ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΤΗΣ Μ.τ.Χ.Ε. ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΠΑΝΩΤΗ

Baptism of Augustine of Hippo as represented in a sculptural group in Troyes cathedral (1549)

Προς «Κυκλευτάς, τοις Αγγέλοις και τη πομπή αυτών» 

Του καθηγητή Αριστείδη Πανώτη 

Μ. Ιερομνήμονα του Οικουμενικού Θρόνου 

Η λαϊκή σοφία προειδοποιεί ότι: «Λαγός την φτέρη έσειε, κακό του κεφαλιού του έκανε»! Από καιρό διαπιστώνω την νοθεία του ενταύθα εκκλησιαστικού φρονήματος και αισθάνομαι ως το ελάχιστο μέλος της Εκκλησίας το χρέος να επισημάνω την προπέτεια όσων κακοποιούν ιστορικές αλήθειες επειδή νομίζουν ότι είναι οι μοναδικοί τοποτηρητές της «συμφωνίας των Πατέρων». Κοντά σ΄αυτούς ασχημονούν και κάποιοι άλλοι που ανδρώθηκαν σε οργανωσιακά οικοτροφεία με την καθοδήγηση μαινόμενων ως Αιάντων ιεροκηρύκων. Όλοι αυτοί ως νέοι, είτε ως μεσήλικες, είτε τώρα και ως γέροντες ξεπετάγονται μέσα από τα διάφορα χωνιά των ιστότοπων σαν τοξικά μανιτάρια που αυγαταίνουν στην εκάστοτε κοπριά της εκκλησιαστικής κακοδαιμονίας για να προωθήσουν στον ελλαδικό χώρο με αναίδεια και θρασύτητα το σύνδρομο επιμηκύνσεως της διαιρέσεως μεταξύ των χριστιανών με το «ευσεβές» πρόσχημα των διϊστάμενων ορθοδόξων Κανονολατρών, μη αντιλαμβανόμενοι πως δυσφημούν την πάγια από αιώνων γραμμή της Εκκλησίας μας προς συναγωγή των βαπτισμένων εν Χριστώ σε εποχή που συσσωρευθέντα διεθνώς σοβαρά προβλήματα κλονίζουν την εμπιστοσύνη των πολλών σε πρόσωπα, θεσμούς και αξιώματα. 

1. Ένας Κανονολόγος του περασμένου αιώνος, που τιμήθηκε από την Εκκλησία ως «πρώτος τη τάξει» ιεράρχης, ο Καισαρείας Καλλίνικος Δεληκάνης, ο οποίος σπούδασε στα νιάτα του ως λατίνος ιερέας το Κανονικό Δίκαιο της Ανατολικής Εκκλησίας σε περίφημες Σχολές της Ρώμης προσήλθε στην Ορθοδοξία σε εποχή σειράς αυστηρών Οικουμενικών Πατριαρχών χωρίς να αναχειροτονηθεί. Τότε, καθώς και σε άλλες περιπτώσεις η Εκκλησία μας σεβομένη το ανεπανάληπτο του μυστηρίου της Ιερωσύνης δεν διέπραξε αυτό που συνέβη πρόσφατα με την «αναχειροτονία» προσελθόντος στην Ορθοδοξία Κόπτη ιερέα, κάτι που έχει θλιβερότατο αντίκτυπο στις σχέσεις της Ορθοδοξίας και ειδικά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας με την μαρτυρική Κοπτική Εκκλησίας. Έτσι η ενταύθα Διοικούσα Εκκλησία εξ αιτίας της απερισκεψίας αυτής θα πρέπει πλέον να σκέπτεται σοβαρά την συνάντηση με τον νέο εξαίρετο Κοπτορθόδοξο πατριάρχη Μακ. Θεόδωρο Β΄, ο οποίος είναι ο πλησιέστερος από οποιαδήποτε άλλο Πατριάρχη της Ανατολής στην Εκκλησία μας όπως απέδειξαν οι θέσεις περί Κοπτών του Αγίου Νεκταρίου, καθώς και του σπουδαίου κανονολόγου πρ. Νευροκοπίου Γεωργίου Παπαγεωργιάδη. Δυστυχώς αυτά προέρχονται από όσους επιχειρούν να προσβάλουν τα θετικά συμπεράσματα από τους πρόσφατους Διαλόγου που παρουσίασε στη Σύνοδο ο μακαριστός Νικοπόλεως Μελέτιος, που έφυγε με πικρία για την απαξίωση που εκδήλωσε η βραδύνοια όσων δέχονται κελεύσεις από την «γεροντική» παρελθοντολογία! 

Ο αοίδιμος λοιπόν Καισαρείας Καλλίνικος, που ήταν βαθύτατος γνώστης και μύστης των Ιερών Κανόνων υποστήριζε ότι: «όποια θέση θέλω να υποστηρίξω συμφωνούν και οι ιεροί Κανόνες»! Και αυτό γιατί υπάρχουν τόσοι κανονισμένοι και αντιφατικοί κανόνες, ειδικά στη συλλογή του λεγόμενου «Πηδάλιο», όπου για κάθε εκκλησιαστικό ζήτημα βρίσκονται εύκολα τα αντίθετα κανονικά παραγγέλματα! Την αντιφατικότητα αυτή του Κανονικού Δικαίου μας διεπίστωσαν πολλοί ειδικοί θεολόγοι του 19ου και 20ου αιώνα και γι΄ αυτό προτάθηκε προς μελέτη το θέμα της «Κωδικοποιήσεως των Ιερών Κανόνων» στο Α΄ Συνέδριο της Ορθοδόξου Θεολογίας στη Αθήνα 20/11 μέχρι 4/12 του 1936. Γι΄ αυτό και το θέμα αυτό αποφασίστηκε Α΄ Πανορθόδοξο Διάσκεψη της Ρόδου που έγινε από τις 24/9 μέχρι 1/10 του 1961 να εξεταστεί ως πρώτο Διοικητικό ζήτημα της Εκκλησίας από την μέλλουσα να συνέλθει Προσύνοδο των Ορθοδόξων. Επομένως, μόνον κακόπιστα μυαλά μπορούν να εμπλέκουν το θέμα της διδακτορικής διατριβής του Πατριάρχη μας με πρόθεση καταργήσεως των υπαρχόντων κανόνων για την «συμπροσευχή». Τέτοιας ποιότητος «θεολόγοι» και κληρικοί είναι οι δυσφημούντες τον Πατριάρχη μας. 

2. Και βέβαια γνωρίζω τις διάφορες θέσεις και απόψεις που διατυπώνονται. Μάλιστα πρόσφατο δημοσίευμα, που στηρίζεται στην «κανονική αυστηρότητα» (summumjus-rigueur), δημιουργεί την εντύπωση πως ο συντάκτης του δεν πληροφορήθηκε ποτέ ότι όταν μεταβάλλονται οι συνθήκες που υπαγόρευσαν την έκδοση ενός κανονικού ορισμού στην Εκκλησία, που πάντα επιστατεί ο Παράκλητος, ακολουθεί τον ορισμό του Παύλου ότι : «εξ ανάγκης και μετάθεση νόμου γίνεται» (Εβρ. ζ΄12). Είναι γνωστό ότι κοντά στην «Ακρίβεια» προς συντήρηση της ενότητος υπάρχει και η λογική παρέκκλιση της «Οικονομίας», που δεν θίγει το δόγμα, ούτε και ακυρώνει το βασικό πνεύμα του κανόνα. Επομένως, εξ αιτίας της αλλαγής των αρχικών συνθηκών, κατά τις οποίες τέθηκε ένας κανόνας, αυτός μπορεί να ερμηνευθεί διαφορετικά για να ανασταλεί κάθε τι που εμποδίζει την πορεία προς σωτηρία των ψυχών. Και γι' αυτό ο Μέγας Βασίλειος συμβούλευσε την «χρονικώτερη συνδιαγωγή και την αφιλονεικότερη συγγυμνασία» από όσους αποδέχονταν την Τριαδική βάση της Θεότητος κατά τα συμφωνηθέντα στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο, όταν προέκυψε η διαφωνία μεταξύ των «Ομοουσιανών» και «Ομοιουσιανών». Ως γνωστόν στα χρόνια του Μ. Βασιλείου η λέξη αίρεση αποδιδόταν κυρίως σε ετερόθρησκους και αλλοτριωμένους από αντιτριαδικές αντιλήψεις και οι διαφωνούντες στη θεολογική «ορολογία» καλούνται να συμφωνήσουν με την «συγγυμνασία». Την θέση αυτή αποδέχονται σήμερα και όσοι «συμπροσεύχονται», αλλά και οι Οικουμενικοί Οργανισμοί όπως το Π.Σ.Ε., Ε.Σ.Ε κ.τ.λ. Εξ αυτού και οι σημερινοί αντιτριαδικοί, Χιλιαστές, Κουάκεροι, Μενονίτες, Στρατός Σωτηρίας, Χρ. Επιστήμη κτλ. εφ' όσον δεν συμμετέχουν δια της ίδιας Ομολογίας τους στην Θεία ζωή της Αγίας Τριάδος αποκλείονται από τις συμπροσευχές! 

Στον πανίερο τόπο της Αναστάσεως του Κυρίου, που περιγράφει τόσο ζωντανά ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, οι προσευχές παρ' ότι γίνονται κατά «την ιδία τάξη σε ίδιους τόπους» έχουν χαρακτήρα κοινής προσευχής γιατί όλοι οι συγκεντρωμένοι είναι ενωμένοι «εν Χριστώ» με την πίστη στην Αγία Τριάδα ως τέκνα του «Αυτού Πατρός» και βαπτισμένοι κατά τις ίδιες παραδόσεις εκάστου στη Χάρη του «Αγίου Πνεύματος». Γι' αυτό ο ιερός Χρυσόστομος διακηρύττει πως: «ο Αυτός Χριστός καταγγέλλεται»! Αυτή είναι η Πατερική Διαγνώμη που ακυρώνει κάθε ιδιωτική γνώμη παλαιότερου ή νεότερου εκκλησιαστικού προσώπου. Προ πάντων δεν ακυρώνεται από σοφιστικά γυμνάσματα των «Θολολογούντων» που υποτιμούν τα ιστορικά πεπραγμένα της Εκκλησίας και την διαχρονική τακτική της, και που σήμερα επιχειρούν να τα δυσφημίσουν με διαβολικό ζήλο στην Συνείδηση της Εκκλησίας, προς αυτοδικαίωση και κατίσχυση των πλανών τους! 

3. Ως στενότατος αδελφικός φίλος, με αποδείξεις που γνωρίζουν αρκετοί, του Ετεοκλή Θεοδωρόπουλου, του μετά π. Επιφανίου, θα ήθελα να διαμαρτυρηθώ για την πνευματική τυμβωρυχία που επιχειρείται σε βάρος του από σκυλευτές της έντιμης και αδέκαστης παρουσίας του. Ο π. Επιφάνιος ήξερε γράμματα και Θεολογία, αλλά είχε αδυναμία στην αντιδραστική Απολογητική, στην αντιρρητική Θεολογία και πολλές φορές, καλή πίστει, το πνεύμα του παρωξύνετο στα άκρα της αντιδικίας. Όταν έγραψε την γνωστή επιστολή προς τον πατριάρχη Αθηναγόρα για να καλύψει την αυτόβουλη «ακοινωνησία» του Φλωρίνης και του Ελευθερουπόλεως, που θα είχε συνέπειες γιατί έθιγαν τα πνευματικά δικαιώματα του Οικουμενικού Πατριάρχη στις «Νέες Χώρες», τότε ο π. Επιφάνιος μετέγνωσε. Συνέβη όμως και με αυτόν ότι μου είχε συμβεί και με τον μακαρίτη φίλο μου Φώτη τον Κόντογλου. Μαζί μου συμφωνούσε και όταν με διαδεχόταν κάποιος ζηλωτής συμφωνούσε και μαζί του! Δεν θέλω να αναμνηστώ την ευθύνη του π. Επιφανίου στη μάχη για το «Μεταθετό» που ήταν τότε ο θεωρητικός στρατηγός της. Η κατάχρηση του «Μεταθετού» από ιεράρχες που επιδίωκαν να αναβαθμιστούν προσβλέποντας συνήθως στον θρόνο του Αθηνών ή και σε προσωπική δύναμη στην Ιεραρχία δεν έπρεπε να ακυρώσει την ασφαλιστική δικλείδα της Οικονομίας που εκ παραδόσεως αιτιολογημένα τηρούσε η Εκκλησία για άξιους ή εκτεθειμένους στην περιοχή τους ιεράρχες. Η μονομερής παρέμβαση του π. Επιφανίου, χωρίς βέβαια να το επιδιώξει ο ίδιος, εξώθησε την ιερόσυλη θρασύτητα Καντιωτικών και αδέσποτων Παλαιοημερολογιτών για να εισβάλλουν με βαρβαρότητα και στο Ιερό Βήμα ακόμη για να διακόψουν τις χειροτονίες των νέων επισκόπων! Αυτού του γεγονότος έχω προσωπική πείρα! Τότε στην ανάπτυξη της θεωρίας της επιθετικότητας των αρχαίων Αλεξανδρινών Παραβολλάνων ήταν βασικός θεωρητικός πρόσωπο που κατά καιρούς και τόπους πρόσφερε μέχρι τις ημέρες μας πολύ ταραχή στην Εκκλησίας μας (Βλέπε Θ.Η.Ε. τ. Α΄ σελ. 582-586). Τα τότε θλιβερά γεγονότα ήλθαν στη μνήμη μου όταν κάποιος κληρικός μνημόνευσε ως δήθεν έγκυρες συνοδικές αποφάσεις περί βαπτίσματος κάποια γεγονότα που συνέβησαν το 1755 και αισθάνομαι το χρέος να του υπενθυμίσω με ποιους τραμπουκισμούς βγήκαν αυτές οι «αποφάσεις»! Το 1753 ένας αλιτήριος καλόγερος, ο Αυξέντιος από το Κατιρλί, κάτι σαν του σημερινούς Ψευτοζηλωτές, είχε φανατίσει με ψεύδη κάποιους πιστούς και ζητούσε να επιβάλει οχλοκρατικά στον πατριάρχη Παΐσιο Β΄ και στους συνοδικούς την ακυρότητα του βαπτίσματος των Αρμενίων. Εισέβαλε λοιπόν στο Φανάρι και ξυλοκόπησε τον Πατριάρχη και τους συνοδικούς, βίαια απαιτώντας την άνοδο στο Θρόνο για δεύτερη φορά του φίλου του πρώην Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου Ε'! Υπό αυτές λοιπόν τις συνθήκες βγήκε η γνωστή συνοδική απόφαση του 1755 ( Βλέπε: Κομνηνού Υψηλάντη. Τα Μετά την Άλωσιν. Κων/πολη 1870 σελ. 369-370). 

Ασφαλώς δεν θα πρέπει να παραβλέπεται και το κλίμα δυσαρέσκειας που επικρατούσε την ίδια περίοδο στο Φανάρι εναντίον της Ρώμης για την παρέμβασή της στην διαδοχή του Αντιοχειανού Θρόνου με τον διορισμό του Κύριλλου Τάντα, ως πρώτου Μελχίτη πατριάρχη! Γι' αυτό και σιωπηρά επεκτάθηκε το ακάνονο αυτό κείμενο και στους ΡΚαθολικούς προς πρόληψη του διχασμού του ορθοδόξου ποιμνίου του Πατριαρχείου Αντιοχείας. 

Επομένως, αφήστε τον μακαριστό π. Επιφάνιο να αναπαύεται στις προσευχές των ενάρετων πατέρων του Κοινοβίου της Κεχαριτωμένης, γιατί αυτό είναι τελικά το σπουδαιότερο έργο που πρόσφερε στην Εκκλησία πριν κατηγορηθεί, και αυτός, ως πρόδρομος του Βαρλαμισμού για το σπουδαίο μεταφραστικό και λοιπό έργο του. 

4. Τώρα θα έλθουμε στην πλέον καταταλαιπωρημένη εν Αγίοις προσωπικότητα - μόνον εν Ελλάδι - την τελευταία πεντηκονταετία, του μητροπολίτη Εφέσου Μάρκου του Ευγενικού. Η ανύψωση της Εκκλησίας της Νέας Ρώμης-Κωνσταντινουπόλεως σε ισοδύναμη αποστολική Καθέδρα με την Προκαθημένη της Αγάπης Παλαιά Ρώμη είχε ως συνέπεια τη συχνή διατάραξη της ειρηνικής κοινωνίας μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης Καθέδρας της τότε Μίας Εκκλησίας του Χριστού. Μάλιστα, μεταξύ των ετών 337 έως το 843, διακόπηκαν οι σχέσεις τους επί 217 χρόνια. Κατά τα γεγονότα της παρεμβάσεως του πάπα Νικολάου Α΄ στα της χειροτονίας του ιερού Φωτίου συνέβη ό,τι και στις οικογένειες όταν δύο αδέλφια διαπληκτίζονται για τη μοιρασιά κοινής κληρονομίας. Τότε, ακούγονται εκατέρωθεν αντεγκλήσεις για διοικητικά ζητήματα, θεολογούμενες αντιλήψεις και λειτουργικές διαφορές. που εν προκειμένω κλήθηκαν αιρέσεις. Όμως οι περισσότερες από αυτές τις «αιρέσεις» προϋπάρχουν από αιώνες, χωρίς να διαταραχθεί η ενότητα της Μίας Εκκλησίας, όπως το Πρωτείο του Ρώμης κατά το θείο Δίκαιο από το 220. Όμως από το 1054, που σκληρύνθηκαν οι αντιθέσεις μεταξύ των δύο πρώτων καθεδρών, οι μετά ταύτα αδέξιοι χειρισμοί των επάλληλων Διαλόγων αντί να ενώσουν μεγέθυναν το χάσμα μέσα στην Μία Εκκλησία. 

Όσοι πραγματικά ενδιαφέρονται για το ποιο είναι το φρόνημα για την ενότητα της Εκκλησίας του Εφέσου Μάρκου του Ευγενικού ας διαβάσουν τα Απομνημονεύματα του Συρόπουλου και το περισπούδαστο σύγγραμμα του Ιωσήφ Γκίλλ, Η Σύνοδος της Φλωρεντίας (Αθήναι 1967), για να μάθουν τις ασκίαστες από τις μετά ταύτα εξελίξεις σκέψεις του. Ο Άγιος δεχόταν ότι η επανασυνάντηση Ελλήνων και Λατίνων για να λυθούν οι μεταξύ τους δογματικές, διοικητικές και λατρευτικές διαφορές είναι μια νέα «Οικουμενική Σύνοδος από δύο ίσα μέρη». Και αυτό χωρίς να αρθεί κάποιο Ανάθεμα, ούτε να αμφισβητήσει την κανονικότητα της αρχιερωσύνης του πάπα Ευγενίου του Δ΄, των αρχιερέων και των κληρικών του, ούτε να τεθεί θέμα εγκυρότητος των μυστηρίων τους, ούτε να αρνηθεί την συνεργασία για τη σύνταξη κειμένων απευθυνόμενων στον Πάπα. Ο Άγιος συμμετείχε σε συγχοροστασία μετά Λατίνων στην Δοξολογία (Te Deum) ενάρξεως της Συνόδου και σε συμπροσευχές κατά τις συνομιλίες και σε δείπνα μετά καρδιναλίων και στις πολλά άλλα πολλά που δείχνουν την συγκατάθεσή του για την πρόοδο των εργασιών της Συνόδου μέχρι την βεβιασμένη περάτωσή της που δικαίως προκάλεσε τις διαμαρτυρίες του γιατί από τότε διευρύνθηκε το χάσμα μέσα στον εσωτερικό μοναδικό κορμό της Εκκλησίας. Ένα χάσμα που πρέπει να γεφυρωθεί με ανιδιοτελή υπέρβαση των δυσκολιών για «να επανακτήσουμε την ακεραιότητα του Κυριακού σώματος», έλεγε ο αείμνηστος π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, «αφού όλες οι ιστορικές μορφές των παλαίφατων Εκκλησιών στην Ανατολή και στη Δύση εκφράζουν στην όλη δημόσια λατρεία τους την απόλυτη πεποίθηση πώς είναι ορθόδοξες Εκκλησίες»!, όπως παρατηρούσε από τον 19ο αιώνα ο σπουδαίος Δογματολόγος Πατριάρχης Μόσχας Φιλάρετος. 

Η επανασυνάντηση των χριστιανών που πρότεινε το 1920 το Οικουμενικό Πατριαρχείο υιοθετήθηκε και Πανορθόδοξα το 1961, καθώς και ο Διάλογος το 1964 που προχωρεί με αρκετές δυσκολίες. Κάποιοι που συνεχώς ανακυκλώνουν τα σφάλματα του παρελθόντων και δεν προσβλέπουν στην εντολή του Κυρίου «ίνα ώμεν», όπως τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, με κακεντρέχεια προσπαθούν από καιρό να εμβολίσουν τον οικουμενικό πόθο της Συνειδήσεως της Εκκλησίας και γι' αυτό με βραδύνοια «ανακρίνουν» τα συνταχθέντα μόνο προς μελέτη κείμενα, όπως είναι και το κείμενο του Μελεμεντίου, που καθρεπτίζει την αδελφότητα όλων των χριστιανών της Μέσης Ανατολής με την κατά πάντα θαυμαστή εκκλησιαστική ζωή τους η οποία και έπρεπε να παραδειγματίζει και την ενταύθα Εκκλησία για να μη πληθύνεται η Φαρισαϊκή μικροφροσύνη του ψευτοζηλωτισμού από τους εωσφορικά βαττολογούντες «κυκλευτές» συντροφευμένους από τους κάθε λογής «αγγέλους μετά της πομπής αυτών»! 

Υ.Γ. Κατά το Αγιορείτικο γλωσσάριο «κυκλευτής» είναι κάθε καλόγηρος που δεν στεριώνει πουθενά και αποζητά πάντα και παντού με διάφορους δόλιους τρόπους να αυτοπροβληθεί και να διαδώσει ακόμη και με ψευδώνυμο αυτά που έμαθε στους παρεκκλησιαστικούς κύκλους των Αθηνών. 

Α.Π.