EMPHASIS: Το cd του Σπύρου Κοντού με έργα Ελλήνων συνθετών για σόλο όμποε

Την Τετάρτη 18 Μαΐου 2022, στην Αίθουσα Συναυλιών Φίλιππος Νάκας παρουσιάστηκε το άλμπουμ EMPHASIS του σημαντικού ομποΐστα Σπύρου Κοντού με έργα εννέα σύγχρονων Ελληνίδων και Ελλήνων συνθετών για σόλο όμποε.  

Ο διακεκριμένος σολίστ στον ψηφιακό αυτό δίσκο ερμηνεύει με δεξιοτεχνία και εκφραστικότητα ένα γοητευτικό ρεπερτόριο υψηλών απαιτήσεων, σε πρώτη δισκογραφική έκδοση, ως συνέχεια του βραβευμένου του άλμπουμ METAMORPHOSIS. Στο νέο άλμπουμ περιλαμβάνονται έργα για όμποε σόλο, με ένα εύρος σύνθεσης των τελευταίων πενήντα ετών, γνωστών και διακεκριμένων συνθετών (Καλλιόπη Τσουπάκη, Μιχάλης Οικονόμου, Δημήτρης Νικολάου, Αλέξανδρος Καλογεράς, Γιώργος Κουρουπός, Γιάννης Ιωαννίδης, Δημήτρης Τερζάκης, Θεόδωρος Αντωνίου και Κωνσταντία Γουρζή). Όπως ο ερμηνευτής αναφέρει "τα έργα-μονόλογοι αξιοποιούν και αναδεικνύουν θαυμάσια την εκφραστική παλέτα και τον χαρακτήρα του όμποε. Θέτουν απαιτήσεις λεπτής δεξιοτεχνίας και αποτελούν απολαυστική και αυθεντική προσθήκη στο διεθνές ρεπερτόριο". 

Για το ξεχωριστό αυτό άλμπουμ μίλησαν οι: Θωμάς Ταμβάκος, Γιώργος Μονεμβασίτης και Χρίστος Παπαγεωργίου. 

Ακολούθησε συναυλία με έργα του δίσκου. 

Παρών ήταν και ο συνθέτης Αλέξανδρος Καλογεράς από τη Βοστώνη, που άκουσε το έργο του «Νόμος». 

Παραθέτουμε στη συνέχεια την ομιλία του Θωμά Ταμβάκου, ιδρυτή του Αρχείου Ελλήνων Μουσουργού, ερευνητή και μουσικογράφου. 

"Καλησπέρα σας. 

Είναι μεγάλη μου η χαρά και η τιμή να είμαι ένας από τους ομιλητές στην παρουσίαση του προσωπικού δισκογραφήματος του αγαπητού και εκλεκτού ομποΐστα Σπύρου Κοντού με τον εύσχημο τίτλο «Έμφασις», ένα εξάμηνο μετά την επίσημη κυκλοφορία του. 

Κυκλοφορεί από την DNA label, δέκα χρόνια μετά την κυκλοφορία του πρώτου και εξαιρετικού δισκογραφήματος με τίτλο «Μεταμόρφωσις», από την ίδια εταιρεία, στο οποίο ο Σπύρος μαζί με την πιανίστα Λητώ Θώμου ηχογράφησε σε πρώτη εκτέλεση οκτώ έργα σύγχρονων Ελλήνων συνθετών. Το CD «Μεταμόρφωσις» απέσπασε και δικαίως την τιμητική διάκριση από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών, στην κατηγορία της καλύτερης δισκογραφικής έκδοσης ελληνικού ενδιαφέροντος. 

Γι' αυτή τη μοναδική ακουστική εμπειρία που μας προσφέρει η ερμηνεία σε αυτό το νέο ρεπερτόριο του όμποε, με έργα συγχρόνων Ελλήνων συνθετών, στο CD «Έμφασις» του Σπύρου Κοντού, θα επιχειρήσω να σας μεταφέρω την άποψή μου, μέσα από τη σαρανταπεντάχρονη εμπειρία μου σε θέματα δισκογραφίας και βεβαίως ως δημιουργός και κάτοχος του Αρχείου Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου. 

Η γνωριμία και η φιλία μου με τον Σπύρο, γεννημένο στην Κέρκυρα, 48χρονο σήμερα, διαρκεί πολλά χρόνια. Μάλιστα με τον πατέρα του, τον Αλέκο Κοντό, ήμασταν συνάδελφοι με την ίδια ειδικότητα στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, αν και σε διαφορετικούς αερολιμένες. Θυμάμαι που πρώτος μου μίλησε, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, για τον ταλαντούχο γιό του και τις μουσικές επιδόσεις του. Όντως ο Σπύρος εξελίχθηκε σε έναν κορυφαίο ομποΐστα και το απέδειξε με πολλούς τρόπους. Δεν αρκέστηκε σε μία θέση στην ορχήστρα αλλά συνέχεια αναζητούσε και αναζητεί όχι γνωστό ρεπερτόριο για αυτό το περίεργο ξύλινο πνευστό όργανο με τον διαπεραστικό ήχο που η ελληνική ονομασία του είναι «οξύαυλος». Έδωσε και δίνει μεγάλη βαρύτητα, με βαθύ ερευνητικό ενδιαφέρον, στη δημιουργία έργων Ελλήνων και ελληνικής καταγωγής για αυτό το όργανο. Άρχισε να τα παρουσιάζει σε συναυλίες και η ιδιαίτερη ποιότητα του ήχου του άφησε και συνεχίζει, τις καλύτερες εντυπώσεις σε σύμπασα τη μουσική κοινότητα. Προκάλεσε επίσης το ενδιαφέρον συνθετών μας που του εμπιστεύτηκαν συνθέσεις του τις οποίες παρουσίασε σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση. Αυτή δε η αναφορά, δηλαδή η ουσιαστική σχέση του Σπύρου με την ελληνική λόγια δημιουργία, τον ξεχωρίζει από την, ούτως ή άλλως, πλειάδα χαρισματικών ομποϊστών μας. 

Όπως πολλοί Επτανήσιοι και μάλιστα Κερκυραίοι μουσικοί και συνθέτες, έτσι και ο Σπύρος γαλουχήθηκε μουσικά σε φυτώριο Φιλαρμονικής. Στην περίπτωσή του στη Φιλαρμονική Εταιρία «Μάντζαρος» με δασκάλους τους αρχιμουσικούς Στέφανο Δολιανίτη και Γιώργο Κούρκουλο. Ως γνωστόν, σε αυτά τα φυτώρια οι μαθητές μαθαίνουν κάποιο πνευστό όργανο με την προοπτική να ενταχθούν αργότερα στην μπάντα ή σε κάποια άλλη ορχήστρα, όπως η Ε.Σ.Ο. της ΕΡΤ ή να ακολουθήσουν σολιστική καριέρα, όπως στην περίπτωση του Σπύρου. Οι σπουδές του στο όμποε συνεχίστηκαν στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας από το οποίο αποφοίτησε με άριστα παμψηφεί και πρώτο βραβείο. Δεν αρκέστηκε όμως σε αυτή τη μαθητεία. Συνέχισε τις σπουδές του στην Καρλσρούη και τη Γενεύη με διάσημους καθηγητές. Είναι πολλά που θα μπορούσα να πω για την καλλιτεχνική σταδιοδρομία και προσφορά του αλλά νομίζω ότι σας είναι γνωστά. 

Επανέρχομαι στην «’Εμφασι», το δισκογραφικό κομψοτέχνημα που θα το λατρέψετε όταν το ακούσετε, όπως το λάτρεψα και εγώ. Ειλικρινά προσπάθησα να βρω, ως κριτικός, αρνητικά σημεία. Όσο κι αν προσπάθησα δεν τα κατάφερα. 

Από πού να ξεκινήσω και που να τελειώσω. Από την άριστη επιλογή του περιεχομένου με έντεκα υπέροχα έργα εννέα σπουδαίων συνθετών ερμηνευμένα με δεξιοτεχνία και εκφραστικότητα, μία ακόμη τρανή απόδειξη το πόσο σημαντική είναι η σύγχρονη λόγια μουσική δημιουργία με ελληνική υπογραφή. 

Πολύ εύστοχα ο Σπύρος επέλεξε έργα με χρονικό ορίζοντα γραφής τους την πεντηκονταετία από το 1971 έως τις μέρες μας. Έργα ώριμα και διαφορετικά ως προς τον τρόπο γραφής, με επιρροές από το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών μουσικών ρευμάτων, αλλά με προσωπικό τόνο και όχι ως άσκηση ή είδος μίμησης. Έργα που καθηλώνουν ως ακρόαμα και προκαλούν την επιθυμία επανάληψης της ακρόασης. Αυτό τουλάχιστον συνέβη και συμβαίνει με μένα. 

Όπως ο Σπύρος τονίζει και συμφωνώ μαζί του, η σειρά της επιλογής, αλλά και τα ίδια τα έντεκα έργα διαμορφώνουν ένα ιδιαίτερα συναρπαστικό μουσικό σκηνικό. Είναι ένας μονόλογος, μακρύς και εμφατικός, εξίσου εσωστρεφής όσο και αρθρωμένος, όπου οι ήχοι και η αισθητική συνυπάρχουν σε λεπτή δυναμική ισορροπία και διάλογο μεταξύ τους προκειμένου να δώσουν αυτό που η μουσική ακρόαση συνιστά: τη μαγεία. 

Το ηλικιακό φάσμα των συνθετών που συμμετέχουν καλύπτει τις δεκαετίες του ’30, του ’40, του ’60 και του ’70, από τον πρεσβύτερο και χαλκέντερο Γιάννη Ιωαννίδη, γεννημένο το 1930, έως τον νεότερο Μιχάλη Οικονόμου, γνωστό περισσότερο ως αρχιμουσικό και γεννημένο το 1973. Μάλιστα το έργο του Ιωαννίδη Ντιβερτιμέντο, με ατονικό χαρακτήρα, είναι αφιερωμένο στον Σπύρο. Ο τελευταίος του το ανταπέδωσε με μία κορυφαία ερμηνεία, από αυτές που χαρακτηρίζονται ως ερμηνεία αναφοράς, δηλαδή αξεπέραστη. 

Στην παρέα των συνθετών του δισκογραφήματος συναντάμε και τους δύο εκλιπόντες, εσαεί αγαπημένους και αξέχαστους, τον Θόδωρο Αντωνίου με την ευρηματική Φαντασία του, εμπλουτισμένη με σύγχρονες τεχνικές του όμποε και τον Δημήτρη Νικολάου με τις τρεις ρηξικέλευθες, ως προς τη στόχευσή τους, Μουσικές του δρόμου (Στράσσενμουσίκ) γραμμένες πριν από σαράντα χρόνια ακριβώς, με έμπνευση από τους μουσικούς που παίζουν στο δρόμο και γενικά σε μη συμβατικούς καλλιτεχνικούς χώρους. 

Στο δισκογράφημα εντάχθηκαν δύο έργα ισάριθμων κορυφαίων σήμερα εν ζωή συνθετών μας, η Μουσική για έναν Αυλητή του Δημήτρη Τερζάκη βασισμένη σε τροπικές κλίμακες και η Ελεγεία του Γιώργου Κουρουπού που δικαιολογεί τον τίτλο του λόγω της ελεγειακής μελωδικής γραμμής του. Έργα με δεξιοτεχνικά περάσματα στα οποία ο Σπύρος έδωσε τον καλύτερο εαυτό του, ειδικά στο δύσκολο, από τεχνικής πλευράς, έργο του Τερζάκη που διαβιεί στην Κολωνία της Γερμανίας, εδώ και αρκετές δεκαετίες. 

Με χαροποίησε ιδιαίτερα το ότι συμπεριελήφθησαν και δύο θαυμάσια έργα γυναικών μουσικών δημιουργών, το Blue της Καλλιόπης Τσουπάκη με νοσταλγική ατμόσφαιρα και ο Αστρολάβος, ο άγγελος στο βυθό της θάλασσας της Κωνσταντίας Γουρζή που αποτελείται από εννέα διαδοχικές μινιατούρες, εν είδει αστερισμών, αφού ο τίτλος του έργου αναφέρεται στην γνωστή αρχαία αστρονομική συσκευή που μπορούσε να μετρήσει τις ακριβείς θέσεις ορισμένων αστερισμών.

Αμφότερες οι συνθέτριες ζουν και διαπρέπουν στο Άμστερνταμ και το Μόναχο αντίστοιχα. Μάλιστα με το Blue ανοίγει η ροή αυτού του μονολόγου και κλείνει αισίως με τον Αστρολάβο. Θεωρώ ότι είναι άριστη η επιλογή του Σπύρου να ξεκινήσει και να περατώσει το δισκογράφημα με τα δύο αυτά έργα.

Αυτό το ερμηνευτικό κρεσέντο έλαβε χώρα και ηχογραφήθηκε στον Ναό του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας, τον Οκτώβριο του 2018. Σε αλληλεπίδραση με την υποβλητική ακουστική του χώρου του Ιερού Ναού, παρήχθη ένα θαυμάσιο ηχητικό αποτέλεσμα, που αποτυπώθηκε στην δισκογράφηση με ιδιαίτερη φροντίδα και αισθητική. 

Δόθηκε μεγάλη βαρύτητα, και ορθώς κατά τη γνώμη μου, στη φυσική μουσικότητα που θα εισέπραττε ένας ακροατής στον χώρο. Για αυτό εκλείπει η τεχνική επεξεργασία που ίσως να διαμόρφωνε συνθήκες στουντιακής ηχογράφησης και να άλλαζε το μαγευτικό ηχόχρωμα από τον χώρο του ναού. Αυτό το ηχογραφικό αποτέλεσμα ευτύχησε στη συνέχεια να αποτυπωθεί σε ένα άκρως καλαίσθητο δισκογράφημα, με σκληρά χαρτόδετα εξώφυλλα, εμπρός και πίσω, και με συνοδευτικό ένθετο, άκρως μινιμαλιστικό, 18 σελίδων που παραπέμπει στη γνωστή μας γερμανική εταιρεία E.C.M. 

Το αριστουργηματικό εικαστικό μέρος φιλοτέχνησε ο Μιχάλης Χατζηχαραλάμπους συνεχίζοντας την παράδοση που ξεκίνησε με το προηγούμενο δισκογράφημα, το «Μεταμόρφωσις». 

Και έτσι φθάσαμε στο σήμερα, μετά την κυκλοφορία του από την ανεξάρτητη εταιρεία DNA label των μουσικών και συνθετών Αλέξανδρου Χρηστάρα και Μιχάλη Νιβολιανίτη, να το παρουσιάζουμε, εδώ στον πάντα φιλόξενο χώρο της Αίθουσας Συναυλιών του Ωδείου Φ. ΝΑΚΑΣ. 

Συγχαίρω από καρδιάς όλους τους συντελεστές και πρώτιστα τον Σπύρο Κοντό για αυτό το μοναδικό δισκογραφικό δώρο του στο φιλόμουσο κοινό. 

Κλείνοντας, δανείζομαι ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το κριτικό κείμενο της Λιάνας Μαλανδρενιώτη για το δισκογράφημα στην εβδομαδιαία εφημερίδα «Εποχή». «Ο ήχος του πνευστού αναζητά την πιο προσωπική, τη μοναχική σου ώρα, την ώρα της συνομιλίας με τον εσώτερο εαυτό σου. Αφουγκράσου τις ανάσες. Αφήσου στο πνεύμα, στην ατμόσφαιρα, στον ρυθμό, στις παύσεις της μουσικής και τότε η δεξιοτεχνία και η ερμηνευτική υπέρβαση του Σπύρου Κοντού, χωρίς να χρειαστείς καμιά άλλη προσευχή, θα σε πάει στον παράδεισο». 

Ας μη καταχραστώ άλλο τον χρόνο σας και δίνω τη σκυτάλη στους αγαπητούς μου Γιώργο Μονεμβασίτη και Χρήστο Παπαγεωργίου. 

Να είστε όλες και όλοι καλά. 

Σας ευχαριστώ πολύ".