Παρασκευή 29 Δεκεμβρίου 2023

ΜΝΗΜΗ ΜΑΡΙΑΣ ΛΑΪΝΑ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Η μεγάλη ποιήτρια του καιρού μας Μαρία Λαϊνά, απέδρασε στις 27 Δεκεμβρίου 2023. 
Ευτυχώς πρόλαβε εν ζωή το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων, των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2022, το οποίο τής απονεμήθηκε για την συνολική προσφορά της στα Γράμματα. 
Δεν ήταν ο άνθρωπος των βραβείων ούτε των δημοσίων σχέσεων, αλλά η Πολιτεία έκανε τουλάχιστον το οφειλόμενο χρέος της απέναντί της. 
Η Μαρία Λαϊνά γεννήθηκε στην Πάτρα το 1947. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε ως κειμενογράφος, μεταφράστρια, επιμελήτρια εκδόσεων, script writer σε τηλεοπτικές εκπομπές και ταινίες. Ήταν παραγωγός, επιμελήτρια και παρουσιάστρια σε εκπομπές της ελληνικής ραδιοφωνίας με λογοτεχνικά θέματα. Ποιήματα της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, γερμανικά, σουηδικά, φιλανδικά, βουλγαρικά, εβραϊκά και σε άλλες γλώσσες. 
Το έργο της περιλαμβάνει δέκα ποιητικές συλλογές, έξι πεζογραφήματα, θεατρικά, κριτικές και μελετήματα, σύνταξη ανθολογίας ξένης ποίησης του 20ού αιώνα - επιλογή από ελληνικές μεταφράσεις, σενάρια και φιλολογικές επιμέλειες. Τα ποιήματά της περιόδου 1970-2012 συμπεριλήφθηκαν στην έκδοση "Σε τόπο ξερό" (Πατάκης, 2015). 
Το 1993 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο ποίησης για την ποιητική της συλλογή, "Ρόδινος φόβος". Η μετάφραση στα Γερμανικά της ίδιας συλλογής απέσπασε το βραβείο της Πόλης του Μονάχου. Το 1996 επίσης τιμήθηκε με το βραβείο Καβάφη και το 1998 με το βραβείο Μαρία Κάλλας του Γ΄ προγράμματος της ελληνικής Ραδιοφωνίας. Το 2014 τιμήθηκε με το Βραβείο του Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη για το σύνολο του έργου της. Επιλογή ποιημάτων της Λαϊνά μεταφράσθηκε στην αγγλική από την Αμερικανίδα καθηγήτρια Sarah McCann και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ το 2017. 
Η ποίηση της μας ενδιαφέρει πολύ γιατί είναι δύσκολη, ουσιαστική, υπερβατική και ερμητική μαζί και γι' αυτό βαθιά υπαρξιακή. 
Ήδη από το 1986 ο ποιητής Γιώργος Βέης είχε γράψει για την Μαρία Λαϊνά:
"Η λεπτή φαντασία της, τα λιτά της σχεδιάσματα, η έμφυτη κλίση της για την ακριβολογία και την αναζήτηση του ουσιώδους και φυσικά η μεγάλη ικανότητα αφαίρεσης που διαθέτει, την έχουν καθιερώσει στις συνειδήσεις των φίλων της καλής ποίησης ως μία απ΄ τις αυθεντικότερες ποιήτριες της εποχής μας". 
Στην τρίτη κατά σειράν εκδήλωσή μας, του κύκλου "ΠΑΤΡΙΝΟΙ ΣΥΝΘΕΤΕΣ - ΠΑΤΡΙΝΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ", που πραγματοποιήσαμε με το Καλλιτεχνικό Σύνολο "Πολύτροπον" την Τετάρτη 22 Μαρτίου 2017 το βράδυ στον Χώρο Τέχνης και Πολιτισμού AN ARΤ, στην Αθήνα, συμπεριλάβαμε ποιήματα των πατρινών ποιητών Μαρίας Λαϊνά, Έρσης Σωτηροπούλου και Γιώργου Κοζία. 


Διαβάσαμε ποιήματα της Μαρίας Λαϊνά, από τις συλλογές της «Αλλαγή Τοπίου», «Ρόδινος φόβος», «Σημεία Στίξεως», «Μικτή Τεχνική».
Κάποια από τα ποιήματα ακούστηκαν στα γαλλικά (σε μετάφραση του Michel Volkovitch) και στα αραβικά, σε μετάφραση που εκπόνησε ειδικά για την εκδήλωση ο φιλόλογος και μεταφραστής Roni Bou Saba, ο οποίος και απήγγειλε ποιήματα στα γαλλικά και αραβικά.
Σολίστ στο φλάουτο ήταν η Ιβόνα Γκλίνκα, η οποία ερμήνευσε έργα πατρινών συνθετών για σόλο φλάουτο. 


Ο φιλόλογος και μεταφραστής Roni Bou Saba μετέφρασε και απήγγειλε στα αραβικά το ποίημα της Μαρίας Λαϊνά "Η ταβέρνα της Τζαμάικα" από τη συλλογή "Ρόδινος Φόβος" (Στιγμή, 1992). Το ποίημα αυτό δημοσίευσε, στη συνέχεια, ο Roni Bou Saba στην μεγάλης κυκλοφορίας αραβική εφημερίδα Alaraby


Το παραθέτουμε στη συνέχεια. 
Η ζωή μας έχει αλλάξει κάπως• 
δεν μένουμε μέσα στην πόλη πια 
αλλά στον δρόμο για τη θάλασσα. 
Τα βράδια μας απασχολούν 
οι διαδρομές του φεγγαριού 
τα φτερουγίσματα στους λόφους 
και τ’ άλογα που κατεβαίνουν στον νερόλακκο. 
Αν τελικά αποφασίσεις να ’ρθεις 
θα μου κρατάς τη νύχτα συντροφιά 
τώρα που μπαίνει το φθινόπωρο 
κι οι μεντεσέδες τρίζουν στο σκοτάδι. 
Θα μάθεις να προσεύχεσαι 
με δύναμη κι απελπισία 
και το παράξενο αυτό συναίσθημα 
θα συνδυάζεται με τις σκληρές γραμμές της φύσης. 
Να φέρεις λίγα ρούχα και βιβλία 
κρατούν αλλιώς εδώ τα ίδια• 
και μην ξεχάσεις τα κατάλληλα παπούτσια 
γιατί ο βάλτος είναι πίσω απ’ το σπίτι 
και τον χειμώνα έχουμε πολλές βροχές. 
Σ’ αφήνω τώρα• να προσέχεις, 
και σ’ αγαπώ πολύ το ξέρεις. 
Σε σκέφτομαι στον καναπέ εκείνο πλάι στο παράθυρο 
να σκέφτεσαι τον χρόνο και τα σώματα όταν γερνούν. 
Όλα αυτά είναι της φαντασίας πράματα εδώ 
δεν έχουμε παρά μια δυνατή και καθαρή αιωνιότητα 
που δεν κουράζει, αλλά μερικές φορές πονούν 
τα μάτια σου. 
Να κλείσω τώρα το παράθυρο 
σηκώθηκε ξανά αέρας. 
Το ποίημα αυτό, όπως και άλλα, διαβάζει η ίδια η ποιήτρια στο βίντεο που ακολουθεί. 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου