηλιοπούλου "Μα πότε θα φτάσει αυτός ο Μάγος;" συνδυάζεται με την πρωτότυπη μουσική και τα τραγούδια του Γιώργου Κουρουπού. Τα τραγούδια, που ερμηνεύονται από βαρύτονο και σοπράνο, συνοδεία πιάνου, φλάουτου, βιόλας και κρουστών εναλλάσσονται με την αφήγηση, ενώ τα έργα του Γιάννη Κόττη που προβάλλονται, συμπληρώνουν την ατμόσφαιρα της μοναδικής γιορτής των Χριστουγέννων. 

Οι συντελεστές; 

Μουσική και τραγούδια: Γιώργος Κουρουπός 

Ζωγραφική: Γιάννης Κόττης 

Παραμύθι: Ιουλίτα Ηλιοπούλου 

Δάφνη Πανουργιά, σοπράνο 

Άγγελος Χονδρογιάννης, βαρύτονος 

Μαρία Παπαπετροπούλου, πιάνο 

Θοδωρής Βαζάκας, κρουστά 

Νατάσσα Σπάλα, φλάουτο 

Μαρίνα Σταλιμέρου, βιόλα

«Το Fauxτο-στέφανο» της Χρυσής Μαρούση

Αμαρτία και Αγιότητα στο Fauxτο-στέφανο 

«Πόσο ανεκτίμητα αληθινό ή πόσο απογοητευτικά faux μπορεί να αποδειχτεί ένα φωτοστέφανο; Οι ήρωες των οκτώ διηγημάτων της συλλογής, σαν άλλοι “άγιοι” και “αμαρτωλοί” των παραβολών, ξεδιπλώνουν τις ιστορίες τους αποκαλύπτοντας τις πιο βαθιές σκέψεις, τα πάθη, τις αδυναμίες τους. Παιδιά που στερήθηκαν τους γονείς τους, ζευγάρια που βρίσκονται σε κρίση, αγαπημένοι φίλοι και άσπονδοι εχθροί, άνθρωποι φοβισμένοι ή και ματαιόδοξοι αναμετριούνται με το “καλό” και το “κακό”, την πίστη και τη ματαίωση, την προδοσία και τη συγχώρεση... Τι ανήκει στην “αγιότητα”, τι στην “αμαρτία”; Τελικά, πόσο λεπτή είναι η γραμμή που τις χωρίζει;». 

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου) 

 

Η παρουσίαση των διηγημάτων του βιβλίου «Το Fauxτο-στέφανο» της συγγραφέως Χρυσής Μαρούση πραγματοποιήθηκε στον ΙΑΝΟ της Θεσσαλονίκης, την Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2024, από την Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και τις Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική. 

Για το βιβλίο μίλησαν: 

Κυριακή Φράγκου, Πρόεδρος της Εθελοντικής Διακονίας Αστέγων – Συγγραφέας, 

Μαρία Χατζηαποστόλου, Δρ Θεολογίας Α.Π.Θ. – Συγγραφέας, 

Κλεονίκη Δρούγκα, Διδάσκουσα στο Τμήμα Κινηματογράφου Α.Π.Θ. – Συγγραφέας, 

ενώ αποσπάσματα διάβασε η αξιόλογη ηθοποιός κ. Αλεξάνδρα Παλαιολόγου. 

 Η συγγραφέας ευχαρίστησε τις ομιλήτριες, τον εκδότη κ. Διονύση Βαλεριάνο για την εμπιστοσύνη και τη στήριξη και ιδιαίτερα τη σπουδαία ηθοποιό κ. Αλεξάνδρα Παλαιολόγου: «για την απλότητα, την καλοσύνη και την καταδεκτικότητά της», εκφράζοντας πόσο μεγάλη χαρά και τιμή είναι η παρουσία της και η ανάγνωση των διηγημάτων με τον δικό της μοναδικό τρόπο. 

Παράλληλα, στην παρούσα σειρά διηγημάτων συμπεριλαμβάνονται οι Σημερινές Παραβολές, ένας μικρός κύκλος πέντε τραγουδιών σε στίχους της Χρυσής Μαρούση: Άσωτος Υιός σε μουσική και ερμηνεία Χαρίκλειας, Φαρισαίος και Τελώνης σε μουσική και ερμηνεία Κυριάκου Μιχαηλίδη, Άφρων Πλούσιος σε μουσική και ερμηνεία Σωκράτη Παπαϊωάννου, Σπορέας σε μουσική Σωκράτη Παπαϊωάννου και ερμηνεία Εύης Κουτσαυτάκη και Ο Καλός Σαμαρείτης σε μουσική και ερμηνεία Έβελυν Τσάβαλου.

Ακολουθεί το κείμενο της Δρος Μαρίας Χατζηαποστόλου για το βιβλίο. 

 

Το κανάλι της Χρυσής Μαρούση στο YouTube

ΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΡΤ ΓΙΑ ΤΟΝ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟ ΛΥΚΟΥΡΓΟ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ

Τρίτο Πρόγραμμα Ελληνικής Ραδιοφωνίας

Εκπομπή Εγνατία Οδός - ERTecho

Επιμέλεια - Παρουσίαση: Γιώργιος Ντόβολος

Εκτός από καταξιωμένος δασκάλος της ψαλτικής και διακεκριμένος χοράρχης, ο Λυκούργος Αγγελόπουλος υπήρξε και πρωτοπόρος στο χώρο του ραδιοφώνου. 

Με πάνω από 30 χρόνια παρουσίας ο Λυκούργος κατάφερε να κάνει οικείο και εν τέλει να εμπεδώσει στα αυτιά των ακροατών το άκουσμα της εκκλησιαστικής μουσικής. Με σπάνιες αρχειακές ηχογραφήσεις, με επί τούτου καταγραφές παραδοσιακών ψαλτών της εποχής του αλλά και με συχνή χρήση ακουσμάτων με αναφορά σε ξενόγλωσσους ύμνους, έδωσε μία συνολική εικόνα. Δημιούργησε παράλληλα μία πεπατημένη, μία σχολή θα λέγαμε για το πώς μπορείς να προσεγγίσεις ένα μέσο ενημέρωσης και να το καταστήσεις γνώριμο σε χιλιάδες ακροατές. 

Έτσι οι δύο τελευταίες εκπομπές του έτους θα είναι αφιερωμένες στον ραδιοφωνικό Λυκούργο Αγγελόπουλο. Σε αυτό μας το ταξίδι θα έχουμε συνοδοιπόρο τον Παναγιώτη Ανδριόπουλο, θεολόγο, μουσικό και οφφικίαλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου,ο οποίος υπήρξε επί σειρά ετών μαθητής αλλά και στενός συνεργάτης του αείμνηστου Λυκούργου.

Σάββατο 21 και Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2024, 7-8 το πρωί. 

Παραθέτουμε στη συνέχεια, ενδεικτικώς, περιεχόμενα εκπομπών του Λυκούργου Αγγελόπουλου στο Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας (Αρχείο Παναγιώτη Ανδριόπουλου). 

Στην χριστουγεννιάτικη εκπομπή του 1990 (μεταδόθηκε ανήμερα τα Χριστούγεννα), συμμετείχαν οι αείμνηστοι πρωτοψάλτες Κωνσταντίνος Μαφίδης και Λεωνίδας Σφήκας. Έψαλαν και διηγήθηκαν στον Λυκούργο Αγγελόπουλο τις χριστουγεννιάτικες αναμνήσεις τους από τους τόπους καταγωγής τους, την Πόλη και την Χίο.