Του ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΒΙΚΕΤΟΥ
Φιλελεύθερος Κύπρου
Στις 14 Μαίου οι υπουργοί Πολιτισμού Ελλάδας και Τουρκίας κύριοι Παύλος Γερουλάνος και Ertugrul Gunay, υπέγραψαν Κοινή Διακήρυξη για τον Τουρισμό και τον Πολιτισμό.
Σε σημείωμα μας στον «Φ» λίγες μέρες μετά θέταμε το ερώτημα κατά πόσον ο Έλληνας υπουργός έθεσε στον τούρκο ομόλογο του το θέμα της σύλησης από την Τουρκία της πολιτιστικής κληρονομιάς στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου.
Δυστυχώς, δεν πήραμε απάντηση. Στις 23 Ιουνίου, στην Κωνστναντινούπολη οι δύο υπουργοί υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το μνημόνιο περιλαμβάνει τους όρους αλλά και τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν οι δύο χώρες για την πρόληψη και την καταπολέμηση της αρχαιοκαπηλίας και της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών.
Προβλέπεται μεταξύ άλλων η στενή συνεργασία και η ανταλλαγή απόρρητων πληροφοριών μεταξύ των υπηρεσιών Ελλάδος και Τουρκίας που απορρέουν από την εμπειρία των δύο χωρών στο πεδίο της αρχαιοκαπηλίας, ούτως ώστε να καθίσταται πιο αποτελεσματικός ο εντοπισμός αντικειμένων και η δίωξη του εγκλήματος.
Ουδείς έχει αντίρρηση στην εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και στις συμφωνίες, ιδιαίτερα αυτές που αφορούν την παιδεία, τον πολιτισμό, τα ιστορικά μνημεία.
Όμως- ευχόμαστε να κάνουμε λάθος- φαίνεται ότι από την «ατζέντα» του Έλληνα υπουργού απουσιάζει το συνεχιζόμενο έγκλημα της Τουρκίας στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου αναφορικά με την καταστροφή – σύληση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, την αρχαιοκαπηλία, τις παράνομες ανασκαφές στους αρχαιολογικούς χώρους.
Πληροφορούμε λοιπόν τον Έλληνα υπουργό ότι :
-Στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου είναι συνολικά κηρυγμένα, με βάση τον Περί Αρχαιοτήτων Νόμο, 197 μνημεία. Εκατοντάδες άλλα μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι, που είχαν εντοπιστεί κατά τη διάρκεια της ετοιμασίας του Προστατευτικού Ευρετηρίου, δεν περιλαμβάνονται στο Νόμο σήμερα, αφού η έρευνα δεν ολοκληρώθηκε εξαιτίας της Τούρκικης εισβολής.
-Με την Τούρκικη εισβολή του 1974 η πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου υπέστη βανδαλισμούς και συλήσεις και παρόλες τις ρητές συμβατικές διατάξεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, η Τουρκία αγνοεί και επανειλημμένα παραβιάζει τους δεσμευτικούς κανόνες των διεθνών συμβάσεων, όπως Σύμβαση της Χάγης, Σύσταση της Γενικής Συνδιάσκεψης της UNESCO, Ευρωπαϊκή Σύμβαση «για την προστασία της αρχαιολογικής κληρονομιάς», Διεθνής Σύμβαση του Παρισιού. Η έκταση των καταστροφών είναι μεγάλη και σε πολλές περιπτώσεις μη αναστρέψιμη.
-Τα μουσεία του κατεχόμενου τμήματος έχουν λεηλατηθεί, όπως και πολλές πλούσιες ιδιωτικές συλλογές αρχαιοτήτων. Εκκλησίες έχουν βανδαλιστεί, έχουν κλαπεί συστηματικά εκκλησιαστικές εικόνες και εκκλησιαστικά σκεύη, τοιχογραφίες έχουν αποτοιχιστεί και έχουν αφαιρεθεί ψηφιδωτά δάπεδα. Πολλά από τα αντικείμενα αυτά εντοπίστηκαν σε αγορές της Ευρώπης και εμφανίζονται καθημερινά σε δημοπρασίες.
Για το ανίερο έγκλημα σε βάρος της πολιτιστικής κληρονομίας της Κύπρου έχουν γραφεί βιβλία, άρθρα και έχουν γίνει ρεπορτάζ σε διεθνή τηλεοπτικά μέσα, καθώς και ντοκιμαντέρ. Αναφέρω ενδεικτικά το λεύκωμα της Βουλής των Ελλήνων, τα βιβλία της ερευνήτριας –δημοσιογράφου Μάϊκλ Τζάνσεν και τα ντοκιμαντέρ του διακεκριμένου Γερμανού δημοσιογράφου Κλάους Γκάλας, του Πασχάλη Παπαπέτρου με τον καθηγητή Βάσο Καραγιώργη στην κατεχόμενη αρχαία Σαλαμίνα και το πολύ πρόσφατο του Βασίλη Βασιλικού «Λεηλατώντας μια Ματωμένη Χώρα».
Ελπίζω ότι ο Έλληνας υπουργός δεν αγνοεί ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει «μπλοκάρει» το κεφάλαιο Πολιτισμός στις διαπραγματεύσεις ένταξης Τουρκίας – Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλιστα, πρόσφατα ο Τούρκος επικεφαλής στις διαπραγματεύσεις Εγκεμέν Μπαγίς προσπάθησε να πείσει την αρμόδια Επίτροπο Α. Βασιλείου ότι πρέπει να ανοίξει το κεφάλαιο αυτό. Η Επίτροπος του υπέδειξε ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει όσο η Τουρκία δεν σέβεται την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου.
Η διάσωση και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, αλλά και κάθε χώρας, αφορά τη διεθνή κοινότητα, η οποία και έχει τοποθετηθεί μέσω ρητών συμβατικών διατάξεων που δεσμεύουν τα κράτη και αποσκοπούν στη διαφύλαξη και τη διάσωση της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Κανονικά πρέπει να αφορά πρώτιστα την Ελλάδα , αφού η πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου είναι και μέρος του Ελληνικού πολιτισμού.
Καταλήγοντας, ρωτάμε ευθέως τον Έλληνα υπουργό Πολιτισμού Παύλο Γερουλάνο, αν ζήτησε από τον Τούρκο ομόλογό του να εγκαταλείψει η Τουρκία την πολιτική της σύλησης και της καταστροφής της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου και να πάρει μέτρα για προστασία της, ΕΔΩ και ΤΩΡΑ.
Αναζητώντας πρό τινος κάποιο βιβλίο για αλλαγή παραστάσεων και προσωρινή «φυγή» από αναγνώσματα του συνήθους γνωστικού μου αντικειμένου, ανακάλυψα, σε γαλλική μετάφραση από το τουρκικό πρωτότυπο, ένα πρόσφατο μυθιστόρημα της Elif Şafak, της ραγδαία ανερχόμενης στο παγκόσμιο λογοτεχνικό προσκήνιο τριανταεννιάχρονης αυτής συγγραφέως. Το όνομα αυτού: «Μαύρο Γάλα». («Siyah Sut» (2007) στην τουρκική, «Lait Noir» στη γαλλική (2009). Αφού διάβασα τον κολοφώνα του και ξεφύλλισα τις πρώτες σελίδες που μιλούσαν για Πόλη και εκδρομή στην Πρίγκηπο με το «βαπόρι» της γραμμής, το αγόρασα χωρίς δισταγμό. Τι το πιό φυσικό για κάποιον που διαμένει μεν στη λεγόμενη Διασπορά, αλλά παραμένει για πάντα σκλαβωμένος μέσα στην υπέροχη, και μοναδική στον κόσμο, αυτή πόλη. Την Πόλη της νιότης του και των στερνών του!
Κράμα αυτοβιογραφίας και παραμυθιού, το «Μαύρο Γάλα» ομιλεί για μια διαρκή πάλη της ηρωΐδας του, που ονομάζεται κι΄αυτή Ελίφ. Μια πάλη, μεταξύ μητρότητας και συγγραφικής παραγωγής. Δοθέντος ότι, ευρικόμενη σε επιλόχεια κατάθλιψη μετά την γέννηση του παιδιού της, η λεχώνα δεν ξέρει προς τα πού να στρέψει την προσοχή της. Στη νεογέννητη κόρη της ή στο βιβλίο που γράφει, και το οποίο θεωρεί κι΄αυτό παιδί της; [Εξ΄ου και ο χαρακτηριστικός τίτλος του βιβλίου, που είναι εμπνευσμένος, καθώς δηλώνει η Şafak σε κάποια συνέντευξή της, από μια ρήση της, σουφιστικών τάσεων, γιαγιάς της. Η οποία, βλέποντας την κατάσταση της εγγονής της, επαναλάμβανε: «πρόσεχε κόρη, από το πολύ το κλάμμα θα μαυρίσει το γάλα σου». Αυτό το σχήμα λόγου, λέγει η Şafak στην ίδια πάντα συνένευξη, έμεινε ανεξίτηλη στο μυαλό της. Και την έκαμε να φαντάζεται πως αντλεί γάλα από το μαστό της, προκειμένου να το μετατρέψει σε μελάνη για συγγραφή βιβλίων, που και αυτά τα θεωρεί «παιδιά» της]. Την διαρκή αυτή πάλη, η ηρωΐδα την διεξάγει με λιλιπούτιες υπάρξεις που φωλιάζουν στα σωθικά της, στον «εσωτερικό της λαβύρινθο», και τις οποίες χαρακτηρίζει ως τον «χορό των εσωτερικών της φωνών». Πρόκειται για τις κυρίες/δεποινίδες «πρακτικό μυαλό», «κυνική διανοούμενη», «δερβίσαινα», «φιλόδοξη εγωΐστρια», «ηδυπαθής», οι οποίες μαλλιοτραβιούνται μεταξύ τους για το πώς θα πάρει η κάθε μια την Ελίφ με το μέρος της και θα την επηρεάσει στις επολογές της.
Το βασικό ερώτημα στο βιβλίο είναι: «μητέρα ή συγγραφέας»; Η Şafak, στο μυθιστόρημα αυτό διά μακρών ομιλεί για το υπαρξιακό αυτό δίλημμα πολλών χειραφετημένων γυναικών. Για το πρόβλημά τους να συγκεράσουν μητρότητα και επαγγελματική σταδιοδρομία. Από το βιβλίο παρελαύνει σειρά όλη διάσημων συγγραφέων γυναικών. Άλλων που αρνήθηκαν την μητρότητα χάριν καρριέρας, και μερικών που προσπάθησαν να συμφιλιώσουν τις δύο δημιουργικές ικανότητες της γυναίκας, του τίκτειν και συγγράφειν συνάμα. Πράγμα εξαιρετικά δύσκολο μέσα σε μια διαχρονικά ανδροκρατούμενη κοινωνία. Τόσο στην Ανατολή, όσο και στη Δύση. Είναι χαρακτηριστικό το ερώτημα της Şafak σ΄ένα σημείο του βιβλίου. Αν ο Fuzuli και ο Shakespeare, λέγει, είχαν κάποια αδελφή με το ίδιο ποιητικό τάλαντο, την ίδια ευαισθησία και την ίδια ευχέρεια στο γράφειν, θα είχαν την ίδια με τους αδελφούς τους αναγνώριση και δόξα; Μάλλον όχι, λόγω, ακριβώς, της «πατριαρχικής» δομής της κοινωνίας σε όλα τα πλάτη και μήκη της υφηλίου.
Εκ πρώτης όψεως, το μυθιστόρημα δίνει την εντύπωση πως απευθύνεται στη γυναίκα. Ότι διαπνέεται από έντονο φεμινισμό. Ωστόσο, διαβάζοντάς το προσεκτικά, διαπιστώνει κανείς πως αυτά που εκφράζει, αφορούν ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Τον κάθε άνθρωπο, γυναίκα ή άνδρα, που βρίσκεται σε διαρκή πάλη με τις δικές του ποικίλες και αλληλοσυγκρουόμενες εσωτερικές φωνές, του «εγωϊστή», του «εκκεντρικού», του «φιλόδοξου», του «φιλάρεσκου», του «κυνικού», του «αναίσθητου», του «αδιάλλακτου», αλλά και του νουνεχούς «δερβίση», μέχρις ότου καταλήξει εκεί που τον έταξε ο Θεός.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι διάλογοι της ηρωΐδας με την «δερβίσαινα». Διάλογοι εμπνευσμένοι από την θεολογία και την κοσμοθεωρία του Σουφισμού. [Διόλου παράξενο, αν ληφθεί υπ΄όψη ότι το διδακτορικό της Şafak είχε ως θέμα τον Σουφισμό. Συναφώς, μπορεί να σημειωθεί ότι στο επίκεντρο του τελευταίου βιβλίου της «Αșk» - («The forty Rules of Love»,- «Οι σαράντα Κανόνες της Αγάπης» στην αγγλική μετάφραση), δεσπόζει ο Mevlana Celaleddin Rumi και n θεολογία του. Η «αγαπητική προσκόλληση στο Θεό», η αναζήτηση του Θείου Έρωτος είναι διάχυτη σε όλο το βιβλίο].
Στους διαλόγους, λοιπόν, αυτούς, γίνεται πολύς λόγος για την σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, -«που δεν είναι ˝φόβητρο˝, αλλά Θεός απεριόριστης αγνής αγάπης»-, όπως και για την σχέση του ανθρώπου προς τον συνάνθρωπό του. Δεν μπορείς, λέγει η «δερβίσαινα», να αγαπήσεις τον Δημιουργό χωρίς να αγαπάς το δημιούργημά Του. Γίνεται, όμως, λόγος και για το νόημα του θανάτου και της ζωής. Για το «πόθεν έρχεσαι και πού πηγαίνεις». «Νομίζουμε, λέγει η ˝κυρία δερβίσης˝, πως εγκαταλείποντας τον κόσμο αυτό, αποθνήσκουμε. Ότι με το θάνατό μας εξαφανιζόμαστε. Ενώ, αυτό που αποκαλούμε ˝θάνατο˝, στην πραγματικότητα είναι μια γέννηση. Ο θάνατός μας αποτελεί απλώς έξοδο από την ˝μήτρα˝ της γης, προκειμένου να γεννηθούμε στην αιωνιότητα». Στοχασμοί με βάθος, που δεν διαφέρουν πολύ από αυτό που διδάσκει και η Ορθόδοξη Πατερική Θεολογία περί θανάτου και ζωής.
Ότι δηλ. η παρούσα ζωή είναι ένας στίβος όπου διεξάγεται η μάχη χάριν της αθανασίας και της αιωνιότητας. Πως η ημέρα του θανάτου, αποτελεί για τον άνθρωπο την γενέθλιο ημέρα του, την πραγματική γέννησή του στην αιώνια ζωή.
Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η Şafak είναι μια ταλαντούχος και χαρισματική συγγραφεύς, που ξέρει να αρμόζει έντεχνα το μοντέρνο με το παραδοσιακό, την φιλελεύθερη σκέψη με την πιστότητα στην παράδοση. Σε αντίθεση με πολλούς σύγχρονους συγγραφείς, δεν διστάζει να ομιλεί, (σε πολλά βιβλία της), για την σχέση της με τον Θεό και την πίστη της στα θεία, έτσι όπως είναι διατυπωμένη αυτή από τον Mevlana. Αλλά έχει και ένα σπάνιο αφηγηματικό τάλαντο, στο να διατυπώνει αυτά που θέλει να εκφράσει, άλλοτε με στοχαστικές τοποθετήσεις, άλλοτε με φιλοσοφικές και θεολογικές θέσεις, και άλλοτε με χιούμορ ή παραβολές, που θυμίζουν παραμύθια της Ανατολής.
Πολλοί εδώ στη Δύση, όπου διαβιώ, την θεωρούν ως το θηλυκό «αντίπαλον δέος» του νομπελίστα Orhan Pamuk. Άτοπος και λανθασμένος χαρακτηρισμός. Και τούτο διότι, η Şafak έχει την δική της προσωπικότητα και την εαυτής ιδιαιτερότητα εις το γράφειν και αφηγείσθαι. Όπως και ο Pamuk έχει την δική του. Λοιπόν, Pamuk ή Şafak; Δεν ξέρω τι φρονεί το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Προσωπικά, όμως, μεταξύ του «πολιτικού» Pamuk και της «στοχαστικής» Şafak, προτιμώ, χωρίς δισταγμό, την δεύτερη.
Aπογευματινή Κωσταντινουπόλεως
zwischen Ost und West» (Πάσχα στην Κωνσταντινούπολη – Λόγω Λόγου. 11 στιγμές μεταξύ Ανατολής και Δύσης), για Ορχήστρα, Χορωδία (της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας), Βυζαντινό Ψάλτη (τον Βασίλη Αγροκώστα) και Σόλο Βιολί (τον Μιλτιάδη Παπαστάμου).
φωτό: Νικόλαος Μαγγίνας
Ἐξετέλεσε διαφημίσεις τῆς γνωστῆς τότε στὴν Πόλη κολώνιας PE-RE-JA (λεμονιῶν καὶ λεβάντας) πάνω στὰ γυάλινα μπουκάλια της, καὶ ἀνεξάρτητες, ὅπως τῶν τραπεζῶν Osmanlı καὶ Yapı ve Kredi, τῆς Ἐρυθρᾶς Ἡμιελήνου (Kızılay), τῆς ἐπιχείρησης μηχανημάτων ARŞİMİDİS, τῆς MERBOLIN, GLASURIT-ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ γιὰ χρώματα, αὐτοκόλλητα διαφημιστικὰ ἑταιρειῶν ὡς τῆς COSMOS, ἐξώφυλλα περιοδικῶν, ὅπως τῆς "Revue commerciale du Levant" κ.ἄ.
Μέσα στὶς ρεκλάμες του, συνήθως συνθετικοῦ χαρακτήρα, ποὺ τὶς διακρίνει μία ἁπλότητα, βλέπει κανεὶς εἰκονογραφικὰ ὄμορφες γυναικεῖες μορφές, στάρ, γυμνὲς ἢ ἡμίγυμνες1, πορτραῖτα, παλιάτσους, πινόκιο, ψαράδες, μπογιατζῆδες μὲ τὰ ἐργαλεῖα τους, ζευγάρια ἀπὸ τὴν τούρκικη λογοτεχνία (Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin), κοῦκλες, ψάρια, πουλιὰ (τοὺς περίφημους πελαργοὺς τῆς Yapı ve Kredi), τοπία, λουλούδια, ὀπωρικά, σπιτάκια, ἅμαξες, μπουκάλια, κουτιά, χαρτονομίσματα, ψαλίδια, κλειδιά, παιχνίδια, πέπλα, καρδιές, γεωμετρικὰ σχήματα καὶ μικρο- καὶ μεγαλογράμματες ἐπεξηγηματικὲς κ.ἄ. ἐπιγραφές.
Στην τελετή βράβευσης των μαθητικών εφημερίδων δόθηκαν βραβεία και έπαινοι στις ακόλουθες μαθητικές εφημερίδες:
ΛΥΚΕΙΑ - ΒΡΑΒΕΙΑ
-«Δασουπολίτης», πρώτο βραβείο €800 (εφημερίδα των μαθητών του Λυκείου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του Γ’ Δασούπολης).
- «Μάρκου το Ανάγνωσμα», δεύτερο βραβείο €500 (εφημερίδα του Λυκείου Αρχαγγέλου Απόστολος Μάρκος, Λευκωσία).
-«ΤΡΙΤΟγράφημα», τρίτο βραβείο €300 (εφημερίδα των μαθητών του Λυκείου Αγίου Ιωάννου Λεμεσού).
ΛΥΚΕΙΑ- ΕΠΑΙΝΟΙ
«Μαθητικός Τύπος» του Λυκείου Αγίου Γεωργίου Λακατάμειας.
-«Νεανικές αναζητήσεις» του Λυκείου Αγίου Χαραλάμπους Έμπας Πάφου.
ΓΥΜΝΑΣΙΑ -ΒΡΑΒΕΙΑ
- «Ξυλοπετρίτης», πρώτο βραβείο €800 (εφημερίδα μαθητών του Περιφερειακού Γυμνασίου Ξυλοφάγου, επαρχία Λάρνακας).
- «Εν πλω», δεύτερο βραβείο €500 ( Γυμνασίου Μακεδονίτισσας –Λευκωσία) Μεταξύ άλλων οι μαθητές πήραν αποκλειστική συνέντευξη από τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια.
- «Μαθητική έπαλξη», τρίτο βραβείο €300 (Γυμνάσιο Αγίας Παρασκευής Γεροσκήπου -Πάφου).
ΓΥΜΝΑΣΙΑ- ΕΠΑΙΝΟΙ
-«Μαθητικοί Παλμοί» του Γυμνασίου Τραχωνίου, Λεμεσός.
-«Μαθητογραφήματα» του Γυμνασίου Ειρήνης και Ελευθερίας Δερύνειας, ελεύθερη περιοχή επαρχίας Αμμοχώστου.
Η επιλογή των βραβευθέντων εφημερίδων έγινε από πενταμελή κριτική επιτροπή την οποία αποτελούσαν: Ο διευθυντής σύνταξης του «Φιλελεύθερου» Άριστος Μιχαηλίδης, η δημοσιογράφος Χριστίνα Κυριακίδου, οι επιθεωρητές Μέσης Εκπαίδευσης Λουκία Χατζημιχαήλ και Πέτρος Πέτρου και ο αντιπρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου καθηγητής Πολιτικής Επικοινωνίας Κώστας Γουλιάμος.
Στην τελετή βράβευσης ο Κύπριος υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού Ανδρέας Δημητρίου, ανέβηκε στο βήμα κρατώντας στα χέρια του τις εφημερίδες που βραβεύτηκαν. «Όχι μόνο τις έχω, αλλά τις διάβασα», ανέφερε ο κ. Δημητρίου, ο οποίος συνεχάρη όλους τους μαθητές που έλαβαν μέρος σε αυτή τη προσπάθεια.
Επισήμανε πως η έκδοση των μαθητικών εφημερίδων αποτελεί μια εξαιρετική διαδικασία για πάρα πολλούς λόγους, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι δίνει την ευκαιρία στους νέους να σκεφτούν, να εκφράσουν τις απόψεις τους, να αναπτύξουν την κριτική σκέψη. Τόνισε επίσης, ότι παρά τις επιθέσεις που δέχεται κατά καιρούς το υπουργείο του, η Κύπρος διαθέτει ένα υγιές εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο καλλιεργεί την κριτική σκέψη και τις δεξιότητες. Ειδική αναφορά έκανε σε άρθρα παιδιών με εκπαιδευτικό περιεχόμενο, όπως για παράδειγμα μια επιστολή της Δήμητρας, μαθήτριας του Γυμνασίου Ειρήνης και Ελευθερίας Δερύνειας. Ο υπουργός επισήμανε πως στόχος, είναι να καταστεί το δημόσιο σχολείο μια γέφυρα που θα συνδέει το παρελθόν και τις παραδόσεις μας με το μέλλον.
«Πιστεύω πως όλοι ανεξαιρέτως αποκομίσατε ένα ανεκτίμητο όφελος από τη διαδικασία του συγκεκριμένου διαγωνισμού», ανέφερε ο γενικός διευθυντής της Τράπεζας Κύπρου Βάσος Σιαρλής, απευθυνόμενος προς τους μαθητές. «Αυτό δεν είναι άλλο», όπως εξήγησε, «από τη συνειδητοποίηση της αξίας που έχει η ενημέρωση για την υπεύθυνη δράση κάθε πολίτη μέσα στην κοινωνία καθώς και την απαίτηση για έγκυρη και διαυγή πληροφόρηση χωρίς ασάφειες και σκοτεινά σημεία που αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη». Επισήμανε δε, πως ακόμα κι αν κανένας από τους μαθητές δεν ενταχθεί μελλοντικά στο δημοσιογραφικό ή εκδοτικό τοπίο της Κύπρου, εντούτοις όλοι θα γίνουν σίγουρα οι πολίτες που έμαθαν να διεκδικούν την αλήθεια, πολίτες με γνώμη και κριτικό λόγο.
Με την προτροπή «να ακούτε τη φωνή των νέων», ο πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Ανδρέας Καννάουρος κάλεσε όλους τους ενδιαφερόμενους, γονείς, καθηγητές, υπουργούς, πολιτικούς να διαβάζουν τις εφημερίδες των μαθητών, όχι από περιέργεια, αλλά για να ενημερώνονται για τις σκέψεις των νέων ανθρώπων. Τόνισε την ανάγκη όλοι να συμβάλουν, έτσι ώστε η έκδοση μαθητικών εφημερίδων να καταστεί θεσμός μέχρι το τελευταίο σχολείο και εισηγήθηκε οι εφημερίδες αυτές, να διανέμονται και εκτός του σχολικού χώρου. Η Ένωση Συντακτών, κατέληξε, είναι έτοιμη να προσφέρει κάθε δυνατή βοήθεια και συμπαράσταση.
φωτό:
- Μαθητές ξεφυλλίζουν τις 33 εφημερίδες , που δημιούργησαν συμμαθητές τους από διάφορα Γυμνάσια και Λύκεια της Κύπρου.
- Οι μαθητές-δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Ξυλοπετρίτης»- πρώτο βραβείο για Γυμνάσια- με τον διευθυντή σύνταξης της εφημερίδας «Ο Φιλελεύθερος».
- Οι μαθητές-δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Δασουπολίτης»- πρώτο βραβεία για Λύκεια- με τον Κύπριο υπουργό Παιδείας Ανδρέα Δημητρίου και καθηγητές τους.
Δεν είναι, βέβαια, ο μοναδικός λόγος που η «Ορέστεια» του Ιάννη Ξενάκη έκανε sold out το βράδυ της περασμένης Δευτέρας -όσοι επιχείρησαν να βρουν εισιτήριο την τελευταία στιγμή, έφυγαν δυσαρεστημένοι. Ο τουρκικός Τύπος είχε σπεύσει να αγκαλιάσει τις προηγούμενες μέρες τη συνεργασία Ελλήνων και Τούρκων σε αυτό το ιδιαίτερο έργο σύγχρονης μουσικής.
Φτάνοντας στον κατάφυτο αύλειο χώρο του πομπώδους υπερπολυτελούς παλατιού Τοπ Καπί, αντικρίζεις μια διακριτική και αθόρυβη παρουσία αιώνων, τον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης, που στους τοίχους του φέρει την ολοδική του μοναδική ιστορία. Ανάμεσα στους χίλιους θεατές, που έχουν συγκεντρωθεί από νωρίς για να παρακολουθήσουν τη συναυλία, εντοπίζουμε ορισμένους Ελληνες από την ολοένα και συρρικνούμενη ρωμαίικη κοινότητα, αλλά κυρίως Τούρκους πολίτες -οι περισσότεροι ήταν οι γονείς των 180(!) παιδιών που συμμετείχαν στη συναυλία.
Το βαρύ γλυκό φως της μέρας που σβήνει μάς συνοδεύει από τους μεγάλους φεγγίτες, ενισχύοντας το αίσθημα μελαγχολίας και την αναπόφευκτη συγκίνηση που νιώθει κανείς εισερχόμενος στον Ναό. Από το πίσω μέρος του εισέρχεται η Φιλαρμονική Ορχήστρα Μπορουσάν μαζί με τον κορυφαίο αρχιμουσικό της Γκουρέρ Αϊκάλ -πριν ανεβεί στο πόντιουμ ασπάστηκε το χέρι του Οικουμενικού μας Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Ακολούθησαν οι χορωδίες από το Mimar Sinan University (60 άτομα), του TRT (της αντίστοιχης ΕΡΤ, με 80 άτομα), αλλά και των μουσικών συνόλων του Δήμου Αθήναιων (25 άτομα). Η δεκαεξαμελής Ορχήστρα Μπορουσάν της Κωνσταντινούπολης μέσα στην επόμενη μιάμιση ώρα απέδωσε πολύ καλά το τόσο ιδιαίτερο έργο του πρωτοπόρου Ελληνα μουσικού. Η τελετουργία δεν έλειψε στην απόδοση και των τριών μερών τής -κατά Ξενάκη- αισχύλειας τραγωδίας: Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες.
Πρωτοβουλία του Σπύρου Σακκά
Τη σκηνοθεσία διέκρινε ιδιαίτερη φαντασία: δεκαέξι αναλόγια είχαν στηθεί περιμετρικά του ναού. Ενώ στο τέλος τα παιδιά, που από Ερινύες μετατρέπονται σε Ευμενίδες, έτρεχαν ανάμεσα στους θεατές, σκορπίζοντας το αισιόδοξο τελικά μήνυμα του έργου σε όλο τον χώρο.
Τον διάλογο της Κασσάνδρας με τον χορό των γερόντων αλλά και τον μονόλογο της θεάς Αθηνάς ερμήνευσε με χαρακτηριστική άνεση ο βαρύτονος Σπύρος Σακκάς, στον οποίο ανήκε η πρωτοβουλία της συναυλίας (υπό την αιγίδα του ΥΠΠΟΤ). Ετσι κι αλλιώς το έργο αυτό κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στο ρεπερτόριό του, αφού το έχει ερμηνεύσει περισσότερες από εκατόν πενήντα φορές μέχρι σήμερα. Τη μεγάλη δική του άνεση δεν είχε, πάντως, η πολυπληθής χορωδία. Μικρή σημασία είχε όμως η αδυναμία των χορωδών να αρθρώσουν καθαρά τον αρχαίο ελληνικό λόγο -πράγμα έτσι κι αλλώς δύσκολο. Σημαντικότερη ήταν η συνεργασία των δύο λαών σε ένα τόσο σπουδαίο έργο της σύγχρονης μουσικής και μάλιστα αρχαιόθεμο, που έβαλε στα χείλη αυτών των μικρών παιδιών για πρώτη -ίσως- φορά την αρχαία ελληνική γλώσσα και τους έδωσε μυρωδιά από τον πλούτο της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας.
Η ιδέα της μετατροπής του ναού σε χώρο συναυλιών, ιδαίτερα λόγω της εξαιρετικής ακουστικής του, είναι καλή, σκέφτομαι αποχωρώντας. Μέχρι που πέφτει το μάτι μου στις τουαλέτες που έχουν δημιουργηθεί μέσα στον ναό. Σίγουρα, θα μπορούσε να υπάρξει ένας διαφορετικός σχεδιασμός προκειμένου και οι ανάγκες των εκατοντάδων θεατών να καλυφθούν και η ιερότητά του να διαφυλαχθεί ώς ένα βαθμό. Απογοητεύομαι. Λίγο αργότερα περπατώντας στην πολύβουη Ιστικλάλ ακούω Μαργαρίτη και Σωτηρία Μπέλλου. Χαμογελώ.
ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ
ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΙΜΒΡΟΥ ΣΤΕΛΙΟΥ ΜΠΕΡΜΠΕΡΗ
ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΙΜΒΡΟΥ
( Κων/πολη 19 Ιουνίου 2010 )
* * *
Παναγιώτατε,
Σεβασμιώτατοι,
Εξοχώτατε κ.Πρόξενε
Αξιότιμοι προσκεκλημένοι,
Κυρίες και Κύριοι,
Ο Σύλλογος Προστασίας Αλληλεγγύης και Βιώσιμης Ανάπτυξης Ίμβρου έχει την τιμή της επανέκδοσης του πρώτου ολοκληρωμένου ιστορικού συγγράμματος της Ίμβρου, που εκδόθηκε κατά την Οθωμανική περίοδο το 1845, στην Κωνσταντινούπολη.
Πρόκειται για το «Υπόμνημα ιστορικό περί της νήσου Ίμβρου», το οποίο αποτελεί πνευματική δημιουργία, δυο εγκάρδιων φίλων, του Κερκυραίου ιστορικού-αρχαιολόγου, Ανδρέα Μουστοξύδη και του Ιμβρίου ιερομονάχου-διδασκάλου Βαρθολομαίου του Κουτλουμουσιανού. Ο πρώτος συνέλεξε και παρουσίασε την ιστορία του νησιού από αρχαιοτάτων χρόνων βασιζόμενος κυρίως σε αρχαίους συγγραφείς και περιηγητές του νησιού, ενώ ο δεύτερος, ως γνήσιος γόνος του τόπου σκιαγράφησε την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της Ίμβρου, κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνος.
Ο Σύλλογός μας με την παρούσα έκδοση, έχοντας υπ’ όψη την εξάντληση των προηγούμενων εκδόσεων του συγγράμματος, στοχεύει στην επαναφορά και διάδοση του «Υπομνήματος», το οποίο αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την ιστορία της Ίμβρου. Η επανέκδοση (βασισμένη σε αντίγραφο της πρώτης έκδοσης που βρίσκεται στην βιβλιοθήκη της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης), περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, το πρωτότυπο κείμενο σε φωτοαναστατική ανατύπωση και τις μεταφράσεις του κειμένου στα νεοελληνικά, τα αγγλικά και τα τουρκικά. Φυσικά στην προσπάθειά μας να παρέχουμε τρείς παράλληλες μεταφράσεις βρεθήκαμε ενίοτε αντιμέτωποι με αναπόφευκτες διαφοροποίησεις εξαιτίας των ιδιαιτεροτήτων της λογικής της κάθε γλώσσας καθώς και των κανόνων που τις διέπουν. Επιχειρείται επίσης για πρώτη φορά, με αυτήν την έκδοση, η δημοσίευση παλαιών χαρτών της Ίμβρου, συμπεριλαμβανομένου και του χάρτη του Γερμανού Κιέπερτ που περιελάμβανε η πρώτη έκδοση του «Υπομνήματος». Οι σπάνιοι αυτοί χάρτες αποτελούν χρήσιμα ιστορικά ντοκουμέντα για την ιστορία του νησιού καλύπτοντας μία περίοδο πέντε αιώνων (15ου-19ου αι). Επιπλέον στη νέα έκδοση προστέθηκαν τα σύντομα βιογραφικά και οι προσωπογραφίες των συγγραφέων, με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του έργου εκ μέρους των αναγνωστών.
Με την σημαντική αυτή πρωτοβουλία, ο Σύλλογός μας, ως εκπρόσωπος του διαλόγου της κοινωνίας των πολιτών, έχει ως στόχο τον εμπλουτισμό της βιβλιογραφίας της Ίμβρου και την διεύρυνση του αναγνωστικού κοινού με την επανέκδοση του πονήματος σε τρεις γλώσσες. Πιστεύουμε πως η συνύπαρξη λαών και πολιτισμών προαπαιτεί τη γνώση και κατανόηση των ιδιαίτερων πολιτιστικών και ιστορικών αξιών του κάθε λαού. Η παρούσα έκδοση ελπίζουμε ότι αποτελεί μια πρώτη πρωτοβουλία προς αυτή την κατεύθυνση.
Τα βαθιά αισθήματα αγάπης του Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανού, για την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ίμβρο, εκδηλώθηκαν από τα νεανικά του ακόμη χρόνια. Οι αλλεπάλληλες προσπάθειες του, με σκοπό τη λειτουργία συστηματικού εκπαιδευτηρίου στην Ίμβρο για την μόρφωση των συμπατριωτών του, ολοκληρώθηκαν με την έκδοση του «Υπομνήματος», την τελευταία περίοδο της ζωής του. Η μεταφρασμένη και εμπλουτισμένη επανέκδοση που έχετε στα χέρια σας, ας θεωρηθεί ελάχιστος φόρος τιμής στον ιερό διδάσκαλο, ο οποίος υπήρξε φωτεινό παράδειγμά δια βίου προσφοράς στα γράμματα και στην πατρίδα του.
Άξιος συνεχιστής και διάδοχος του ονόματος του αείμνηστου Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανού του Ίμβρίου, είστε εσείς Παναγιώτατε. Η απέραντη αγάπη προς την γενέτειρα σας Ίμβρο και η παραδειγματική αφοσίωση σας σε αυτή αποτελούν για όλους εμάς παράδειγμα προς μίμηση. Ελάχιστο αντίδωρο ευγνωμοσύνης στο ιερό πρόσωπό Του, ας θεωρηθεί αυτή η αφιέρωση της παρούσας εκδόσης.
Από τη θέση του προέδρου του Συλλόγου και του υπεύθυνου της έκδοσης, θέλω να ευχαριστήσω θερμά για την συμπαράσταση και την ενθάρρυνση την Α.Θ.Π., τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, τον σεβαστό γιατρό και λογοτέχνη κ. Γιώργο Ξεινό, το Χάρη Θεοδωρέλλη, την Αϊσέ Οζίλ, τον Ομέρ Φαρούκ Σερίφογλου για την πολύτιμη βοήθεια τους και τέλος τον κ. Παντελή Ανδριώτη για την παραχώρηση της άδειας δημοσίευσης των παλαιών χαρτών. Ευχαριστούμε επίσης τους μεταφραστές και όσους συνέβαλαν στην ολοκλήρωση της επανέκδοσης.
Τέλος θερμές ευχαριστίες οφείλουμε στον Άρχοντα Ορφανοτρόφο της Μ.Χ.Ε., κ. Νικόλαο Μάνο, για το έμπρακτο ενδιαφέρον του και τη γενναιόδωρη χορηγία, χωρίς την οποία δεν θα ήταν δυνατή η πραγματοποίηση ενός ονείρου πολλών ετών.