ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΜΕΜΑΝ: Η Εκκλησία απορρίπτει τον άνδρα που οχυρώνεται πίσω απ' την αυτάρκεια, την δύναμη, την αυτοδικαίωσή του

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 

π. Αλεξάνδρου Σμέμαν 

Σάββατο, 11 Οκτωβρίου, 1980 

Στο Κρέστγουντ – πρώτη γκρίζα, υγρή, πραγματικά φθινοπωρινή μέρα – μια μέρα για να μείνει κανείς μέσα. Συνεχίζω να παλεύω με την αποτρόπαια γρίππη μου. 

Σήμερα το πρωί, η Λ. κι εγώ είχαμε μια από τις συνηθισμένες, ευχάριστες “διαμάχες” μας. Στην πραγματικότητα είναι περισσότερο μια ζωντανή συζήτηση παρά μια διαμάχη (απλώς έτσι την ονομάζουμε), γιορτάζοντας έτσι την ελευθερία του Σαββατιάτικου πρωινού. Συζητούσαμε για τις γυναίκες στην Εκκλησία (η Λ. πήγε σε μια συνάντηση που είχε διοργανώσει στο Σεμινάριο ο πατήρ Θωμάς, ως προετοιμασία για μια γυναικεία συνδιάσκεψη που θα γινόταν στο Κλήβελαντ, πριν από την Παναμερικανική Σύνοδο). Οι “θέσεις” μας (ad hoc): 

Πρέπει όλη αυτή η συζήτηση ν' απελευθερωθεί από τον κληρικαλισμό, την εκκλησιαστικότητα (με την άσχημη σημασία της λέξης, δηλαδή τη στροφή της Εκκλησίας προς τον εαυτό της), τα δικαιώματα της γυναίκας στην Εκκλησία, τι μπορεί να “κάνει” μια γυναίκα, ποια μπορεί να είναι η διακονία της στις υπάρχουσες ιερατικές δομές. Όλα αυτά τα “προβλήματα” είναι αδιέξοδα, επειδή όλα στηρίζονται στην κατηγορία των “δικαιωμάτων”, της πάλης, κ.λπ. 

Η αναγωγή της ζωής αποκλειστικά σ' απρόσωπες και “αντικειμενικές” δομές είναι το αμάρτημα του ανδρικού κόσμου, της ανδρικής αντίληψης για τη ζωή (Μαρξ, Φρόυντ). Γι' αυτό και το κύριο λάθος του σύγχρονου φεμινισμού είναι η αποδοχή αυτών των δομών: ο αγώνας για να βρει κάποιος τη θέση του στον κόσμο, στην Εκκλησία, στην κυβέρνηση, κ.λπ. 

Η γνήσια αποστολή των γυναικών είναι να δείξουν την ανεπάρκεια, τη μονομέρεια, και συνεπώς την τρομακτική ζημιά και το κακό που προκαλείται από την αναγωγή της ζωής σε “δομές”. 

Η γυναίκα είναι η ζωή, δεν σχετίζεται απλώς με τη ζωή, έτσι ώστε αποστολή της είναι να επαναφέρει τον άνδρα από τη μορφή στο περιεχόμενο της ζωής. Οι ιδιότητές της, που a priori δεν ανήκουν στις “ανδρικές” αναγωγές της ζωής, είναι η ομορφιά, η αγνότητα, το βάθος, η πίστη, η διαίσθηση. Αυτές δεν υπάρχουν· και το πιο σημαντικό είναι πως δεν μπορούν να υπάρξουν στον Μαρξισμό, στον Φροϋδισμό, ή στην κοινωνιολογία, κ.λπ. 

Ο άνδρας προσβλέπει σε κανόνες· η γυναίκα γνωρίζει τις εξαιρέσεις. Αλλά η ζωή είναι μια συνεχής εξαίρεση από τους κανόνες. Οπουδήποτε υπάρχει γνήσια ζωή, εκεί βασιλεύει όχι ένας κανόνας, αλλά μια εξαίρεση. Ο άνδρας αγωνίζεται για κανόνες. Η γυναίκα διαθέτει μια ζωντανή εμπειρία της εξαίρεσης. 

Η “εξαίρεση” είναι το βάθος του Χριστιανισμού ως ζωής. Στη ζωή που δημιουργήθηκε και δόθηκε από τον Θεό, τα πάντα είναι μια εξαίρεση επειδή τα πάντα είναι μοναδικά, ανεπανάληπτα, μια πηγή που πηγάζει από τα βάθη. 

Το σεξ αποτελεί τον “κανόνα”, η αγάπη είναι η εξαίρεση. Ο νόμος της ζωής και η αλήθεια της ζωής είναι η αγάπη και όχι το σεξ. 

Ο άνθρωπος δεν καλείται να εφαρμόσει κανόνες, αλλά καλείται στο θαύμα της ζωής. Η οικογένεια είναι ένα θαύμα. Η δημιουργική εργασία είναι ένα θαύμα. Η Βασιλεία του Θεού είναι ένα θαύμα. 

Η Θεοτόκος δεν μπορεί να “στριμωχθεί” σε κανένα κανόνα. Η αλήθεια για την Εκκλησία βρίσκεται σ' Αυτήν κι όχι σε κανόνες. 

Στον βαθμό που ο άνδρας παραμένει μόνο άνδρας, παραμένει πάνω απ' όλα πληκτικός, γεμάτος αρχές, “ανδρικός”, καθώς πρέπει, λογικός, ψυχρός, χρήσιμος· γίνεται ενδιαφέρων μόνον όταν ξεπεράσει τον μάλλον διασκεδαστικό ανδρισμό του. Ο άνδρας είναι ενδιαφέρων ως παιδί ή ως ηλικιωμένος, και είναι μάλλον τρομακτικός ως ενήλικας, στην κορυφή της ανδρικής ηλικίας, της ανδρικής δύναμης. 

Η αγιότητα και η δημιουργικότητα του άνδρα βρίσκεται πάνω απ' όλα στην άρνησή του σε οτιδήποτε ιδιαίτερα “αρσενικό” μέσα του. Στην αγιότητα, αυτό που ενδιαφέρει το λιγότερο είναι η “αρσενικότητα” του άνδρα. 

Ο Χριστός είναι το αγόρι, ο μονογενής Υιός, το Παιδί της Παναγίας. Απουσιάζει απ' Αυτόν η κύρια έμφαση, το κύριο είδωλο του άνδρα – η αυτονομία του. Η εικόνα του βρέφους Χριστού στην αγκαλιά της Μητέρας Του δεν είναι απλώς η εικόνα της Σάρκωσης. Είναι η εικόνα της ουσίας του Χριστού.

Πρέπει να τα γνωρίζουμε και να τα νιώθουμε όλα αυτά όταν συζητούμε το θέμα των γυναικών στην Εκκλησία. Η Εκκλησία απορρίπτει τον άνδρα που οχυρώνεται πίσω απ' την αυτάρκεια, την δύναμη, την αυτοδικαίωσή του. Ο Χριστός διακηρύσσει: “Ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· ἡ γάρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται” (Β' Κορινθ. 12,9).