ΕΡΩΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΙΝΤΡΙΓΚΕΣ

Δημοσιεύεται στη σημερινή "Βιβλιοθήκη" της Ελευθεροτυπίας βιβλιοκρισία της Μ. Θεοδοσοπούλου για το τελευταίο βιβλίο της Αθηνάς Κακούρη Ξιφίρ Φαλέρ (εκδ. Καστανιώτη). Ιδού μερικά αποσπάσματα της ενδιαφέρουσας αυτής κριτικής, η οποία, εκτός από τις αναλογίες που εντοπίζει σε σχέση με τα παλαιότερα έργα της συγγραφέως, θέτει και πολλά ζητήματα που προκαλούν για συζήτηση:

Το καινούριο μυθιστόρημα της Κακούρη εμφανίζεται ως συνέχεια του προηγούμενου «Θέκλη» (εκδ. Εστία, 2005). Εκείνο ξεκινά με τη μάχη του Σαρανταπόρου και τη θριαμβευτική είσοδο του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη, Οκτώβριο 1912, και τελειώνει τις πρώτες ημέρες του Αυγούστου του 1913, μόλις έχει υπογραφεί η Συνθήκη του Βουκουρεστίου. Το πρόσφατο τοποθετείται τρία χρόνια αργότερα, κάνοντας συχνές αναδρομές στην ενδιάμεση περίοδο. Εκτός, όμως, από τη χρονική συνέχεια, επανέρχονται και ορισμένοι από τους ήρωες, όπως οι τρεις εθελόντριες αδελφές, που παραστάθηκαν στη νεαρή και άπραγη Θέκλη, όταν βρέθηκε στη γραμμή του μετώπου. Μάλιστα, η μία από αυτές, η Κερκυραία Κάτε, επιλέγεται ως κεντρικό πρόσωπο στο καινούριο μυθιστόρημα. «Χτυπητά όμορφη, θηλυκιά», πάντοτε εύθυμη -θεότρελη την αποκαλούν οι φίλες της- προβάλλει ως ο αντίποδας της Θέκλης και αποτελεί την ιδανική ηρωίδα για το «Ξιφίρ Φαλέρ», που δεν είναι, όπως το προηγούμενο, ένα ρομάντζο εποχής, αλλά «μια ευτράπελη ιστορία», με πολλά νήματα, που μπλέκονται και ξεμπλέκονται, κρατώντας αμείωτο το αναγνωστικό ενδιαφέρον.
Η Κακούρη επιστρατεύει τη μακριά εμπειρία της στο αστυνομικό αφήγημα, για να στήσει, όχι μία, αλλά τουλάχιστον δύο αλληλοσυμπληρούμενες ίντριγκες. Στο προηγούμενο μυθιστόρημα είχε στηριχτεί κυρίως στα γραπτά του Ιωνα Δραγούμη, για να θυμίσει κάποια γεγονότα των Βαλκανικών Πολέμων. Στο πρόσφατο, εντρύφησε σε απομνημονεύματα Αγγλων και Γάλλων κατασκόπων -των Γερμανών, για καλή τους τύχη λανθάνουν, αν υποθέσουμε πως γράφτηκαν-, κυρίως, όμως, στα βιβλία του βρετανού μυθιστοριογράφου Κόμπτον Μακένζι, ο οποίος, το 1916, βρισκόταν τοποθετημένος στη βρετανική στρατιωτική υπηρεσία της Αθήνας. Μέσα από το ετερόκλιτο αυτού του «υλικού» επιδιώκει να ειρωνευτεί το ενδιαφέρον των τότε Προστάτιδων Δυνάμεων για τη χώρα μας. Τόσο σε αυτό το μυθιστόρημα, όσο και στο προηγούμενο, υποφώσκει θλίψη μαζί με αγανάκτηση για την εσαεί, άλλοτε και τώρα, κηδεμονευόμενη Ελλάδα. Μόνο που η σάτιρα του «Ξιφίρ Φαλέρ» αποδεικνύεται πολύ πιο αποτελεσματική ως προς τους στόχους της από την αισθηματική ιστορία τού «Θέκλη».

Το μυθιστόρημα χωρίζεται σε 27 κεφάλαια, πολλά από τα οποία εξελίσσονται σε φαρσοκωμωδία, καθώς οι σκευωρίες Αγγλων, Γάλλων και λοιπών δολοπλόκων ανατρέπονται από την ελληνική πονηριά. Ενδιαμέσως, ορισμένες σκηνές μοιάζουν με ιλαρά ιντερμέδια χάρη στους μικρούς ήρωες του βιβλίου. Είναι τρία κοριτσάκια κι «ένα σατανικό λουστράκι», με το βαρύγδουπο όνομα Ομηρος, που φέρνει στο πολυμήχανο «χαμίνι» του παλαιότερου μυθιστορήματος της Κακούρη «Πριμαρόλια». Ο Ομηρος μιμείται νούμερα από επιθεωρήσεις, συνοδεύοντάς τα με τα ρεφρέν γνωστών τότε τραγουδιών. Οσο για το ερωτικό μέρος του βιβλίου, αυτό στήνεται σαν κωμωδία παρεξηγήσεων ανάμεσα στην Κερκυραία Κάτε, που ασπάζεται, κάπως πρώιμα, τις αρχές του φεμινισμού, και τους άνδρες, οι οποίοι, λιγότερο ή περισσότερο σθεναρά, τη διεκδικούν. Εδώ, τους κύριους ρόλους τούς μοιράζονται ένας υστερόβουλος «Αγγλοέλληνας» και ένας σκανταλιάρης, όσο και παραδοσιακός σε θέματα ηθικής, διευθυντής εφημερίδας.

Η Κακούρη δείχνει πόσα μπορεί να επιτύχει ένας συγγραφέας, χωρίς να παραβιάζει τη μορφή του κλασικού μυθιστορήματος. Ισως να μην καινοτομεί μορφικά και να μοιράζει στερεότυπα ρόλους «καλών» και «κακών», αφήνει, ωστόσο, μετέωρη την έκβαση των επιμέρους αψιμαχιών, ερωτικών και πολιτικών, ενώ πλάθει μια τριτοπρόσωπη αφήγηση, που διαφοροποιείται γλωσσικά και υφολογικά, ανάλογα με το πρόσωπο του οποίου την οπτική γωνία παρακολουθεί. Με αυτόν τον τρόπο αποδίδεται η γλωσσική ανομοιομορφία των αρχών του 20ού αιώνα, στην οποία προστίθενται και τα παραφθαρμένα αρχαιοπρεπή ελληνικά των ξένων. Πριν από περίπου δέκα χρόνια, παρατηρούσαμε πως ένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία τού «Πριμαρόλια» είναι η ανασύσταση της καθημερινής ζωής των Πατρών στο γύρισμα του 19ου αιώνα. Το ίδιο θα μπορούσαμε να επαναλάβουμε και για το «Ξιφίρ Φαλέρ», όπου σκιαγραφείται η Αθήνα της εποχής.

Την προσεχή Δευτέρα, 22 Ιουνίου, στις 8.30 μ.μ., το Ξιφίρ Φαλέρ θα παρουσιαστεί στην Πάτρα, στο Αίθριο του Παλαιού Δημοτικού Νοσοκομείου.

Για το μυθιστόρημα θα μιλήσουν η Σοφία Χριστοπούλου, σχολική σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Κεφαλληνίας-Ιθάκης και ο Χρήστος Μούλιας, δικηγόρος-συγγραφέας. Η Αθηνά Κακούρη θα σχολιάσει και θα δεχθεί ερωτήσεις για το βιβλίο της.

Την εκδήλωση διοργανώνουν οι εκδόσεις Καστανιώτη και το βιβλιοπωλείο Μεθενίτη.