ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΥΠΙΕΣ ΣΤΑ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΑ ΣΥΛΛΕΙΤΟΥΡΓΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Στα ...περίφημα πλέον πολυαρχιερατικά συλλείτουργα κατά τα ονομαστήρια Αρχιερέων της Ελλαδικής Εκκλησίας, έχουμε αναφερθεί ήδη προ τριετίας και το σχετικό κείμενο μπορείτε να διαβάσετε εδώ. 

Τώρα, με αφορμή την πανηγυρική ...καθιέρωση του φαινομένου, προβαίνουμε σε κάποιες παρατηρήσεις λειτουργικού περιεχομένου. Τις καταγράφουμε για την ιστορία και μόνον, κι όχι γιατί πιστεύουμε ότι κάτι θ' αλλάξει, παρά το γεγονός ότι τα Λειτουργικά Συνέδρια της Ιεράς Συνόδου καλά κρατούν, πρακτικά εκδίδονται, αλλά οι λειτουργικές παρατυπίες συνεχίζονται. 

Να επισημάνουμε, αρχικά, το γεγονός ότι στις λοιπές Ορθόδοξες Εκκλησίες (με εξαίρεση την Κύπρο που επηρεάζεται από μας) δεν εορτάζονται τα ονομαστήρια Επισκόπων με πολυαρχιερατικά συλλείτουργα. Αυτό ίσχυε, άλλωστε, και στην Εκκλησία της Ελλάδος τα παλιότερα χρόνια. Η μόδα του πολυαρχιερατικού εορτασμού είναι γνωστό ότι κατέστη επιδημία επί μακαριστού Χριστοδούλου. Και εντάσσεται - δυστυχώς - σε μια "λογική" savoir vivre από μέρους των Αρχιερέων, για να μη μπούμε στην άλλη "λογική" των πάσης φύσεως σκοπιμοτήτων. Και επειδή δεν υπάρχει τυπική διάταξη γι’ αυτά τα συλλείτουργα γίνεται ό,τι θέλει ο καθείς. 

Τώρα, αναφορικά με λειτουργικά παράδοξα που παρατηρούνται σε πολυαρχιερατικές ακολουθίες. 

1. Στον Εσπερινό μιας πανηγύρεως χοροστατεί ο νεώτερος τη τάξει επίσκοπος, κατά το έθος. Αυτό δε σημαίνει ότι μπορεί να χοροστατεί ένας βοηθός επίσκοπος, ακόμα κι αν είναι ο νεώτερος, συγχοροστατούντων Μητροπολιτών. Ο βοηθός είναι που συγχοροστατεί, όχι ο Μητροπολίτης. 

2. Προεξάρχει της Θ. Λειτουργίας κανονικά ο οικείος Μητροπολίτης. Αν αυτό δεν τηρηθεί τουλάχιστον πρέπει να τηρηθούν τα πρεσβεία. Αυτή είναι η τάξις και καμία άλλη. Δεν είναι δυνατόν να προεξάρχει κάποιος νεοχειροτόνητος αρχιερεύς, για λόγους savoir vivre και μόνον. Επίσης, είναι υποχρέωση του Πρώτου τη τάξει να είναι Πρώτος. Δεν πρόκειται για δικαίωμα το οποίο εκχωρείται. 

3. Παρόντος Μητροπολίτου – και δη του οικείου - είναι αδιανόητο να προεξάρχει βοηθός επίσκοπος ή τιτουλάριος Μητροπολίτης. Ακόμα κι αν πρόκειται για τα ονομαστήρια του βοηθού ή τιτουλαρίου. Η φωτογραφία που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο με τον τιτουλάριο Βρεσθένης Θεόκλητο στο θρόνο και τον οικείο Μητροπολίτη Καλαβρύτων Αμβρόσιο ιστάμενο κάτω απ’ το θρόνο με επανωκαλλύμαυχο, μας φανερώνει μια αδιανόητη πρακτική για το Τυπικό της Εκκλησίας, αλλά ακόμα και για την επικρατούσα «τάξη» στην Εκκλησία της Ελλάδος, όπου οι Μητροπολίτες δεν φορούν επανωκαλλύμαυχο ούτε ενώπιον του Προέδρου της Ι. Συνόδου, ήτοι του Αρχιεπισκόπου Αθηνών. Στα πρεσβυγενή Πατριαρχεία οι συλλειτουργούντες μετά του Πατριάρχου Αρχιερείς φορούν απαρέγκλιτα επανωκαλλύμαυχο. Το αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση τρισαρχιερατικής Λειτουργίας, προεξάρχοντος Μητροπολίτου έχοντος τα πρεσβεία. 

4. Ο οικείος Επίσκοπος σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να πηγαίνει τελευταίος τη τάξει των συλλειτουργούντων Αρχιερέων και προ αυτού να έχουν μπει στη σειρά τους κατά τα πρεσβεία (sic) βοηθοί επίσκοποι! Να έχουμε δηλαδή το απίθανο σχήμα: Μητροπολίτες-βοηθοί Επίσκοποι-Μητροπολίτης! 

5. Στα Συλλείτουργα - κυρίως των ονομαστηρίων - παρατηρείται το φαινόμενο στην απόλυση της Θ. Λειτουργίας, που κάνει ο εορτάζων Αρχιερεύς, να τον πλαισιώνουν οι συλλειτουργοί του Αρχιερείς με ράσα, έχουν δηλ. ξεφορέσει, κατά το κοινώς λεγόμενον, και παρίστανται για τους συνήθεις λόγους   αβροφροσύνης. Ποιο Τυπικό, άραγε, επιτάσσει την πρακτική αυτή; 

Αν θυμηθώ και κάτι άλλο θα επανέλθω, αγαπητοί συνοδίτες.

ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ: ΠΕΡΙ INTIMITÄT ΚΑΙ ΑΙΔΟΥΣ

El Greco, Οι πρωτόπλαστοι, λεπτομέρεια από το τρίπτυχο της Μοδένας

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

 "Ἡ ἐσωτερικὴ σφαῖρα τοῦ ἀνθρώπου 

δὲν ἐνεφανίσθη διὰ τῆς κλειδαροσκοπίας". 

"Da bin ich sehr intim..." (F. Lehár) 

Ὑπάρχουν, ὡς γνωστόν, θέματα παλαιά, γενικῶς πως ἀποδεκτά, τὰ ὁποῖα ἀπὸ καιροῦ ἐξετράπησαν "ἐπαναστατικῶς" καὶ ταχυρρύθμως, ὡς τὸ ἀνωτέρω1. Καθὼς δὲ ἀναφέρει ἡ Βίβλος (Γεν. 3, 6), ὅτε οἱ πρωτόπλαστοι διεπίστωσαν τὴν γυμνότητά των καὶ ὅτι ἦσαν ἕρμαιον τῶν ἀλλοτρίων ὀμμάτων, ἠσχύνθησαν. Ἔκτοτε ἡ ἐσωτερικότης καὶ ἡ αἰδὼς ἀνήκουν –ὡς καὶ ἡ σεξουαλικότης– εἰς τὰ καίρια προβλήματα τῆς ἀνθρωπότητος. Ὁ πόθος διὰ τὴν ἐσωτερικότητα εἶναι μία βασικὴ ἀνάγκη. Ὅλαι δὲ αἱ προσπάθειαι ἐξουδετερώσεώς της ἀπέτυχον. Ἠμπορεῖ τις νὰ τὴν προσβάλει, νὰ τὴν πληγώσει, νὰ τὴν προδώσει, ὅμως αὕτη παραμένει διὰ νὰ προφυλάσσει τὸ ἄτομον. 

Ἐξ ἄλλου τὸ ἀνθρώπινον πρόσωπον ἠμπορεῖ πολλὰ νὰ καμουφλάρει, τὸν φόβον, τὴν λύπην, μοναξιάν, κάθε μορφὴν ἀδιαθεσίας, τὰ ὁποῖα ἀντικατοπτρίζονται εἰς τοὺς μῦς του. 

Τὸ "μοῦτρον" δύναται νὰ χαίνει –ὡς οἱ "φάτσες" τοῦ μαρτυρικοῦ Λοιβισίου– νὰ προκαλεῖ αἰσθήματα ἀντιθετικά, ὅπως ἀρίστην διάθεσιν, ἀπελπισίαν, ὑπεροχὴν κ.ἄ. Εἰς τὸ σενάριον παραπλανήσεως τῶν ἄλλων ὡς πρὸς τὰ πραγματικὰ αἰσθήματα οἱ ἄνθρωποι, συχνὰ ἀποδεικνύονται ἀριστοτέχναι "καραγκιοζοπαῖχτες". Μόνον τὴν αἰδῶ ἀδυνατοῦν νὰ ἐλέγξουν πραγματικῶς. Καὶ ἂν ἀκόμη εἰς μίαν "παρθενικίζουσαν" ἐρυθρίασιν, νοιώθουν ἀμήχανοι ἢ αἰφνιδιαστικὴν ἀνασφάλειαν μὲ ὑποφῶσκον χαμόγελον, τὸ σὸκ τὸ ὁποῖον δέχεται ὁ εἰδήμων, ὑψώνει τὸ σιδηροῦν παραπέτασμα τῆς προσωπικῆς εὐταξίας καὶ ἀπελευθερώνει τὸ δρᾶμα τῶν μυχίων αἰσθημάτων του. 

Τὸ ἐσωτερικὸν (intim) προέρχεται ἐκ τοῦ intimus ποὺ σημαίνει: ἐσώτατος, βαθύτατος, μυστικότατος, ἐμπιστευτικότατος, θερμοπάροχος. Εἰς αὐτὸ ἐνυπάρχει μεγάλη δόσις συμφωνίας, μία αὐτονόητος διαφάνεια καὶ πλήρης σεβασμοῦ γνῶσις τοῦ ἑτέρου. 

Ὑπάρχει βεβαίως καὶ ἡ αἰδὼς τοῦ ξένου, ἡ ὁποία ἀντιστοιχεῖ εἰς τὴν "ἀδιάντροπον μηχανὴν" τοῦ διαδικτύου καὶ τῆς τηλεόρασεως. 

Νέα σήμερον τυγχάνει ἡ πνευματικότης, μὲ τὴν ὁποίαν δέον νὰ στηρίζεται πλέον ἡ ἐσωτερικότης τῶν πάντων. Διότι εὑρίσκονται πολλοί, οἱ ὁποῖοι διὰ τῆς παρουσίας των "ἐνοχλοῦν" τοὺς λοιπούς. Ἕνεκα τούτου καὶ ἡ "κόκκινη γραμμὴ" (Hula Hoop) 50 cm εἰς τὸ δάπεδον τῶν τραπεζῶν καὶ ἀεροδρομίων! Ὑφίσταται διαφορὰ παγκοσμίως ὡς πρὸς τὸν καθορισμὸν τῶν ὁρίων καὶ μορφῶν τῆς αἰδοῦς μεταξὺ ἀτόμων καὶ φύλων. Ἐπίσης ποικίλλει εἰς διαφόρους πολιτισμοὺς ἡ ἐπισήμανσις τῶν "αἰδημονικῶς βεβαρημένων" περιοχῶν τοῦ σώματος. 

Ἡ αἰδὼς σχετίζεται μὲ διαφόρους τομεῖς ὡς τὴν πολιτικήν, τὴν τέχνην, τὰ ΜΜΕ δραστηριοποιούμενα βουαγεριστικῶς, τοὺς τρόπους (savoir vivre) –ὅρα τὸ ἀδιάντροπος–, τὴν γλῶσσαν –ὅρα τὴν φαρμακογλωσσίαν– κ.ἄ. 

Ὑπαρξιακῶς εἶναι ἐξαιρετικῶς σημαντικὴ καὶ ἀναπαλλοτρίωτος γνῶσις τῆς ἰδίας ἀτελείας, μοναξιᾶς, τοῦ διχασμοῦ, τῆς διαφοροποιήσεως καὶ τῆς φυλετικῆς διακρίσεως. Ὑπὸ θρησκευτικὴν ἄποψιν ἡ ζωὴ ὁλοκληροῦται κατὰ τὸ "κατ’ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν" (Γεν. 1, 26). Ἡ ἀπουσία αὐτῆς, δηλοῖ ἐπικοινωνιακὴν δυσλειτουργίαν μεταξὺ ἀνθρώπων οὕτω δὲ καὶ μεταξὺ τοῦ Θεοῦ. 

Ἡ ἐσωτερικὴ αἰδὼς ρυθμίζει τί ἕκαστος κατὰ περίπτωσιν ἐπιλέγει καὶ τί ὄχι. Διὸ καὶ τὸν προφυλλάσσει. Πάντως ὁ ἀναιδὴς συχνὰ δέον νὰ ὑπολογίζει καὶ μὲ περιθωριοποίησιν. 

Nelly's (φωτ. Αρχείο Μουσείου Μπενάκη)

Λόγῳ τῆς σχέσεώς της πρὸς τὴν τέχνην ἐμπλέκεται καὶ μὲ τὸ σημαντικὸν θέμα τοῦ γυμνοῦ. Ὅμως τοῦτο ἐδῶ λαμβάνει ἱερωτικὸν χαρακτῆρα ἐκτὸς τῆς ἀποϊερωτικῆς πορνογραφίας. Ἡ ἀπογύμνωσις τινος μαγεύει τοὺς ἀνθρώπους. Μία περίπλοκος ἀνάμειξις ἕλξεως καὶ ἀηδίας, προφυλάξεως καὶ γοητείας, δημιουργοῦσα τὸ αἴσθημα τῆς αἰδοῦς τοῦ ξένου, ἡ ὁποία συχνάκις ἐμπερικλείει μίαν χαρὰν ἐκ τῆς βλάβης καὶ ἴχνος ἡδονῆς ἐκ τοῦ ἀλλοτρίου πόνου! Καλύπτει δὲ μεγάλως τὴν ἀβεβαιότητα συμπεριφορᾶς εἰς μίαν κοινωνίαν, ὅπου καὶ διαρκῶς μεταλλασσόμενοι νόμοι ἐπὶ τοῦ θέματος, ὁδηγοῦν εἰς λίαν ἐξωαιδημονοπρεπεῖς καταστάσεις. 

Κατὰ τὸ A. v. Knigge ἡ εὐγένεια τοῦ savoire vivre προέρχεται ἐκ τῆς προσπαθείας ἀποτροπῆς τῆς αἰδοῦς. 

Ἐξ ἄλλου ποικίλα ταμποὺ καθηρέθησαν διὰ τῶν φληναφημάτων τῶν ΜΜΕ, ὑποβαθμίσθη εἰς τὰς ἐκφάνσεις της ἡ αἰδώς, καὶ ἡ ἐσωτερικότης τῆς ἀνθρωπίνης συνυπάρξεως διεσύρθη καὶ ἐξετέθη δημοσίως. Ἡ σύγχρονος μάλιστα τεχνολογία ὑπεισῆλθε κατασκοπευτικῶς ἀκόμη καὶ εἰς τὰ ἄδυτα τοῦ ὑπνοδωματίου, διὰ νὰ μὴν ἔχωμεν "ὕπνον ἐλαφρόν, πάσης σατανικῆς φαντασίας ἀπηλλαγμένον". Ὡσαύτως τὸ ὅτι ταμποὺ τοῦ ὁμοφυλοφιλικοῦ καὶ λεσβιακοῦ συνδρόμου ἐκρημνίσθησαν μὴ ἰσχύοντα εἰσέτι καὶ εἰς κύκλους πνευματικῶν, πολιτικῶν ταγῶν κ.ἄ. καὶ δὴ οὐχὶ μόνον ἀνεκτικῶς ἀλλὰ καὶ δικαιωματικῶς, ὀφείλεται μεγάλως εἰς τὰ ΜΜΕ συμβάλλοντα καὶ εἰς νομοθετικὰς ρυθμίσεις! Ἐν συνεχείᾳ ὅμως ἐνεφανίσθησαν, καίτοι διαφορετικῆς μορφῆς, νέα ὅπως τῆς παχυσαρκίας, πτωχείας, ἀσθενείας, ἀναπηρίας κλπ. 

Ἐπερωτᾶται: Δέον ἱέρεια τῆς Ἀφροδίτης νὰ αἰδοῦται, τοὐλάχιστον σήμερον, ἔξω τοῦ "ἐλευθέρου αἰδημονικῶς χώρου" της, ἢ γηραιὰ κυρία νὰ κρύπτει αἰδημόνως τὸ σῶμα της, διότι τοῦτο ἐπιτάσσει ἡ δυτικίζουσα γηροαισθητική; 

Εἰς ποίας ἡμέρας τετήρηκας ἡμᾶς Κύριε; 

_______________________________________________

1- Intimität und Scham. Von Verlangen nach geschützten Räumen, Publik-Forum Extra, Ὄμπερουρσελ 2012.

"Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥΡΓΕΙ ΜΕ ΤΗ ΘΥΣΙΑ ΚΙ ΟΧΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ"

Του θεολόγου Χρήστου Γκουνέλα 

«Η δεξιά ιδεολογία, θεωρητικά τουλάχιστον, σέβεται το Θεό, ενώ η αριστερή ιδεολογία εχθρεύεται το Θεό! Ο κ. Τσίπρας άλλωστε δεν το έκρυψε: Θα πάει και με το Διάβολο, μας είπε πρόσφατα! Σας ερωτώ λοιπόν: Προσεγγίζοντας εσείς μεν τον ΣΥΡΙΖΑ, οι δε του ΣΥΡΙΖΑ τον Διάβολο, σε τίνος τα χωράφια έχετε προσεγγίσει; Οπωσδήποτε όχι του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού! Αδελφοί μου εν Χριστώ, συνέλθετε! Τις κοινωνία Χριστού προς Βελίαρ; Με σεβασμό προς το πρόσωπό Σας, σας παραπέμπω στα λόγια του Απ. Παύλου: “Μη γίνεσθε ετεροζυγούντες απίστοις! Τις γαρ μετοχή δικαιοσύνη και ανομία; τις δε κοινωνία φωτί προς σκότος; τις δε συμφώνησις Χριστώ προς Βελίαλ; ή τις μερίς πιστώ μετά απίστου;” (Β΄Κορινθ. 6, 14-15). Σκεφθήτε το!Γράφοντας όλα αυτά ενδεχομένως να ισχυρισθείτε, ότι ανήκω στη Χρυσή Αυγή. Σας δηλώνω ευθαρσώς και δημοσίως: ΟΧΙ, ΔΕΝ ΑΝΗΚΩ! Είμαι Α-πολίτικος! Είμαι Α-κομμάτιστος! Ανήκω στην Εκκλησία μας ολόκληρος και ολοκληρωτικά! Όποιος σέβεται την Εκκλησία, τον δέχομαι, τον αγαπώ, τον προστατεύω! Όποιος όμως μάχεται και αντιμάχεται την Εκκλησία τον τοποθετώ απέναντί μου, όποιος κι αν είναι, όπου κι αν ανήκει! Στη Δεξιά, στο Κέντρο, στην Αριστερά, στην Άκρα Αριστερά!». 

Αυτά έγραψε στο blog του ο Σεβασμιότατος Καλαβρύτων Αμβρόσιος. 

Η μακραίωνη βέβαια ιστορία της αλληλεπίδρασης Χριστιανισμού και Πολιτικής δεν δικαιώνει καθόλου τα όσα λέει ο Σεβασμιότατος - με όλο το σεβασμό στο πρόσωπο του Σεβασμιότατου. 

Το κήρυγμα του Χριστιανισμού κακοποιήθηκε σφόδρα από τον εκάστοτε "Καίσαρα" τις περισσότερες φορές και μάλιστα με τις ...ευλογίες ή την ανοχή του κλήρου! 

Το όνομα του Θεού ενεπλάκη πάμπολλες φορές ιστορικά είτε στα "χείλη" της Δεξιάς Ιδεολογίας ως δήθεν κατάφαση Του και προστασία Του (!!!) είτε στα "χείλη" της Αριστερής Ιδεολογίας ως άρνηση της ύπαρξης Του και φυλάκιση της ανθρώπινης συνείδησης ("Όπιο του λαού"). 

Μην ξεχνάμε ότι έγιναν πολλά εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία και από πλευράς της μιας Ιδεολογίας και από πλευράς της άλλης, βάζοντας βεβαίως και το Θεό μέσα στα ανοσιουργήματα που διέπραξαν. 

Αποκορύφωμα υπήρξε η Χιτλερική Θηριωδία που θεμελίωσε και θεολογικά (!) - και με την «ευλογία» ή τη σιωπή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας - το Ολοκαύτωμα μυριάδων Εβραίων διακηρύσσοντας ότι: "Οι Εβραίοι σταύρωσαν το Χριστό γι' αυτό και δίκαια παθαίνουν ό,τι παθαίνουν από τα Χιτλερικά στρατεύματα". 

Να αναφέρουμε και το δικό μας παράδειγμα στην Ελλάδα, που κατά τη διάρκεια της Χούντας των Συνταγματαρχών χρησιμοποιήθηκε και πάλι βάναυσα το όνομα του Θεού ("θεωρητικά" που λέει ο Σεβασμιότατος) - με ελάχιστες φωτεινές αντιρρήσεις από μεριάς του κλήρου (Αυγουστίνος Καντιώτης, π. Γεώργιος Πηρουνάκης και λίγων ακόμα) - υπηρετώντας την ανόσια και ανούσια ιδεολογία της Χουντικής Κυβέρνησης. 

Η Εκκλησία δεν έχει ανάγκη το σιγοντάρισμα καμιάς Ιδεολογίας Ακροδεξιάς ή Δεξιάς και ούτε τη σκιάζει η φοβέρα καμιάς Αριστερής Ιδεολογίας. Άλλωστε, αν ήταν έτσι, τα τριακόσια χρόνια των διωγμών του Καίσαρα θα είχαν διαλύσει την Εκκλησία, που όχι μόνο αυτό δεν έγινε ,αλλά δυνάμωσε μέσα από τους σκληρούς διωγμούς γεννώντας νέφη μαρτύρων. Το ίδιο έγινε και στις σταυρικές Εκκλησίες του υπαρκτού Σοσιαλισμού. 

Η Εκκλησία μεγαλουργεί με τη θυσία κι όχι με την εξουσία. Αυτή είναι η φύση της Εκκλησίας: Σταυρική, για να μπορέσει μετά ν' αναστηθεί... Η Εκκλησία δε φοβάται και περιμένει στο περιθώριο το σιγοντάρισμα των ανθρώπινων ιδεολογιών, αλλά βγαίνει μπροστά και λέει και πράττει την αλήθεια. 

Ο διάλογος της Εκκλησίας με τα ιδεολογικά ρεύματα είναι καλός, αλλά θα έχει καλύτερα αποτελέσματα αν έχει προηγηθεί η οδυνηρή αυτοκριτική της Εκκλησίας και των ιδεολογικών ρευμάτων (Δεξιών, Αριστερών, Κεντρώων) για μεγάλα ιστορικά λάθη και για την αποφυγή τους στο παρόν και το μέλλον. Η υποκρισία και το νίψιμο των χειρών που χαρακτηρίζουν ενίοτε την Πολιτική δεν θα πρέπει να γίνονται ανεκτά από την Εκκλησία ακόμη κι αν φαίνεται ότι είναι υπέρ της. Άλλωστε, "ει ο Θεός μεθ' ημών, ουδείς καθ' ημών", και αυτό πρέπει να το πιστέψει πρώτα η Εκκλησία, για να το πιστέψει κατόπιν και ο κάθε “Καίσαρας”. 

Χ.Γ.

ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΤΗΣ Μ.τ.Χ.Ε. ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΠΑΝΩΤΗ

Baptism of Augustine of Hippo as represented in a sculptural group in Troyes cathedral (1549)

Προς «Κυκλευτάς, τοις Αγγέλοις και τη πομπή αυτών» 

Του καθηγητή Αριστείδη Πανώτη 

Μ. Ιερομνήμονα του Οικουμενικού Θρόνου 

Η λαϊκή σοφία προειδοποιεί ότι: «Λαγός την φτέρη έσειε, κακό του κεφαλιού του έκανε»! Από καιρό διαπιστώνω την νοθεία του ενταύθα εκκλησιαστικού φρονήματος και αισθάνομαι ως το ελάχιστο μέλος της Εκκλησίας το χρέος να επισημάνω την προπέτεια όσων κακοποιούν ιστορικές αλήθειες επειδή νομίζουν ότι είναι οι μοναδικοί τοποτηρητές της «συμφωνίας των Πατέρων». Κοντά σ΄αυτούς ασχημονούν και κάποιοι άλλοι που ανδρώθηκαν σε οργανωσιακά οικοτροφεία με την καθοδήγηση μαινόμενων ως Αιάντων ιεροκηρύκων. Όλοι αυτοί ως νέοι, είτε ως μεσήλικες, είτε τώρα και ως γέροντες ξεπετάγονται μέσα από τα διάφορα χωνιά των ιστότοπων σαν τοξικά μανιτάρια που αυγαταίνουν στην εκάστοτε κοπριά της εκκλησιαστικής κακοδαιμονίας για να προωθήσουν στον ελλαδικό χώρο με αναίδεια και θρασύτητα το σύνδρομο επιμηκύνσεως της διαιρέσεως μεταξύ των χριστιανών με το «ευσεβές» πρόσχημα των διϊστάμενων ορθοδόξων Κανονολατρών, μη αντιλαμβανόμενοι πως δυσφημούν την πάγια από αιώνων γραμμή της Εκκλησίας μας προς συναγωγή των βαπτισμένων εν Χριστώ σε εποχή που συσσωρευθέντα διεθνώς σοβαρά προβλήματα κλονίζουν την εμπιστοσύνη των πολλών σε πρόσωπα, θεσμούς και αξιώματα. 

1. Ένας Κανονολόγος του περασμένου αιώνος, που τιμήθηκε από την Εκκλησία ως «πρώτος τη τάξει» ιεράρχης, ο Καισαρείας Καλλίνικος Δεληκάνης, ο οποίος σπούδασε στα νιάτα του ως λατίνος ιερέας το Κανονικό Δίκαιο της Ανατολικής Εκκλησίας σε περίφημες Σχολές της Ρώμης προσήλθε στην Ορθοδοξία σε εποχή σειράς αυστηρών Οικουμενικών Πατριαρχών χωρίς να αναχειροτονηθεί. Τότε, καθώς και σε άλλες περιπτώσεις η Εκκλησία μας σεβομένη το ανεπανάληπτο του μυστηρίου της Ιερωσύνης δεν διέπραξε αυτό που συνέβη πρόσφατα με την «αναχειροτονία» προσελθόντος στην Ορθοδοξία Κόπτη ιερέα, κάτι που έχει θλιβερότατο αντίκτυπο στις σχέσεις της Ορθοδοξίας και ειδικά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας με την μαρτυρική Κοπτική Εκκλησίας. Έτσι η ενταύθα Διοικούσα Εκκλησία εξ αιτίας της απερισκεψίας αυτής θα πρέπει πλέον να σκέπτεται σοβαρά την συνάντηση με τον νέο εξαίρετο Κοπτορθόδοξο πατριάρχη Μακ. Θεόδωρο Β΄, ο οποίος είναι ο πλησιέστερος από οποιαδήποτε άλλο Πατριάρχη της Ανατολής στην Εκκλησία μας όπως απέδειξαν οι θέσεις περί Κοπτών του Αγίου Νεκταρίου, καθώς και του σπουδαίου κανονολόγου πρ. Νευροκοπίου Γεωργίου Παπαγεωργιάδη. Δυστυχώς αυτά προέρχονται από όσους επιχειρούν να προσβάλουν τα θετικά συμπεράσματα από τους πρόσφατους Διαλόγου που παρουσίασε στη Σύνοδο ο μακαριστός Νικοπόλεως Μελέτιος, που έφυγε με πικρία για την απαξίωση που εκδήλωσε η βραδύνοια όσων δέχονται κελεύσεις από την «γεροντική» παρελθοντολογία! 

Ο αοίδιμος λοιπόν Καισαρείας Καλλίνικος, που ήταν βαθύτατος γνώστης και μύστης των Ιερών Κανόνων υποστήριζε ότι: «όποια θέση θέλω να υποστηρίξω συμφωνούν και οι ιεροί Κανόνες»! Και αυτό γιατί υπάρχουν τόσοι κανονισμένοι και αντιφατικοί κανόνες, ειδικά στη συλλογή του λεγόμενου «Πηδάλιο», όπου για κάθε εκκλησιαστικό ζήτημα βρίσκονται εύκολα τα αντίθετα κανονικά παραγγέλματα! Την αντιφατικότητα αυτή του Κανονικού Δικαίου μας διεπίστωσαν πολλοί ειδικοί θεολόγοι του 19ου και 20ου αιώνα και γι΄ αυτό προτάθηκε προς μελέτη το θέμα της «Κωδικοποιήσεως των Ιερών Κανόνων» στο Α΄ Συνέδριο της Ορθοδόξου Θεολογίας στη Αθήνα 20/11 μέχρι 4/12 του 1936. Γι΄ αυτό και το θέμα αυτό αποφασίστηκε Α΄ Πανορθόδοξο Διάσκεψη της Ρόδου που έγινε από τις 24/9 μέχρι 1/10 του 1961 να εξεταστεί ως πρώτο Διοικητικό ζήτημα της Εκκλησίας από την μέλλουσα να συνέλθει Προσύνοδο των Ορθοδόξων. Επομένως, μόνον κακόπιστα μυαλά μπορούν να εμπλέκουν το θέμα της διδακτορικής διατριβής του Πατριάρχη μας με πρόθεση καταργήσεως των υπαρχόντων κανόνων για την «συμπροσευχή». Τέτοιας ποιότητος «θεολόγοι» και κληρικοί είναι οι δυσφημούντες τον Πατριάρχη μας. 

2. Και βέβαια γνωρίζω τις διάφορες θέσεις και απόψεις που διατυπώνονται. Μάλιστα πρόσφατο δημοσίευμα, που στηρίζεται στην «κανονική αυστηρότητα» (summumjus-rigueur), δημιουργεί την εντύπωση πως ο συντάκτης του δεν πληροφορήθηκε ποτέ ότι όταν μεταβάλλονται οι συνθήκες που υπαγόρευσαν την έκδοση ενός κανονικού ορισμού στην Εκκλησία, που πάντα επιστατεί ο Παράκλητος, ακολουθεί τον ορισμό του Παύλου ότι : «εξ ανάγκης και μετάθεση νόμου γίνεται» (Εβρ. ζ΄12). Είναι γνωστό ότι κοντά στην «Ακρίβεια» προς συντήρηση της ενότητος υπάρχει και η λογική παρέκκλιση της «Οικονομίας», που δεν θίγει το δόγμα, ούτε και ακυρώνει το βασικό πνεύμα του κανόνα. Επομένως, εξ αιτίας της αλλαγής των αρχικών συνθηκών, κατά τις οποίες τέθηκε ένας κανόνας, αυτός μπορεί να ερμηνευθεί διαφορετικά για να ανασταλεί κάθε τι που εμποδίζει την πορεία προς σωτηρία των ψυχών. Και γι' αυτό ο Μέγας Βασίλειος συμβούλευσε την «χρονικώτερη συνδιαγωγή και την αφιλονεικότερη συγγυμνασία» από όσους αποδέχονταν την Τριαδική βάση της Θεότητος κατά τα συμφωνηθέντα στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο, όταν προέκυψε η διαφωνία μεταξύ των «Ομοουσιανών» και «Ομοιουσιανών». Ως γνωστόν στα χρόνια του Μ. Βασιλείου η λέξη αίρεση αποδιδόταν κυρίως σε ετερόθρησκους και αλλοτριωμένους από αντιτριαδικές αντιλήψεις και οι διαφωνούντες στη θεολογική «ορολογία» καλούνται να συμφωνήσουν με την «συγγυμνασία». Την θέση αυτή αποδέχονται σήμερα και όσοι «συμπροσεύχονται», αλλά και οι Οικουμενικοί Οργανισμοί όπως το Π.Σ.Ε., Ε.Σ.Ε κ.τ.λ. Εξ αυτού και οι σημερινοί αντιτριαδικοί, Χιλιαστές, Κουάκεροι, Μενονίτες, Στρατός Σωτηρίας, Χρ. Επιστήμη κτλ. εφ' όσον δεν συμμετέχουν δια της ίδιας Ομολογίας τους στην Θεία ζωή της Αγίας Τριάδος αποκλείονται από τις συμπροσευχές! 

Στον πανίερο τόπο της Αναστάσεως του Κυρίου, που περιγράφει τόσο ζωντανά ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, οι προσευχές παρ' ότι γίνονται κατά «την ιδία τάξη σε ίδιους τόπους» έχουν χαρακτήρα κοινής προσευχής γιατί όλοι οι συγκεντρωμένοι είναι ενωμένοι «εν Χριστώ» με την πίστη στην Αγία Τριάδα ως τέκνα του «Αυτού Πατρός» και βαπτισμένοι κατά τις ίδιες παραδόσεις εκάστου στη Χάρη του «Αγίου Πνεύματος». Γι' αυτό ο ιερός Χρυσόστομος διακηρύττει πως: «ο Αυτός Χριστός καταγγέλλεται»! Αυτή είναι η Πατερική Διαγνώμη που ακυρώνει κάθε ιδιωτική γνώμη παλαιότερου ή νεότερου εκκλησιαστικού προσώπου. Προ πάντων δεν ακυρώνεται από σοφιστικά γυμνάσματα των «Θολολογούντων» που υποτιμούν τα ιστορικά πεπραγμένα της Εκκλησίας και την διαχρονική τακτική της, και που σήμερα επιχειρούν να τα δυσφημίσουν με διαβολικό ζήλο στην Συνείδηση της Εκκλησίας, προς αυτοδικαίωση και κατίσχυση των πλανών τους! 

3. Ως στενότατος αδελφικός φίλος, με αποδείξεις που γνωρίζουν αρκετοί, του Ετεοκλή Θεοδωρόπουλου, του μετά π. Επιφανίου, θα ήθελα να διαμαρτυρηθώ για την πνευματική τυμβωρυχία που επιχειρείται σε βάρος του από σκυλευτές της έντιμης και αδέκαστης παρουσίας του. Ο π. Επιφάνιος ήξερε γράμματα και Θεολογία, αλλά είχε αδυναμία στην αντιδραστική Απολογητική, στην αντιρρητική Θεολογία και πολλές φορές, καλή πίστει, το πνεύμα του παρωξύνετο στα άκρα της αντιδικίας. Όταν έγραψε την γνωστή επιστολή προς τον πατριάρχη Αθηναγόρα για να καλύψει την αυτόβουλη «ακοινωνησία» του Φλωρίνης και του Ελευθερουπόλεως, που θα είχε συνέπειες γιατί έθιγαν τα πνευματικά δικαιώματα του Οικουμενικού Πατριάρχη στις «Νέες Χώρες», τότε ο π. Επιφάνιος μετέγνωσε. Συνέβη όμως και με αυτόν ότι μου είχε συμβεί και με τον μακαρίτη φίλο μου Φώτη τον Κόντογλου. Μαζί μου συμφωνούσε και όταν με διαδεχόταν κάποιος ζηλωτής συμφωνούσε και μαζί του! Δεν θέλω να αναμνηστώ την ευθύνη του π. Επιφανίου στη μάχη για το «Μεταθετό» που ήταν τότε ο θεωρητικός στρατηγός της. Η κατάχρηση του «Μεταθετού» από ιεράρχες που επιδίωκαν να αναβαθμιστούν προσβλέποντας συνήθως στον θρόνο του Αθηνών ή και σε προσωπική δύναμη στην Ιεραρχία δεν έπρεπε να ακυρώσει την ασφαλιστική δικλείδα της Οικονομίας που εκ παραδόσεως αιτιολογημένα τηρούσε η Εκκλησία για άξιους ή εκτεθειμένους στην περιοχή τους ιεράρχες. Η μονομερής παρέμβαση του π. Επιφανίου, χωρίς βέβαια να το επιδιώξει ο ίδιος, εξώθησε την ιερόσυλη θρασύτητα Καντιωτικών και αδέσποτων Παλαιοημερολογιτών για να εισβάλλουν με βαρβαρότητα και στο Ιερό Βήμα ακόμη για να διακόψουν τις χειροτονίες των νέων επισκόπων! Αυτού του γεγονότος έχω προσωπική πείρα! Τότε στην ανάπτυξη της θεωρίας της επιθετικότητας των αρχαίων Αλεξανδρινών Παραβολλάνων ήταν βασικός θεωρητικός πρόσωπο που κατά καιρούς και τόπους πρόσφερε μέχρι τις ημέρες μας πολύ ταραχή στην Εκκλησίας μας (Βλέπε Θ.Η.Ε. τ. Α΄ σελ. 582-586). Τα τότε θλιβερά γεγονότα ήλθαν στη μνήμη μου όταν κάποιος κληρικός μνημόνευσε ως δήθεν έγκυρες συνοδικές αποφάσεις περί βαπτίσματος κάποια γεγονότα που συνέβησαν το 1755 και αισθάνομαι το χρέος να του υπενθυμίσω με ποιους τραμπουκισμούς βγήκαν αυτές οι «αποφάσεις»! Το 1753 ένας αλιτήριος καλόγερος, ο Αυξέντιος από το Κατιρλί, κάτι σαν του σημερινούς Ψευτοζηλωτές, είχε φανατίσει με ψεύδη κάποιους πιστούς και ζητούσε να επιβάλει οχλοκρατικά στον πατριάρχη Παΐσιο Β΄ και στους συνοδικούς την ακυρότητα του βαπτίσματος των Αρμενίων. Εισέβαλε λοιπόν στο Φανάρι και ξυλοκόπησε τον Πατριάρχη και τους συνοδικούς, βίαια απαιτώντας την άνοδο στο Θρόνο για δεύτερη φορά του φίλου του πρώην Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου Ε'! Υπό αυτές λοιπόν τις συνθήκες βγήκε η γνωστή συνοδική απόφαση του 1755 ( Βλέπε: Κομνηνού Υψηλάντη. Τα Μετά την Άλωσιν. Κων/πολη 1870 σελ. 369-370). 

Ασφαλώς δεν θα πρέπει να παραβλέπεται και το κλίμα δυσαρέσκειας που επικρατούσε την ίδια περίοδο στο Φανάρι εναντίον της Ρώμης για την παρέμβασή της στην διαδοχή του Αντιοχειανού Θρόνου με τον διορισμό του Κύριλλου Τάντα, ως πρώτου Μελχίτη πατριάρχη! Γι' αυτό και σιωπηρά επεκτάθηκε το ακάνονο αυτό κείμενο και στους ΡΚαθολικούς προς πρόληψη του διχασμού του ορθοδόξου ποιμνίου του Πατριαρχείου Αντιοχείας. 

Επομένως, αφήστε τον μακαριστό π. Επιφάνιο να αναπαύεται στις προσευχές των ενάρετων πατέρων του Κοινοβίου της Κεχαριτωμένης, γιατί αυτό είναι τελικά το σπουδαιότερο έργο που πρόσφερε στην Εκκλησία πριν κατηγορηθεί, και αυτός, ως πρόδρομος του Βαρλαμισμού για το σπουδαίο μεταφραστικό και λοιπό έργο του. 

4. Τώρα θα έλθουμε στην πλέον καταταλαιπωρημένη εν Αγίοις προσωπικότητα - μόνον εν Ελλάδι - την τελευταία πεντηκονταετία, του μητροπολίτη Εφέσου Μάρκου του Ευγενικού. Η ανύψωση της Εκκλησίας της Νέας Ρώμης-Κωνσταντινουπόλεως σε ισοδύναμη αποστολική Καθέδρα με την Προκαθημένη της Αγάπης Παλαιά Ρώμη είχε ως συνέπεια τη συχνή διατάραξη της ειρηνικής κοινωνίας μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης Καθέδρας της τότε Μίας Εκκλησίας του Χριστού. Μάλιστα, μεταξύ των ετών 337 έως το 843, διακόπηκαν οι σχέσεις τους επί 217 χρόνια. Κατά τα γεγονότα της παρεμβάσεως του πάπα Νικολάου Α΄ στα της χειροτονίας του ιερού Φωτίου συνέβη ό,τι και στις οικογένειες όταν δύο αδέλφια διαπληκτίζονται για τη μοιρασιά κοινής κληρονομίας. Τότε, ακούγονται εκατέρωθεν αντεγκλήσεις για διοικητικά ζητήματα, θεολογούμενες αντιλήψεις και λειτουργικές διαφορές. που εν προκειμένω κλήθηκαν αιρέσεις. Όμως οι περισσότερες από αυτές τις «αιρέσεις» προϋπάρχουν από αιώνες, χωρίς να διαταραχθεί η ενότητα της Μίας Εκκλησίας, όπως το Πρωτείο του Ρώμης κατά το θείο Δίκαιο από το 220. Όμως από το 1054, που σκληρύνθηκαν οι αντιθέσεις μεταξύ των δύο πρώτων καθεδρών, οι μετά ταύτα αδέξιοι χειρισμοί των επάλληλων Διαλόγων αντί να ενώσουν μεγέθυναν το χάσμα μέσα στην Μία Εκκλησία. 

Όσοι πραγματικά ενδιαφέρονται για το ποιο είναι το φρόνημα για την ενότητα της Εκκλησίας του Εφέσου Μάρκου του Ευγενικού ας διαβάσουν τα Απομνημονεύματα του Συρόπουλου και το περισπούδαστο σύγγραμμα του Ιωσήφ Γκίλλ, Η Σύνοδος της Φλωρεντίας (Αθήναι 1967), για να μάθουν τις ασκίαστες από τις μετά ταύτα εξελίξεις σκέψεις του. Ο Άγιος δεχόταν ότι η επανασυνάντηση Ελλήνων και Λατίνων για να λυθούν οι μεταξύ τους δογματικές, διοικητικές και λατρευτικές διαφορές είναι μια νέα «Οικουμενική Σύνοδος από δύο ίσα μέρη». Και αυτό χωρίς να αρθεί κάποιο Ανάθεμα, ούτε να αμφισβητήσει την κανονικότητα της αρχιερωσύνης του πάπα Ευγενίου του Δ΄, των αρχιερέων και των κληρικών του, ούτε να τεθεί θέμα εγκυρότητος των μυστηρίων τους, ούτε να αρνηθεί την συνεργασία για τη σύνταξη κειμένων απευθυνόμενων στον Πάπα. Ο Άγιος συμμετείχε σε συγχοροστασία μετά Λατίνων στην Δοξολογία (Te Deum) ενάρξεως της Συνόδου και σε συμπροσευχές κατά τις συνομιλίες και σε δείπνα μετά καρδιναλίων και στις πολλά άλλα πολλά που δείχνουν την συγκατάθεσή του για την πρόοδο των εργασιών της Συνόδου μέχρι την βεβιασμένη περάτωσή της που δικαίως προκάλεσε τις διαμαρτυρίες του γιατί από τότε διευρύνθηκε το χάσμα μέσα στον εσωτερικό μοναδικό κορμό της Εκκλησίας. Ένα χάσμα που πρέπει να γεφυρωθεί με ανιδιοτελή υπέρβαση των δυσκολιών για «να επανακτήσουμε την ακεραιότητα του Κυριακού σώματος», έλεγε ο αείμνηστος π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, «αφού όλες οι ιστορικές μορφές των παλαίφατων Εκκλησιών στην Ανατολή και στη Δύση εκφράζουν στην όλη δημόσια λατρεία τους την απόλυτη πεποίθηση πώς είναι ορθόδοξες Εκκλησίες»!, όπως παρατηρούσε από τον 19ο αιώνα ο σπουδαίος Δογματολόγος Πατριάρχης Μόσχας Φιλάρετος. 

Η επανασυνάντηση των χριστιανών που πρότεινε το 1920 το Οικουμενικό Πατριαρχείο υιοθετήθηκε και Πανορθόδοξα το 1961, καθώς και ο Διάλογος το 1964 που προχωρεί με αρκετές δυσκολίες. Κάποιοι που συνεχώς ανακυκλώνουν τα σφάλματα του παρελθόντων και δεν προσβλέπουν στην εντολή του Κυρίου «ίνα ώμεν», όπως τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, με κακεντρέχεια προσπαθούν από καιρό να εμβολίσουν τον οικουμενικό πόθο της Συνειδήσεως της Εκκλησίας και γι' αυτό με βραδύνοια «ανακρίνουν» τα συνταχθέντα μόνο προς μελέτη κείμενα, όπως είναι και το κείμενο του Μελεμεντίου, που καθρεπτίζει την αδελφότητα όλων των χριστιανών της Μέσης Ανατολής με την κατά πάντα θαυμαστή εκκλησιαστική ζωή τους η οποία και έπρεπε να παραδειγματίζει και την ενταύθα Εκκλησία για να μη πληθύνεται η Φαρισαϊκή μικροφροσύνη του ψευτοζηλωτισμού από τους εωσφορικά βαττολογούντες «κυκλευτές» συντροφευμένους από τους κάθε λογής «αγγέλους μετά της πομπής αυτών»! 

Υ.Γ. Κατά το Αγιορείτικο γλωσσάριο «κυκλευτής» είναι κάθε καλόγηρος που δεν στεριώνει πουθενά και αποζητά πάντα και παντού με διάφορους δόλιους τρόπους να αυτοπροβληθεί και να διαδώσει ακόμη και με ψευδώνυμο αυτά που έμαθε στους παρεκκλησιαστικούς κύκλους των Αθηνών. 

Α.Π.

ΣΑΣΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ Η ΠΑΡΑΜΥΘΊΑ

φωτογραφίες: Ιδιωτική Οδός

Η Σάσα Βούλγαρη είναι παραμυθού. Τίποτ' άλλο. 

Αφηγείται επαγγελματικά από το 1993 - είκοσι χρόνια τώρα - ανήκει στους πρωτοπόρους της νεο – αφήγησης στην Ελλάδα και στους σημαντικότερους δημιουργούς σε αυτό το χώρο, με έντονη επιρροή στις νεότερες γενιές αφηγητών, με πλούσιο έργο και με σταθερές εμφανίσεις σε μεγάλα Μουσεία και Πολιτιστικά Ιδρύματα. 

Την απήλαυσα χθες, Κυριακή μεσημέρι, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και κατάλαβα γιατί στην Αθήνα έχει αποκτήσει σταθερό κοινό που την ακολουθεί στις εμφανίσεις της. Η Σάσα Βούλγαρη αφηγείται, σ' αυτές τις Κυριακάτικες παραμυθοσυναντήσεις, παραμύθια των αδερφών Grimm, με αφορμή τα 200 χρόνια από την πρώτη έκδοση του βιβλίου τους. Κι αυτή η περιπλάνηση γίνεται σε συνδυασμό με τις ελληνικές παραλλαγές τους. Και κάθε Κυριακή άλλα παραμύθια! Γιατί το ρεπερτόριο της Σ. Βούλγαρη ξεπερνά πλέον τα 400 παραμύθια. 

Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν αποστηθίζει ποτέ το προφορικό υλικό ενώ «τραγουδά» τα παραμύθια στοχεύοντας να αναδείξει την ιδιαίτερη μουσικότητα – την «παρτιτούρα» - του κάθε αφηγήματος με το οποίο καταπιάνεται, ψάχνοντας τον συν-τονισμό με το κάθε ακροατήριο και τη μετα-μόρφωση του χρόνου σε α-χρονο. 

Επί σκηνής έχει κάποια ιδιαίτερα μουσικά όργανα που χειρίζεται η ίδια με φειδώ. Σε πρώτο πλάνο πάντα η αφήγηση. Αν και η ίδια διαθέτει μια σπουδαία φωνή, με πολλές δυνατότητες απ' ό,τι κατάλαβα, δεν ...εκτρέπεται στο τραγούδι, αλλά θέτει κάποια φωνητικά που κάνει θαυμάσια, στην υπηρεσία του λόγου. 

Η περίπτωση της Σ. Βούλγαρη είναι ξεχωριστή γιατί είναι μια ...γυμνή παραμυθού. Εννοώ λιτή, αφτιασίδωτη και ουσιαστική. 

Της εύχομαι πάντα να μας αφηγείται ως πραγματική παραμυθία!

Π.Α.Α.

Μ' ένα μαντήλι που ιστορεί παραμύθια των αδερφών Grimm!

Ο ΚΑΙΣΑΡΙΟΣ ΔΑΠΟΝΤΕΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ ΠΟΥ ΤΙΜΑΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗ ΣΚΟΠΕΛΟ

Ὁ Καισάριος Δαπόντες καί ὁ Ἅγιος Ρηγῖνος 

[Καθώς ξημερώνει τοῦ Ἁγίου Ρηγίνου, σκέφτηκα, μιά καί τιμᾶμε φέτος τόν Δαπόντε, νὰ πῶ δυό λόγια γιά τήν προσφορά τοῦ Καισάριου στόν Ἅγιό του. Ἄς εἶναι δέ αὐτό ἕνα εὐλαβικό μνημόσυνο γιά τόν Σκοπελίτη λόγιο, τόν τόσο ξεχασμένο στόν τόπο του...] 

Θέλω νὰ πιστεύω πὼς ἄν δὲ φρόντιζε ὁ Καισάριος, ὥστε νὰ διαδοθεῖ τὸ ὄνομα τοῦ Ἁγίου Ρηγίνου, ἀφοῦ αὐτὸς πρῶτος νοιάστηκε νὰ συνθέσει καὶ νὰ δημοσιεύσει τὴν ἀκολουθία του, σήμερα δὲν θὰ εἴχαμε τὴν ξεχωριστὴ αὐτὴ τιμὴ, τὴν ὁποία ὀφείλω νὰ ὁμολογήσω τὴ συμπληρώνει ἕνα ἄλλο μεγάλο ὄνομα λογίου ἀνδρὸς κι αὐτοῦ Σκοπελίτου καὶ μάλιστα λησμονημένου. Τοῦ καθηγητοῦ Νικολάου Γεωργάρα, τοῦ ὁποίου οἱ μελέτες καὶ μάλιστα ἡ πρώτη ἐπιμελημένη ἐπανέκδοση τῆς Ἀκολουθίας καὶ τοῦ βίου τοῦ  Ἁγίου Ρηγίνου τὸ 1902, ἀπομένουν τεκμήρια μιᾶς σοβαρῆς ἱστορικῆς ἔρευνας καὶ διακαοῦς εὐλάβειας γιὰ τὸν Ἅγιο καὶ τὴ Σκόπελο. Αὐτὰ ὡς μιὰ παρένθεση, ἀναγκαία πιστεύω, καὶ εὐστόχως συμπληρωματική. 

Τὸ 1746, σέ ἡλίκια 32 ἐτῶν ὁ Κωνσταντῖνος Δαπόντες φέρει τὸ ὑψηλὸ ἀξίωμα τοῦ Καμινάρη, ὑπεύθυνου δηλ. γιὰ τὴ συλλογὴ φόρων τῶν οἰνοπνευματωδῶν καὶ τοῦ ταμπάκου. Τότε λοιπὸν ἑτοιμάζει καὶ τὴν ἔκδοση τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Ἁγίου Ρηγίνου, ἀλλὰ καὶ τοῦ βίου του, ὁ ὁποῖος σημειωτέον μᾶς παραδίδεται καὶ χφος, θησαυρισμένος στὸ Ἀρχεῖο τῆς M. Μ. Λαύρας. Ὡστόσο αὐτὸ ποὺ θὰ ἤθελα νὰ παρατηρήσω εἶναι τὸ ἐξῆς: μέχρι σήμερα δὲν ἔχουν προσεχθεῖ δύο σημαντικὰ σημεῖα, ἀθησαύριστα παντελῶς, ἀπ᾿ αὐτὰ ποὺ μᾶς παραδίδει ὁ Δαπόντες στὴν Ἀκολουθία τοῦ 1746.

 

Τὸ πρῶτο ἀναφέρεται στὴν αἰτία τῆς ἔκδοσης τῆς ἐν λόγω ἀκολουθίας καὶ βρίσκεται στὸν ἄγνωστο, δυστυχῶς, μέχρι σήμερα πρόλογο τοῦ συγγραφέα καὶ ὑμνογράφου. 

«Συνέταξα, μᾶς πληροφορεῖ ὁ Δαπόντες, μετὰ πόνου πολλοῦ τὴν παροῦσαν βίβλον περιέχουσαν τήν ἅπασαν ἀκολουθίαν τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ἱερομάρτυρος Ἐπισκόπου Σκοπέλων Ρηγίνου, χρέος τῇ ἡμετέρᾳ πατρίδι ἀφοσιούμενος καὶ τὴν πατρὸς μνήμην θρέπτρα τῇ πατρίδι προσφέρων, πατρὸς παλαιοῦ, ὁποῦ καὶ εἰς συνόδους κατὰ τῶν δυσεβούντων πάμπολλα ἠγωνίσατο καὶ τὴν εὐσέβειαν ὑπέρ τις ἄλλος κηρύξας...».

Τὸ ἄλλο ὑπάρχει μέσα στὸ συναξαρι τοῦ Ἁγίου, ποὺ εἶναι ἐνσωματωμένο στὴν Ἀκολουθία καὶ μᾶς πληροφορεῖ τὰ ἀκόλουθα: «Πρὸ πέντε χρόνων ἀπό τῆς σήμερον - δηλ. γύρω στὰ 1741 (272 χρόνια ἀπό σήμερα), σταλθεὶς παρὰ τῆς Γερουσίας τῶν Σκοπέλων ὁ Χατζη-Κωνσταντὶνος, ὁ ὕστερον μετωνομασθεὶς διὰ τὸ μοναχικὸν σχῆμα Καλλίνικος, ἐφέρθησαν μέρη τινὰ ἐκ τοῦ ἀγίου λειψάνου εἰς Σκόπελον καὶ ἐτέθησαν ἐν τῷ σεβασμίῳ μοναστηρίῳ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, ὅπου εὐρίσκονται φυλαττόμενα καὶ τιμώμενα ὡς εἰκός». 

Ἐξηγῶ ἐδῶ, πὼς στὴ Σκόπελο τοῦ 18ου αι. ὑπῆρχε Κοινοτικὴ Διοίκηση, τὴν ὁποία ἀποτελοῦσαν δύο Ἐπίτροποι ἤ Γέροντες καὶ ὁ Γραμματικὸς τῆς Χώρας. Ἦσαν ἐπιφανῆ πρόσωπα τῆς Σκοπελίτικης κοινωνίας-ὀ Χατζη-Κωνσταντής ἕνας ἀπ᾿ αὐτοὺς πρέπει νὰ ἦταν καὶ προσκυνητὴς τοῦ Παναγίου Τάφου, μόνο ποὺ μέχρι σήμερα δὲν ἔχουμε ἄλλες ἰκανὲς εἰδήσεις γι᾿ αὐτόν. Ἀλήθεια, πόσα τεμάχια  Λειψάνων ἔφερε ὀ Χ-Κωνσταντὴς ἀπό τὴν Κύπρο; Θέτω τὸ ἐρώτημα αὐτὸ γιὰ νὰ σᾶς πῶ ὅτι αὐτὸ τὸ τεμάχιο τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου μας, ποὺ ἀπὸ τὸ 1834 περίπου εἶναι θησαυρισμένο στὸν περικαλλῆ ναὸ τῆς Ἐπισκοπῆς, τὴ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, μετὰ ἀπό τὴν διάλυση τῶν μονῶν ἀπό τὴν Ἀντιβασιλεία, εἶναι αὐτὸ ποὺ ἐκομίσθη ἀπό τὴν Κύπρο, κατὰ τὴ μαρτυρία τοῦ ἴδιου τοῦ Καισάριου, ποὺ μᾶς ἐξηγεῖ καλύτερα τὰ πράγματα στὴν ἀνέκδοτη Γεωγραφική του ἰστορία. 

Ἀφοῦ λοιπόν στὸ φ. ἀναφερθεῖ στὴν Κύπρο, λέει παρακάτω: 

«Ἔχει δὲ κἄν τὸ λείψανον τοῦ θείου μου Ῥηγίνου Σκοπέλων ἐπισκόπου, ναί, τοῦ θαυμαστοῦ ἐκείνου εἰς τὴν τοῦ Ἀρχαγγέλου δὲ μονὴν τοῦ Μοναγρίου τὴν λεγομένην σώζεται καύχημα τοῦ νησίου. Εἰς τοῦ Κιτέων τὴν γνωστὴν τοῖς πᾶσιν ἐπαρχίαν, ἡ Σκόπελός μου ἔχει δὲ ταφὴν του τὴν ἁγίαν κι ἕνα μεγάλον κόκκαλον ἀπό τὸ λείψανόν του ληφθὲν καὶ προσκυνούμενον εἰς δόξαν καὶ τιμήν του». 

Φυσικὰ στὸν Ἅγιο Ρηγῖνο  ὁ Δαπόντες ἔχει ἀφιερώσει κι ἄλλες σελίδες, τὶς ὁποῖες ὁ φιλότιμος ἀναγνώστης μπορεῖ νὰ βρεῖ στὰ ἔργα τοῦ Δαπόντε Λόγοι Πανηγυρικοί (ἐκδ, Βενετία 1778) καὶ Ἐξήγησις τῆς Θ. Λειτουργίας (Βιένη 1796) καὶ φυσικὰ στὴν ἀνέκδοτη Γεωγραφικὴ Ἰστορία, τὴν ὁπόια εἶχε προαναγγείλει ὅτι θὰ ἐξέδιδε ὀ μακαρίτης καθ. Ἄλκης Ἀγγέλου, ὁ ἐπιμελητὴς καὶ ἐκδότης τοῦ περίφημου Κήπου Χαρίτων. Θὰ ἦταν εὐχῆς ἔργον νὰ τὴν εἴχαμε. Ὄχι τίποτε ἄλλο, ἀλλὰ γιατὶ τὸ ἔργο αὐτὸ γράφτηκε τὸ 1781, ἐδῶ στὴ Σκόπελο, στὸ μοναστήρι τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Καὶ μιὰ κι ἔγινε λόγος γιὰ ὑπάρχοντα σήμερα χειρόγραφα τοῦ Δαπόντε στὴ Σκόπελο, σᾶς πληροφορῶ ὄτι στὴ μονὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ κανένα του χφο δὲν ὑπάρχει, ἐνῶ στὶς μονὲς τοῦ Τ. Προδρόμου καὶ τῆς Μεταμορφώσεως διασώζοντα κάποια. Ἐπειδὴ ὅμως σᾶς κούρασα, θὰ κοιτάξω νὰ κλείσω τὴν ἑνότητα αὐτὴ μὲ λόγια ὄχι δικά μου, μὰ τοῦ Καισάριου, ποὺ ἀπευθύνονται στὸν Ἅγιο Ρηγῖνο καὶ εἶναι σὰ νὰ γράφτηκαν ἐπίτηδες γιὰ τὶς γκρίζες μέρες ποὺ διερχόμαστε.

Λόγια εἰλικρινῆ, καρδιακὰ καὶ ἔντιμα. Πῶς νὰ μὴ συγκινήσουν καὶ παράλληλα ἀποδείξουν τὸ μέγεθος ἀγάπης καὶ λατρείας τοῦ μεγάλου μας συμπολίτη στὸν Ἅγιο τοῦ τόπου του; Ἀπὸ κάτι τέτοια φαίνεται δὲ πὼς τὸν τιμησαν δύο μεγαλοι θεωρητικοὶ τῆς λογοτεχνίας μας. Ὁ Γ. Σεφέρης κι ὁ Κ.Θ. Δημαρᾶς. Καὶ νομίζω πὼς ἐκεῖνοι σωστὰ ἔπραξαν Ἐμεῖς;

π. Κων. Ν. Καλλιανός, 

τοῦ Ἁγίου Ρηγίνου 2013

ΜΙΑ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΓΙΑ ΚΡΟΥΣΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΔΟΥ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Χθες βράδυ στην αίθουσα συναυλιών του Ωδείου Φίλιππος Νάκας στο κέντρο της Αθήνας, για μια εντελώς ξεχωριστή συναυλία, στο πλαίσιο του κύκλου Οι Νέοι για τους Νέους. 

Η νεαρή σολίστ στα κρουστά Κατερίνα Αναγνωστίδου ερμήνευσε έργα των Andrew Thomas, Askell Masson, David Karagiannis, Keiko Abe, Matthias Schmitt, Claude Debussy και Wenchi Tsai. 

Η όλη συναυλία ήταν πραγματικά μια πρωτοπορία. Η σκηνή κατάμεστη από κρουστά. Και αρκούσε ένας άνθρωπος, μια νεαρή ταλαντούχα κοπέλα, να δώσει πνοή στα κρουστά, με τον δυναμισμό, την δεξιοτεχνία και την ευαισθησία της. Τα έργα σύγχρονα και πραγματικά μοντέρνα. Και η ερμηνεία τους, ακόμα και στα πιο πρωτοποριακά, άκρως μελωδική – όσο κι αν φαντάζει παράδοξο κάτι τέτοιο για κρουστά. 

Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον, μινιμαλιστικής υφής έργο του David Karagianis, συνέπραξε με την Κατερίνα Αναγνωστίδου η πιανίστα Χρύσα Γρένδα. 

Το φινάλε της συναυλίας ήταν μια αποκάλυψη! To έργο για δύο κρουστά του Wenchi Tsai Ombre (Σκιά) σε α’ πανελλήνια εκτέλεση. Συνέπραξε ο σπουδαίος, επίσης, νεαρός Φάνης Γκιολές, ενώ το καταπληκτικό video art ήταν του Γιώργου Αγγελόπουλου. Έκπληξη η εκφορά κινέζικων φράσεων από τους δύο σολίστ επί σκηνής, ενώ έπαιζαν τα ποικίλα κρουστά, με ταυτόχρονη μετάφραση που προβαλλόταν στο video. 

Παραθέτω εδώ ένα βίντεο αυτού του έργου του Wenchi Tsai με ξένους σολίστ, με την παρατήρηση ότι οι δικοί μας το έστησαν και το έπαιξαν πολύ καλύτερα! 

Είναι πραγματικά λίαν ελπιδοφόρο το γεγονός ότι σήμερα σ’ αυτή την Ελλάδα της κρίσης αναδεικνύονται τέτοια αστέρια σαν την Κατερίνα Αναγνωστίδου. Σίγουρα έχει μπροστά της μια λαμπρή καριέρα, αφού δουλεύει, με πάθος, με λογισμό και μ’ όνειρο. 

Η Κατερίνα Αναγνωστίδου ...έκπληκτη μπροστά στο φακό της Ιδιωτικής Οδού. Δεν έχει συνηθίσει ακόμα στη δημοσιότητα...

Η Κατερίνα Αναγνωστίδου πήρε το δίπλωμα κλασικών κρουστών με άριστα και πρώτο βραβείο από την τάξη του Κωνσταντίνου Βορίση. Διακρίθηκε στον Διεθνή Διαγωνισμό Days of Percussion (Πάτρα 2011), παρακολούθησε σεμινάρια και master classes για μαρίμπα, βιμπράφωνο, ταμπούρο και τύμπανα με σημαίνουσες προσωπικότητες των κρουστών και συνεργάστηκε με την Εθνική Λυρική Σκηνή, την Ορχήστρα Νέων της ΕΡΤ, την ΑΣΟΝ και τη Φιλαρμονική Ορχήστρα Φαλήρου. Είναι φοιτήτρια του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΣΤΟ ΣΤΟΥΝΤΙΟ C ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΤΑΤΙΑΝΑΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ

φωτογραφίες: Ιδιωτική Οδός 

Στο studio C της Ελληνικής Ραδιοφωνίας σήμερα το μεσημέρι, απολαύσαμε ζωντανά το μουσικό παραμύθι "Ένας Γάτος μια φορά..." του Κώστα Μάγου και της Γεωργίας Γκανάτσιου (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις εν πλω) σε μουσική της Τατιάνας Ζωγράφου. Ακολούθησαν τραγούδια από όλη τη δισκογραφία της Τ. Ζωγράφου. 

Συμμετείχε με κέφι ο δραστήριος Μουσικός όμιλος των Αρσακείων - Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης υπό τη διεύθυνση της Χριστίνας Βαρσάμη- Κούκνη. 

Σολίστ ήσαν οι: Χριστίνα Γιαννακοπούλου, Κωστής Ρασιδάκις, Κώστας Ζαμπούνης, Κυριακή Τροχάνη και ο Λουκάς Πανουργιάς. 

Συμμετείχαν οι Μαγικές Σβούρες με τον ηθοποιό Αλέξη Βιδαλάκη, ο οποίος υποδύθηκε τον Κόκκινο γάτο. 

Έπαιξαν οι μουσικοί: 

Βαγγέλης Ζωγράφος, κοντραμπάσο- ενορχήστρωση 

Δημήτρης Μπουζάνης, πιάνο - ενορχήστρωση 

Πάνος Κανελλόπουλος, μαντολίνο 

Αμαλία Κουντούρη, φλάουτο 

Γιώργος Κωσταντινίδης, βιολί 

Μιχάλης Πορφύρης, τσέλο 

Και φυσικά πρωταγωνίστρια η συνθέτρια Τατιάνα Ζωγράφου, η οποία αφηγήθηκε, τραγούδησε, χόρεψε, ευχαριστήθηκε τη συμμετοχή όλων μας, όπως κι εμείς άλλωστε.

Στιγμιότυπο από την πρόβα πριν την παράσταση

Τατιάνα Ζωγράφου και Χριστίνα Βαρσάμη

ΜΕ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟ ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΓΙΕΦΤΙΤΣ "ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗ"

κείμενο-φωτογραφίες: Ιδιωτική Οδός

Στην κατάμεστη αίθουσα του Φιλολογικού Σύλλογου «Παρνασσός», στο κέντρο της Αθήνας, παρουσιάστηκε απόψε το νέο βιβλίο του Σέρβου Επισκόπου πρώην Ερζεγοβίνης  Αθανασίου Γιέφτιτς, με τίτλο: «Από την Ελευθερία στην Αγάπη» (εκδ. Δόμος). 

Πρόκειται για ομιλίες του ελληνομαθούς και σπουδαίου σύγχρονου θεολόγου Αθανασίου Γιέφτιτς, που πραγματοποιήθηκαν πριν 30 τόσα χρόνια στην Ξάνθη, κυρίως σε φοιτητές του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου. 

Για το βιβλίο αυτό μίλησαν: ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος, ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας αρχιμ. Ελισσαίος, ο Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Χρυσόστομος Σταμούλης, ο εκδότης και θεολόγος Δημήτριος Μαυρόπουλος και ο Επίσκοπος Αθανάσιος. 

Την εκδήλωση συντόνισε ο Αλέξανδρος Καραβάνης από τις εκδόσεις εν πλω, ο οποίος και ανακοίνωσε τη συνεργασία των εκδόσεων εν πλω με τις ιστορικό εκδοτικό οίκο Δόμος, έργο του θεολόγου Δ. Μαυρόπουλου. 

Όλοι οι ομιλητές εξήραν τη θεολογική προσωπικότητα του Επισκόπου Αθανασίου, τόνισαν τη συνεισφορά του στη θεολογία και την Εκκλησία, υπογράμμισαν την απλότητα και την αυθεντικότητά του. 

Ο ίδιος ο Επίσκοπος Αθανάσιος λέει για το νέο αυτό βιβλίο του που παρουσιάστηκε απόψε: 

«Οι ομιλίες αυτού του τόμου είναι κατά κάποιο τρόπο εκλαϊκευμένες και απλοποιημένες, αλλά νομίζω ότι μιλούν για ουσιαστικά πράγματα, όπως είναι ο λεγόμενος ουμανισμός. Περιλαμβάνουν μία ποικιλία θεμάτων γύρω από τη θρησκεία και τη φιλοσοφία και από πατερικά θέματα. Συχνάζοντας κατά καιρούς στην Ελλάδα, με καλούσαν να μιλήσω κατ᾽ αρχήν περισσότερο στην Ξάνθη, αλλά και στη Θεσσαλονίκη και στην Κοζάνη μέχρι και στα Γιάννινα. Συνοψίζονται δε αυτές οι ομιλίες στο θέμα άνθρωπος-Θεός, με κέντρο και των δύο τον Χριστό. Oι ομιλίες αυτές αποτυπώνουν και μία προσωπική διαδρομή. Τα χρόνια της δεκαετίας του ᾽60 ήρθα στην Αθήνα μέσω της Χάλκης για να εκπονήσω τη διδακτορική διατριβή σχετικά με την εκκλησιολογία του Απ. Παύλου και τους Πατέρες. Τότε γίνονταν συχνές συναντήσεις νέων θεολόγων, όπως ο νυν Αλβανίας κ. Αναστάσιος, ο Περγάμου κ. Ιωάννης, ο Χρήστος Γιανναράς, ο μακαρίτης Παναγιώτης Νέλλας, οι αδελφοί Μάϊνα και τόσοι άλλοι. Πασχίζαμε να αρθρώσουμε ένα λόγο, παρακολουθώντας τους μεγάλους σύγχρονους νεοπατερικούς θεολόγους, όπως τον π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ, τον Αγ. Ιουστίνο Πόποβιτς κλπ.». 

Να υπενθυμίσουμε ότι ο Αθανάσιος Γιέφτιτς είναι μία παγκοσμίως γνωστή προσωπικότητα της Ορθοδόξου Θεολογίας, πνευματικό ανάστημα του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς. 

Συμμετείχε σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια από τον χώρο της εκκλησιαστικής ιστορίας, της θεολογίας, της φιλοσοφίας και της χριστιανικής κουλτούρας. Συνεργάστηκε με πολλούς εκδοτικούς οίκους στην Σερβία και στο εξωτερικό και είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων και άρθρων σε πολλές ξένες γλώσσες. 

Οι θεολογικές, ανθρωπολογικές, πατρολογικές και εκκλησιαστικο-ιστορικές του εργασίες διεισδύουν σε όλες τις περιόδους της ιστορίας της Εκκλησίας και περιλαμβάνουν όλες σχεδόν τις σημαντικότερες απαντήσεις της ορθόδοξης βιβλικο-αγιοπατερικής θεολογίας. Είναι μέλος της Ένωσης λογοτεχνών Σερβίας, ενώ μέχρι σήμερα έχει εκδώσει πολλές δεκάδες βιβλία. 

Ο Επίσκοπος Αθανάσιος είναι πολύ δημοφιλής στην Ελλάδα. Πολύ συχνά επισκέπτεται την πατρίδα μας ως προσκεκλημένος διαφόρων Ιερών Μητροπόλεων, Πανεπιστημίων, Συλλόγων και Φορέων, για να συμμετάσχει σε θεολογικά συνέδρια και ημερίδες.

ΔΕΙΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟ INTV

ΕΞΑΙΣΙΟΣ ΧΑΫΔΝ ΚΑΙ ΜΟΤΣΑΡΤ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΥΑΡΤΕΤΟ

Μια βραδιά με δημοφιλή έργα των Χάϋδν και Μότσαρτ, η χθεσινή, με το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο να τα ερμηνεύει εξαίσια στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Θεοχαράκη. 

Η συναυλία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της έκθεσης “Νεκρή Φύση. Αριστουργήματα από το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης. Παράδοση και Καινοτομία”, η οποία συνδιοργανώθηκε με το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης. Το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, με τους: Γιώργο Δεμερτζή (βιολί), Δημήτρη Χανδράκη (βιολί), David Bogorad (βιόλα) και Άγγελο Λιακάκη (βιολοντσέλο), μας υπενθύμισε με έμφαση πόσο σπουδαίο είναι και στο κλασικό ρεπερτόριο, πέρα από το σύγχρονο και το ελληνικό, όπου έχει κάνει κατάθεση ψυχής με εκατοντάδες συναυλίες και μοναδικές ηχογραφήσεις. 

Ακούσαμε, λοιπόν, χθες το κουαρτέτο αρ. 4 σε ρε μείζονα (έργο 20) και το επίσης σε ρε μείζονα (αρ. 5) με την επωνυμία «Ο Κορυδαλλός» του Χάϋδν, καθώς και το υπ. αρ. 19 πάλι σε ρε μείζονα KV 465 “Των Διαφωνιών” του Μότσαρτ. 

Η κυρίαρχη τονικότητα της βραδιάς, η ρε μείζονα, ήταν, θα λέγαμε, ο συνδετικός κρίκος των έργων, αφού έφτανε στ’ αυτιά μας ένας ήχος εγχόρδων ευκρινέστατος, ηγεμονικός, συχνά παιχνιδίζων, και συνάμα λυρικός, λίαν εκφραστικός των ποικίλων εναλλασσόμενων διαθέσεων. 

Αξίζει να μνημονεύσουμε εδώ και μια άλλη συνεκτική πτυχή των συγκεκριμένων έργων. Το χαρούμενο φινάλε allegro του Μοτσάρτειου κουαρτέτου, αποτελεί καθαρή απόδοση τιμής στο πνεύμα του Χάϋδν, στον οποίο είναι και αφιερωμένο ως το τελευταίο από τα περίφημα έξι κουαρτέτα στον Γιόζεφ Χάϋδν. Κάποια στιγμή της συναυλίας, βυθισμένος στις ανυπέρβλητες μελωδικές φράσεις, συνειδητοποιούσα στην ερμηνεία ότι ο συνεχής κυματισμός δεν εμπόδιζε τις φράσεις να αρθρώνονται ξεκάθαρα χωρίς ποτέ να αλληλεπικαλύπτονται. Η διαύγεια ήταν τέτοια που νόμιζες ότι άκουγες ψηφιακό δίσκο κι όχι ζωντανή συναυλία. 

Πάντως τα κουαρτέτα που ακούσαμε σίγουρα έδεναν τέλεια με τα φρούτα, ήτοι τις «νεκρές φύσεις» των Gioavanni Paolo Spadino και James Peale, που εκτίθενται στο ίδρυμα Θεοχαράκη, και όχι μόνο... Πρόκειται για μια μουσική ποιητική, απαστράπτουσα και διαχρονική. 

Π.Α.Α.

ΓΙΑ ΤΙΣ "ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ" ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΖΙΩΓΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Οι «Ρηξικέλευθοι Καλλιτέχνες» ανεβάζουν στο Δημοτικό Θέατρο Καλλιθέας το έργο του Βασίλη Ζιώγα (1935-2001) Χρωματιστές Γυναίκες. 

Ένα έργο - κόσμημα του νεοελληνικού θεάτρου. Ένα έργο μεστό, που σφυροκοπεί ανελέητα τις μπολιασμένες νοοτροπίες «ανδρών» και «γυναικών». Ένα έργο - καθρέφτης της κοινωνικής μήτρας και των ανθρωπίνων σχέσεων. 

Είδα την παράσταση σε σκηνοθεσία του Αντώνη Ανδριόπουλου το περασμένο Σάββατο στο Δημοτικό Θέατρο Καλλιθέας και εντυπωσιάστηκα από τη γραφή του Ζιώγα. Αυτή την πυκνή και ουσιαστική γραφή υπηρέτησε ανάλογα ο σκηνοθέτης καθώς και οι δύο ερμηνεύτριες του έργου: η Σοφία Μπεράτη (Έλλη) και η Ελένη Καλομοίρη (Άννα). 

Χάρηκα ιδιαίτερα που είδα ξανά την φίλη Σοφία Μπεράτη επί σκηνής, καθώς είχαμε συνεργαστεί παλιότερα στο Καλλιτεχνικό Σύνολο Πολύτροπον (εκείνη ως σοπράνο). Και μάλιστα την είδα δόκιμη ηθοποιό. Δυνατή ήταν και ερμηνεία της Ελένης Καλομοίρη. Αλλιώς, βέβαια, δεν θα μπορούσε ν' ανέβει ένα έργο που στηρίζεται σε δυο γυναίκες. 

Η μουσική, η σκηνογραφική και ενδυματολογική επιμέλεια στην παράσταση είναι της Γεωργίας Συριοπούλου. Επανέρχομαι στη ματιά του Βασίλη Ζιώγα, ο οποίος με τις Χρωματιστές Γυναίκες μας έδωσε ένα έργο αναζήτησης της ελευθερίας και της αγάπης, μέσα από τη λύσσα και τη συνείδηση δύο γυναικών, να σπάσουν τους καταναγκασμούς, το φόβο, την υποταγή και τις ψευδαισθήσεις που επιβάλλει κάθε μορφή εξουσίας. 

Η γραφή του Ζιώγα συνδυάζει την ποιητική διάσταση με το πικρό χιούμορ και τον κυνισμό και χωρίς να μπορεί να αναχθεί σε συγκεκριμένα λογοτεχνικά πρότυπα, ελληνικά ή ευρωπαϊκά, συνδυάζει δημιουργικές επιρροές από τον υπερρεαλισμό, την ψυχανάλυση, το αρχαίο δράμα και την ελληνική λαϊκή παράδοση. Το έργο του Χρωματιστές Γυναίκες θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα έργα του νεοελληνικού ποιητικού θεάτρου. 

Ο θεατρολόγος Πλάτων Μαυρομούστακος έχει γράψει για το έργο: 

"Στις Χρωματιστές Γυναίκες, η εικόνα της σκηνής παραπέμπει στη γνωστή εικόνα της καθημερινότητας και στο σημείο αυτό, το έργο συναντά τα κύρια χαρακτηριστικά που διατρέχουν τον σκηνικό χώρο της μεταπολεμικής θεατρικής γραφής. Η οικεία εικόνα ανατρέπεται από τον ιδιόμορφο ποιητικό θεατρικό λόγο. Πέρα από την άμεσα αντιληπτή πραγματικότητα, ο Βασίλης Ζιώγας σε κάθε έργο παραδίδει μια διαφοροποιημένη και παραλλαγμένη πραγματικότητα. 

Η καθημερινή ζωή είναι μόνο η πρόφαση το κέντρο του ενδιαφέροντος μεταφέρεται σ’ όλα εκείνα που ανήκουν σε ένα μακρύ χρόνο, πέρα από τη στιγμή. Το στοιχείο αυτό κυριαρχεί σε όλα τα θεατρικά του έργα και τον διαφοροποιεί ουσιαστικά από τα δραματουργικά ρεύματα που εμφανίζονται στη μεταπολεμική Ευρώπη και στην ελληνική θεατρική γραφή. Οι δύο αδελφές του έργου συνδιαλέγονται σε μια προσπάθεια να ελευθερωθούν από την πίεση που επιβάλλει η κλειστή κοινωνία ενός νησιού. Στην απουσία της επικοινωνίας με τον άλλο που δηλώνεται μέσα από την περιπετειώδη ζωή της Άννας, όπως και μέσα από την ήρεμη και αποκλεισμένη ζωή της Έλλης, η μόνη πραγματική επαφή με τον κόσμο πραγματοποιείται με τη συμβολική είσοδο της φύσης. Οι γλάστρες που μπαίνουν από τον κήπο μία-μία αποτελούν την απάντηση της πραγματικότητας στο αίτημα της Έλλης να αισθανθεί «ένα με τη φύση». Η πορεία για την ένωση αυτή είναι διαφορετική για την κάθε ηρωίδα: το άνοιγμα της Άννας στον κόσμο καταλήγει στη λεηλασία, ενώ το κλείσιμο της Έλλης στο πατρικό σπίτι ισοδυναμεί με την εκμηδένιση. Πρόκειται για δύο διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας αγωνίας. Τα σημεία συνάντησης των δύο αδελφών είναι η ανάμνηση των παιχνιδιών, η κοινή παιδική ηλικία, δηλαδή η οικειότητα και η αθώα συνενοχή, καθώς και η αδυναμία να επικοινωνήσουν με τον αντρικό κόσμο. Απομονωμένες από το περιβάλλον, μόνο μαζί θα γνωρίσουν την ελευθερία που σημαίνει η αποδοχή του άλλου: «Σε βλέπω» λέει στο τέλος του έργου η Έλλη. Οι άνθρωποι στον κόσμο του Ζιώγα δεν είναι ποτέ μόνοι και η ύπαρξη τους δεν είναι άλογη. Η λύτρωση υπάρχει για τον καθένα πάντα μέσω του άλλου και κυρίως μέσω της συμφιλίωσης με τον οικείο". 

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι στη γερμανόφωνη Ευρώπη έχουν παρουσιαστεί επανειλημμένως έργα του Βασίλη Ζιώγα. Από τη Β' Σκηνή του Josefstadttheater, το Theater beim Auersberg, το Stadttheater Lucern, το Arche Theater, την Όπερα της Βόννης, το Α' Πρόγραμμα της Αυστριακής Τηλεόρασης, το Deutsch Griechisches Theater και άλλα.

ΤΑ "ΚΕΡΙΑ" ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ ΣΕ ΜΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΑΝΑΡΗ

Ο συνθέτης, κιθαριστής και καθηγητής μουσικής Λεωνίδας Κανάρης είναι αναμφισβήτητα από τους πιο αξιόλογους συνθέτες της γενιάς του στο χώρο της σύγχρονης μουσικής. 'Ενα αντιπροσωπευτικό δείγμα της δουλειάς του περιέχεται στον δίσκο - προσωπογραφία One night when... (Sabways) διάρκειας 75 λεπτών. 

Έργα για σόλο πιάνο, για διάφορους συνδυασμούς οργάνων, για φωνητικό σύνολο, καθώς και δέκα μελοποιήσεις του πάνω σε ποίηση Σαρλ Μπωντλαίρ, Κωνσταντίνου Καβάφη, Κώστα Καρυωτάκη και Θέμη Τασούλη, ερμηνευμένα από τους Δάφνη Πανουργιά (σοπράνο), Νικόλ Καραλή (πιάνο), Στέλλα Τσάνη (βιολί), Λευκή Κολοβού (τσέλο), Έλενα Χούντα (πιάνο), Γκέρτα Σινάι (βιόλα) και με τη συμμετοχή του Slowind Wind Quintet, του Μιχάλη Τρανουδάκη (αφήγηση) και του φωνητικού συνόλου Εμμέλεια, υπό τη διεύθυνση του Βαλέρι Ορέσκιν. 

Ο ίδιος ο συνθέτης σημειώνει για τη μουσική του στο ένθετο του δίσκου: 

Θεμελιώδης οδηγός στη σύνθεση της μουσικής μου είναι ο καθορισμός και η οργάνωση των εντυπώσεων, έως και των επιδράσεων που αυτή μπορεί να προκαλέσει στην ανθρώπινη διάθεση και ψυχισμό. Αυτό γίνεται τόσο με καθαρά μουσική σκέψη, όσο και με εξωμουσική (ψυχολογία, αισθητική, ρητορική, εσωτερισμός κ.ά.). Κεντρικό αποδέκτη των έργων μου θεωρώ τον μέσο ‘μυημένο’ ακροατή στην έντεχνη δυτικότροπη μουσική. Η μουσική μου όμως εκφράζει πρώτιστα τις δικές μου ανησυχίες, τις οποίες με μία ‘ψυχαναλυτική’ πρόθεση αισθάνομαι την ανάγκη να κοινοποιήσω και να μοιραστώ με άλλους, σαν ένας τρόπος έκφρασης και επικοινωνίας με ‘μηνύματα’ που μόνο η μουσική με τον δικό της τρόπο μπορεί να μεταφέρει. Γενικότερα η μουσική αποτελεί για μένα την ατραπό για τη γνώση και την αυτογνωσία. 

Στον δίσκο περιέχονται τρία τραγούδια σε ποίηση Καβάφη (Σαμ-ελ-Νεσίμ, Κεριά, Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον) τα οποία γράφτηκαν το 2005 ως παραγγελία της Ελληνικής Κοινότητος Καϊρου, η οποία την ίδια χρονιά γιόρτασε τα 100 χρόνια από την ίδρυσή της με ημερίδα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Τότε έγινε και η πρώτη εκτέλεση από τους μουσικούς της ηχογράφησης αυτής. 

Εδώ παραθέτουμε τα Κεριά του Καβάφη με την σοπράνο Δάφνη Πανουργιά και τις: Νικόλ Καραλή (πιάνο), Στέλλα Τσάνη (βιολί), Λευκή Κολοβού (τσέλο). Η σύνθεση είναι σαφώς ιδιαίτερη κι αυτό είναι το ενδιαφέρον, σ' ένα από τα πλέον μελοποιημένα ποιήματα του μεγάλου Αλεξανδρινού.

Π.Α.Α.

ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

Σαν χθες γεννήθηκε  ο Δημήτρης Mητρόπουλος. 

Στις 18 Φεβρουαρίου 1896 (με το παλιό, ιουλιανό ημερολόγιο) στην Aθήνα. Σήμερα αισθάνθηκα την ανάγκη να του κάνω ένα μικρό αφιέρωμα. 

Έτσι, πρόβαλα σε φίλους το βίντεο - ντοκουμέντο με την πρόβα από το τρίτο μέρος του Φάουστ του Λίστ, που προέρχεται από το ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε στα 1949 στην Αμερική με τίτλο Τhe man and the music, και τον Μητρόπουλο πρωταγωνιστή. Είναι συγκλονιστικός ως προς τις οδηγίες του για το πώς πρέπει να αποδώσουν οι μουσικοί τον διάβολο του Λίστ! Παραθέτω το βίντεο για σπουδή, αγαπητοί συνοδίτες. 

Όμως, σκέφθηκα πως στον Μητρόπουλο, τον ασκητή της μουσικής και εραστή της μόνωσης, ταιριάζει και το περίφημο 4' 33'' του John Cage. Το βάζω κι αυτό, γιατί ο ήχος της σιωπής ταιριάζει στον Μητρόπουλο και σε κάθε άνθρωπο που θέλει να ζει αληθινά. Εδώ η εκδοχή του έργου για πιάνου με τον William Marx. 

 Ο μέγας Μητρόπουλος είχε πει κάποτε: «Eίμαι ένας άνθρωπος που επιζητεί την αγάπη· και την τέχνη μου ακόμα την χρησιμοποιώ προς αυτόν τον σκοπό. H καλλιτεχνική μου ζωή στάθηκε επιτυχής, επειδή εξέφραζε πάντα την ανάγκη επικοινωνίας και αγάπης ανάμεσα σε μένα και το ακροατήριό μου». Συνεπής στον σκοπό αυτό, βάδισε σε όλη του τη ζωή “με απογυμνωτική πειθαρχία, αμφιβολίες και ταπεινοσύνη”, (καθώς έγραφε στον φίλο του ποιητή Γιώργο Σεφέρη), δίνοντας στο αισθητικό περιεχόμενο της τέχνης του μια διάσταση καθαρά ανθρωπιστική ―περίπτωση όλο και σπανιότερη στην εποχή μας. 

Π.Α.Α.

Η πρώτη συνάντηση της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών με θέμα τον διάλογο Θεολογίας και Ψυχολογίας

Με μεγάλη επιτυχία διοργανώθηκε το Σάββατο 16 Φεβρουαρίου το απόγευμα στις 7.00 μ.μ. από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών, σε συνεργασία με την Κοινωφελή Εταιρεία Ψυχοκοινωνικών Παρεμβάσεων «Πορεία Υγείας» και τον Σύνδεσμο Νέων της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος, η πρώτη από σειρά συναντήσεων, με το γενικό θέμα «Από τα προσωπικά προβλήματα στα προβλήματα του προσώπου». Η συνάντηση αυτή επικεντρώθηκε στο θέμα του πονου, του υπαρξιακού και κοινωνικού, ως ευκαιρίας αλλαγής, και εντάσσεται στο πλαίσιο των διαλόγων θεολογίας και ψυχολογίας. 

Στην κατάμεστη κεντρική αίθουσα του Δημαρχείου Βόλου, ο κ. Ιάκωβος Μαρτίδης, Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας του βιβλίου «Η αγάπη στην Πρίζα» (εκδ. «Αρμός» 2011), παρουσίασε την κατάσταση στην οποία μας φέρνει ο πόνος και πως εμείς μπορούμε να τον νικήσουμε και να καλλιεργήσουμε την αγάπη και τη χαρά στη ζωή μας. Όπως ανέφερε ο ομιλητής «ο άνθρωπος χωρίς ωδίνες δεν γεννάται, το νεογέννητο για να ζήσει πρέπει να κλάψει και ο άνθρωπος σε όλη του την ζωή ζει παντρεμένος με την οδύνη. Γεννιέται με πόνο, ζει με πόνο, πεθαίνει με πόνο. Συνήθως ο πόνος από μόνος του είναι ένα πρόβλημα. Πολύ συχνά όμως η προσωπική η στάση απέναντι στο πρόβλημα επικαθορίζει το ίδιο το πρόβλημα. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον πόνο, ο τρόπος που τον ερμηνεύουμε και αντιμετωπίζουμε, μπορεί να δυναμώνει τον πόνο ή να τον αποχρωματίζει. Ο πόνος μπορεί να μας κάνει να υποφέρουμε, καθώς ο υπερβολικός και ανεξέλεγκτος πόνος εξαντλεί τις σωματικές δυνάμεις και μπορεί να διαλύσει την ψυχική ηρεμία και να εξαθλιώσει την αξιοπρέπεια και τη ζωή ενός ανθρώπου». 

Στη συνέχεια ο π. Βαρνάβας Γιάγκου, Υπεύθυνος Γραφείου Νεότητος της Ι. Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, ανέπτυξε την αξία της αγάπης και την ευθύνη που ο κάθε άνθρωπος φέρει για τις πράξεις του και πως αυτές δρουν τόσο στον ψυχικό του κόσμο αλλά και πως μπορούν να γίνουν αφορμή και αιτία ριζικής προσωπικής και κοινωνικής αλλαγής. Όπως τόνισε, μεταξύ άλλων ο ομιλητής, ο πόνος είτε καλός είτε κακός, ταπεινός ή εγωιστικός, είναι μια τεράστια δυνατότητα αφύπνισης και πορείας. Ο πόνος δηλώνει ότι ακόμη έχουμε αισθήσεις και άρα είμαστε ζωντανοί, καθώς πρόσωπο που έπαψε να αισθάνεται πόνο, είναι νεκρό, αναίσθητο, χωρίς ικανότητα αγάπης και προσωπικής ανάπτυξης. Γι’ αυτό και είναι σφάλμα της Εκκλησίας η προσπάθειά της να πείσει τους ανθρώπους για την ορθότητα της διδασκαλίας της, χωρίς την εμπειρία του πνεύματος του Θεού, θέτοντας απλώς έναν κώδικα ηθικής, χωρίς να μας εμπνέει να αναλάβουμε την ευθύνη της ύπαρξής μας και να μπούμε στην περιπέτεια της αληθινής αναζήτησης του Θεού. Η αυθεντική διδασκαλία της Εκκλησίας, υπενθύμισε στο ακροατήριο ο ομιλητής, είναι πέρα από την κοινή λογική και βρίσκει τον εαυτό της μόνο στην εν Χριστώ ελευθερία και την ζωή ως καρπό σχέσης. 

Ακολούθησε ανοικτός διάλογος με τους παρευρισκόμενους και γόνιμη ανταλλαγή απόψεων, ενώ η εκδήλωση έκλεισε με καταληκτήρια προσλαλιά του Σεβ. Μητροπολίτη Δημητριάδος κ. Ιγνατίου. 

Η επόμενη εκδήλωση στην σειρά συναντήσεων θεολογίας-ψυχολογίας (με ειδικότερο θέμα: «Από την οργή στην βία») θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 9 Μαρτίου, 7.00 μμ. στο Δημαρχείο Βόλου, με εισηγητές τους: 

• Ελένη Διδασκάλου, Επίκ. Καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας 

• π. Αδαμάντιο Αυγουστίδη, Αν. Καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντή Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών 

Η είσοδος θα είναι και πάλι ελεύθερη για το κοινό.