ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΚΟΜΙΔΗ ΤΗΣ ΚΑΡΑΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΥ (Αρχειακό υλικό)

Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας με τους δύο συνεργάτες του Πάπα Παύλου ΣΤ', τον τότε αρχιεπίσκοπο
Ιωάννη Βίλλεμπρανς και τον ιερομόναχο Πέτρο Ντυπρέ συνομιλούν στο Φανάρι με πνεύμα αγάπης Χριστού
για την βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο Εκκλησιών και για την ομαλή διεξαγωγή του Διαλόγου.

Στο περίφημο βιβλίο του θεολόγου Αριστείδη Γ. Πανώτη Ειρηνοποιοί, Παύλος ΣΤ' – Αθηναγόρας Α' (Ίδρυμα Ευρώπης ΔΡΑΓΑΝ, Αθήναι 1971) διαβάζουμε τα εξής πολύ ενδιαφέροντα σχετικά με την επανακομιδή της Τιμίας Κάρας του Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου από την Ρώμη στην Πάτρα στις 26 Σεπτεμβρίου 1964, δηλ. σαν σήμερα πριν από 55 χρόνια:

Δύο Έλληνες πρωτοπόροι της επαναπροσεγγίσεως των δύο Εκκλησιών.
Ο Ρωμαιοκαθολικός ιερομόναχος και Αυγουστινιανός Βυζαντινολόγος π. Γρηγόριος Νόβακ
και ο Ορθόδοξος θεολόγος Αριστείδης Πανώτης, καθηγητής,  που υπηρετούσε από το 1962 στο γραφείο
του τότε υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων Γρηγόρη Κασιμάτη. 

“Η ιστορία της επιστροφής της κάρας του Αγίου Ανδρέα άρχισε τον Φεβρουάριο του 1963 σε μια συνάντηση Ορθοδόξων και Καθολικών στην Αθήνα. Γίνονται οι σχετικές εισηγήσεις στη Ρώμη, με θετικά αποτελέσματα. Υποδεικνύεται στον Μητροπολίτη Πατρών Κωνσταντίνο, από τον γράφοντα, ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσει το διάβημά του. Συντάσσεται το κείμενο και αποστέλλεται. Η απάντηση είναι αρίστη. Στα μέσα Μαϊου έρχεται στην Πάτρα ο Ιω. Βίλλεμπρανς, για μυστικές συνεννοήσεις με τον Μητροπολίτη Κωνσταντίνο, ο οποίος και γράφει προσωπικό γράμμα στον Πάπα Παύλο ΣΤ'. Ο Πάπας Παύλος ΣΤ' απαντά καταφατικά στο αίτημα. Θέλει όμως να επιστραφεί η Κάρα “με νέα λειψανοθήκη ανταξία του περιεχομένου της”, που τα έξοδά της θα κατέβαλε ο ίδιος, γιατί η αρχική λειψανοθήκη, με την οποία ο Θωμάς Παλαιολόγος την παρέδωσε στον Πάπα Πίο Β' το 1462, είχε αντικατασταθεί με νεωτέρα και είχαν χαθεί τα ίχνη της παλαιάς σε κάποιο Σκευοφυλάκιο. Ζητούνται σχέδια λειψανοθήκης, ορθοδόξου τεχνοτροπίας, από την Αθήνα, αλλά παράλληλα γίνονται και έρευνες για την ανακάλυψη της αρχικής λειψανοθήκης. Ανακαλύπτεται. Ήταν στο μουσείο της πατρίδος του Πάπα Πίου Β'. Είναι χρυσή και η επιστημονική εξέτασή της από διαπρεπείς αρχαιολόγους και βυζαντινολόγους αποδεικνύει ότι είναι σπάνιο έργο τέχνης της προεικονομαχικής περιόδου (Ζ' αιώνος) και έτσι έχει μεγάλη καλλιτεχνική αξία. Μετά την υπεύθυνη αυτή γνώμη, ο Πάπας αποφασίζει να κάνει διπλό δώρο στη Μητρόπολη Πατρών, την κάρα και την αρχαία λειψανοθήκη. Την επισκευάζουν και της προσθέτουν μόνο μια βάση από πολύτιμο λίθο, “κύανο” (lapis lazuli) με την επιγραφή “εν πνεύματι ομονοίας και ως δείγμα μεγάλης αγάπης”. Μέσα στη μοναδική αυτή λειψανοθήκη, με σχετική τελετή, παρουσία των Ορθοδόξων Παρατηρητών, ο Πάπας κλείνει το ιερό λείψανο και το σφραγίζει και μ' αυτή παραδίδεται στον Μητροπολίτη Πατρών Κωνσταντίνο, στις 26 Σεπτεμβρίου 1964”.

Η ανάγνωση του επισήμου εγγράφου βεβαιώσεως της ταυτότητος του λειψάνου, ενώ ο πάπας προσβλέπει
στο διασωθέν τεμάχιο της Κάρας που διαφυλάσσεται σε βάμβακα παρουσία κληρικών του οίκου του.

Τα παραπάνω μας αποκαλύπτουν την άγνωστη στους πολλούς ιστορία της λειψανοθήκης της Κάρας του Πρωτοκλήτου, η οποία είχε στην Πάτρα την ...τύχη της καταστροφής (!!) από μικρόνοες – το λιγότερο - “σούπερ ορθοδόξους”. Από αυτήν την τελετή της εναπόθεσης της Τιμίας Κάρας στη λειψανοθήκη της και το κλείσιμό της από τον ίδιο τον Πάπα Παύλο ΣΤ' δημοσιεύουμε εδώ από το πολύτιμο Αρχείο του καθηγητού και Οφφικιάλου της Μ.τ.Χ.Ε. Αριστείδη Πανώτη – τη ευγενική παραχωρήσει του και τον ευχαριστούμε θερμά – κάποιες ιστορικές φωτογραφίες. Κι ακόμα κάποιες από την υποδοχή του λειψάνου στην Πάτρα.

Η σεπτή Κάρα τοποθετείται εντός της αρχαίας λειψανοθήκης παρουσία του τότε παρατηρητή στην Βατικανή Σύνοδο
π. Παντελεήμονα Ροδόπουλου, μετέπειτα μητροπολίτη Τυρολόης και Σερεντίου
και του μετά καρδιναλίου Βίλλεμπρανς.

Ο πάπας Παύλος Στ' μεταξύ της νεώτερης λειψανοθήκης της Κάρας του Αποστόλου Ανδρέου και της αρχαίας και πολυτιμότατης προεικονομαχικής λειψανοθήκης που την παρέδωσε στη Ρώμη ο Θωμάς Παλαιολόγος και βρέθηκε και την όψη της γνωρίζουμε από σχέδια του ΙΕ' αιώνα!

Ο πάπας Παύλος με συγκίνηση μεταφέρει την αρχαία λειψανοθήκη επάνω στην πολύτιμη από κύανο βάση της
που φέρει και το οικόσημό του.

Ο Πατρών Κωνσταντίνος απευθύνει επίσημη επιστολή προς τον πάπα Παύλο ΣΤ' που επιδίδει ο πρωτοσύγκελλός του αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Τσαντίλης με τον προσήκοντα σεβασμό, όπως έπραξαν στο παρελθόν όλοι οι Ορθόδοξοι κληρικοί, μηδέ και του τότε μητροπολίτη Εφέσου Αγίου Μάρκου του Ευγενικού, που τίμησε την αρχιερωσύνη και την αξία της τιμής του Πάπα μέχρι το τέλος της Συνόδου Φερράρας – Φλωρεντίας το 1439, όταν καλώς πράττων διεφώνησε με τις τότε μονομερείς και βεβιασμένες αποφάσεις.

Ο αείμνηστος μητροπολίτης Πατρών Κωνσταντίνος Πλατής που συναντάται στο Υπουργείο Παιδείας (τότε Ευαγγελιστρίας 2) με τον Α. Πανώτη και του υποδεικνύεται ο δρόμος τελεσφορήσεως του αιτήματός του για την επιστροφή της σεπτής Κάρας του Πρωτοκλήτου. Αυτή την ακολουθεί πιστά και το Βατικανό ανταποκρίνεται και τον επισκέπτεται μυστικά στην Πάτρα ο σεβ. Βίλλεμπρανς.

Η παράδοση στις 26 Σεπτεμβρίου 1964 της σεπτής Κάρας στον μητροπολίτη Πατρών Κωνσταντίνο από τον καρδινάλιο Μπέα τον αρχιεπίσκοπο Βίλλεμπρανς και τον π. Πέτρο Ντυπρέ.

Ο Πατρών Κωνσταντίνος φέρει πλέον στον παλαιό ναό του Αποστόλου την σεπτή Κάρα. Την ιστορική στιγμή παρακολουθεί ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου.

Λιτάνευση του σεπτού λειψάνου στην Πάτρα παρουσία πολλών ιεραρχών. Πρώτοι είναι ο Χανίων Νικηφόρος και ο Λαρίσης Ιάκωβος.

Ο καρδινάλιος Μπέα και ο αρχιεπίσκοπος Βίλλεμπρανς συναντούν στην Αθήνα τον καθηγητή Αριστείδη Πανώτη αναγνωρίζοντας την συμβολή του στην ευόδωση της πρώτης προσεγγίσεως της Αγίας Έδρας με την Μητρόπολη Πατρών.  Τον Α. Πανώτη τίμησε και ο μητροπολίτης Πατρών Κωνσταντίνος με το σχετικό μετάλλιο που κόπηκε για το σπουδαίο γεγονός για την τοπική Μητρόπολη και για την αποπεράτωση του νέου Αποστολείου του Αποστόλου Ανδρέα στην Πάτρα.