ΑΧΘΟΦΟΡΩΝ ΕΠΟΠΟΙΪΑ Ή ΧΑΜΑΛΗ ΕΓΚΩΜΙΟΝ

Γέροντος Χαλκηδόνος Αθανασίου

Από την Απογευματινή Κωνσταντινουπόλεως (28-1-2009)

Προ καιρού περιδιαβαίνων το παλιό τσαρσί του Καδήκιοϊ και χαιρόμενος τη θέαση των όμορφων, άφθονων και τερψιλαρρύγγειων ψαριών, λαχανικών και φρούτων του, μια ευλογία του Θεού και του Αγιασμού των υδάτων, αντίκρυσα κ’ ένα χαμάλη. Συγκινήθηκα, γιατί μου θύμισε τις παλιές γραφικές εποχές, και «ενεπνεύσθην» να σημειώσω κάποιες γραμμές για τα ταλαίπωρα αυτά πλάσματα, που προσφέρουν το σώμα τους, ιδίως τη ράχη, κουβαλώντας τα βάρη – ίσως δε και από δω να προέρχεται το «τάβγαλε απ’ τη ράχη μου» - όχι βέβαια όπως οι αθλητές της άρσης βαρών ή οι κυρίες του οριζοντίου μετιέ που χαρίζουν «πλουσιοπάροχα» τα θέλγητρα του σώματός τους «ιεροαφροδιτικά» και ηδονικά, για να βγάλουν μερικά γρόσια.
Τι είναι όμως ο χαμάλης; Η λέξη προέρχεται από το αραβικό hamal και σημαίνει εκείνον που κουβαλάει βάρος έναντι αμοιβής. Τον αχθοφόρο.
Σημαίνει όμως και τον χονδρό και άνευ τρόπων άνθρωπο, που δεν είναι άγνωστος και σε κάποιους Ανατολίτες, όπως και τα ακαλαίσθητα και αποκρουστικά «έργα της τέχνης».
Έτσι έβλεπε κανείς τους χαμάληδες – μια μορφή θα ‘λεγα «ευτελισμένου Άτλαντα», στα τσαρσιά και τα παζάρια με τις πολύμορφες κούφες τους από ιτιά να κουβαλάνε τις πραμάτειες των κυριών ή ακόμη και τους μποχτσάδες με τα άμφια κάποιων κληρικών! Προσέτι δε και των ευρισκομένων στην κατάσταση της Νιρβάνα «ιερέων του Βάκχου».
Άξιος ο μισθός τους και για το ότι ίσως να σηματοδοτούν πως ένα είδος διαθρησκειακής στην πράξη συνεργασίας, έστω και κατά τον κερδώο Ερμή.
Σήμερα εξέλιπε, όπως και πολλά άλλα, το είδος τούτο, αφήνοντας όμως, όπως και στο παρελθόν, μια μορφή «αχθοφόρων του πνεύματος» που κυκλοφορούν σε ποικίλους θεσμούς και επιχειρήσεις.
Αυτοί οι λίγοι, δουλεύουν νυχθημερόν, έχοντες συνήθως ηυξημένες ικανότητες και αξιώματα, είναι οι ανθρακωρύχοι, οι κατάδικοι των κάτεργων και φέρουν το όλον βάρος της δουλειάς, όπως οι πάλαι ποτέ στο ναύσταθμο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Παλαιού Μπάνιου. Χωρίς τούτο να σημαίνει ότι και αμείβονται πάντοτε ηθικώς και υλικώς υπαρχόντων, Δόξα τω Θεώ, και των φαρμακόγλωσσων και δε ενίοτε αργόσχολων, ίδιου και τούτου κατ’ εξοχήν της φυλής μας.
Οι άλλοι δε, οι πολλοί, είναι τα αρσενικά μελίσσια, οι καλοπερασάκηδες, οι απράγμονες και οι τεμπελχανάδες, οι οποίοι ακολουθούντες την παράδοση των περίφημων οθωμανικών Τenbel Hane – κατά το άχθος αρούρης – ουδέν πράττουν, αλλ’ απλώς δεν ξεύρουν «πώς θα σκοτώσουν την ώρα τους» - ενώ οι άλλοι δεν έχουν λεπτό – φλυαρούντες και κνιζόμενοι, συχνά λαμβάνοντες ουχί ευκαταφρόνητες απολαβές, και όχι εξαγοραζόμενοι, αλλά εκμεταλλευόμενοι καιρούς και περιστάσεις, διότι σ’ άλλες περιπτώσεις θα τους εδίδετο η εντολή, να επισκεφθούν στο τέλος της εβδομάδος το λογιστήριον της φίρμας.
Ελέησον αυτούς Κύριε και ημάς και επίβλεψον επί τον πνευματώδη «αχθοφόρον του Νότου»!

Πίνακας: Χαμάλης, The Costume of Turkey, London 1802. Aθήνα, Συλλογή Ευ. Φινόπουλου