Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΥΠΟΛΟΓΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ο Πατριάρχης Σερβίας Πορφύριος επέλεξε εξ αρχής να προσδεθεί στο άρμα του Πατριαρχείου Μόσχας. Χωρίς ενδοιασμούς και αναστολές. Αποτέλεσμα αυτής της επιλογής ήταν η αποστασιοποίηση – σχεδόν πλήρης - από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. 

Σύμφωνα με τα ειωθότα, ο Πατριάρχης Πορφύριος θα έπρεπε, ως νέος Πατριάρχης (εξελέγη πριν τέσσερα χρόνια), να πραγματοποιήσει ειρηνικές επισκέψεις στα πρεσβυγενή Πατριαρχεία και στις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Η αρχή γίνεται με την ειρηνική επίσκεψη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπου όμως ο Πατριάρχης Σερβίας δεν έχει μεταβεί μέχρι τώρα «ίνα μη μιανθή», λόγω της συλλειτουργίας με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και της μνημονεύσεως στα Δίπτυχα του Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ουκρανίας, Μητροπολίτου κ. Επιφανίου, τον οποίον δεν αναγνωρίζει ο Σερβίας Πορφύριος. 

Πριν ένα χρόνο, στις 15 Μαρτίου 2024, ο Πατριάρχης Σερβίας Πορφύριος έφθασε στη Μόσχα για την εξόδιο ακολουθία και την ταφή του Επισκόπου Μοραβίας Αντώνιου, εκπροσώπου του Πατριαρχείου Σερβίας στο Πατριαρχείο Μόσχας, και συναντήθηκε με τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο. 

Τώρα, ένα χρόνο μετά, ο Πατριάρχης Σερβίας μετέβη «ως προσκυνητής» στους Αγίους Τόπους και συλλειτούργησε με τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο, κάτι που χαρακτηρίστηκε ως «Πατριαρχικό συλλείτουργο Προηγιασμένων Δώρων προεξαρχόντων της ΑΘΜ Ιεροσολύμων και της ΑΘΜ Σερβίας».

Φυσικά, το Τυπικό της Εκκλησίας δεν προβλέπει τέτοιοι συλλείτουργο μέσα στην Σαρακοστή. Πρόκειται για μια βάναυση κατάλυση – αλλά ποιος αλήθεια ενδιαφέρεται γι’ αυτά; - του Τυπικού της κατά Ανατολάς Ορθόδοξης Εκκλησίας από δύο Ορθόδοξους Προκαθημένους. Γι’ αυτούς η Σαρακοστή είναι μάλλον ένα σύμπτωμα… 

Ειδικά ο Σερβίας Πορφύριος όχι μόνο δεν πραγματοποιεί τις νενομισμένες ειρηνικές επισκέψεις, αλλά τις …προσπερνά προκλητικά με διάφορες «αφορμές», αναπτύσσοντας μία εντελώς προσωπική ατζέντα.

Στο μεταξύ, το Κέντρο Γεωστρατηγικών Μελετών της Σερβίας διοργάνωσε στις 26 Μαρτίου 2025 ένα συνέδριο στο Βελιγράδι, στο οποίο διατυπώθηκαν ανυπόστατες κατηγορίες κατά του Οικουμενικού Πατριάρχη. Τον χαρακτήρισαν «όργανο της πολιτικής των ΗΠΑ» και «κληρικό που διεξάγει ανατρεπτικές δραστηριότητες στους κόλπους της Εκκλησίας». Μεταξύ των συμμετεχόντων ήταν ο …διαβόητος Μητροπολίτης εν Ζαπορόζιε Λουκάς, της Ουκρανικής Εκκλησίας που πρόσκειται στο Πατριαρχείο Μόσχας, η Dragana Trifkovic, Γενική Διευθύντρια του Κέντρου Γεωστρατηγικών Μελετών της Σερβίας, καθώς και εκπρόσωποι των Ορθόδοξων Εκκλησιών της Μολδαβίας και της Σερβίας. 

Ο ιερέας Νικόλαος Σίμιτς της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας δήλωσε: «Ο Βαρθολομαίος πολιτικοποίησε την Ορθοδοξία καθώς είναι άνθρωπος του Πενταγώνου». Αναφέρθηκε επίσης στη Σύνοδο της Κρήτης το 2016, υποστηρίζοντας ότι «χρηματοδοτήθηκε από τις ΗΠΑ». Να θυμίσουμε ότι η Εκκλησία της Σερβίας συμμετείχε στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδοξίας, αλλά μάλλον θέλει να το ξεχνάει… 

Όλη αυτή η αντι-Βαρθολομαιϊκή υστερία συντελείται με την ανοχή – για να μην πω με την ευλογία – του Πατριάρχη Σερβίας Πορφυρίου, δεδομένων και των σκληρών, κατά καιρούς, δηλώσεων κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του πάτρωνα του Πατριάρχη Σερβίας, μητροπολίτου Νόβισαντ Ειρηναίου Μπούλοβιτς. 

Για να μην αναφερθούμε και στο σερβικό «κακοκέφαλο» που δόθηκε στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος εν μια νυκτί, «αποκεφαλίζοντας» τόν μέχρι τότε «κανονικό» Αχρίδος Ιωάννη. Ούτε στους δικούς τους δεν δείχνουν έλεος… 

Ο Σερβίας Πορφύριος είναι υπόλογος απέναντι στην ιστορία για όλες αυτές τις ενέργειές του, στις οποίες προβαίνει «εν γνώσει φρενών και προαιρέσει». Μάλλον δεν έχει καταλάβει ότι η ιστορία εκδικείται…

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΒΑΓΚΝΕΡ ΚΑΙ ΜΠΑΚΟΥΝΙΝ ΣΤΟΝ ...ΜΠΕΤΟΒΕΝ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΔΟΦΡΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΡΕΣΔΗΣ

Δημήτρης Μπαλτάς 

Μιχαήλ Mπακούνιν καί Ριχάρδος Βάγκνερ 

Μία συνάντηση 

Συνήθως τονίζεται - καί ὑπερτονίζεται - ἡ ἀντισημιτική στάση τοῦ μεγάλου μουσικοῦ Ριχ. Βάγκνερ καί ὁ θαυμασμός πού ὁ ἴδιος εἶχε προκαλέσει δεκαετίες ἀργότερα στόν Ἀδ. Χίτλερ. 

Στό σύντομο σημείωμά μου θά θυμίσω ὅτι ὁ Ρ. Βάγκνερ, λόγῳ τῆς ρομαντικῆς καταγωγῆς του ἤ τῆς ἰδιαίτερης ἐπαναστατικῆς του φύσης, «συναντήθηκε» στήν Δρέσδη, σε δύο ξεχωριστές περιπτώσεις, μέ τόν μεγάλο Ρῶσσο ἐκπρόσωπο τῆς ἀναρχικῆς θεωρίας Μ. Μπακούνιν. 

Στήν σχετικά πρόσφατη διεθνή βιβλιογραφία ἡ «συνάντησή» τους ἔχει ἀποτελέσει ἀντικείμενο ἔρευνας. Ὁ ἐνδιαφερόμενος ἀναγνώστης μπορεῖ νά ἀνατρέξει στόν τόμο «Michael Bakunin, Gottfried Semper, Richard Wagner und der Dresdner Mai-Aufstand 1849» (σελ. 100) ὁ ὁποῖος ἐξεδόθη στο πλαίσιο τοῦ Symposium des Forschungsinstituts der Friedrich-Ebert-Stiftung, 27. Oktober 1995). 

Ὅσον ἀφορᾶ τήν συνάντηση τῶν δύο ἀνδρῶν, θά σημειωθεῖ τά ἑξῆς. Πρῶτα, τήν 1η Ἀπριλίου, ὁ Βάγκνερ διευθύνει τήν 9η Συμφωνία τοῦ Μπετόβεν στήν Δρέσδη. Μεταξύ τῶν ἀκροατῶν βρίσκεται καί ὁ Μπακούνιν, ὁ ὁποῖος συγχαίροντας τόν Βάγκνερ μετά τήν συναυλία, τοῦ λέγει: «Ἀκόμα κι ἄν ὅλα τά πράγματα καταστραφοῦν στό μέλλον, αὐτό τό ἔργο τέχνης πρέπει νά μείνει ἀνέπαφο, ἀκόμα καί μέ κίνδυνο τῆς ζωῆς μας». 

Λίγο ἀργότερα, οἱ δύο ἰδιαίτερες αὐτές φυσιογνωμίες θά συναντηθοῦν στά ὁδοφράγματα τῆς Δρέσδης, στήν γνωστή ἐξέγερση τῆς 3ης-9ης Μαΐου 1849, πού ἐκδηλώθηκε ἐναντίον τῆς μοναρχίας τῆς Σαξωνίας. 
Σχετικά μέ τήν ἒξέγερση τῆς Δρέσδης γιά τήν ὁποία δέν ὑπάρχει κάποια εἰδική μελέτη στήν ἑλληνική, ὁ Ρῶσσος φιλόσοφος Ν. Μπερντιάγιεφ ἀναφέρει, στό ἔργο του Ἡ Ρωσσική Ἰδέα, τήν χαρακτηριστική πληροφορία ὅτι οἱ εξεγερμένοι κρατοῦσαν στά χέρια τήν Madonna τοῦ Rafaello. Μπορεῖ νά κατανοήσει κανείς τήν συμμετοχή τοῦ Βάγκνερ στά ὁδοφράγματα, ἀλλά καί τήν γενικότερη «συνάντησή» του μέ τίς ἀντιλήψεις τοῦ Μπακούνιν, ἄν προσέξει τό χαρακτηριστικό ἀπόσπασμα τοῦ κειμένου του «Τέχνη καί ἐπανάσταση»: «Θέλω νά καταστρέψω τήν ἐξουσία τοῦ ἑνός ἐπί τοῦ ἄλλου, τή βασιλεία τῶν νεκρῶν στούς ζωντανούς, τῆς ὕλης στό πνεῦμα. Θέλω νά συντρίψω τήν ἐξουσία τῶν ἰσχυρῶν, τοῦ νόμου καί τῆς ἰδιοκτησίας … Τό μόνο ἱερό πρᾶγμα εἶναι ὁ ἐλεύθερος ἄνθρωπος, καί δέν ὑπάρχει τίποτα ἄλλο πάνω ἀπ’ αὐτόν» (Ἡ ἀναφορά ἔχει ληφθεῖ ἀπό τό βιβλίο τοῦ H. Arvon, Mιχαήλ Μπακούνιν, μετ. Π. Γκέκα, Πλέθρον, 2009, σ. 47). Ἄς σημειωθεῖ ὅτι στήν ἴδια συνάφεια κινεῖται καί τό κείμενο τοῦ Βάγκνερ μέ τίτλο «Τό μελλοντικό ἔργο τέχνης» (βλ. M. Nettlau, Ἱστορία τῆς ἀναρχίας, Διεθνής Βιβλιοθήκη, 1999, σ. 77). 

Φαίνεται λοιπόν ὅτι πολλές φορές διατηρεῖται στήν μνήμη τῶν ἀνθρώπων μία πτυχή κάποιας μεγάλης προσωπικότητας, ὅπως εἶναι ὁ Ρ. Βάγκνερ, καί λησμονοῦνται ἄλλες, ἐξίσου ἐνδιαφέρουσες, πτυχές τῆς ζωῆς τους, ἐλάχιστες ἀπό τίς ὁποῖες ἔδειξα μέ τό σύντομο σημείωμά μου.

«MIKIS THEODORAKIS LE FRANÇAIS» από το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον»

Το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος), παρουσιάζει την Πέμπτη 15 Μαΐου 2025 και ώρα 8 το βράδυ, στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την εκδήλωση με θέμα: «MIKIS THEODORAKIS LE FRANÇAIS», με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου συνθέτη. 

Για την σχέση του Μίκη Θεοδωράκη με την Γαλλία, όπου σπούδασε και έζησε κατά διαστήματα, θα μιλήσουν οι: 

- Elisabeth Bargue, Δρ Ιστορικός Τέχνης - Μουσειολόγος 

- Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος 

Στην εκδήλωση θα παρουσιαστεί ο κύκλος τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση του γάλλου ποιητή Paul Éluard (1895-1952) για φωνή και πιάνο, καθώς και τραγούδια του συνθέτη στα γαλλικά.

Ερμηνεύουν: 

- Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι 

- Φένια Παπαδόδημα, τραγούδι 

- Μάριος Καζάς, πιάνο 

Artwork: Ιωάννης – Πορφύριος Καποδίστριας 

Παραγωγή: Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» 

Είσοδος ελεύθερη 

Elisabeth Bargue 

H Elisabeth Bargue γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι Διδάκτωρ στην Ιστορία της Τέχνης από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, με ειδίκευση στην Κοινωνιολογική και Πολιτιστική Ιστορία της Σύγχρονης Τέχνης. Έχει επίσης εξειδικευτεί σε θέματα Μουσειολογίας στην Σχολή του Λούβρου. Στο Παρίσι εργάστηκε στο Μουσείο του Λούβρου, στο Μusée d'Orsay και στο Musée Rodin. Στην Αθήνα έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, με το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Γαλλικής Πρεσβείας, την Εταιρεία Νεοελληνικής Τέχνης, το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) και το Υπουργείο Πολιτισμού. Είναι επιμελήτρια εκθέσεων και ασχολείται με την συγγραφή δοκιμίων και την επιστημονική τεκμηρίωση καταλόγων τέχνης. Τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται και ως σύμβουλος σε θέματα προστασίας πολιτιστικής κληρονομιάς και οργάνωσης μουσείων. 

Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» 

Ιδρύθηκε το 2004 από τον θεολόγο και μουσικό Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλο και παρουσιάζει στην Ελλάδα και το εξωτερικό πρωτότυπες παραγωγές βασισμένες κυρίως στην ελληνική ποίηση και μουσική. Ανάμεσά τους: “Το Τετράδιο του Πατριάρχη” (μελοποιημένη ποίηση από την νεανική ανθολογία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου), «Ο Καβάφης του Πατριάρχη», “Ιερατική Ποίηση”, Το μουσικό έργο της Εύας Πάλμερ – Σικελιανού, «Ο Gustav Mahler του Μάνου Χατζιδάκι», «Η Αραπιά του Βασίλη Τσιτσάνη, της Μάτσης Χατζηλαζάρου, του Νίκου Σκαλκώτα και του Μάνου Χατζιδάκι», «Ο Καβάφης της Συρίας και της Μέσης Ανατολής», «Οι μουσικές των Χριστιανών της Μέσης Ανατολής», «Οι Πύρινες γλώσσες του Γιάννη Χρήστου», «Πατρινοί συνθέτες – Πατρινοί ποιητές», «Θήλεις Άγγελοι – Γυναίκες που ασκήτεψαν σε ανδρικά μοναστήρια», «Ο Κωστής Παλαμάς δύο Πατριαρχών» (ελληνικά και αραβικά), «Επί τα όρη τα Αραράτ» (ελληνοαρμενική συναυλία), «Η Νοσταλγός» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «Οι εκκλησιαστικές συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη», «Ελληνοαραβική συναυλία», «Το άσμα της Εξόδου» (για το Μεσολόγγι), «Μες στη Μουσική μου» (Μουσική Ποιητική) και αφιερώματα: Στον Μητροπολίτη Αθηνών Άγιο Μιχαήλ Χωνιάτη, στην Ελιά, στον Νίκο Σκαλκώτα, στον Λυκούργο Αγγελόπουλο, στην Μαρία Χορς, στην Κούλα Πράτσικα, στον Αντρέι Ταρκόφσκι, τους Ρώσους της Διασποράς, τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς, τον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, τον Νικολάϊ Μπερντιάεφ, κ.α. 

Έχει παρουσιάσει τις παραγωγές του σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας, στην Κύπρο, την Γερμανία, την Κωνσταντινούπολη, ενώ την διετία 2017-2019 συνεργάστηκε με τον διάσημο χορογράφο και χορευτή φλαμένκο Israel Galvan. Στο πλαίσιο της documenta14 (Αθήνα και Kassel) συμμετείχε στην παραγωγή La farsa monea και κατόπιν στην παραγωγή του Israel Galvan, La fiesta, σε διεθνή περιοδεία (Φεστιβάλ Grec Βαρκελώνης, Φεστιβάλ Αβινιόν Γαλλίας, παραστάσεις στο Λουξεμβούργο, Μονπελιέ, Πόρτο κ.α.).