ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΗ ΓΙΩΡΓΟ ΣΕΦΕΡΗ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ

Του Αριστείδη Βικέτου

Παρουσία πολλών θαυμαστών του ποιητικού έργου του νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη και της προσφοράς του ως διπλωμάτη στην υπόθεση της Κύπρου κατά τη δεκαετία 1950-1960, έγιναν προ ημερών στο ίδρυμα «ΑRTOS» της Λευκωσίας, τα εγκαίνια έκθεσης πολυμέσων με τίτλο: «Γιώργος Σεφέρης: Ποιητής και Πολίτης».

Στην έκθεση, η οποία πραγματοποιείται με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από τον θάνατο του Σεφέρη, παρουσιάζεται η ζωή, το έργο και η πορεία του Σμυρναίου ποιητή από την γέννηση μέχρι και τον θάνατο του.

H έκθεση έχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι ο Νομπελίστας ποιητής όχι μόνο έζησε στην Κύπρο, αλλά και η ίδια η Κύπρος αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για μερικά από τα καλύτερα ποιήματά του.

Η έκθεση (φωτογραφικό υλικό και βίντεο - εγκαταστάσεις) έχει ήδη παρουσιαστεί στη βιβλιοθήκη της Φρανκφούρτης, στη Σμύρνη, στο πλαίσιο διεθνούς συνεδρίου για το Γιώργο Σεφέρη, στο Ελληνικό Κέντρο Πολιτισμού στο Πεκίνο, στα πλαίσιο των δράσεων για τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 2008 στην Κίνα, στην Αθήνα και σε μεγάλο αριθμό πόλεων της Ελλάδας, καθώς και στην Κωνσταντινούπολη.

Τα εγκαίνια της έκθεσης τελέσε ο Πρέσβης της Ελλάδας στην Κύπρο Βασίλης Παπαϊωάννου, ο οποίος ανέφερε ότι προσωπικά έχει ένα πρόσθετο λόγο ικανοποίησης και συγκίνησης που την εγκαινιάζει. Και αυτό, είπε, γιατί "συμβαίνει στην υπηρεσιακή μου διαδρομή να έχω υπηρετήσει ως Γενικός Πρόξενος στο Κάιρο. Και ίσως θα γνωρίζετε", πρόσθεσε, "ότι το Γενικό Προξενείο της Ελλάδος στο Κάιρο στεγάζεται στο ίδιο κτήριο, στα ίδια διαμερίσματα, όπου ήταν τότε το Γραφείο του Σεφέρη".

«Επομένως για τα τρία περίπου χρόνια, που υπηρέτησα στο Κάιρο, είχα έντονα από το διπλανό δωμάτιο την αίσθηση της επιρροής του έργου και της προσωπικότητας του Σεφέρη. Γι’ αυτό φροντίσαμε τότε και να το περιποιηθούμε αυτό το Γραφείο και να φροντίσουμε να το μετατρέψουμε σε ένα μικρό μουσείο με το έπιπλο του γραφείου του και τα πορτρέτα του και σήμερα στεγάζει το Γραφείο του Συντονιστή Εκπαίδευσης των Ελληνικών Σχολείων για την περιοχή της Μέσης Ανατολής», σημείωσε ο Έλληνας πρέσβης.

Αν θα προσπαθούσα να βρω ένα λόγο, συνέχισε, που να περιγράψει το έργο και την επιρροή του Σεφέρη, ένα έρχεται στο μυαλό μου και αυτό είναι ο τίτλος από το έργο της μεγάλης ελληνίστριας, που μελέτησε όσο κανείς άλλος την αρχαία ελληνική γραμματεία, της Ζακλίν Ντε Ρομιγί. Ένα βιβλίο της έχει τίτλο «Η πραότητα στην ελληνική σκέψη». Η ίδια προτείνει, ανέφερε ο κ. Παπαϊωάννου, με «τον όρο πραότητα, εννοεί βέβαια τον ανθρωπισμό, την αλληλεγγύη, τη συγγνώμη, την κατανόηση και κυρίως τη δικαιοσύνη. Δικαιοσύνη υπό την έννοια αντίστασης και απόρριψης κάθε έννοιας βίας» .

Νομίζω, τόνισε ο Έλληνας πρέσβης, «αν είναι ένα μήνυμα μέσα από το έργο και τη δράση του Γιώργου Σεφέρη, αυτό είναι η προσπάθεια στη διαδρομή του εναντίον κάθε έννοιας αυθαιρεσίας και κάθε έννοιας βίας».

Ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Γραμμάτων και Πολιτιστικών Δράσεων του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Ελλάδας Αθανάσιος Μαράντος, μεταξύ άλλων είπε ότι η έκθεση παρουσιάστηκε το 2000, στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100 χρόνια από την γέννηση του Σεφέρη, για πρώτη φορά στην γενέτειρα του Σμύρνη. Ο ερχομός της έκθεσης στην Κύπρο, τόνισε ο κ. Μαράντος, είναι σημαντικός, «δεδομένου ότι ο Σεφέρης επισκεπτόταν επανειλημμένα την Κύπρο, η οποία απετέλεσε πηγή έμπνευσης για μερικά από τα μεγαλύτερα ποιήματα του».

Ο διευθυντής των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου Παύλος Παρασκευάς επεσήμανε ότι ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης και η Κύπρος έχουν μια ιδιαίτερη σχέση τόσο για τα λαμπρά ποιήματα που εμπνεύστηκε ο Γιώργος Σεφέρης από τον τόπο, την ιστορία και τους πνευματικούς δεσμούς που ανέπτυξε με το νησί μας, όσο και για την ειδική του σχέση ως διπλωμάτης τα δύσκολα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα κατά της Βρετανίας. «Γι’ αυτό κάθε δραστηριότητα γύρω από τη ζωή και το έργο του έχει πάντα ξεχωριστό ενδιαφέρον για την Κύπρο και το λαό της που νιώθει το Σεφέρη και ως δικό της καύχημα», είπε.

Είναι μια έκθεση μνήμης, αλλά και ένα εργαλείο ανάμνησης και νοσταλγίας για τον ποιητή που η απουσία του μετρά ήδη τέσσερις δεκαετίες και ο οποίος, τόνισε ο κ. Παρασκευάς, «ειδικά για μας τους Έλληνες της Κύπρου μας έμαθε μέσα από τους στίχους του να νιώθουμε υπερηφάνεια για το ομηρικό και βυζαντινό μας παρελθόν».

Η έκθεση διοργανώνεται από το κυπριακό ίδρυμα "ARTOS" σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Ελλάδας και την Πρεσβεία της Ελλάδος στην Κύπρο και εντάσσεται σε μια σειρά εκδηλώσεων με τίτλο "Ταξίδι στο Χρόνο: Γιώργος Σεφέρης, Ποιητής και Πολίτης".

Μετά τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκε προβολή ντοκιμαντέρ του Κύπριου σκηνοθέτη Ανδρέα Πάντζη με τίτλο "Ο Σεφέρης στη χώρα της έκλειψης".Το ντοκιμαντέρ είναι ένα οδοιπορικό πάνω στις πηγές έμπνευσης του μεγάλου νομπελίστα ποιητή Γεώργιου Σεφέρη στην κατεχόμενη σήμερα Κύπρο, μια προσπάθεια να βρεθεί η σχέση μεταξύ των φωτογραφιών και των ποιημάτων του.

ΣΥΝΝΕΦΙΑΣΜΕΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΙΑΝΟ ΚΑΙ ΜΙΑ ΧΟΡΕΥΤΡΙΑ

Ένα βίντεο από την εκδήλωση Πάτρα Η ΠΌΛΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΏΝ, που πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Απόλλων πέρυσι, στις 15 Σεπτεμβρίου 2010.

Τάσος Σπηλιωτόπουλος - πιάνο

Γεωργία Σακκά - χορός

Καλλιτεχνικό Σύνολο Πολύτροπον σε συνεργασία με την Χοροδράση της Βίκυς Αγόρα.

Συννεφιασμένη Κυριακή του Βασίλη Τσιτσάνη, από τις Έξι Λαϊκές Ζωγραφιές του Μάνου Χατζιδάκι, ένα έργο που συνδέθηκε άρρηκτα με το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΒΑΚΟΥΦΙΑ ΤΩΝ ΡΩΜΕΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας

Στη γεμάτη με κόσμο κοινοτική αίθουσα της Αγίας Τριάδας Σταυροδρομίου στην Πόλη πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου 2011 η παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Τσιτσελίκη, καθηγητή του πανεπιστημίου Μακεδονίας, «Τα Βακούφια των Ελληνορθόδοξων Κοινοτήτων στον ευρωπαϊκό δρόμο της Τουρκίας».

Στο πάνελ της εκδήλωσης συμμετείχαν ως συντονιστής ο Λάκης Βίγκας, πρόεδρος του Συνδέσμου Υποστήριξης Ρωμέϊκων Ευαγών Ιδρυμάτων, ο π. Δοσίθεος Αναγνωστόπουλος εκπροσωπώντας τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο Αντώνης Παριζιάνος, εκπαιδευτικός και μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου και ο συγγραφέας του βιβλίου Κώστας Τσιτσελίκης, ενώ παρευρέθηκαν στη συζήτηση ο πρόξενος της Ελλάδας στην Πόλη Αθανάσιος Αστρακάς και ο Μητροπολίτης Προύσης Ελπιδοφόρος. Το επίκαιρο θέμα της εκδήλωσης προσήλκυσε δεκάδες ομογενείς επισκέπτες και εξ Ελλάδος κατοίκους της Πόλης, δηλώνοντας το ενδιαφέρον όλων για τα φλέγοντα ζητήματα της κοινότητας.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με την παρουσίαση του συγγραφέα από τον Λάκη Βίγκα, ο οποίος τόνισε πως το βιβλίο αποτελεί μια προσφορά για την ομογένεια ειδικότερα εξαιτίας των μεγάλων αλλαγών τις οποίες αυτή βιώνει στα βακουφικά της ζητήματα τα τελευταία χρόνια. Έπειτα το λόγο πήρε ο π. Δοσίθεος Αναγνωστόπουλος ο οποίος έκανε μια σύντομη εισαγωγή για το βιβλίο, ξεκαθαρίζοντας πως δεν είναι σε θέση να κάνει κριτική του πονήματος ως νομικός, αλλά συνεχάρη τον συγγραφέα για το βιβλίο αυτό το οποίο κουβαλά όπως είπε “ένα ειδικό βάρος και υποδειγματική ειλικρίνεια”. Ολοκλήρωσε δε, υπογραμμίζοντας πως η ηθική διδαχή του βιβλίου που πρέπει να προβληματίσει όλους είναι η αξιοποίηση της περιουσίας της κοινότητας προς όφελος των μελών της. Στη συνέχεια ο Αντώνης Παριζιάνος υποστήριξε πως τα βακούφια απασχολούσαν και εξακολουθούν να απασχολούν με μεγάλη ένταση την κοινότητα και αναφερόμενος στο βιβλίο είπε “ο συγγραφέας μυθιστοριοποίησε το ζήτημα των βακουφίων και με πολύ απλή γλώσσα το έκανε προσιτό ώστε να απευθύνεται στον κάθε αναγνώστη”.

Τέλος μίλησε ο συγγραφέας Κώστας Τσιτσελίκης, ο οποίος δήλωσε πως εφαλτήριο για τον ίδιο να ασχοληθεί με τα θέματα της ομογένειας της Πόλης υπήρξε η συμμετοχή του στο Συνέδριο «Συνάντηση στην Πόλη: Το παρόν και το μέλλον» που πραγματοποιήθηκε το 2006 και υποστήριξε πως έχουν γίνει πολλά θετικά βήματα τα τελευταία χρόνια στο ζήτημα της κοινοτικής περιουσίας. Συνόψισε λέγοντας πως τα βασικά θέματα που πρέπει να απασχολήσουν την κοινότητα σήμερα είναι η διεκδίκηση της εφαρμογής της υπάρχουσας νομοθεσίας και απαίτησης νέων κανόνων δικαίου, η χρηστή διαχείριση των βακουφίων, η συσσωμάτωση βακουφίων, το πώς η περιουσία μπορεί να αξιοποιηθεί υπέρ των μελών της κοινότητας και το ποιοι αποτελούν τα μέλη της κοινότητας σήμερα.

Το δεύτερο μέρος της εκδήλωσης αφιερώθηκε σε ερωτήσεις και τοποθετήσεις των παρευρισκομένων για τις ιστορικές πτυχές των μειονοτικών θεμάτων στην Τουρκία, ενώ εκφράστηκαν προβληματισμοί για θέματα πολιτιστικής ταυτότητας και κοινοτισμού στην ομογένεια της Πόλης σήμερα.

Η εκδήλωση έληξε με τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Υποστήριξης Ρωμέϊκων Ευαγών Ιδρυμάτων Λ. Βίγκα, ο οποίος αφού ευχαρίστησε όλους τους παρευρισκομένους για τη συμμετοχή τους και τις καίριες παρεμβάσεις τους, τόνισε πως η κοινότητα έχει ανάγκη τεχνογνωσίας και πρέπει να αναζητήσει νέες σύγχρονες δομές οργάνωσης της, καθώς δεν μπορεί να προχωρήσει με εκείνες που ίσχυαν πριν 100 χρόνια.

Η μεγάλη προσέλευση στην εκδήλωση καθώς και η ουσιαστική συζήτηση που ακολούθησε δίνουν το κίνητρο ώστε ο Σύνδεσμος Υποστήριξης Ευαγών Ιδρυμάτων να οργανώσει σειρά εκδηλώσεων-συζητήσεων με ειδικούς επιστήμονες σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μειονοτήτων και κοινωνίας των πολιτών.

ΟΤΑΝ Ο ΙΑΝΟΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕ ΤΗΝ ΑΧΑΪΑ CLAUSS...

φωτογραφίες: Ιδιωτική Οδός
Είναι ποτέ δυνατόν, στην παρουσίαση ενός βιβλίου με θέμα «…τα χειροποίητα βαρέλια» να ξεχειλίζουν μελωδίες του Franz Liszt;

Είναι δυνατόν, μια λαογράφος, ένας καθηγητής πανεπιστημίου, τρεις ηθοποιοί, μία σοπράνο κι ένας πιανίστας, να συμπράττουν επί σκηνής;

Και όμως, είναι! Όταν ο βιβλιόφιλος ΙΑΝΟΣ, συναντά την ιστορική οινοποιία της Πάτρας «ΑΧΑΪΑ CLAUSS» και ανοίγει το γνωστό πολιτιστικό του café στο κέντρο της Αθήνας, για να φιλοξενήσει την παρουσίαση του βιβλίου «Η ΟΙΝΟΠΟΙΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ “ΑΧΑΪΑ” ΚΑΙ ΤΑ ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΑ ΒΑΡΕΛΙΑ ΤΗΣ», όλα είναι δυνατά…

Όσοι το βράδι της περασμένης Τρίτης θέλησαν και κατάφεραν, μετ’ εμποδίων, να φτάσουν στην οδό Σταδίου, στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ, είδαν με τα μάτια τους την συγγραφέα του βιβλίου Ροδούλα Σταθάκη, τον καθηγητή κλασικής Αρχαιολογίας Πάνο Βαλαβάνη, τον υπεύθυνο του ιστορικού αρχείου της «ΑΧΑΪΑ CLAUSS» Γιώργο Μαρόπουλο, τους ηθοποιούς Δημήτρη Γεωργαλά, Μαργαρίτα Βαρλάμου και Έφφη Αλεξάνδρου, τη σοπράνο Δάφνη Πανουργιά και τον πιανίστα Τάσο Σπηλιωτόπουλο, να αποκαλύπτουν τις παραμέτρους ενός παράδοξου ειδυλλίου που πλέχτηκε ανάμεσα στον Βαυαρό Gustav Clauss και την ελληνίδα Αχαΐα, στα μέσα του 19ου αιώνα. Ενός ειδυλλίου που κατοχυρώθηκε στη κοινή συνείδηση ως «ΑΧΑΪΑ CLAUSS»…

Και δεν είδαν μόνο αυτά. Είδαν και πολύ ενδιαφέροντα πρόσωπα, που τίμησαν με την παρουσία τους την εκδήλωση, όπως τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το συγγραφέα Γιάννη Ξανθούλη με τη σύζυγό του, τον επιχειρηματία Αργύρη Χόντο και, φυσικά, τον αμφιτρύωνα Νίκο Καραπάνο, πρόεδρο της Οινοποιίας.

Αλλά δεν είδαν μόνο… Άκουσαν συγχρόνως. Άκουσαν έκπληκτοι, την επιστολή του Ούγγρου συνθέτη Franz Liszt, με την οποία παρήγγειλε Μαυροδάφνη από την «ΑΧΑΪΑ CLAUSS». Κι ακόμα, άκουσαν κάτι που δημοσιοποιήθηκε για πρώτη φορά, με την ευκαιρία των 150 χρόνων της πατρινής οινοποιίας: πως πάνω στον τάφο του G. Clauss, είναι γραμμένη η πρώτη στροφή από ένα ποίημα του Γερμανού ποιητή Ferdinand Freiligrath, το οποίο έχει μελοποιήσει ὁ Franz Liszt και απήγγειλε, αργότερα, η Marlene Dietrich!

Και η βραδιά, που άνοιξε με ένα ζεστό καλωσόρισμα από τον εντεταλμένο του έγκριτου βιβλιοπωλείου Βασίλη Χατζηιακώβου, έκλεισε με την απόδοση του ρομαντικού ποιήματος από τον Δημήτρη Γεωργαλά και την ερμηνεία της εμπνευσμένης σύνθεσης από την σοπράνο Δάφνη Πανουργιά. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, προσφέρθηκε, κατ’ εντολήν του προέδρου της «ΑΧΑΪΑ CLAUSS», παλαιωμένη Μαυροδάφνη Grand Reserve, καμωμένη με την ίδια συνταγή μ’ εκείνη πού είχε σταλεί και στον Franz Liszt.

ΜΕ ΤΗΝ ΑΧΑΪΑ ΚΛΑΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Mια πραγματικά ξεχωριστή βραδιά έζησαν όσοι βρέθηκαν στη χθεσινή παρουσίαση του βιβλίου για τα βαρέλια της Αχάϊα Κλάους της Ροδούλας Σταθάκη, στον Ιανό της Αθήνας.

Μια παρουσίαση βιβλίου ολότελα διαφορετική από τις συνηθισμένες. Με σενάριο, με φαντασία, με μεράκι, με χιούμορ και συγκίνηση! Ο υπεύθυνος της εκδήλωσης Γιώργος Μαρόπουλος, που εργάζεται με πάθος στο Αρχείο της ιστορικής Οινοποιίας, έστησε μια παράσταση, που έκανε τον Βασίλη Χατζηϊακώβου του Ιανού να πει στο τέλος ότι ήταν ίσως και η καλύτερη από όλες τις εκδηλώσεις στην εξαετία που δραστηριοποιείται ο Ιανός της Αθήνας στον χώρο του πολιτισμού.

Περισσότερα σε επόμενη ανάρτηση.

ΑΠΟΨΕ ΣΤΟΝ ΙΑΝΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΜΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΧΑΊΑ CLAUSS

Του Τ. ΜΑΡΤΑΤΟΥ

Thebest

Μία ξεχωριστή έκδοση με μοναδικό ιστορικό ενδιαφέρον «Η οινοποιός εταιρεία “Αχαΐα” και τα χειροποίητα βαρέλια της» που υπογράφει η λαογράφος- ερευνήτρια Ροδούλα Σταθάκη – Κούμαρη, παρουσιάζεται σήμερα Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου στις 20.00 στο βιβλιοπωλείο Ιανός στην οδό Σταδίου 24 στην Αθήνα σε ειδική εκδήλωση που θα έχει έντονο πατρινό χρώμα και μυρωδιά και γεύση Μαυροδάφνης, του περίφημου κρασιού της οινοποιίας της Αχαΐα Clauss που φέτος συμπλήρωσε 150 χρόνια σταθερής δραστηριότητας. Το βιβλίο που ήδη κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία εδώ και λίγους μήνες, αφορά στη χειροποίητη κατασκευή βαρελιών, όπως αυτή πραγματοποιόταν στο βαρελοποιείο της γνωστής και ονομαστής πατρινής οινοποιίας Αχαΐα Clauss, από τους παλαιούς, χειρόνακτες βαρελάδες της.

Στην εκδήλωση θα μιλήσουν η ίδια η συγγραφέας, ο Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Πάνος Βαλαβάνης και ο Υπεύθυνος του Ιστορικού Αρχείου της Αχάϊα Γιώργος Μαρόπουλος που είχε και τη γενική επιμέλεια της έκδοσης. Η βραδιά θα περιλαμβάνει ακόμα αναγνώσεις από τους ηθοποιούς Δημήτρη Γεωργαλά και Έφφη Αλεξάνδρου που είναι από την Πάτρα και την Μαργαρίτα Βαρλάμου καθώς και την απόδοση ενός κομματιού του ρομαντικού συνθέτη Φραντς Λιστ (1811-1886) για πιάνο και φωνή από την υψίφωνο Δάφνη Πανουργιά και τον Τάσο Σπηλιωτόπουλο στο πιάνο, από το μουσικό σχήμα Πολύτροπον του Παναγιώτη Ανδριόπουλου. Μάλιστα όπως ανέφερε ο κ. Ανδριόπουλος στο thebest.gr «ήταν τέτοια η φήμη της οινοποιίας Αχάϊα Clauss στο εξωτερικό και τέτοια η ποιότητα των κρασιών της που ο Λιστ είχε παραγγείλει εκείνη την εποχή να του στείλουν στη Γερμανία κρασιά της Πατρινής οινοποιίας».

Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά εδώ και σχεδόν έναν αιώνα που κυκλοφορεί μία τόσο μεγάλη και αναλυτική έκδοση για την ιστορική οινοποιητική εταιρεία καθώς όπως ανέφερε ο κ. Μαρόπουλος στο thebest.gr, η τελευταία φορά που είχε γραφτεί ένα σχετικό βιβλίο ήταν τη δεκαετία του 1910!

Την «Αχάϊα» που θεωρείται η πρώτη και παλαιότερη εν ενεργεία οινοποιία του νεότερου Ελληνικού κράτους, που δραστηριοποιείται αδιάκοπα από το 1861, ίδρυσε ο Βαυαρός σταφιδέμπορος Γουσταύος Κλάους - Gustav Clauss (1825-1908) ο οποίος, όπως έχει γραφτεί, εισήγαγε στην Ελλάδα την οικονομική και πολιτισμική έννοια του «οινικού πύργου» του Château Viticole, έτσι όπως καλλιεργήθηκε και υλοποιήθηκε στην περιοχή του Μπορντώ της Γαλλίας, δημιουργώντας σταδιακά ένα αρχιτεκτονικό σύνολο από πύργους και κελάρια που, στο τέλος του 19ου αιώνα, απέκτησε το μέγεθος ενός μικρού χωριού. Οι πύργοι μάλιστα εγγράφονται πολύ νωρίς στην οινική εικόνα της «Αχαΐα» όπως φαίνεται από τα χρωμολιθογραφημένα επιστολικά δελτάρια της δεκαετίας του 1890, ως τεκμήριο κύρους και ποιότητας των προϊόντων της.

Το βιβλίο που έχει τη μορφή λευκώματος, αριθμεί 150 σελίδες, είναι ιδιαίτερα προσεγμένο και επιπλέον συνοδεύεται και από ένα ειδικό συλλεκτικό μπουκάλι Μαυροδάφνης που κυκλοφόρησε για τις ανάγκες του βιβλίου. Επίσης παρότι το περιεχόμενό του επικεντρώνεται μόνο στην πρώτη περίοδο λειτουργίας της Αχάϊα Clauss εν τούτοις τόσο οι φωτογραφίες του συμπολίτη φωτογράφου Γιάννη Μαραζιώτη, όσο και το αισθητικό περίβλημα του graphic designer και συνεργάτη του The Best Γιάννη Π. Φλώρου, του χαρίζουν μία ξεχωριστή φρεσκάδα και αξία προσελκύοντας τον αναγνώστη να ανατρέξει ένα αιώνα και πλέον πίσω προκειμένου να ανακαλύψει μία άλλη γοητευτική εποχή τότε που το σταφιδεμπόριο άκμαζε στην ευρύτερη περιοχή των Πατρών. Όπως έχει γραφτεί χαρακτηριστικά για το βιβλίο, πρόκειται σαν ένα παλιό, καλό κρασί τοποθετημένο με προσοχή και σεβασμό μέσα σε νέους «γραφιστικούς ασκούς».

Όπως σημειώνει η ίδια η κ. Ροδούλα Σταθάκη –Κούμαρη, στον επίλογο της μελέτη της, «ασχολήθηκα μόνο με την πρώτη περίοδο της Αχάϊα Clauss, μίας άλλης εποχής που μάρτυρες είναι οι πύργοι, τα σπίτια των πρώτων κατοίκων του οικισμού, τα κελλάρια, οι αποθήκες, μα κυρίως τα μεγάλα δρύινα βαρέλια, τα γεμάτα Μαυροδάφνη που στέκουν στο Imperial Cellar και διηγούνται μαζί με τα χειρόγραφα βιβλία, μία ιστορία που σήμερα ακούγεται σαν παραμύθι. Είναι η ιστορία μίας άλλης εποχής με πιο αργούς ρυθμούς που οι μεταφορές των βαρελιών γίνονταν με κάρα και η κατασκευή ενός βαρελιού χρειαζόταν ανάλογα με το μέγεθος του, μέρες. Οι βαρελοποιοί μοναδικοί τεχνίτες με το έργο τους ανέδειξαν τα ελληνικά κρασιά που μέσα στα χειροποίητα ξύλινα βαρέλια αποκτούσαν μία ιδιαίτερη γεύση που έκλεινε μέσα της τον κόπο του δημιουργού τους».

Ο HANS KUNG ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΣΜΟ (ΤΥΠΟΥ ΠΟΥΤΙΝ) ΣΤΗΝ ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

«Απολυταρχισμός (τύπου Πούτιν) στην Εκκλησία»[1]

Ο Θεολόγος Hans Küng μιλάει για την επίσκεψη του Πάπα στην Γερμανία, τη συγκάλυψη της κρίσεως στην Εκκλησία και την αναγκαιότητα συγκλήσεως μιας νέας Συνόδου.

Μετάφραση από το περιοδικό Spiegel (Νο.38/19.9.11): αρχιμ. Μελέτιος Κουράκλης
για την Ιδιωτική Οδό

Spiegel: Καθηγητά Küng, ο παλαιός συνάδελφός σας στο Πανεπιστήμιο ως Καθηγητής Ιωσήφ Ράτζινγκερ έρχεται σε λίγες ημέρες, ως Πάπας, για επίσημη επίσκεψη στη Γερμανία, με την ιδιότητά του ως αρχηγός Κράτους. Έχετε δεχθεί πρόσκληση για ακρόαση απ' αυτόν;

Küng: Δεν έχω ζητήσει καμία ακρόαση. Και βασικά ενδιαφέρομαι περισσότερο για διάλογο παρά για ακροάσεις.

Spiegel: Συνομιλεί ο Βενέδικτος ο 16ος καθόλου μαζί σας;

Küng: Μετά την εκλογή του ως Πάπας με προσκάλεσε σε μία τετράωρη, φιλική συζήτηση στην θερινή του κατοικία στο Castel Gandolfo. Τότε είχα ελπίσει ότι θα εγκαινιαζόταν μία νέα εποχή διαφάνειας και ειλικρίνειας. Βεβαίως η ελπίδα αυτή δεν έχει εκπληρωθεί. Επικοινωνούμε μόνο μεταξύ μας, ιδιωτικώς. Οι κυρώσεις εναντίον μου –αφαίρεση της άδειας εκκλησιαστικής διδασκαλίας- ισχύουν πάντα, μέχρι σήμερα.

Spiegel: Πότε σας έγραψε για τελευταία φορά ο Βενέδικτος;

Küng: Με ευχαρίστησε, μέσω του προσωπικού του γραμματέα Gänswein, για την αποστολή προς αυτόν του τελευταίου βιβλίου μου και με συνεχάρη εγκαρδίως.

Spiegel: Έχετε ασκήσει δριμεία κριτική στον Πάπα στο κριτικό έναντι της Εκλησίας έργο σας Ist die Kirche noch zu retten? (Μπορεί ακόμα να σωθεί η Εκκλησία;), εξ αιτίας της εχθρικής εκκλησιαστικής πολιτικής του εναντίον των μεταρρυθμίσεων στην Εκκλησία.

Küng: Το βρίσκω πολύ ευχάριστο, ότι, παρ’ όλα αυτά, δεν έχει διακόψει, έτσι απλά, τις προσωπικές σχέσεις.

Spiegel: Η Εκκλησία βρίσκεται, σύμφωνα με την εκτίμηση πολλών καθολικών σε κατάσταση απελπιστική. Η συγκάλυψη των περιστατικών κακοποίησης παιδιών από κληρικούς έχει οδηγήσει σε μαζική έξοδο πιστών από την Εκκλησία. Τι πάει άραγε στραβά;

Küng: Αφού ρωτάτε τόσο απλά, το ίδιο απλά θα απαντήσω και εγώ. Ο προκάτοχος του Ράτζινγκερ, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ έθεσε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα εκκλησιαστικής όπως και πολιτικής αναστηλώσεως του Παπισμού, εναντίον των προβλέψεων και προθέσεων της Δευτέρας Συνόδου του Βατικανού. Ήθελε έναν επαν-εκχριστιανισμό της Ευρώπης. Και ο πιο έμπιστος συνεργάτης του στην προσπάθεια αυτή ήταν, ήδη από νωρίς, ο Ράτζινγκερ. Πρόκειται για μια περίοδο επαναφοράς του προ της Συνόδου αυτής κυριαρχούντος συστήματος παπικής εξουσίας.

Spiegel: Πώς και έτσι ξαφνικά έφθασε η Εκκλησία σε τέτοιου είδους διαστρεβλώσεις –πενήντα χρόνια μετά την Σύνοδο;

Küng: Η κατάσταση εντός της Εκκλησίας βράζει εδώ και πολύ καιρό. Αυτό φαίνεται πιο καθαρά στην περίπτωση της επί δεκαετίες συγκάλυψης σεξουαλικών επιθέσεων κληρικών εναντίον παιδιών. Το παγκοσμίων διαστάσεων αυτό φαινόμενο κακοποίησης παιδιών, δεν θα μπορούσε, βέβαια, για πολύ καιρό ακόμα, να συγκαλύπτεται. Το σίγουρο, όμως, είναι, ότι αυτό δεν είναι η μόνη πράξη συγκάλυψης εκ μέρους της Ιεραρχίας της Καθολικής Εκκλησίας. Το ίδιο άσχημη είναι και η συγκάλυψη της δεινής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η Εκκλησία.

Spiegel: Τί εννοείτε μ’ αυτό;

Küng: Το ότι η εκκλησιαστική ζωή σε πολλές χώρες σε επίπεδο εκκλησιαστικών κοινοτήτων (ενοριών) έχει ολοσχερώς καταρρεύσει. Στην Γερμανία υπήρξαν το έτος 2010, για πρώτη φορά, περισσότερες αποχωρήσεις από την Εκκλησία απ’ ότι βαπτίσεις. Από την εποχή της Συνόδου έχουμε χάσει δεκάδες χιλιάδες ιερέων, εκατοντάδες πρεβυτέρια (σπίτια για ιερείς που διαθέτουν οι κοινότητες) παραμένουν άδεια χωρίς ιερέα, μοναχοί και μοναχές πεθαίνουν χωρίς να αφήνουν κανένα διάδοχο πλέον. Το ποσοστό προσέλευσης στην Θεία Λειτουργία πέφτει συνεχώς και σταθερά. Βεβαίως η εκκλησιαστική ιεραρχία δεν έχει μέχρι σήμερα βρει το θάρρος να παραδεχτεί, ειλικρινά και χωρίς ωραιοποιήσεις, πώς πραγματικά έχει η κατάσταση. Αναρωτιέμαι πραγματικά, πού μπορεί να βγάλει αυτό;

Spiegel: Τώρα που θα έλθει ο Πάπας στη Γερμανία, δεκάδες χιλιάδες ανθρώπων θα τον επευφημήσουν σε μεγάλης κλίμακας εκδηλώσεις. Τα υψηλόβαθμα στελέχη της Εκκλησίας δεν θα το ερμηνεύσουν βέβαια αυτό ως σύμπτωμα κρίσης.

Küng: Δεν θα ήμουν εναντίον τέτοιων εκδηλώσεων, εάν βοηθούσαν πραγματικά την τοπική Εκκλησία. Βέβαια υπάρχει μία τεράστια διαφορά ανάμεσα στην βιτρίνα, η οποία και πάλι με την επίκσεψη στη Γερμανία επιχειρείται να στιλβωθεί, και ανάμεσα στην πραγματικότητα. Έτσι έρχεται να σκεφτεί κανείς, ότι πρόκειται για μία πανίσχυρη Εκκλησία, για μία υγιή Εκκλησία. Ισχυρή είναι, είναι όμως και υγιής επίσης; Εν τω μεταξύ γνωρίζει κανείς ότι τέτοιες εκδηλώσεις ελάχιστα πράγματα προσφέρουν στις κοινότητες. Δεν έχουμε πλέον προσελεύσεις στη Θεία Λειτουργία, δεν έχουμε πλέον υποψηφίους ιερείς, δεν έχουμε λιγότερες αποχωρήσεις.

Spiegel: Για τη Θεία Λειτουργία, που θα λάβει χώρα στο Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου έχουν ανακοινώσει, παρ’ όλα αυτά, την προσέλευση 70.000 ανθρώπων.

Küng: Όλοι αυτοί δεν είναι πιστοί· υπάρχουν και πολλοί περίεργοι. Οι πιστοί που πηγαίνουν σ’ αυτά, είναι κυρίως συντηρητικό καθολικοί, που δεν θέλουν να ξέρουν τίποτε από μεταρρυθμίσεις και αλλαγές. Σ’ αυτές τις μεγάλες παπικές εκδηλώσεις εμφανίζονται, βέβαια, πάντοτε και καινούργιοι από τους περιβόητους επευφημιστές του Πάπα, που κράζουν Βenedetto (Βενέδικτος στα Ιταλικά). Αυτοί επιστρατεύονται από σκληρές συντηρητικές ομάδες. Ο Πάπας παραμένει ακόμα για πολλούς ένα συγκεκριμένο πρότυπο, ένα ηθικό παράδειγμα, το οποίο όμως έχει εξαιρετικά απαξιωθεί στα μάτια άλλων.

Spiegel: Βλέπετε την επίσκεψη του Πάπα στην Ομοσπονδιακή Βουλή με κριτική διάθεση;

Küng: Δεν είμαι κατά αυτής της επισκέψεως, θα ήθελα όμως να ελπίζω, ότι οι πολιτικοί μας, που θα τον υποδεχτούν, θα του πουν ξεκάθαρα ότι υπάρχουν καθολικοί σ' αυτή τη Χώρα, οι οποίοι δεν συμφωνούν με την τωρινή πορεία του Παπισμού. Σύμφωνα με μία δημοσκόπηση, που διενεργήθηκε την περασμένη Άνοιξη, το 80% του Γερμανικού πληθυσμού δήλωσε υπέρ των μεταρρυθμίσεων στην Εκκλησία.

Spiegel: Δεν έχει, εν τω μεταξύ, προχωρήσει η διαδικασία απομάκρυνσης περισσότερων ομάδων πληθυσμού από την Εκκλησία και στο χώρο των πολιτικών, ώστε να τους είναι πλέον αδιάφορο, ποια είναι η κατάσταση στην Εκκλησία;

Küng: Μόνο αν δεν σκέπτονται τους εκλογείς τους. Οι εκλογείς είναι πολύ ευαισθητοποιημένοι ως προς το θέμα αυτό. Γι’ αυτό θα παρακολουθήσουν με προσοχή, εάν ο Πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου Norbert Lammert, ο οποίος είναι ένα θαρραλέος και αφοσιωμένος καθολικός, θα αρθρώσει κάποιου είδους κριτικό λόγο στον Πάπα ή όχι.

Spiegel: Ό,τι λέτε ακούγεται πολύ απαισιόδοξο. Μπορεί να σωθεί ακόμα η Εκκλησία;

Küng: Η καθολική Εκκλησία ως κοινότητα πιστών νομίζω ότι θα επιβιώσει, μόνον αν αποτινάξει το σύστημα της παπικής εξουσίας. Για χίλια χρόνια ζήσαμε χωρίς αυτό το απολυταρχικό σύστημα. Η αθλιότητα άρχισε τον ενδέκατο αιώνα. Τότε επέβαλαν οι Πάπες τις απολυταρχικές κυριαρχικές αξιώσεις τους επί του συνόλου της Εκκλησίας, με την προώθηση ενός κληρικαλισμού, ο οποίος δεν ήθελε να παραχωρήσει στους λαϊκούς απολύτως καμία δύναμη και εξουσία. Η καθιέρωση επίσης της επιβολής καθολικής αγαμίας στον κλήρο προέρχεται από εκείνη την εποχή.

Spiegel: Σε μια συνέντευξή σας στην εφημερίδα «Zeit» κατηγορήσατε τον Πάπα Βενέδικτο, ότι ακόμα και ο Λουδοβίκος ο 14ος ως Βασιλιάς δεν θα ήταν τόσο δεσποτικός και απολυταρχικός, όσο ο αρχηγός της καθολικής Εκκλησίας. Θα μπορούσε ο Βενέδικτος, εάν ο ίδιος το ήθελε, να αλλάξει το παπικό αυτό σύστημα εξουσίας;

Küng: Είναι σωστό, ότι αυτός ο απολυταρχισμός είναι ένα δομικό στοιχείο του παπικού συστήματος. Αλλά ποτέ δεν ήταν ουσιαστικό στοιχείο της Καθολικής Εκκλησίας. Η Δευτέρα Σύνοδος του Βατικανού είχε κάνει τα πάντα, για να ξεφύγει απ’ αυτό, αλλά δυστυχώς όχι αρκετά επίμονα. Δεν είχε τολμήσει κανείς να αμφισβητήσει τον Πάπα κατ’ ευθείαν, αλλά είχε από την άλλη τονίσει το στοιχείο της συνοδικότητας του Πάπα με τους επισκόπους, προκειμένου να τον επαναφέρει εντός της εκκλησιαστικής κοινότητας (και όχι υπεράνω αυτής).

Spiegel: Με επιτυχία;

Küng: Αυτό, δυστυχώς, δεν μπορεί κανείς να το ισχυριστεί. Οι ξεδιάντροπες μεθοδεύσεις με τις οποίες από τότε η συνοδικότητα απλά αποσιωπήθηκε και παραμελήθηκε από την πολιτική του Βατικανού, είναι πρωτόγνωρες. Σήμερα επικρατεί και πάλι μία άνευ προηγουμένου προσωπολατρία, η οποία είναι σε αντίθεση με κάθε τι που διαβάζουμε στην Καινή Διαθήκη. Και τούτο μπορεί να το πει κανείς με κάθε κατηγορηματικότητα. Ο Βενέδικτος ξαναφόρεσε και πάλι την Τιάρα, το παπικό δηλ. στέμμα, που είναι το μεσαιωνικό σύμβολο της απόλυτης παπικής δυνάμεως, και το οποίο ο Πάπας Παύλος ο 6ος είχε επίσημα αποποιηθεί. Αυτό το βρίσκω φρικώδες. Εάν ήθελε, θα μπορούσε μέσα σε μια νύχτα να το αλλάξει.

Spiegel: Αλλά δεν θέλει;

Küng: Δεν θέλει. Το πιστεύω απόλυτα αυτό, επειδή αυτός έχει την πλήρη εξουσία. Και θα έπρεπε να την εξασκεί μόνο εντός του πνεύματος του Ευαγγελίου.

Spiegel: Εσείς δεν θέλετε μόνο να περιορίσετε τη δύναμη του Πάπα, απαιτείτε επίσης την κατάργηση της καθολικής αγαμίας του κλήρου, θέλετε γυναίκες-κληρικούς, ζητάτε την άρση απαγόρευσης της χρήσεως του χαπιού αντισύλληψης. Πιστοί στον Πάπα καθολικοί λένε ότι αυτά είναι στοιχεία που ανήκουν στον σκληρό πυρήνα της Καθολικής Εκκλησίας. Εάν εσείς τα εξαφανίσετε αυτά, τί θα μένει μετά από την καθολική Εκκλησία;

Küng: Αυτό που θα μένει, θα είναι μία καθολική Εκκλησία, όπως ήταν ήδη κάποτε και ήταν καλύτερη. Δεν λέω να καταργήσουμε την παποσύνη. Αλλά χρειαζόμαστε διακόνους που θα υπηρετήσουν την κοινότητα, χρειαζόμαστε μία παπική διοίκηση όπως την άσκησε ο Πάπας Ιωάννης ο 23ος. Αυτός δεν ήθελε να κυριαρχήσει, αλλά έδειξε απλά, ότι είναι διάκονος όλων, ακόμα και των άλλων εκκλησιών, πραγματοποίησε μία Σύνοδο και κατέστησε δυνατό ένα νέο άνοιγμα στην Οικουμένη. Επέτρεψε να αναδυθεί μία νέα Εκκλησία.

Spiegel: Πολλοί στην Καθολική Εκκλησία λένε ότι εάν εφαρμοστούν όλες οι μεταρρυθμίσεις που επιδιώκετε, τότε θα κάνετε την Εκκλησία περισσότερο Ευαγγελική και καθόλου Καθολική.

Küng: Η Εκκλησία θα γίνει κατά τι περισσότερο Ευαγγελική, δεν υπάρχει αμφιβολία. Αλλά θα διαφυλάξουμε πάντοτε τον δικό μας ξεχωριστό χαρακτήρα, αυτή την παγκόσμια σκέψη, την καθολικότητα, που μας διαφοροποιεί από μία συγκεκριμένη στενότητα των ευαγγελικών (προτεσταντικών) περιφερειακών εκκλησιών. Αυτό οφείλει να παραμείνει έτσι, όπως και ο θεσμός του Πάπα. Αλλά όταν όλα επικεντρωθούν πάλι στο αξίωμα, τότε στο τέλος του δρόμου βρίσκεται και πάλι ο μεσαιωνικός εκείνος τύπος του κληρικού-αφέντη, του επισκόπου - ηγεμόνα, και ακριβώς του Πάπα ως του απόλυτου κυρίαρχου και εξουσιαστή, ο οποίος συγκεντρώνει στο πρόσωπό του όλες μαζί τις εξουσίες: εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική. Σε πλήρη αντίθεση με την σύγχρονη Δημοκρατία και το Ευαγγέλιο. 

Spiegel: Εσείς και ο Βενέδικτος ακολουθείτε δύο διαφορετικούς δρόμους. Εσείς θέλετε να μεταρρυθμίσετε την Εκκλησία, για να την κρατήσετε ζωντανή. Ο Πάπας προσπαθεί, να στεγανοποιήσει την Εκκλησία από εξωτερικές επιδράσεις και να την περιορίσει όλο και πιο πολύ σε έναν συντηρητικό πυρήνα, ο οποίος και κατά πάσα πιθανότητα θα επιβιώσει.  

Küng: Πράγματι έτσι είναι. Παλαιότερα είχε παραλληλιστεί το σύστημα του Παπισμού με αυτό του κομμουνισμού. Μ’ αυτό, επίσης, εξέφρασε κανείς τα πάντα. Σήμερα αναρωτιέμαι εάν δεν έχουμε εισέλθει σε μία φάση της καθολικής Εκκλησίας, όπου επικρατεί ο απολυταρχισμός τύπου Πούτιν. Διευκρινίζω αυτονόητα ότι δεν συγκρίνω τον άγιο Πατέρα ως πρόσωπο με τον μη άγιο ρώσο πρωθυπουργό. Αλλά εξ επόψεως συστήματος εξουσίας, δομών και πολιτικής υπάρχουν πολλές ομοιότητες. Ο Πούτιν πράγματι κληρονόμησε μία παρακαταθήκη δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Αλλά έκανε τα πάντα για να τις ακυρώσει και υπονομεύσει. Στην Εκκλησία είχαμε την Σύνοδο, η οποία εγκαινίασε μία ανανέωση και ένα οικουμενικό άνοιγμα. Ακόμα και οι πιο απαισιόδοξοι δεν μπορούσαν ποτέ να φανταστούν, ότι μετά τη Σύνοδο θα ήταν δυνατές τέτοιες παλινωδίες. Η πολιτική παλινορθώσεως του Παπισμού από τον Πολωνό Πάπα από την δεκαετία του ’80 κατέστησε τελικά δυνατή την παπική εκλογή του ομοϊδεάτη του Ράτζινγκερ, του τότε προϊσταμένου της μυστικής Ιεράς Εξετάσεως –η οποία παραμένει πάντοτε Ιερά Εξέταση έστω και αν σήμερα ονομάζεται ευσχήμως Επιτροπή για τη διδασκαλία της Πίστεως.

Spiegel: Μία τολμηρή σύγκριση.

Küng: Η οποία, φυσικά, δεν θα πρέπει να παρερμηνευθεί και διαστρεβλωθεί. Αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε, παρά την αναγνώριση θετικών αναλογιών, να παραθεωρήσουμε τις αρνητικές εξελίξεις. Πρακτικά έχουν τοποθετήσει τόσον ο Ράτζινγκερ όσον και ο Πούτιν τους παλαιούς συνεργάτες τους σε ηγετικές θέσεις, ενώ άλλους, που δεν τους ήταν συμπαθείς, «τους έχουν βάλει στο ψυγείο». Και θα μπορούσε κανείς να αναφέρει ακόμη περισσότερες συγκρίσεις: αποδυνάμωση του Κοινοβουλίου/της Συνόδου των Επισκόπων· υποβάθμιση των επαρχιακών κυβερνητών/των επισκόπων σε εντολοδόχους του Πάπα· μία κομφορμιστική «νομενκλατούρα»· μία αντίσταση έναντι γνησίων μεταρρυθμίσεων. Ο Ράτζινγκερ προήγαγε τον βοηθό του, από την εποχή που ήταν πρόεδρος της επιτροπής της Πίστεως, σε γραμματέα της Κούριας και συνεκδοχικά σε εκπρόσωπο του ίδιου του Πάπα.

Spiegel: Και πού είναι το κακό σ’ αυτό.

Küng: Ότι πίσω από τον Γερμανό Πάπα μπόρεσε να πάρει τα ηνία της εξουσίας μία μικρή ιταλική, στην πλειονότητά της, κλίκα ανδρείκελων, οι οποίοι δεν έχουν καμία κατανόηση για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων. Αυτοί είναι συνυπεύθυνοι για την αποτελμάτωση, η οποία καταπνίγει κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού του εκκλησιαστικού συστήματος.

Spiegel: Πώς επηρεάζει η κατάσταση στο Βατικανό τη θέση της Εκκλησίας στη Γερμανία;

Küng: Πίσω από κάθε παπική φιλοφρόνηση, πίσω από κάθε τελετουργική φαντασμαγορία και πίσω από κάθε ψευδο-κρατική επίφαση κρύβεται σκληρή πολιτική για δύναμη και εξουσία. Το Βατικανό ασκεί ασφυκτικό έλεγχο στο ποιός καταλαμβάνει επισκοπικές έδρες και πανεπιστημιακές έδρες Θεολογίας και επιτρέπει να εκλέγονται μόνο εκείνοι, που είναι υποταγμένοι στο Βατικανό. Οι νούντσιοί του Πάπα ανά τον κόσμο επιβλέπουν τις Συνόδους των Επισκόπων των τοπικών εκκλησιών και ενημερώνουν συνεχώς τα κεντρικά. Σε αυτό το σύστημα οι καταδότες βρίσκονται και πάλι σε άνθηση. Κάθε φιλο-μεταρρυθμιστής ιερέας στην Γερμανία, αλλά ακόμα και κάθε Επίσκοπος, πρέπει να έχει άγχος, ότι καταδίδεται στη Ρώμη.

Spiegel: Ποιό ρόλο παίζει ο Καρδινάλιος της Κολωνίας Ιωακείμ Meisner, ένας διακηρυγμένος σκληροπυρηνικός, σε αυτές τις ενδοεκκλησιαστικές αντιμαχίες;

Küng: Είναι κοινό μυστικό, ότι η Σύνοδος των γερμανών επισκόπων έχει περιπέσει σε όργανο επιρροής του Meisner, κάτι το οποίο ήταν αδύνατο και να το διανοηθεί κανείς. Ο Meisner έχει, έτσι, άμεση επαφή με τον κλειστό πυρήνα της παπικής εξουσίας. Στις επιτυχίες του προσμετράται και η ανάδειξη νεότερων επισκόπων, όπως ο Tebartz-van Els στο Limburg. Ο νέος Αρχιεπίσκοπος του Βερολίνου, επίσης, Rainer Woelki, είναι ένας ακόμα προστατευόμενος του Meisner. Γίνεται προσπάθεια για την άλωση των στρατηγικά σπουδαιότερων εκκλησιαστικών θέσεων. Στόχος είναι η με κάθε μέσο ισχυροποίηση του συστήματος κυριαρχίας.

Spiegel: Οι προβλέψεις σας ηχούν απαισιόδοξες.

Küng: Επιθυμία μου μεγάλη είναι, να μην βουλιάξουμε στην απαισιοδοξία. Αλλά η διάγνωσή μου έδειξε, ότι η Εκκλησία είναι άρρωστη, και η αρρώστιά της είναι το παπικό σύστημα εξουσίας. Δεν μπορώ έτσι απλά να πω, σαν να ήμουν κακός γιατρός, ότι όλα είναι και γίνονται καλά.

Spiegel: Και ποιό θα ήταν το αντίδοτο;

Küng: Η βάση πρέπει να συγκεντρώσει τις δυνάμεις της και να διακηρύξει ότι το σύστημα δεν έχει πλέον απήχηση σ’ αυτήν. Στο βιβλίο μου έχω παρουσιάσει έναν εκτεταμένο κατάλογο μέτρων.

Spiegel: Προ ενός έτους και πλέον γράψατε μία ανοιχτή επιστολή στους επισκόπους ανά τον κόσμο, στην οποία αιτιολογούσατε πολύ διεξοδικά την κριτική σας στον Πάπα και στο ρωμαϊκό σύστημα. Ποιά ήταν τότε η απήχησή της.

Küng: Υπάρχουν 5.000 περίπου επίσκοποι σ’ όλο τον κόσμο, και κανείς δεν τόλμησε να εκφραστεί δημόσια. Αυτό αποκαλύπτει βέβαια, ότι εδώ κάτι δεν είναι σωστό. Εάν συζητάτε με μεμονωμένους επισκόπους, ακούτε συχνά να λένε: «Κατά βάθος έτσι είναι, όπως τα λέτε, αλλά δεν μπορεί να κάνει κανείς τίποτε. Θα ήταν θαυμάσιο, εάν κάποιος επιφανής επίσκοπος δήλωνε: “Δεν πηγαίνει πλέον άλλο! Δεν μπορούμε να θυσιάσουμε όλη την Εκκλησία για να είμαστε αρεστοί στην παπική γραφειοκρατία”». Αλλά μέχρι τώρα δεν έχει επιδείξει κανείς το θάρρος. Το ιδανικό για μένα θα ήταν ένας συνασπισμός ανάμεσα σε μεταρρυθμιστές θεολόγους, λαϊκούς, πνευματικούς και ανάμεσα σε φιλο-μεταρρυθμιστές επισκόπους. Αυτοί θα έρχονταν φυσικά σε αντιπαράθεση με τη Ρώμη, αλλά αυτή θα πρέπει να περιοριστεί εντός των ορίων της κριτικής νομιμοφροσύνης.

Spiegel: Έτσι κάπως προέκυψε η Μεταρρύθμιση (Προτεσταντισμός) πριν από 500 χρόνια. Και τότε επίσης δεν ήταν σε θέση το παπικό σύστημα εξουσίας να αντιληφθεί την κριτική εκ των κάτω.

Küng: Απορεί και εξίσταται κανείς μετά από 500 χρόνια, για το ότι οι τότε Πάπες και επίσκοποι δεν είχαν κατανοήσει την αναγκαιότητα μιας μεταρρυθμίσεως. Ο Λούθηρος δεν επεδίωξε κανένα εκκλησιαστικό σχίσμα, αλλά ο Πάπας και οι επίσκοποι ήταν τυφλοί. Σήμερα έχει κανείς την εντύπωση, ότι βρίσκεται ενώπιον παρόμοιων καταστάσεων.

Spiegel: Θα βοηθούσε άραγε την Εκκλησία η σύγκληση μιας νέας Συνόδου;

Küng: Ελπίζω ότι θα γίνει μία Σύνοδος ή έστω μια αντιπροσωπευτική σύναξη της Καθολικής Εκκλησίας.

Spiegel: Πιστεύετε ότι θα ζήσετε και πάλι μία τέτοια Σύνοδο;

Küng: Κανείς δεν μπορεί να θέτει όρια στη χάρη του Θεού. Θα αποτελούσε ένα δείγμα ελπίδας εάν θα ανακοίνωνε ο Πάπας κατά την επίσκεψή του στη Γερμανία κάτι σαν το ακόλουθο: «ναι μεν δεν είμαι σύμφωνος με όλες αυτές τις απαιτήσεις για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, αλλά θα ήθελα, ως Γερμανός Πάπας, να προσφέρω ένα δώρο στους Γερμανούς με τη ευκαιρία της επίσκεψής μου αυτής στη Γερμανία: στο μέλλον επιτρέπεται να συμμετέχουν στα μυστήρια της Εκκλησίας όλοι οι διαζευγμένοι και ξαναπαντρεμένοι».

Spiegel: Καθηγητά Küng, σας ευχαριστούμε γι’ αυτή τη συνομιλία.

(Ο Hans Küng, μαζί με τον τότε Καθηγητή της Θεολογίας Ιωσήφ Ράτζινγκερ, ανήκει σε εκείνους τους Καθολικούς, οι οποίοι στις αρχές της δεκαετίας του ’60, διαμόρφωσαν αποφασιστικά τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού και μίλησαν για ένα άνοιγμα της Εκκλησίας στον κόσμο. Το 1979 δημοσίευσε ο Küng, ο οποίος δίδασκε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο της Τυβίγης, την κριτική του στο δόγμα περί αλαθήτου του Πάπα. Το Βατικανό του αφαίρεσε την άδεια της εκκλησιαστικής διδασκαλίας. Ο Küng, 83 ετών σήμερα, παραμένει, όπως πάντοτε, ένας καθολικός ιερέας και διευθύνει το Ινστιτούτο για το Παγκόσμιο Ήθος, το οποίο ίδρυσε ο ίδιος στην Τυβίγη).

Απώλεια πίστης

Εξέλιξη του Καθολικισμού στη Γερμανία από το 1990 έως το 2010.

Πηγή: Γραμματεία της συνόδου των Γερμανών επισκόπων

Καθολικοί: -12,7%

Συμμετοχές στη Θεία Λειτουργία: -42,5%

Γάμοι: -58,3%

Βαπτίσεις: -43,1%

Υποψήφιοι κληρικοί: -62,1%.

Έρευνα του Spiegel: Ο Πάπας και η Καθολική Εκκλησία

1. Μετά την εκλογή του πανηγυρίστηκε ο Βενέδικτος ο 16ος με ενθουσιασμό ως Γερμανός Πάπας. Είστε, έξι χρόνια μετά, συνολικά ικανοποιημένοι με τις ενέργειές του;

Μάλλον ικανοποιημένοι: 36% (ερωτηθέντες καθολικοί: 54%)

Μάλλον όχι ικανοποιημένοι: 32%

Μου είναι αδιάφορο: 21%

2. Κατά την επίσκεψή του στη Γερμανία θα μιλήσει ο Πάπας και στην Ομοσπονδιακή Βουλή. Το βρίσκετε αυτό σωστό;

ΝΑΙ: 47% ΟΧΙ: 45%

3. Πρέπει η Καθολική Εκκλησία να συνεχίσει να επιμένει στην επιβολή της αγαμίας στον Κλήρο;

ΝΑΙ: 6% ΟΧΙ: 87%

4. Πρέπει η Καθολική Εκκλησία να συνεχίσει να αποκλείει γυναίκες από την ιερωσύνη;

ΝΑΙ: 6% ΟΧΙ: 88%

5. Η Καθολική Εκκλησία χαρακτηρίζει τους ομοφυλόφιλους ως αμαρτωλούς. Συμφωνείτε με αυτή την άποψη;

ΝΑΙ: 9% ΟΧΙ: 87%

6. Εδώ και ένα έτος αποκαλύπτονται πολλά για περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών εντός της Καθολικής Εκκλησίας. Έχει αντιδράσει σωστά;

ΝΑΙ: 17% ΟΧΙ: 77%

7. Πρέπει η Καθολική Εκκλησία στη Γερμανία στο μέλλον να ασκεί μεγαλύτερη ή μικρότερη επιρροή στην Πολιτική και στην Κοινωνία;

Πρέπει να ασκεί μεγαλύτερη επιρροή: 8%

Πρέπει να ασκεί μικρότερη επιρροή: 50%

Να παραμείνει ως έχει: 37%

[1] Ο πρωτότυπος γερμανικός τίτλος, που επιστέφει τη συνέντευξη, είναι «Putinisierung der Kirche», (Πουτινοποίηση της Εκκλησίας). Αντί της κατά γράμμα μετάφρασης, που θα ήταν αδόκιμη στα ελληνικά, προτιμήσαμε τον παραπάνω τίτλο, ο οποίος και αποδίδει πιστά το πνεύμα της συνέντευξης, και ταυτοχρόνως δεν προκαλεί σύγχυση στον έλληνα αναγνώστη.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΧΑΪΑ CLAUSS ΑΥΡΙΟ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΙΑΝΟΣ

Με τίτλο «Η ΟΙΝΟΠΟΙΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ “ΑΧΑΪΑ” ΚΑΙ ΤΑ ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΑ ΒΑΡΕΛΙΑ ΤΗΣ» κυκλοφόρησε η μελέτη της λαογράφου- ερευνήτριας κ. Ροδούλας Σταθάκη – Κούμαρη, που αφορά στη χειροποίητη κατασκευή βαρελιών, όπως αυτή διεξαγόταν στο βαρελοποιείο της γνωστής πατρινής οινοποιίας ΑΧΑΪΑ CLAUSS, από τους παλαιούς, χειρόνακτες βαρελάδες της.

Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει αύριο Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου, στις 8.00΄μ.μ. στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ στην Αθήνα (Σταδίου 24).

Θα μιλήσουν οι:

Πάνος Βαλαβάνης - Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών-

Ροδούλα Σταθάκη – λαογράφος- και

Γιώργος Μαρόπουλος –Υπεύθυνος του Ιστορικού Αρχείου της ΑΧΑΪΑ CLAUSS -.

Θα συμπράξουν οι:

Δάφνη Πανουργιά (σοπράνο)

Τάσος Σπηλιωτόπουλος (πιάνο)

και οι ηθοποιοί

Δημήτρης Γεωργαλάς,

Μαργαρίτα Βαρλάμου και

Έφφη Αλεξάνδρου.

Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει στην βιβλιοκριτική της στήλη, στο φύλλο της 29-5-2011 της πατρινής εφημερίδας «Πελοπόννησος» η κ. Κρίστυ Κουνινιώτη «εστιάζοντας στην πρώτη περίοδο του οινοποιείου, η συγγραφέας μέσα από τις σελίδες του πολυτελούς, εξαιρετικά φροντισμένου τούτου λευκώματος μας μεταφέρει πίσω στο χρόνο» και μας αποκαλύπτει τη γοητεία της παλιάς εποχής και της επίπονης βαρελοποιητικής εργασίας, όπως τεκμηριώνεται μέσα από φωτογραφίες του 19ου αιώνα, ιδιόγραφες σελίδες από το Αρχείο της αλληλογραφίας και του λογιστηρίου της εταιρείας, παλαιές γερμανικές εκδόσεις καθώς και μαρτυρίες εργατών, αυτουργών, αυτοπτών και αυτηκόων.

Το βιβλίο αριθμεί 150 σελίδες και, αν και το περιεχόμενό του αναφέρεται σε εποχές περασμένες, τόσο οι φωτογραφίες του φωτογράφου Γιάννη Μαραζιώτη, όσο και το αισθητικό περίβλημα του graphic designer Γιάννη Π. Φλώρου, του δίνουν τη φρεσκάδα και την αξία του σημαντικού. Πρόκειται, ακριβώς, για ένα παλιό, καλό κρασί, μέσα σε νέους γραφιστικούς ασκούς.

DER SPIEGEL: ΠΑΠΑΣ Ο ΑΝΕΠΙΔΕΚΤΟΣ ΜΑΘΗΣΕΩΣ

Ένας Πάπας κάνει τους Γερμανούς να χάσουν την πίστη τους

Του αρχιμ. Μελετίου Κουράκλη, για την Ιδιωτική Οδό

Από 19 έως 25 Σεπτεμβρίου 2011, ο Πάπας Βενέδικτος 16ος, επισκέφθηκε για πρώτη φορά μετά την εκλογή του (πριν έξι χρόνια), επίσημα την πατρίδα του Γερμανία, ως αρχηγός κράτους. Με την ευκαιρία της επίσκεψης αυτής, το παγκόσμιας κυκλοφορίας έγκυρο εβδομαδιαίο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel αφιερώνει ένα μεγάλο μέρος της ύλης του τεύχους Νο.38/19.9.11, όπως επίσης και το κύριο άρθρο του, στον Πάπα και στην κατάσταση της καθολικής εκκλησίας στη Γερμανία. Σ' αυτό αναφέρεται με τα μελανότερα χρώματα στα έργα και τις ημέρες του Γερμανού Ιωσήφ Ράτζινγκερ ως Πάπα Βενέδικτου 16ου, όπως επίσης και στην απελπιστική κατάσταση της (ρωμαιο)καθολικής εκκλησίας στη Γερμανία.

Συγκεκριμένα, ψέγει τον ακραίο συντηρητισμό του Πάπα, την απογοητευτική αντίδρασή του στις συνταρακτικές αποκαλύψεις για σωρεία περιπτώσεων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από κληρικούς της (ρωμαιο)καθολικής εκκλησίας για δεκαετίες, και την εκκλησιαστική πολιτική του για ενίσχυση του απολυταρχικού συστήματος εξουσίας του Παπισμού, που λειτουργεί εις βάρος της Εκκλησίας.

Όλα αυτά, ισχυρίζεται το περιοδικό, όχι μόνον εξανέμισαν τον ενθουσιασμό με τον οποίο είχαν υποδεχθεί οι Γερμανοί την εκλογή του Ράτζινγκερ ως Πάπα, αλλά έχουν οδηγήσει πολλούς απ' αυτούς στην απογοήτευση και στη μαζική έξοδο από τη (ρωμαιο)καθολική εκκλησία. Εύγλωττος, άλλωστε, είναι και ο τίτλος του εν λόγω αφιερώματος που δεσπόζει στο εξώφυλλο του συγκεκριμένου τεύχους του περιοδικού, ο οποίος πάνω από μια φωτογραφία ενός σκεπτικού, ντυμένου στο πένθιμο μωβ χρώμα, πάπα λέει: "Ο ανεπίδεκτος μαθήσεως: ένας Πάπας κάνει τους Γερμανούς να χάσουν την πίστη τους".

Στο πλαίσιο του αφιερώματος αυτού, δημοσιεύεται και μία βαρυσήμαντη συνέντευξη του διαπρεπούς ρωμαιοκαθολικού θεολόγου Hans Küng, ο οποίος αποτελεί μία ελεύθερη και ανεξάρτητη φωνή εντός της (ρωμαιο) καθολικής εκκλησίας. Στη συνέντευξή του αυτή, ο Küng, με τη σοβαρότητα ενός εγκρίτου θεολόγου, την εγκυρότητα του εμβριθούς γνώστη των εσωτερικών της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, αφού παραμένει ακόμα ιερέας της, αλλά και την τόλμη ενός ελεύθερου και έντιμου ανθρώπου, ασκεί δριμεία κριτική στον Πάπα και στον Παπισμό, ως σύστημα απολυταρχικής ασκήσεως εξουσίας και επιβολής τους εφ' όλης της Εκκλησίας στα οποία αποδίδει την αιτία της όλης κακοδαιμονίας της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Κάνει έκκληση επαναφοράς του Παπισμού στην κοίτη της γνήσιας παράδοσης της ενωμένης Εκκλησίας της πρώτης χιλιετίας, με την αποκήρυξη των διαστροφικών καινοτομιών και των αντιεκκλησιαστικών εξουσιαστικών παρεκτροπών του.

Η κριτική αυτή του ρωμαιοκαθολικού θεολόγου τον φέρνει εγγύτερα στις θέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας - χωρίς να είναι αυτή η πρόθεσή του και βέβαια με την εξαίρεση κάποιων μεμονωμένων απόψεών του - η οποία πάντοτε επιμένει να θεωρεί τις εξουσιαστικές αυθαιρεσίες του Παπισμού ως την κύρια αιτία, τόσον του Σχίσματος των Εκκλησιών όσο και των μεταγενεστέρων καινοφανών αποκλίσεων της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας από την ευαγγελική αλήθεια και την γνήσια εκκλησιολογία.

Λόγω της σπουδαιότητάς της, θα παραθέσουμε σε μετάφραση το πλήρες κείμενο της βαρυσήμαντης αυτής συνέντευξης, με τη διευκρίνιση ότι κίνητρό μας γι' αυτό δεν είναι κάποιο "ορθόδοξο" αίσθημα χαιρέκακης μισαλλοδοξίας ή αυτοδικαιωτικού ναρκισσισμού. Αντίθετα, θα την δημοσιεύσουμε, κυρίως, ως υπόμνηση ευθύνης, να διαφυλάξουμε, ως ορθόδοξοι, αλλά και να προβάλουμε ενεργητικά και συγχρονικά την ακαινοτόμητη παράδοση της Εκκλησίας μας, προς την οποία, συνειδητά ή λανθανόντως, προσβλέπουν - και θα προσβλέπουν στο μέλλον όλο και περισσότεροι - αγαθής διαθέσεως ετερόδοξοι, που είναι άδολοι αναζητητές της αλήθειας· αλλά και ως υπόμνηση προσοχής και εγρήγορσης για την αποφυγή πειρασμών και κινδύνων, που πάντοτε ελλοχεύουν, όταν οι εκκλησιαστικές ηγεσίες βρίσκονται σε αναντιστοιχία προς τα πραγματικά προβλήματα του ποιμνίου τους ή όταν εκλαμβάνουν την αποστολή τους περισσότερο ως αξίωμα εξουσίας παρά ως κενωτική διακονία στην υπηρεσία του αδελφού. 

Η συνέντευξη θα δημοσιευθεί σε επόμενη ανάρτηση.

Για τον Hans Küng διαβάστε και τις ακόλουθες αναρτήσεις της Ιδιωτικής Οδού:

Χανς Κιούνγκ: Ο θεολόγος που συγκρούστηκε με το Βατικανό.

ΧΑΝΣ ΚΙΟΥΝΓΚ: "Η Εκκλησία πρέπει να ασχοληθεί με την πνευματικότητα του Ιησού"

"Τα τείχη αφηγούνται": Από την Αθήνα ως την επτάπυλο Θήβα

Υπό την σκέπη της Ακρόπολης πραγματοποιήθηκε χθες το απόγευμα η εκδήλωση «τα τείχη αφηγούνται», στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς με θέμα, Κρίσεις: Συνέχειες και ασυνέχειες στην Ιστορία, που διοργάνωσε η Α΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων. Το όλο πρόγραμμα (ξενάγηση και δρώμενο) έλαβε χώρα στους αρχαιολογικούς χώρους των λόφων Μουσών-Πνυκός-Νυμφών και στην Αρχαία Αγορά.

Στις πέντε το απόγευμα άρχισε η ξενάγηση από την αρχαιολόγο Όλγα Δακουρά - Βογιατζόγλου, με τη συμμετοχή εκατοντάδων Αθηναίων και τουριστών.

Η ξενάγηση ήταν επικεντρωμένη στα κατάλοιπα της διαδρομής του τείχους του Διατειχίσματος που σώζεται στις κορυφογραμμές των τριών λόφων.

Το κοινό που συμμετείχε στην ξενάγηση πήρε και ένα καλαίσθητο και άκρως ενημερωτικό έντυπο που εξηγεί την ...αφήγηση των τειχών (βουβοί μάρτυρες!). Και βέβαια αυτά τα τείχη στη συμβολική τους διάσταση είναι "τα Τείχη" στο ποίημα του Κ.Π. Καβάφη που "...ανεπαισθήτως μ' έκλεισαν από τον κόσμο έξω".

Η κορύφωση της ξενάγησης ήταν ένα δρώμενο που πραγματοποιήθηκε στο άνδηρο Πικιώνη με φόντο την τειχισμένη και, καθώς έπεφτε το σκοτάδι, φωτισμένη Ακρόπολη. Οι ηθοποιοί Ευαγγελία Κατσάλη και Μαρία Καρακίτσου διάβασαν κείμενα του Δ. Σουρμελή με την περιγραφή της πολιορκίας της Ακρόπολης από τον Κιουταχή, σε διδασκαλία Γιώργου Μιχαηλίδη. Ο γνωστός σκηνοθέτης και συγγραφέας Γ. Μιχαηλίδης, του οποίου την εξαιρετική δουλειά στο Ανοιχτό Θέατρο είχα παρακολουθήσει πολύ ως φοιτητής, ήταν εκεί. Με το ίδιο πάθος για την τέχνη και τον πολιτισμό!

Μετά την ανάγνωση των κειμένων, ο φιλόλογος και μουσικός Δημήτρης Καραλής εξήγησε με λίγα λόγια στον κόσμο γιατί προέβη στο εγχείρημα της μελοποίησης του κειμένου της Αντιγόνης του Σοφοκλή, χτίζοντας μια μετρική δραματουργία, που ουσιαστικά την υπαγορεύει η ίδια η μουσικότητα του πρωτοτύπου.

Ακολούθησαν χορικά μέρη από την Αντιγόνη, που απέδωσε οκταμελές κλιμάκιο της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας του Λυκούργου Αγγελόπουλου, σε διδασκαλία Αντώνη Αετόπουλου.

Η Μύριαμ Μαρίνου απέδωσε με δωρικό αλλά και μουσικό τρόπο τον λόγο της Αντιγόνης, διαλεγομένη σφιχτά με τον χορό.

Η αποδοχή, εκ μέρους του κοινού, της σύνθεσης του Δημήτρη Καραλή, που δεν είναι φυσικά και το ευκολότερο άκουσμα για τους πολλούς, αποδεικνύει, νομίζω, ότι ο νέος αυτός φιλόλογος και συνθέτης βαδίζει με συνέπεια και γνώση το δρόμο της προσέγγισης του μουσικού λόγου της αρχαίας τραγωδίας και οι καρποί θα είναι εύχυμοι και γνήσια πνευματικοί.

Τα χορικά τραγούδησαν οι:

Αντώνιος Αετόπουλος, Παναγιώτης Ανδριόπουλος, Πέτρος Ανδρουτσόπουλος, Κωσταντίνος Βαγενάς, Δημήτριος Καραπαναγιώτης, Παπαχρήστος Ευάγγελος, Γεώργιος Πολυχρονάκος, Δημήτριος Καραλής.

ΑΠΟΨΕ ΣΤΟ ΑΝΔΗΡΟ ΤΟΥ ΠΙΚΙΩΝΗ: Κείμενα για την Ακρόπολη και Χορικά Αντιγόνης

Στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς με θέμα, Κρίσεις: Συνέχειες και ασυνέχειες στην Ιστορία, η Α΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων συμμετέχει με προγράμματα που υλοποιούνται στους αρχαιολογικούς χώρους των λόφων Μουσών-Πνυκός-Νυμφών και στην Αρχαία Αγορά.

Ο αρχαιολογικός χώρος των λόφων Μουσών-Πνυκός-Νυμφών με θέμα «τα τείχη αφηγούνται» παρουσιάζει μια αφήγηση της ιστορίας της πόλης της Αθήνας με σκηνικό τα τείχη της.

Σήμερα Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2011 και ώρα 5-8μ.μ. θα πραγματοποιηθεί από την αρχαιολόγο Όλγα Δακουρά-Βογιατζόγλου ξενάγηση στο κοινό, επικεντρωμένη στα κατάλοιπα της διαδρομής του τείχους του Διατειχίσματος που σώζεται στις κορυφογραμμές των τριών λόφων.

Η ξενάγηση εμπλουτίζεται με δρώμενο που θα πραγματοποιηθεί στο άνδηρο Πικιώνη με φόντο την τειχισμένη Ακρόπολη. Οι ηθοποιοί Ευαγγελία Κατσάλη και Μαρία Καρακίτσου θα αναγνώσουν τα κείμενα του Δ. Σουρμελή με την περιγραφή της πολιορκίας της Ακρόπολης από τον Κιουταχή, σε διδασκαλία Γιώργου Μιχαηλίδη.

Η Ελληνική Βυζαντινή χορωδία του Λυκούργου Αγγελόπουλου θα εμπλουτίσει την εκδήλωση με χορικά αποσπάσματα από την Αντιγόνη του Σοφοκλή, σε διδασκαλία Αντώνη Αετόπουλου και σύνθεση Δημήτρη Καραλή.

Σημείο συνάντησης στη συμβολή των οδών Πνυκός και Οτρυνέων (Αστεροσκοπείο Αθηνών).

Αντιγόνης χορός

Στα Χορικά μέρη από την Αντιγόνη του Σοφοκλή τραγουδούν:

Αντώνιος Αετόπουλος, Παναγιώτης Ανδριόπουλος, Πέτρος Ανδρουτσόπουλος, Κωσταντίνος Βαγενάς, Δημήτριος Καραπαναγιώτης, Παπαχρήστος Ευάγγελος, Γεώργιος Πολυχρονάκος, Δημήτριος Καραλής, Μύριαμ Μαρίνου.

Α΄. Πάροδος

Οι γέροντες της Θήβας δοξάζουν το πρώτο φως της μέρας που έφερε τη σωτηρία της πόλης από την πολιορκία των επτά. Η μάχη μπρος στα τείχη της επτάπυλης Θήβας λίγο έλειψε να φέρει στην πόλη την καταστροφή όμως, εν τέλει, ο πανίσχυρος στρατός των εχθρών ετράπη σε φυγή. Όσο και αν προσπαθεί ο χορός να το αποσιωπήσει, υπάρχουν σύννεφα που επισκιάζουν τον θρίαμβο στη μάχη και στο επινίκιο άσμα: Εχθρός της πόλης ήταν ο ίδιος ο βλαστός της, ο Πολυνείκης, ενάντιος του αδελφού του Ετεοκλή. Σκοτωμένοι ο ένας από το χέρι του άλλου αφήνουν τη Θήβα ακέφαλη δίχως διάδοχο.

Η μετρική δομή της παρόδου αποδίδει ιδανικά την παλινδρόμηση ανάμεσα στη λύτρωση και την ανησυχία διακόπτοντας τα λυρικά στροφικά ζεύγη του χορικού με απαγγελλόμενους αναπαίστους.

Β΄. Κομμός Αντιγόνης

Ο «επιτάφιος θρήνος» της Αντιγόνης ολοκληρώνει το πρώτο μέρος του δράματος διαμορφώνοντας μια κύκλεια δομή, καθώς επαναλαμβάνει τη στροφική δομή της παρόδου. Αυτή τη φορά όμως ο «διάλογος» ανάμεσα σε απαγγελτικά και λυρικά μέρη συμβαίνει μεταξύ χορού και Αντιγόνης. Η μελλοθάνατη κόρη τραγουδά τον ιερό σκοπό για τον οποίο θυσιάζεται αλλά ο χορός ψάλλοντας παραμυθητικούς αναπαίστους, δεν μετέχει στο θρήνο της παρά μόνο όταν η συγκινητική επίκληση της Αντιγόνης τον «υποχρεώνει» σε λυρικούς ιάμβους να αναγνωρίσει την ευσέβειά της και να τονίσει πως κανείς δεν πρέπει να υπερβαίνει τα όρια της εξουσίας. Σε αυτό το σημείο η Αντιγόνη φτάνει στην κορύφωση του θρήνου της που όμως διακόπτεται από τη βίαιη είσοδο του Κρέοντα.

Η προσέγγιση

Η μουσική σύνθεση βασισμένη με συστημικό τρόπο στην μετρική και προσωδιακή δραματουργία της αρχαίας τραγικής ποίησης, αποτελεί απόπειρα πληρέστερης κατανόησης της μορφής και του περιεχομένου του καθαυτό τραγικού κειμένου και όχι ιστορικής αποκατάστασης του αρχαίου ελληνικού δράματος. Η ελληνική μουσική παράδοση και εκφορά του λόγου, από το δημοτικό τραγούδι μέχρι την εκκλησιαστική λειτουργία –με τις ιστορικές τομές και αναδιπλώσεις της, διατηρεί μέσα της το σώμα του τραγικού λόγου. Αυτή ζώσα τον φέρει ως σήμερα και «αποκαλύπτει» με μια εκ θέσεως φυσικότητα τα –εν προκειμένω Σοφόκλεια- μουσικά μοτίβα και το δραματικό τους περιεχόμενο. Μέσα από αυτήν τη δουλειά αναδεικνύεται η αδιαμφισβήτητη μουσική φύση των αρχαίων τραγωδιών αλλά και η σχέση του σημερινού θεατή με αυτήν και την τελετουργία της.

Δημήτρης Καραλής

Βιογραφικό σημείωμα Δημήτρη Καραλή

Ο Δημήτρης Καραλής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Στο Μουσικό Γυμνάσιο Παλλήνης διδάχτηκε βυζαντινή/παραδοσιακή και ευρωπαϊκή μουσική θεωρία, σάζι και φλάουτο (συνέχισε τις μουσικές του σπουδές στο Ωδείο Athenaeum, τάξη φλάουτου της Στέλλας Γαδέδη, Ωδείο Φ. Νάκας).

Αποφοίτησε με άριστα από το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Αθήνας. Ως υπότροφος του ιδρύματος Α. Ωνάσης πήρε μεταπτυχιακό τίτλο MA in Advanced Theatre Practice με άριστα από το Central School of speech and Drama, University of London, στη σκηνοθεσία Θεάτρου και το sound design, με ειδίκευση στην δραματουργία του μέτρου και της προσωδίας στην αρχαία ελληνική τραγωδία. Έχει συμμετάσχει από νεαρή ηλικία σε θεατρικές, μουσικές παραστάσεις και ευρωπαϊκά πολιτιστικά-θεατρικά προγράμματα. Το 2006 Συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Lee Breuer και τους Mabu Mines της Νέας Υόρκης, για την παράσταση «Χοηφόροι» του Αισχύλου με χορικά στα αρχαία Ελληνικά (Πάτρα 2006), το 2007 συνεργάστηκε με τη χορογράφο AnaSanchez-Colberg για την παράσταση χοροθεάτρου-New Circus, «We Implicated and Complicated», Πανεπιστήμιο Στοκχόλμης.

Παράλληλα συνεχίζει να αναπτύσσει την έρευνά του πάνω στο μέτρο και την προσωδία στο αρχαίο δράμα και έχει παρουσιάσει αποτελέσματα της εργασίας αυτής σε σεμινάρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό (American repertory Theatre/Radcliff College/Χάρβαρντ, «Θεατρικοί Διάλογοι-Συνάντηση με τους δημιουργούς» Φ.Σ. Παρνασσός, Μουσικό Λύκειο Παλλήνης, Εβδομάδα Αρχαίου Δράματος στα εκπαιδευτήρια Νέα Γενιά Ζηρίδη 2010-2011, Κέντρο Σημειολογίας του Θεάτρου).

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΧΟΡΩΔΙΑ ΕΡΜΗΝΕΥΕΙ ΧΟΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΗΝ "ΑΝΤΙΓΟΝΗ" ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ

Του Αντωνίου Γ. Αετόπουλου

Η συμμετοχή ενός χορού ψαλτών, της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας, σε εκδηλώσεις όπως οι "Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς", δεν είναι κάτι πρωτότυπο ή πρωτοφανές. Το περιεχόμενο όμως, είναι.

Η μουσική του Δημήτρη Καραλή για την "Αντιγόνη" του Σοφοκλή, από την οποία μικρά αποσπάσματα θα παρουσιάσει αύριο η ΕΛ.ΒΥ.Χ. στην Πνύκα, είναι μια καινούργια και φρέσκια σύνθεση βασισμένη απόλυτα στην πρωτότυπη ιδέα. Είναι το ίδιο το κείμενο, και ο σεβασμός στις ρυθμικές επιλογές του Σοφοκλή που δίνουν την μουσική ιδέα. Η προσωδία παράλληλα με τον δυναμικό τονισμό, είναι ο οδηγός για μια μουσική που σκοπό έχει την ανάδειξη του λόγου.

Το ερώτημα που μπορεί να προκύψει είναι γιατί μια Βυζαντινή χορωδία καλείται να υπηρετήσει μια τέτοια σύνθεση. Θα μπορούσε κάποιος διερευνώντας λίγο την ιστορία της εκκλησιαστικής μουσικής να αναζητήσει εκεί τους λόγους. Για παράδειγμα, η καταγωγή των σημαδιών με τα οποία γράφεται αυτή, ακόμη και σήμερα, έστω και μετά από μια υπερχιλιετή εξελικτική πορεία, είναι οι τόνοι και τα πνεύματα της ελληνικής γλώσσας. Το γεγονός πως τα σημάδια της προσωδίας της γλώσσας είναι αυτά που θεωρούνται κατάλληλα να αποτελέσουν τη βάση της παρασημαντικής της βυζαντινής μουσικής, αποδεικνύει την άρρηκτη σχέση της μουσικής αυτής με τον λόγο.

Οι ιστορικοί, οι θεατρολόγοι, οι λειτουργιολόγοι είναι πιθανόν να ανακαλύπτουν διάφορα στοιχεία της τραγωδίας που επιβιώνουν ακόμα και στην σύγχρονη λειτουργική πράξη. Οι μουσικοί, ιδίως μετά την ανακάλυψη του παπύρου της Οξυρύγχου μπορεί να διαπιστώνουν πως τα ίδια μέσα, στα πλαίσια ενός πολιτισμού, κλήθηκαν να υπηρετήσουν διαφορετικούς σκοπούς. Ακόμα και ο απλός αναγνώστης-ακροατής μπορεί να διαπιστώσει ομοιότητες στην δοξολογία του ερχομού του φωτός από τους γέροντες της Θήβας, "ἀκτὶς ἀελίου, τὸ κάλλιστον ἑπταπύλῳ φανὲν Θήβᾳ τῶν προτέρων φάος, ἐφάνθης ποτ᾽, ὦ χρυσέας ἁμέρας βλέφαρον, Διρκαίων ὑπὲρ ῥεέθρων μολοῦσα...", και στο κείμενο της δικής μας "Μεγάλης Δοξολογίας", "Δόξα σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς, Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ...".

Πέρα όμως από τις προφανείς διαφορές, τις προφανείς ή και λιγότερο προφανείς ομοιότητες, τις πιθανές συνέχειες και ασυνέχειες, ο κυριότερος λόγος που κάνει ένα χορό ψαλτών να μεταμορφώνεται σε χορό αρχαίας τραγωδίας, είναι η κοινή αγωνία που κατέχει τον τραγικό ποιητή, αργότερα κατέχει τον υμνωδό-μελοποιό, και μέχρι σήμερα [πρέπει να] κατέχει τον ψάλτη, για την ανάδειξη του λόγου. Έτσι ο ψαλτικός χορός αποδεικνύεται το ιδανικότερο σχήμα, από άποψη εκφοράς του λόγου, για την ερμηνεία των χορικών μιας αρχαίας τραγωδίας.

φωτό: Αντ. Αετόπουλος 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΛΗΣ: "Τα τραγικά κείμενα είναι αυτοτελή μουσικά κείμενα"

Τα Νέα

Ενας Χορός ψαλτών θα ερμηνεύει Αντιγόνη του Σοφοκλή στο Ανδηρο του Πικιώνη, στη σκιά της Ακρόπολης. Τι σχέση έχει αυτό με τη θεματική των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς που αφορά τις κάθε λογής κρίσεις; Και πώς υπηρετείται ένα τραγικό κείμενο από χορωδία ψαλτών; «Στην Πάροδο της Αντιγόνης αρχίζει να περιγράφεται μέσα από το κείμενο η πολιορκία της Θήβας από τους Επτά ή μάλλον η πολιορκία που μόλις έχει τελειώσει και που παραλίγο να καταστρέψει ολοσχερώς την πόλη. Μια κοινωνία σε κρίση και οι πέτρες ακόμη αχνίζουν από το αίμα. Ο Χορός στην Πάροδο δοξάζει το φως της ημέρας, την ελπίδα, μετά την κρίση - και όλα αυτά πλάι στα τείχη της πόλης. Εξάλλου κάθε πόλεμος είναι κρίση και το αντίστροφο, και τα τείχη είναι στοιχεία πολιτισμού. Το θέμα είναι να μη μας κλείσουν μέσα, αλλά να παραμείνουμε και στις επάλξεις» σημειώνει ο φιλόλογος Δημήτρης Καραλής που έχει κάνει την πρωτότυπη σύνθεση των χορικών για το δρώμενο.

«Θέλουμε να δείξουμε την άμεση σχέση της εκκλησιαστικής μουσικής με την αρχαία τραγωδία, με όλες τις συνέχειες και τις ασυνέχειες της μουσικής παράδοσης. Εξάλλου ο τρόπος εκφοράς του λόγου, η τελετουργία και οι μετρικές και ρυθμικές συνθέσεις έχουν απίστευτες ομοιότητες. Τα τραγικά κείμενα είναι αυτοτελή μουσικά κείμενα με υψηλού επιπέδου ρυθμικά μοτίβα ή αλλιώς η ελληνική εκκλησιαστική παράδοση φέρει το σώμα του τραγικού λόγου» συμπληρώνει στα «ΝΕΑ». «Θα διευθύνω χορικά από την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Συγκεκριμένα την Πάροδο και ένα κομμάτι από το Τρίτο Στάσιμο. Ο Χορός θα αποτελείται από οκτώ άνδρες και μία γυναίκα» μας διαφωτίζει ο Αντώνης Αετόπουλος, μέλος της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας, μουσικός και πρωτοψάλτης (που ψέλνει μόνιμα στον Αγιο Ανδρέα των Κάτω Πατησίων).

Τραγουδούν: Αντώνιος Αετόπουλος, Παναγιώτης Ανδριόπουλος, Πέτρος Ανδρουτσόπουλος, Κωσταντίνος Βαγενάς, Δημήτριος Καραπαναγιώτης, Παπαχρήστος Ευάγγελος, Γεώργιος Πολυχρονάκος, Δημήτριος Καραλής, Μύριαμ Μαρίνου.  

Αύριο Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου το απόγευμα στον Αρχαιολογικό χώρο Μουσών - Πνύκας - Νυμφών.

Περισσότερα δείτε εδώ.