ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ ΦΟΙΒΟΥ ΔΕΛΗΒΟΡΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Τα Χριστούγεννα του Φοίβου Δεληβοριά, αγαπητοί συνοδίτες, είναι τρυφερά, μελαγχολικά, ευγενικά και πέρα ως πέρα αληθινά! 

Τον Φοίβο Δεληβοριά μου τον συνέστησε ο Μάνος Χατζιδάκις πριν 30 χρόνια και κάτι, σαν άκουσα σε ραδιοφωνική εκπομπή του την "Παρέλαση" - ο πρώτος δίσκος - του Δεληβοριά. 

Έκτοτε τον παρακολουθώ, όσο μου είναι δυνατόν. Τα Χριστούγεννά του (από τον δίσκο του "Καθρέφτης", 2003) είναι απίθανα, και σας καλώ να τον ακολουθήσουμε στην οδοιπορία του για "μια φάτνη που να χωράει το κενό".

Κάποιοι έγραψαν ότι ο Δεληβοριάς "αποδομεί" τα Χριστούγεννα, δηλαδή την φαντασμαγορία και την κενότητα της γιορτής στον καιρό μας. Ας ακούσουμε τον ίδιο:

«Παλιά οι γιορτές συνοδεύονταν και από ανθρωποθυσίες. Διάλεγαν οι παλιές κοινωνίες έναν τρελό, έναν που διέφερε κι εκνεύριζε τους άλλους και τον θυσίαζαν ως αποδιοπομπαίο τράγο. Κι έτσι η κοινωνία “ανάσαινε” και προχωρούσε. Τώρα, πιο ώριμοι, έχουμε εσωτερικεύσει και μυθοποιήσει τη θυσία. Τα Χριστούγεννα γιορτάζουμε τη γέννηση ενός μωρού που διαφέρει από μας και που γι’ αυτό θα το θυσιάσουμε το Πάσχα. Ίσως γι’ αυτό κάποιοι άνθρωποι νιώθουν λιγάκι μελαγχολικοί τις γιορτές. Γιατί αισθάνονται μέσα στην κοινωνία που γλεντάει, τη σκοτεινή της καταγωγή.» 

Ο Δεληβοριάς ήδη από τη γέννηση θέτει το θάνατο ως προοπτική του Θεανθρώπου. Άλλωστε οι μάγοι προσφέρουν στο βρέφος "ως τριημέρω νεκρώ σμύρνα τω αθανάτω". Κι εκείνο αναπαύεται σε σαρκοφάγο - τάφο, όχι σε κούνια. 

Αίφνης θυμάμαι "τα δυστυχισμένα χριστούγεννα των ποιητών" του Μίλτου Σαχτούρη και τα "σιωπηλά χριστούγεννα" του Μάνου Χατζιδάκι. 

Αλλά και τον Άγιο Βασίλειο ...περιποιείται ο Δεληβοριάς:
Η απομυθοποίηση του είναι εντέλει πιο βίαιη για τους ενήλικες: «γιατί αυτός δεν έχει καν γονείς για να τον αντικαταστήσει. Κάθεται εκεί ολομόναχος με ένα ξεφουσκωμένο δάνειο, με έναν ερωτικό «μεσσία» που εξαφανίστηκε, με μια επιχείρηση που καταστράφηκε και πρέπει να συνεχίσει να αγαπάει και να σπρώχνει τη ρόδα της ζωής. Για τους ενήλικες φτιάχτηκαν, λοιπόν, τα Χριστούγεννα. Χωρίς αυτά, ο χρόνος δεν ξεκινά.»

Ο Δεληβοριάς γνωρίζει τον Χατζιδάκι που είπε πριν 45 τόσα χρόνια, το διαχρονικόν: "Έτσι ο Χριστός γεννιέται σιωπηρώς. Κανείς δεν τον αναζητά, κανείς δεν τόνε εσκέφτεται, κι έρχεται μόνος σιωπηλός για να πεθάνει μόνος. Κι αυτό τ’ αστέρι της Βηθλεέμ, τι θέλει πάλι κι ήρθε ετούτη τη χρονιά… Α! τα Χριστούγεννα, δεν είναι φέτος ούτε και για τα παιδιά. Άλλωστε απέκτησαν, και αυτά χάρις στην βιομηχανικήν ανάπτυξη, μιαν εντελώς προσωπική μυθολογία που απέχει χιλιάδες μέτρα από τη μυθολογία της γέννησης και του Χριστού. Τι να τον κάνουν τον Χριστό, το Θείο Βρέφος, όταν το βράδυ ονειρεύονται τον Σούπερμαν, τον Ντόναλντ και την Πίγκυ;" 

Στη θέση των παρωχημένων πια "ειδώλων" της εποχής του Χατζιδάκι, βάλτε τα σημερινά...

Και η σχέση; Ο Δεληβοριάς το επισημαίνει σωστά: "Θες νάσαι η ίδια και ν’ αλλάζω εγώ"! Η σχέση που - δυστυχώς - γίνεται σχάση. 

Γι' αυτό με τον Δεληβοριά ας μαζέψουμε βοσκούς και μάγους από μακριά "για ν’ αλλάξουμε οριστικά" και να μην προσποιούμαστε τίποτα πια. Για όποιον, φυσικά, αντέχει την μη προσποίηση... Δηλαδή, Χριστούγεννα χωρίς προσωπείο. 

 

Χριστούγεννα 

Δεν περιμένω όμως τίποτα πια 

Τον Αι Βασίλη απλώς τον λέγαν μπαμπά 

Κι είν’ ένας πρώην Έλλην αριστερός 

Ένας θνητός 

Με τ’ όνειρό του δίχως στέγη καμιά 

Και το ανοιξιάτικο κορίτσι – μαμά 

Πλακώνεται απ’ τη συνταγή την παλιά 

Οι μυρωδιές θυμίζουν κάτι βαρύ 

Κάποια πληγή 

Που απλώς δεν θέλουμε ν’ ανοίξει ξανά 

Χριστούγεννα 

Τα πλεϊμομπίλ μου είν’ εξαιτίας μου κουτσά 

Σβησμένα στη σαμπάνια βεγγαλικά 

Ίσως για κάποιους νάναι ακόμα γιορτή 

Μα ποιοι είν’ αυτοί; 

Ζουν σε θερμοκοιτίδες ή σε χωριά; 

Χριστούγεννα 

Κι ό,τι αρχίζω μου πηγαίνει στραβά 

Πάντα με πάει σ’ ενός σταυρού τα καρφιά 

Και πότε-πότε τα καρφώνω κι εγώ 

Σε άλλον αμνό 

Έτσι ήταν πάντα κι έτσι θάναι ξανά 

Χριστούγεννα 

Κι εσύ τι θες απ’ τη ζωή μου ξανά; 

Με τα λαμπιόνια σου τα θανατερά 

Και το φιλί σου πάντοτε αποδεκτό 

Πως σε μισώ 

Θες νάσαι η ίδια και ν’ αλλάζω εγώ 

Με θες προσωπικό σου δημιουργό 

Μη λες πως μοιάζω με τον Ντόναλντ εγώ 

Λάμπω εγώ 

Με μ’ ένα σπότλαϊτ που δε μου είναι αρκετό 

Χριστούγεννα 

Τι φταίω που αν λείπεις η ζωή μου διψά 

Το γαϊδουράκι της τραβάει αργά 

Να βρει ένα πανδοχείο νυχτερινό 

Να ‘ναι ανοιχτό 

Ή έστω μια φάτνη να χωράει το κενό 

Χριστούγεννα 

Χωρίς αυτά ο χρόνος δεν ξεκινά 

Βοσκούς μαζεύω, μάγους από μακριά 

Γιορτάζω για ν’ αλλάξουμε οριστικά 

Χρόνια πολλά 

Χωρίς να προσποιούμαι τίποτα πια