Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΑΛΛΙΣΤΟΣ WARE ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ "ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΙΣ"

Δημοσιεύουμε στη συνέχεια την εισαγωγή του Σεβ. Μητροπολίτου Διοκλείας Κάλλιστου Ware στο βιβλίο "ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΙΣ" του π. Μελετίου Webber, που κυκλοφόρησε σε μετάφραση Πολυξένης Τσαλίκη, από τις  Εκδόσεις Πορφύρα. 

Είμαι πραγματικά ευγνώμων γιατί μου δίνεται η ευκαιρία να σχολιάσω το βιβλίο αυτό του π. Μελετίου, πολύτιμου φίλου μου για πάνω από τριάντα χρόνια. Με δίδαξε πολλά πράγματα για τους Ανώνυμους Αλκοολικούς (ΑΑ) –με τους οποίους ποτέ δεν είχα προσωπική επαφή– και, ακόμη, πολλά πράγματα για τον ίδιο μου τον εαυτό. Όσo μπορώ να γνωρίζω, είναι η πρώτη φορά που ορθόδοξος ιερέας γράφει βιβλίο αυτού του είδους. 

Ο π. Μελέτιος δίνει πειστικές απαντήσεις σε ερωτήματα που εγείρονται συχνά. Μπορεί ένας ορθόδοξος χριστιανός, κι ενώ παραμένει ολοκληρωτικά πιστός στην Εκκλησία, ταυτόχρονα να στραφεί για βοήθεια στους ΑΑ; Δεν θα έπρεπε μάλλον να εμπιστευόμαστε τα Μυστήρια της Εξομολόγησης, του Ευχελαίου και της Θείας Κοινωνίας και τη συμβουλευτική και τις προσευχές του πνευματικού μας; Γιατί ν’ αναζητήσουμε βοήθεια αλλού; Μήπως αυτό σημαίνει έλλειψη πίστης; 

Σ’ αυτό ο π. Μελέτιος απαντά –και συμφωνώ μαζί του – ότι η συμμετοχή στους ΑΑ επ’ ουδενί αντιφάσκει ή υπονομεύει τη συμμετοχή στην Εκκλησία. Απλούστατα, δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ τους, ούτε συναγωνισμός· γιατί οι ΑΑ δεν ισχυρίζονται ότι είναι κάποια εκκλησία ή θρησκεία. Τα Δώδεκα Βήματα, όπως τονίζει ο π. Μελέτιος, «ποτέ δεν θα αντικαταστήσουν τα Ευαγγέλια ως κάλεσμα του Χριστού». Οι συναντήσεις των ΑΑ ποτέ και με καμία έννοια δεν υποκαθιστούν τη συμμετοχή στη λατρεία της Εκκλησίας. 

Η συμμετοχή στους ΑΑ δεν θα μας κάνει λιγότερο ορθοδόξους. Αυτό που θα κάνουν οι ΑΑ –αυτό που έχουν κάνει για αμέτρητους πιστούς χριστιανούς– είναι ότι θα τους βοηθήσουν να βιώσουν την πίστη τους και να γευτούν τη δύναμη των Μυστηρίων, με τρόπο που διαφορετικά θα ήταν αδύνατον. Γιατί, και πάλι, αυτή είναι η εμπειρία των πολλών χιλιάδων, αν όχι εκατομμυρίων, που έχουν στραφεί στους ΑΑ: αποδίδει καρπούς. Ο ξεχωριστός συνδυασμός πνευματικότητας και πρακτικότητας έχει αποδειχθεί εξαιρετικά επιτυχημένος στον σύγχρονο κόσμο. Αλλά οι κανόνες των ΑΑ, αν και απλοί, σίγουρα δεν είναι εύκολοι.

Ο π. Μελέτιος επισημαίνει πολλά κοινά σημεία μεταξύ ΑΑ και ορθόδοξης παράδοσης. Προσωπικά εγώ εντόπισα τρία ξεχωριστά θέματα, που οι ΑΑ μοιράζονται με τη Φιλοκαλία, ένα βιβλίο στο οποίο, ως μεταφραστής, αφιέρωσα πολλές χιλιάδες ωρών. Και τα δυο, το καθένα με τον δικό του τρόπο, μας λένε: 

1. Ζήσε το παρόν: «ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας» (2 Κορ. 6:2). Μπορούμε να παίρνουμε αποφάσεις μόνο για την παρούσα στιγμή και μπορούμε να συναντούμε τον Θεό σε ενεστώτα χρόνο. Όπως επιμένουν τα μέλη των ΑΑ, «Μέρα με τη μέρα/Μια μέρα τη φορά».

2. Κανείς δεν σώζεται μόνος του: «ὅτι ἐσμὲν ἀλλήλων μέλη» (Εφ. 4:25). Εκεί που η Φιλοκαλία μιλά περισσότερο για πνευματική πατρότητα και μητρότητα, οι ΑΑ βασίζονται σε πνευματική αδελφότητα/αδελφοσύνη. Αλλά η υποκείμενη αρχή είναι η ίδια: όπως λέει ο π. Μελέτιος, «Η δράση απαιτεί αντίδραση». Λαμβάνουμε την ίαση καθώς μοιραζόμαστε με τους άλλους τις εμπειρίες μας, καθώς ακούμε τους άλλους. 

3. Εξαρτιόμαστε από μια δύναμη ανώτερη από μας: «...χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ιω. 15:5). Είναι ένας από τους λίγους λόγους του Χριστού, αν όχι ο μόνος, που η Φιλοκαλία τονίζει περισσότερο απ’ όλους. Σε κάθε ανθρώπινη συνθήκη θα λέμε στον εαυτό μας, με τα λόγια του π. Μελετίου: «Εγώ δεν μπορώ, μπορεί όμως ο Θεός· κι εγώ θα Τον αφήσω να το κάνει». Όπως και στην ορθόδοξη θεολογία, οι ΑΑ σκέπτονται με όρους συνέργειας, δημιουργικής συνεργασίας ανάμεσα στη θεία χάρη και την ελευθερία του ανθρώπου. Αυτό που κάνει ο Θεός είναι απροσμέτρητα μεγαλύτερο απ’ αυτό που κάνουμε εμείς, αλλά η ενεργός ανάμιξη της ελεύθερης θέλησής μας είναι επίσης ουσιαστική. Γιατί, όπως μας θυμίζει ο π. Μελέτιος, η μετάνοια (όπως και η άφεση) δεν είναι συναίσθημα αλλά απόφαση. 

Το βιβλίο αυτό θα βοηθήσει πολλούς που, απ’ όσο ξέρουν, δεν είναι οι ίδιοι αλκοολικοί· γιατί υπάρχουν πολλά είδη εθισμού, εκτός από αυτόν στο αλκοόλ, και ποιος από μας μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι εντελώς ελεύθερος από όλες τις αδυναμίες εθισμού; Είναι ένα ταπεινό και ρεαλιστικό βιβλίο, γεμάτο ελπίδα, μαρτυρία της απέραντης υπομονής και του ελέους του Θεού. Ας το διαβάσουμε με πνεύμα ταπείνωσης και αυτοκριτικής, και θα μιλήσει στις καρδιές και τη βούλησή μας. 

† Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος 

Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, 

Πάτμος