Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΑΠΟΔΕΧΕΤΑΙ ΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ;

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Η Εκκλησία της Ελλάδος κοινοποίησε, με σχετική εγκύκλιο, την απόφαση του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας για την καθαίρεση του μητροπολίτου πρ. Κλιν Λεωνίδα, «Εξάρχου» του αντικανονικού μορφώματος που ονομάζεται από τους ρώσους «Πατριαρχική Εξαρχία Αφρικής» και δημιουργήθηκε ως αντίποινα για την απόφαση του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας να αναγνωρίσει την Αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας, που παραχωρήθηκε κανονικώς από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. 

Το Πατριαρχείο Βουλγαρίας δέχθηκε, έστω και προσωρινά (μέχρι οριστικής αποφάσεως), τις αποφάσεις του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. 

Η Εκκλησία της Αλβανίας, της οποίας ο Προκαθήμενος αναδείχθηκε από την πλούσια ιεραποστολική του δράση στην Αφρική, εξακολουθεί να τηρεί σιγήν ιχθύος επί του θέματος. 

Είναι προφανές ότι για τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο ισχύει ακόμα το ανακοινωθέν του της 8ης Ιανουαρίου 2022, όπου έκανε λόγο για «Το ρήγμα από την Ουκρανία στην Αφρική». 

Εκείνο το ανακοινωθέν, μη το ξεχνάμε, ήταν «βούτυρο στο ψωμί» των Ρώσων, αφού οι ίδιοι οι Ρώσοι διατείνονται ανάλογους ισχυρισμούς. Ότι, δηλαδή, υπάρχει σχίσμα, ότι η Ουκρανία και η Αφρική είναι αιτία και αποτέλεσμα, ότι χρειάζεται Πανορθόδοξη Σύνοδος και τα τοιαύτα. Ενδεικτικό αυτής της εκτίμησης του ανακοινωθέντος του Αλβανίας Αναστασίου είναι ο σχετικός σχολιασμός από την ρωσοκίνητη Ένωση Ορθοδόξων Δημοσιογράφων. 

Σε εκείνο το ανακοινωθέν ο Αλβανίας Αναστάσιος έμοιαζε να έχει αποδεχθεί τη νέα πραγματικότητα ως αναπότρεπτη: «Στο εξής οι απλοί Αφρικανοί θα καλούνται να προσέλθουν στην Ορθοδοξία από δύο Ορθόδοξα Πατριαρχεία, χωρίς να έχουν μυστηριακή κοινωνία μεταξύ τους. Ο σκανδαλισμός και η εξασθένηση της ορθοδόξου μαρτυρίας από τη διχαστική αυτή δραστηριότητα είναι ολοφάνερη. Πρόκειται για οδυνηρή εξέλιξη». 

Το ερώτημα, όμως, είναι αμείλικτο: Ο Αλβανίας Αναστάσιος αποδέχεται την καθαίρεση του πρ. Κλιν Λεωνίδα, την οποία συνοδικώς αποφάσισε το Δευτερόθρονο Πατριαρχείο της Αλεξανδρείας; 

Κι ακόμα: Ο Αναστάσιος της συμφιλίωσης και της καταλλαγής δεν στάθηκε μέχρι τώρα κριτικά στις εμπρηστικές δηλώσεις του Πατριαρχείου Μόσχας σχετικά με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Δεν μπορεί να δεχθεί κανείς ότι ο Αλβανίας Αναστάσιος δεν ακούει τον Μόσχας Κύριλλο όταν λέει, για παράδειγμα: «Πηγαίνετε γενναία να εκπληρώσετε το στρατιωτικό σας καθήκον. Και να θυμάστε ότι αν δώσεις τη ζωή σου για την πατρίδα σου, θα είσαι με τον Θεό στο βασίλειό του, τη δόξα και την αιώνια ζωή του» (κήρυγμα στο μοναστήρι Zachatyevsky στη Μόσχα). Δεν μπορεί να πιστέψει κανείς ότι ο Αλβανίας Αναστάσιος κλείνει τ’ αυτιά του σε μια τέτοια «θεολογία του πολέμου». 

Επίσης, δεν μπορεί να χωνέψει κανείς ότι ο Αλβανίας Αναστάσιος δέχεται ως τετελεσμένο ή ως «αναγκαίο κακό» την παράλληλη δικαιοδοσία στην Αφρική και τις ύβρεις της Ρωσικής Εκκλησίας εναντίον του Προκαθημένου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και τις άθλιες αιτιάσεις των ρώσων για το ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας του Αγίου Μάρκου στην Αφρική. Η όλη στάση της ρωσικής Εκκλησίας απέναντι στην Αλεξάνδρεια δεν είναι απλώς μια «λογική αντιποίνων», αλλά μια εκθεμελίωση της ορθόδοξης εκκλησιολογίας και της πανορθοδόξου ενότητος. Ο Αλβανίας Αναστάσιος μας δίδαξε «ότι δεν είναι ορθό να δρουν μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ανατολικής Αφρικής ξεχωριστές «ιεραποστολικές» ομάδες ή πρόσωπα, από τη Φιλλανδία, την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αμερική κ.λπ., αλλά όλοι – έστω και αν ενισχύονται οικονομικά από διάφορα κέντρα – οφείλουν να είναι ενταγμένοι στην αρμόδια Μητρόπολη του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας». 

Επίσης, πώς είναι δυνατόν ο Αλβανίας Αναστάσιος να ζητάει σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου, όταν οι ρώσοι δεν μνημονεύουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος πρέπει να συγκαλέσει και να προεδρεύσει της Συνόδου, αλλά και τους Προκαθημένους Αλεξανδρείας, Κύπρου και Ελλάδος; 

Σε ανακοινωθέν της Εκκλησίας της Αλβανίας (15 Νοεμβρίου 2022) υπογραμμίστηκε ότι: «Η Εκκλησία της Αλβανίας δεν υιοθέτησε ρωσική άποψη, αντιθέτως υπήρξε η πρώτη που επεσήμανε και κατεδίκασε τη χρήση του Ιερού Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας για την επιβολή των θέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας». 

Επομένως, τι θα μπορούσε να συζητηθεί τώρα σε μία Πανορθόδοξη Σύνοδο, με μία Ρωσία η οποία υποστηρίζει μετά μένους τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, εισβάλλει βάναυσα στην δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στην Αφρική και εργαλειοποιεί την ουσία της Εκκλησίας, δηλαδή το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας; 

Πάντως, ακόμα αναμένουμε με ενδιαφέρον την αντίδραση της Εκκλησίας της Αλβανίας στις πρόσφατες αποφάσεις του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, που αποτελούν ηχηρή απάντηση στις προκλήσεις και τις αντικανονικές ενέργειες της Μόσχας.