Σάββατο 31 Δεκεμβρίου 2016

Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ - ΒΡΑΒΕΥΘΕΙΣ ΔΙΣ ΤΟ 2016


Του Π.Α. Ανδριόπουλου 
Το 2016 κλείνει με την πλέρια αναγνώριση του έργου του δικού μας Νίκου Μπακουνάκη. Του Νίκου Μπακουνάκη των βιβλίων: Το φάντασμα της Νόρμα (1991), Πάτρα 1828-1860 (1995), Το κρασί του Γουσταύου (1997), Μια στιγμή τής Ευρώπης στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Ο λόγος, η εικόνα, ο μύθος του Ανδρέα Ρηγόπουλου (2008). 
Του Νίκου Μπακουνάκη πολλών ακόμα – μη πατρινών – βιβλίων, του Νίκου Μπακουνάκη στον οποίο απονεμήθηκε κατά πλειοψηφία το Κρατικό Βραβείο (για το 2015) Μαρτυρίας – Βιογραφίας – Χρονικού – Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας για το έργο του με τίτλο “Δημοσιογράφος ή ρεπόρτερ. Η αφήγηση στις ελληνικές εφημερίδες, 19ος - 20ος αιώνας”, (Εκδόσεις Πόλις, 2014) Για το ίδιο έργο ο Ν. Μπακουνάκης πήρε και το βραβείο δοκιμίου από το Ίδρυμα Κώστα & Ελένης Ουράνη, κατά την φετινή απονομή των Βραβείων της Ακαδημίας Αθηνών. 


Ο ίδιος δήλωσε: «Το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών από το Ίδρυμα Ουράνη νομίζω ότι είναι το πιο σημαντικό και το πιο έγκυρο βραβείο για τη λογοτεχνία και τα βιβλία στη χώρα μας. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής που το βραβείο αυτό δίνεται στο βιβλίο μου «Δημοσιογράφος ή ρεπόρτερ. Η αφήγηση στις ελληνικές εφημερίδες, 19ος - 20ος αιώνας», όπου για πρώτη φορά προσπαθώ να δω τις εφημερίδες έξω από τον συνήθη τρόπο αντιμετώπισης τους, δηλαδή σαν ένα κομμάτι της πολιτικής και της πολιτικής ιστορίας, αλλά σαν ένα αυτόνομο μηχανισμό παραγωγής αφηγήσεων, ιστοριών, ειδήσεων κτλ. Και επίσης, σαν ένα χώρο όπου η Ελλάδα βρίσκεται στην πρωτοπορία της τεχνολογίας, γιατί οι πιο προηγμένες τεχνολογίες δοκιμάστηκαν και δοκιμάζονται για πρώτη φορά στον Τύπο. Είμαι πολύ χαρούμενος γιατί αυτό το βιβλίο δεν διακρίθηκε μόνο με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, αλλά και στα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας τα οποία ανακοινώθηκαν πρόσφατα και αυτή είναι μία σύμπτωση εκπληκτική. Σε μία εποχή κρίσης μάλιστα του Τύπου, νομίζω ότι η βράβευση αυτού του βιβλίου, που ίσως οδηγήσει κάποιους ανθρώπους να το διαβάσουν, θα δείξει ποιος είναι πραγματικά ο Τύπος στην Ελλάδα πέρα από τα στερεότυπα περί διαπλοκής και όλων αυτών των πραγμάτων που ακούμε τα τελευταία χρόνια.» 
Να θυμίσω ότι ο Νίκος Μπακουνάκης ως υπεύθυνος του ένθετου για το βιβλίο στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, μας δίνει πάντα σπουδαία αφιερώματα και σημαντικές προτάσεις, αλλά μας αναπαύει και με την καθαρή και καίρια ματιά του στις δικές του επιφυλλίδες. 


Με την ευκαιρία θυμάμαι μια παλιά – του 2005 θαρρώ – συνέντευξη, που είχε την ευγένεια να μου παραχωρήσει για το πολιτιστικό περιοδικό «το δόντι», από την οποία αναδημοσιεύω εδώ τον «ύμνο στην Πάτρα» των παιδικών του χρόνων. 
"Τα παιδικά και νεανικά χρόνια είναι η ηλικία της νοσταλγίας. Μόνο λοιπόν με γλύκα μπορώ να θυμηθώ την Πάτρα αυτής της εποχής. Θυμάμαι τις λιτανείες του Αγίου Ανδρέα• το βραβείο 1000 δραχμών που κέρδισα για έκθεση με θέμα τον Άγιο Ανδρέα και το «εξαργύρωσα» μ’ ένα κοστούμι γκρι-πρασινωπό καρό, ραμμένο σε ράφτη• την εξοχή του Τσαούση και τις ταινίες στους θερινούς κινηματογράφους «'Οασις», «Ελληνίς» και «Μουρτά»• το εστιατόριο «Εύα» και τα λασπόλουτρα• την «Ούφα» στα Ψηλά Αλώνια με τα αντιαεροπορικά καταφύγια• το Λυρικόν• το θέατρο «Ορφεύς» στην πλατεία Μαρούδα και την χορεύτρια Ολυμπία σε χορούς της κοιλιάς• τις καθηγήτριές μου Μέλπω Καραμπάγια και Πηνελόπη Κρέτση στο Γ’ Γυμνάσιο Αρρένων• τον εκκλησιασμό στην Παντάνασσα• την τελευταία φωτογραφία των τελειοφοίτων στον κυματοθραύστη• το Φάρο• τα γλυκά στα μαρμάρινα τραπεζάκια κάτω από τον «'Εσπερο»• τα συγκρουόμενα αυτοκινητάκια, χειμωνιάτικες Κυριακές με ήλιο στο χώρο του κινηματογράφου «Ζενίθ» στα Ψηλά Αλώνια• την Γωνιά του Βιβλίου και τον Τοξαβίδη στη Μαιζώνος• την καθηγήτρια Τούλα Μανιάκη στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Φιλοποίμενος• τα γεμιστά κρουασάν στου Παυλίδη, στην Αγίου Νικολάου, με την μεγάλη εξωτική τοιχογραφία με το μάζεμα του καφέ• το φροντιστήριο Λαμπέτη στον ίδιο δρόμο• τα τόπια υφάσματος που ξετυλίγονταν στους πάγκους του Μαραγκόπουλου στην Αγίου Ανδρέου• το πανηγύρι του 15Αυγουστου στο Γηροκομειό• τις εκδρομές στο Δασύλλιο• τις ελληνικές ταινίες στο «Αττικόν»• έναν Μπέργκμαν στο Μίνι-Ρεξ• τη Δημοτική Βιβλιοθήκη• κάτι παιδικές γιορτές στο Δημοτικό Θέατρο και αποκριάτικες στολές φτιαγμένες από λινάτσα• το παιγνίδι του Κρυμμένου Θησαυρού και τον σοκολατοπόλεμο• το πλοίο «Άγιος Γεράσιμος» που μας πήγαινε στην Ιθάκη• το μικρό καϊκι που μας πήγαινε για μπάνιο από τον κυματοθραύστη στην Τερψιθέα• την πρώτη γουλιά της μπύρας στα Ψηλά-Αλώνια• τις ντισκοτέκ Μπαγκλαντές και Μοσκίτο• την «Πελοπόννησο» με 1,5 δραχμή. Πολλά μπορώ να θυμηθώ απ’ αυτή την εποχή, διϋλισμένα μέσα από το εξυγιαντικό φίλτρο της νοσταλγίας. Βέβαια αυτό δεν με εμποδίζει να ξέρω πώς την ίδια εποχή είχε αρχίσει η κατεδάφιση της πόλης, η παράδοσή της στο μπετόν, είχε έρθει το τέλος του νεοκλασικού χαρακτήρα της".

Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2016

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ: Εφόσον η Ελλάδα δεν πεθαίνει ποτέ, πάει να πει πως και ποτέ δεν θα αναστηθεί


Πραγματικά τα λέει όλα η φωτογραφία στην χριστουγεννιάτικη κάρτα του Μάνου Χατζιδάκι, του σωτηρίου έτους 1989.
Και όπως έχει πει ο Χατζιδάκις "εφόσον η Ελλάδα δεν πεθαίνει ποτέ, πάει να πει πως και ποτέ δεν θα αναστηθεί."

Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2016

Ο ΠΑΤΡΙΝΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΠΟΥ ΕΓΚΑΤΕΛΕΙΨΕ ΤΗΝ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΟΥ


Ο επίσκοπος Τρωάδος Πέτρος (Μποζίνης), εκ Πατρών, χειροτονήθηκε από τον Μητροπολίτη Βελγίου Αθηναγόρα στις 8 -11- 2015 στις Βρυξέλλες, με την προοπτική να διακονήσει ως βοηθός επίσκοπος στην Μητρόπολη Βελγίου. 
Ο συγκεκριμένος επίσκοπος σε μερικούς μήνες εγκατέλειψε την διακονία που του εμπιστεύθηκε η Μητέρα Εκκλησία - και την οποία ελαφρά τη καρδία (όπως φαίνεται) απεδέχθη - και απεσύρθη στην Ελλάδα, επικαλούμενος Κύριος οίδε τι… 
Εκλήθη στο Φανάρι για απολογία, αλλά προφασίστηκε διάφορα προβλήματα… 
Τα ίχνη του και στην Πάτρα χάθηκαν για μήνες, μέχρι προχθές, οπότε και λειτούργησε πανηγυρικά την ημέρα των Χριστουγέννων στον Πανεπιστημιακό Ναό των Τριών Ιεραρχών στο Ρίο της Πάτρας, με την άδεια του Μητροπολίτου Πατρών Χρυσοστόμου, ο οποίος φέρει μεγάλη ευθύνη για την αντικανονική χορήγηση της.
Ακούγεται ότι ο εν λόγω σε λίγο θα διεκδικεί απολυτήριο από το Φανάρι, προκειμένου να ενταχθεί στην Εκκλησία της Ελλάδος.
Π.Α.Α.

Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου 2016

ΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ 11ης ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

Αφίσα: Ιωάννης - Πορφύριος Καποδίστριας 

Την Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2017 και ώρα 7 το απόγευμα, στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, θα παρουσιάσουμε «Τα Πολυχρόνια των Βασιλέων». 
Διάλεξη του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου και παραγωγή του Καλλιτεχνικού Συνόλου «ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ». 
Πολλοί συνθέτες εκκλησιαστικής μουσικής, κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, συνέθεσαν έντεχνα Πολυχρόνια για τους Βασιλείς, τόσο στην βυζαντινή όσο και στην ευρωπαϊκή μουσική. Πολλές από τις συνθέσεις αυτές δημοσιεύτηκαν σε έντυπα μουσικά βιβλία, ενώ άλλες παρέμειναν χειρόγραφες και απόκεινται σε διάφορα αρχεία και ιδιωτικές συλλογές. 
Ερευνώντας το θέμα για την διάλεξη που θα πραγματοποιήσουμε, εντοπίσαμε και μία αναφορά για τον πολυχρονισμό του Βασιλέως Γεωργίου Α’ και της Βασιλίσσης Όλγας, η οποία παρατίθεται σε άρθρο του μαέστρου της περίφημης χορωδίας του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Καρύκη, Νικόλαου Βάλσαμου, καθηγητού της Βυζαντινής Μουσικής στο Ωδείο Αθηνών και υπ. Διδάκτορος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου. 
Το άρθρο του Ν. Βάλσαμου δημοσιεύθηκε στο τεύχος 20 (Ιανουάριος – Απρίλιος 2015) της περιοδικής έκδοσης του Εργαστηρίου Ελληνικής Μουσικής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, «Μουσικός Ελληνομνήμων» και έχει τίτλο: «Μία πιθανή έκδοση έργων εκκλησιαστικής μουσικής του Θεμιστοκλέους Πολυκράτους που δεν πραγματοποιήθηκε». 

Θεμιστοκλής Πολυκράτης 

Στην σελίδα 23, η υποσημείωση με αρ. 14 έχει ως εξής: 
Σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ αὐτόγραφα τοῦ Πολυκράτους ποὺ εὑρίσκεται στὸ ἀρχεῖο τοῦ γράφοντος ἐμπεριέχεται ὁ «Πολυχρονισμὸς» τῶν τότε βασιλέων τῶν Ἑλλήνων Γεωργίου τοῦ Α΄ καὶ Ὄλγας σὲ λὰ μείζονα κατὰ σύνθεσιν τοῦ ἰδίου τὸ 1889. Στὴν πρώτη ἀπὸ τὶς συνολικὰ τέσσερις σελίδες τοῦ αὐτογράφου αὐτοῦ, ἡ ὁποία ἐπέχει θέσιν ἐξωφύλλου, ὁ Πολυκράτης σημειώνει μεταξὺ τῶν ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς: «Ἐψάλη τὸ πρῶτον ἐν τῷ Ἀνακτορικῷ / Ναῷ τῇ 15 Ἀπριλίου 1890 / Κυριακῇ / Διευθύνοντος τοῦ κ. Ἀλεξ. Κατακουζηνοῦ / ὑπὸ τῶν ψαλτῶν / ὀξυφώνων α΄ Κωνσ. Παπαγεωργίου / Νικ. Ζαχαριάδου / [ὀξυφώνων] β΄ Ἐπαμ. Κοντιάδου / Θεοδ. Φέρμπου / Κωνστ. Θεανοπούλου / βαρυφώνων α΄ Βασ. Πετροζίνη / Θεμιστ. Πολυκράτους / [βαρυφώνων] β΄ Θεοδ. Βαλέντα / Δημ. Ροδίου / Χρ. Στρουμπούλη. 
Το Πολυχρόνιο αυτό των βασιλέων των Ελλήνων Γεωργίου του Α΄ και Όλγας, ανήκει στο ρεπερτόριο της χορωδίας του Αγίου Γεωργίου Καρύκη, την οποία ίδρυσε ο Θεμιστοκλής Πολυκράτης (1863-1926). 
Εψάλη από την χορωδία – που φέρει πλέον το όνομά του - για πρώτη φορά στον Πανίερο Ναό Ευαγγελιστρίας Τήνου την Κυριακή 22 Ιουνίου 2014, ως πολυχρονισμός στον Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεο Β’. Η αναγκαία προσαρμογή έγινε από τον μαέστρο Νικόλαο Βάλσαμο. 
Παραθέτουμε στη συνέχεια το βίντεο με τον πολυχρονισμό, όπως αποδόθηκε την Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2015 στον Ι. Ναό Αγίου Νικολάου Ερμουπόλεως Σύρου, κατά την συναυλία επί τη μνήμη του Αγίου Νικολάου και επί τη συμπληρώσει 10 ετών από της αδελφοποιήσεως των Χορωδιών Αγίου Γεωργίου Καρύκη και Αγίου Νικολάου Ερμουπόλεως Σύρου.

Ο ΚΑΙΟΜΕΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ...


''Έχω δει τον Χατζιδάκι, τον πιο μοναχικό άνθρωπο του κόσμου, παραμονή Χριστουγέννων. Μοναξιά αγίου. Ήταν μόνος και καιγόταν ολόκληρος. Είδα τον Τσαρούχη μόνο. Είδα τον Γκάτσο να κάθεται απελπισμένος σ' ένα τραπέζι, είχα αυτή την τύχη. Είδα και τη μοναξιά του μη διάσημου, και ήταν το ίδιο.'' 
Γιώργος Χρονάς

Τρίτη 27 Δεκεμβρίου 2016

ΓΙΑ "ΤΑ ΔΥΟ ΒΗΤΑ" ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΚΟΥΡΗ

Αθηνά Κακούρη και Χαρίκλεια Δημακοπούλου 

Το νέο βιβλίο της Αθηνάς Κακούρη «Τα δύο Βήτα» (εκδόσεις Καπόν) παρουσιάστηκε την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2016 το βράδυ, στην αίθουσα της Φιλαρμονικής Εταιρίας Ωδείου Πατρών. 
Για το βιβλίο μίλησαν η ιστορικός Χαρίκλεια Δημακοπούλου και ο δικηγόρος – συγγραφέας Χρήστος Μούλιας, ενώ την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Λαμπρόπουλος. Παρούσα, βέβαια, και η συγγραφέας του βιβλίου, κυρία Αθηνά Κακούρη. 
Για την εκδήλωση εκείνη δείτε παλαιότερη ανάρτησή μας εδώ.
Δημοσιεύουμε σήμερα την εισήγηση της κας Χαρίκλειας Δημακοπούλου (Δρ Ν. - Ιστορικός των Θεσμών και του Δικαίου). 

Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2016

ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ Η ΑΚΟΙΝΩΝΗΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΑ ΑΜΕΤΑΝΟΗΤΟΥΣ


ΕΜΜΕΝΕΙ ΣΤΗΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΟΥ Ο «ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ» ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ… ΛΑΘΟΥΣ ΤΟΥ: Ενοχλήθηκε το Πατριαρχείο με τον Μητροπολίτη Αμβρόσιο!
H αποκάλυψη του dete.gr για τα όσα συνέβησαν στον Ιερό Ναό των Καλαβρύτων όταν ο Μητροπολίτης Αμβρόσιος αντί να προσφωνήσει τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, προσεφώνησε τον μακαριστό (έχει πεθάνει από το 1972) Αθηναγόρα, προκάλεσε αίσθηση και έφθασε… μέχρι το Οικουμενικό Πατριαρχείο! Όπως είχε γράψει το portal, ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιος κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας για το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων (13-12-2016), όπου συλλειτουργούσε με τους Μητροπολίτες Κοζάνης Παύλο και Ελασσώνος Χαρίτωνα, μνημόνευσε τον Πατριάρχη …Αθηναγόρα!!! Οι δύο ιεράρχες, ως Μητροπολίτες Νέων Χωρών μνημόνευσαν, όπως πρέπει τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, και τότε "πετάχτηκε" ο Αμβρόσιος και είπε "του Πατριάρχου μας Αθηναγόρα"! 
Στην συνέχεια ο Μητροπολίτης απέστειλε στο dete.gr διευκρινιστικό «σημείωμα» στο οποίο δήλωσε πως «απλώς ήτο ένα φραστικόν λάθος, το οποίον ούτε κάν αντελήφθην. Άλλοι μου το υπέδειξαν! Ένα ανθρώπινον λάθος. ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΚΑΜΜΙΑΝ ΣΗΜΑΣΙΑΝ ή ΜΥΣΤΙΚΗΝ ΔΙΑΘΕΣΙΝ. Μνημονεύσας τον Οικουμενικόν Πατριάρχην εις το «εν πρώτοις μνήσθητι...» ήθελα να εκδηλώσω τον σεβασμόν μου πρός τον θεσμόν, τώρα που ο Παναγιώτατος έχει πικραθή από ενέργειές μου.»
Εκκλησιαστικοί κύκλοι – φίλα προσκείμενοι στον Πατριάρχη οι οποίοι μάλιστα έχουν δεχθεί κατά καιρούς τα «πυρά» του Αμβροσίου, επεσήμαναν: «Άρα, μας λέει ο άγιος Καλαβρύτων ότι θέλησε να μνημονεύσει τον Οικουμενικό Πατριάρχη στο «εν πρώτοις μνήσθητι...» για να του δείξει «τον σεβασμό του», και του τον έδειξε μνημονεύοντας τον κεκοιμημένο Αθηναγόρα, που δεν ήταν καν ο άμεσος προκάτοχος του νυν Πατριάρχου Βαρθολομαίου. Θα ήταν κάπως …λογικό να μνημονεύσει τον μακαριστό Δημήτριο, αλλά εκείνος πήγε πιο πίσω! 
Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων ως ιεράρχης της Παλαιάς Ελλάδος έχει υποχρέωση στην Θεία Λειτουργία να μνημονεύει την Ιερά Σύνοδο. Η Θεία Λειτουργία δεν μπορεί να γίνεται …αντικείμενο των ποικίλων …εκδηλώσεων του Μητροπολίτου Καλαβρύτων. Γνωρίζει πολύ καλά ότι έχει «πικράνει» και τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο. Μήπως θα μνημονεύσει και αυτόν σε κάποια Θ. Λειτουργία για να τον εξευμενίσει; Ελπίζουμε να μην κάνει το λάθος και μνημονεύσει τον μακαριστό Ιεροσολύμων Διόδωρο»! 
Δεν γνωρίζουμε αν ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει πικραθεί από τις ενέργειες του Καλαβρύτων. Όμως προ ημερών είχε αποστείλει επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο για τους Μητροπολίτες Καλαβρύτων και Πειραιώς και στην οποία τόνιζε: «…δια της γραφίδος και του ευκαίρως - ακαίρως εκφερομένου, προ και μετά την σύγκλησιν της Μεγάλης Συνόδου, επί παντός του επιστητού ακρίτου λόγου αυτών…». 
Ο Πατρινός καθηγητής Θεολογίας Παναγιώτης Ανδριόπουλος σχολιάζει: «Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων πάσχει, δηλ., από ακρισία και παντελή έλλειψη διακρίσεως, η οποία είναι για την Εκκλησία αρετή! Εάν μαζέψουμε όλα τα κείμενα του Καλαβρύτων Αμβροσίου εναντίον του Οικουμενικού Πατριάρχου θα σαστίσουμε από την ακρισία και την α-νοησία. Επί του παρόντος απορούμε και εξιστάμεθα με την άπειρη μακροθυμία του Πατριάρχου! 
Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων καλό θα ήταν να μεταβεί στο Φανάρι και να φιλήσει γονυπετής το χέρι του Οικουμενικού Πατριάρχου, ζητώντας συγγνώμη για όσα φρικτά έχει ξεστομίσει εναντίον του. Δεν θα το κάνει. 
Γιατί απλούστατα δεν γνωρίζει – τόσα χρόνια κληρικός! – την Κλίμακα του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου: «Πολυλογία εστί κενοδοξίας καθέδρα… αγνωσίας τεκμήριον, καταλαλιάς θύρα, ευτραπελίας χειραγωγός, ψεύδους υπουργός, κατανύξεως διάλυσις, ακηδίας κλήτωρ, ύπνου πρόδρομος, συννοίας σκορπισμός, φυλακής αφανισμός, θέρμης ψυχρηστήριον [ψυκτήριον, al. ψυχριστήριον], προσευχής αμαύρωσις.»


Σημείωσις Ιδιωτικής Οδού
Δεν γνωρίζουμε αν ενοχλήθηκε το Πατριαρχείο με την πρόσφατη "μνημόνευση" του μακαριστού Πατριάρχου Αθηναγόρα από τον Μητροπολίτη Καλαβρύτων Αμβρόσιο.
Γνωρίζουμε σίγουρα ότι ο Καλαβρύτων μετά και το πρόσφατο κείμενό του (12-12-2016) "Η ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΜΑΣ ΜΗΝΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ / ΡΙΠΕΣ-ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ-ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ-ΑΠΟΡΙΕΣ!", παραμένει  αμετακίνητος στις θέσεις του. 
Ως εκ τούτου, η ακοινωνησία για το Φανάρι πρέπει να είναι μονόδρομος! Η ακοινωνησία θα πρέπει να επιβληθεί φυσικά και στον Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ, ο οποίος αν και δεν εκφράστηκε ο ίδιος μέχρι τώρα, τοποθετήθηκε με κείμενό του το "Γραφείο επί των Αιρέσεων" της Μητροπόλεώς του, καθώς και ο κληρικός του Άγγελος Αγγελακόπουλος. 
Προκλητικά αμετανόητοι δηλώνουν και οι κληρικοί Θεόδωρος Ζήσης και Νικόλαος Μανώλης της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, παρά τις σχετικές προειδοποιητικές επιστολές προς αυτούς του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ανθίμου. Τους πρέπει κάθε επιτίμιο για την όλη αντιεκκλησιαστική συμπεριφορά τους. 
Φυσικά, η καθαίρεση πρέπει και στον κληρικό της Μητροπόλεως Ιερισσού Πέτρο Χιρς, για την όλη αντιεκκλησιολογική δράση του, και δη σε Ορθόδοξες Εκκλησίες ανά τον κόσμο. 
Τέλος, προκλητικός παραμένει και ο κληρικός της Μητροπόλεως Πατρών Αναστάσιος Γκοτσόπουλος, καθώς με την ομιλία που πραγματοποίησε πρόσφατα στην Διακίδειο Σχολή Λαού Πατρών, διεγείρει τους πιστούς σε ανταρσία κατά της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας. 
Όλοι οι παραπάνω πρέπει με κάποιο τρόπο να μπουν στην θέση τους, γιατί έχουν κάνει ήδη μεγάλη ζημιά στην Εκκλησία. Ας ελπίσουμε η Εκκλησία - και κυρίως το Οικουμενικό Πατριαρχείο - να μην καθυστερήσει άλλο και να επιληφθεί...
Π.Α.Α.

Ο ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΠΟΥ ΓΙΟΡΤΑΖΕ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥ "ΠΙΣΤΕΥΩ" ΓΙΑ ΤΗΝ "ΠΑΡΑΔΟΣΗ"


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ως Μάνος, γιόρταζε σαν σήμερα ο Μάνος Χατζιδάκις.
Έτσι, σκέφτηκα να ξαναθυμηθούμε το δικό του "Πιστεύω", το δικό του "Σύμβολο της Πίστεως", γι’ αυτό που συνηθίσαμε να ονομάζουμε Παράδοση και Ελληνικότητα
Ο πατέρας του Μάνου Χατζιδάκι, που πέθανε νωρίς, καταγόταν από τη Μύρθιο Ρεθύμνου. 
Σαν ξαναβρήκε μέσα του την Κρήτη – έτσι έγραψε ο ίδιος ο συνθέτης – κατέβηκε στη Μεγαλόνησο και άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του. 
Το 1979 ο Χατζιδάκις καθιέρωσε τις «Μουσικές Γιορτές» στα Ανώγεια και το 1980 τον «Μουσικό Αύγουστο» στο Ηράκλειο. 
Τον Ιανουάριο του 1979 είχε μιλήσει «περί πολιτισμού και παραδόσεως» στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης στο Κολυμπάρι Χανίων, σ’ ένα συνέδριο που διοργανώθηκε εκεί, επί των ημερών του μακαριστού Μητροπολίτου Κισάμου Ειρηναίου και Αλεξάνδρου Παπαδερού, διευθυντού της Ακαδημίας. "ΠΡΟΚΛΗΣΗ" ΚΑΙ "ΑΠΑΝΤΗΣΗ" ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΜΑΣ ΖΩΗ» - αυτό ήταν το θέμα του συνεδρίου που είχε οργανώσει η ΟΑΚ από 19 μέχρι 21 Ιανουαρίου 1979.
Λίγους μήνες μετά, την Κυριακή 20 Μαΐου 1979, το εβδομαδιαίο ραδιοφωνικό σχόλιο του Χατζιδάκι στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας – που τότε διηύθυνε - είχε ως αφορμή το συνέδριο στο Κολυμπάρι. Στο σχόλιό του, το οποίο δημοσιεύεται στο γνωστό βιβλίο του «Τα σχόλια του Τρίτου» με τίτλο: «Ολίγα τινά περί παραδόσεως εθνικής, λαϊκής και μη», ο Μάνος Χατζιδάκις περιέγραφε τις αντιδράσεις των συνέδρων σε όσα έλεγε: 
«…όσο μιλούσα έβλεπα τους άγιους να γελούν και οι δασκάλες να κοιτούν με φόβο τους νομάρχες. Τότε κατάλαβα πως άθελά μου ξεπερνούσα τα όρια ανοχής των εκλεκτών συνέδρων. Οι σύνεδροι θέλαν ρεαλισμό και όχι μαγεία – αντίθετα απ’ ό,τι θάθελε η μακαρία τη μνήμη Μπλανς Ντυμπουά του Λεωφορείου ο Πόθος. 
Και αποφάσισα να συνεχίσω διαφορετικά. 
Στρίβω τα νώτα μου στους συνέδρους κι αρχίζω με φωνή επιβλητική, να λέω ένα Πιστεύω διαφορετικό απ’ ό,τι λεν στις εκκλησιές, μα συνεπές πέρα για πέρα σ’ ό,τι περιείχα εντός μου, γι’ αυτό που συνηθίσαμε να ονομάζουμε Παράδοση, εθνικολαϊκή και μη.
Πιστεύω 
στην υγρασία της Νύχτας
στ' αγάλματα που ταξιδεύουν μέρα - νύχτα, μες σε 
δαπανηρές συσκευασίες 
και στα κλειστά παράθυρα, εργοστασίων που 
απεργούν. 
Πιστεύω, 
στην λιτανεία των αυτοκινήτων 
στα νευρικά σφυρίγματα ενός εγκαταλελειμμένου 
αστυφύλακα 
και στην οσμή από σελίδες άκοπες των σχολικών 
βιβλίων, 
Πιστεύω 
στις ποιητικές ανθολογίες 
στις διαφημίσεις ταυρομαχιών του ‘35 
και στα σημάδια του κορμιού σου, που φανερώνουν έρωτα. Τέλος. 
Πιστεύω,
στον θάνατο της μνήμης 
και στην ανάσταση των επιθυμιών,  εν μέσω ρόδων, 
γιασεμιών και υακίνθων
Και τούτο εγένετο, 
Αμήν.
Μα καθώς σας είπα και πιο πριν, οι σύνεδροι απαιτούσαν ρεαλισμό, και θύμωσαν με την ποιητική μορφή της προσευχής μου. «Κύριε», μου φωνάζει νεαρός δήμαρχος αγνώστου ιστορικού χωριού, «Επιθυμούμε ευθύς ν’ αποκηρύξετε τη βλαβερή παράδοση, για μας και τα παιδιά μας». 
- Προσέξτε, μου λέει παρακαθήμενος Διευθυντής υπουργείου. - Αυτός ο δήμαρχος είναι ύποπτος. – Δεν σας καταλαβαίνω, του απαντώ. Κι αρχίζω δυνατά να επεξηγώ την αντιπαραδοσιακή μου προσευχή. 
Παράδοση, είναι ο εγωϊσμός των απελθόντων και η ενοχή, ο συμβιβασμός των επιζώντων. Η πνευματική και η ψυχική δουλεία, που αναστέλλει και απονεκρώνει τελικά τις φυσιολογικές μας λειτουργίες. Η Παράδοση επιβάλλει την πλήρη υποταγή μας στους νεκρούς – κι έτσι μας καθιστά ακίνδυνους για αλλαγές, τομές, γι’ απελευθέρωση. Γι’ αυτό και η παράδοση βολεύει τους κρατούντες. Σ’ όλα τα κράτη τ’ ανελεύθερα, χορεύουν ξώφρενα τους εθνικούς χορούς των, που αποτελούν το βάθρο για περηφάνεια και γι’ ανελευθερία “εθνική”.
Γιατί η παράδοση έχει αξία, μονάχα όταν δεν στηρίζεται στην αναπαράσταση, αλλά στην καθημερινή και δίχως επιτήδευση ζωή μας. Όταν δηλαδή το κληροδότημα, χρησιμοποιείται φυσικά, και δίχως την ανάγκη επεξήγησης. Τότε μονάχα οφείλει να υπάρχει. Διαφορετικά, θάναι καλό να εξαφανιστεί μέσα στον Χρόνο, κι ας έχουμε πιο δεύτερες συνήθειες αποκτήσει. Γιατί η ποιότητα της κληρονομιάς, ανήκει στη ζωντανή ύλη που περιέχουμε, κι όχι στο ήθος ή στο ύφος αλλοτινών καιρών».
Πιστεύω πως το "Πιστεύω" του Χατζιδάκι συμπληρώνεται με την περί ελληνικότητος πίστη του, διατυπωμένη ως εξής: 
"Η έννοια του ελληνικού για πολλούς ανθρώπους έχει διαφορετική όψη. Εγώ πιστεύω σ' εκείνη την ελληνικότητα που εξαφανίζει τις διαφορές."
Διαβάστε και το κείμενο του Αλέξανδρου Κ. Παπαδερού για τη σχέση του Μάνου Χατζιδάκι με την Κρήτη. 
Δείτε και την ανάρτηση περί ελληνικότητος εδώ

Κυριακή 25 Δεκεμβρίου 2016

"...σὰν πλησιάζουν τὰ Χριστούγεννα (αὐτός) ὁ νεκρὸς γεννιέται μέσα μου..." - ΤΑ ΛΥΠΗΜΕΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ ΜΙΛΤΟΥ ΣΑΧΤΟΥΡΗ



ΛΑΜΠΡΕΛΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΜΙΛΤΟΥ ΣΑΧΤΟΥΡΗ
Η Ανακλαστική Διαλεκτική και τα Ματωμένα της Θραύσματα. 
ΔΟΚΙΜΙΟ, 104 σελίδες - Α' Έκδοση: 2008 
Στη μελέτη του αυτή την οποία προλογίζει ο Γιάννης Δάλλας, ο συγγραφέας Δημήτρης Ν. Λαμπρέλλης ασχολείται με τη θεματική των Χριστουγέννων στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη. Η μελέτη διαπιστώνει κατ’ αρχήν ότι τα Χριστούγεννα, και όλα όσα συνδέονται με την εορτή αυτή, στην ποίηση του Σαχτούρη δεν εμφανίζονται ως η γνωστή θρησκευτική, κοινωνική και προσωπική γιορτή χαράς, αλλά μεταμορφώνονται σε γιορτή θανάτου, όταν η ιστορική συγκυρία είναι μία συγκυρία φρίκης και θανάτου για τον άνθρωπο και την κοινωνία στην οποία αυτός ζει. Με βάση τη διαπίστωση αυτή, ο συγγραφέας παρακολουθεί στη συνέχεια τις συγκεκριμένες αιτίες αυτής της μεταμόρφωσης των Χριστουγέννων στην ποίηση του Σαχτούρη, την έκτασή της καθώς επίσης την ένταση και το βάθος της. Εξετάζει, τέλος, ο ίδιος την πρόταση του Σαχτούρη για την υπέρβαση αυτής της κυριαρχίας του τρόμου, της απελπισίας και του θανάτου σε ιστορικό, κοινωνικό και θρησκευτικό επίπεδο: η υπέρβαση αυτή του τρόμου και του θανάτου έγκειται, σύμφωνα με την άποψη της ποίησης του Σαχτούρη, στη λυτρωτική διαμεσολάβηση της τέχνης, της ποίησης και του ίδιου του δημιουργού-ποιητή.



Μίλτος Σαχτούρης, Τα λυπημένα Χριστούγεννα των ποιητών 
Στὴν Ἑλένη Θ. Κωνσταντινίδη 
Εἶναι τὰ λυπημένα Χριστούγεννα 1987
εἶναι τὰ χαρούμενα Χριστούγεννα 1987
ναί, τὰ χαρούμενα Χριστούγεννα 1987!
σκέπτομαι τόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα...
Ἄ! ναὶ εἶναι πάρα πολλά.
Πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα πέρασε
ὁ Διονύσιος Σολωμὸς
πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα πέρασε
ὁ Νίκος Ἐγγονόπουλος
πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα πέρασε
ὁ Μπουζιάνης
πόσα ὁ Σκλάβος
πόσα ὁ Καρυωτάκης
πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα πέρασε
ὁ Σκαλκώτας
πόσα
πόσα
Δυστυχισμένα Χριστούγεννα τῶν Ποιητῶν.
Από τη συλλογή Καταβύθιση (1990)

Μίλτος Σαχτούρης, Ο νεκρός στις γιορτές 
Ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια
σὰν πλησιάζουν τὰ Χριστούγεννα
(αὐτός) ὁ νεκρὸς γεννιέται μέσα μου
δὲ θέλει δῶρα
δὲ θέλει χρήματα
πάγο καὶ χρόνια
χιόνια καὶ πάγο
σκισμένα ροῦχα
ἀχνὰ παπούτσια
ὁ χρυσὸς νεκρὸς
θὰ βγεῖ ἔξω
δὲν τὸν γνωρίζει κανένας
τὸν ἀλήτη νεκρὸ
θὰ κάτσει στὸ πικρὸ καφενεῖο
νὰ πιεῖ τὸν καφέ του
κι ὕστερα πάλι
σὲ λίγες μέρες
ἥσυχα θὰ πεθάνει (ὁ νεκρός)

ὅταν ἔρθει ὁ χρόνος
κι ὅλες οἱ ρόδες
κόκκινες ὅπως πρῶτα
θὰ γυρίζουν πάλι.
Από τη συλλογή Εκτοπλάσματα (1986)

Το έργο είναι του Βρετανού καλλιτέχνη graffiti Banksy: ο Χριστός δεν θα είχε και σήμερα τόπο για να γεννηθεί
λόγω του τείχους που έχουν υψώσει οι Ισραηλινοί.

Μίλτος Σαχτούρης, Χριστούγεννα 1948
Σημαία
ακόμη
τα δίκανα στημένα στους δρόμους
τα μαγικά σύρματα
τα σταυρωτά
και τα σπίρτα καμένα
και πέφτει η οβίδα στη φάτνη
του μικρού Χριστού
το αίμα το αίμα το αίμα
εφιαλτικές γυναίκες
με τρυφερά κέρινα
χέρια
απεγνωσμένα
βόσκουν
στην παγωνιά
καταραμένα πρόβατα
με το σταυρό
στα χέρια
και το τουφέκι της πρωτοχρονιάς
το τόπι
ο σιδηρόδρομος της λησμονιάς
το τόπι του θανάτου
Από τη συλλογή Με το πρόσωπο στον τοίχο (1952)

                                             Μίλτος Σαχτούρης, Χριστούγεννα 1943

Οι γιορτινές μέρες πυκνοκατοικημένες
γυναίκες αγκαλιάζουν πράσινα κλωνιά δεν κλαίνε
κι ο γέρος εθνικός κήπος κουβαλάει στις πλάτες του
τρεις πεθαμένους κύκνους
και τα παιδιά πετάνε ψίχουλα στον ουρανό
οι γιορτινές μέρες έχουν ένα λείο πρόσωπο
ένα μικρό Χριστό στο κάθε δάκρυ της λησμονημένης
ένα αρνάκι μια σταλιά στις παγωμένες της παλάμες
ένα πουλί αστέρινο καρφίτσα στα μαλλιά της.

Σάββατο 24 Δεκεμβρίου 2016

Η ΑΘΗΝΑ ΚΑΚΟΥΡΗ, Ο ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΜΕΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ



«Εφέτος, λέει, το Πνεύμα των Χριστουγέννων χάθηκε. Εψαξαν στα μαγαζιά και δεν το βρήκαν, έψαξαν στις ταβέρνες, στα ρεβεγιόν, στις κρουαζιέρες, μέχρι και στα φαστφουντάδικα έψαξαν. Ματαίως. Υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες ότι απήχθη, ίσως μάλιστα και να εδολοφονήθη. Μακάρι! Γιατί αυτό δεν είναι παρά ένα ψευδεπίγραφο Πνεύμα των Χριστουγέννων. Το γνήσιο ζει και βασιλεύει και βρίσκεται εκεί που ήταν πάντοτε: μακριά από το αχόρταγο “εγώ”, συντροφιά με το παιδίον νέον, εκεί όπου η ψυχή χορταίνει με ταπεινοφροσύνη, με προσφορά, με συμπόνια, με το λίγο που όμως έρχεται από καρδιάς. Και του χρόνου, όλοι μας γεροί και λίγο πιο συνετοί!».

Αθηνά Κακούρη, συγγραφέας
Το Βήμα (30-12-2010)

Μία και μοναδική είναι η λύσις των προσωπικών, ως επίσης και των παγκοσμίων προβλημάτων και δεινών: Εγκατάλειψις του εγωϊσμού, της ιδιοτελείας, της αυταρκείας, πηγών πάσης αμαρτίας και δυστυχίας. Ταπείνωσις ενώπιον του μέχρι της φάτνης των αλόγων ταπεινωθέντος μεγάλου Θεού. Ας εξέλθωμεν από τα σκότη του εγωϊσμού… Ταπεινοί, ως οι ποιμένες, ας γονυπετήσωμεν προ της φάτνης… 
Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου (μετέπειτα Γέρων Χαλκηδόνος) Μελίτων 
Εγκύκλιος Ποιμαντορική επί τοις Χριστουγέννοις 1953.

Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2016

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ: "Η σιωπηλή αυτή γέννηση, μέσα στον άσχετο και θορυβούντα κόσμο μας..."


Η σιωπηλή γιορτή του Ιησού και η λιτανεία των δακρυσμένων και των απερχομένων 
Ο κόσμος πια δεν είναι μαγικός. Και τα Χριστούγεννα, μια οργανωμένη μηχανή. Μάταια οι παπάδες προσπαθούν να δώσουν περιεχόμενο στις μέρες, με φραστικούς ξεπερασμένους τύπους της Αγίας Γραφής και άλλων ιερών βιβλίων. Η εκκλησία έγινε τμήμα - σκηνικό μιας τηλεοπτικής σειράς που επιμελώς σκηνοθετείται, πολυτελώς προετοιμάζεται από παραγωγούς ασήμαντους της εθνικής τηλεοράσεως. 
Το Άγιον Όρος καιροφυλακτεί να σχηματίσει μια κυβέρνηση. Δεν πείθουνε κανέναν τα διαγγέλματα. Τα φονικά γίναν μια καθημερινή απασχόληση, έτσι για να προσφέρουν ευκαιρίες γι' αποκάλυψη. Τα πτώματα οδηγούνται στο νεκροτομείο γιορταστικά, με άγγελους χρωματιστούς κι αστέρια χρυσαφιά καρφιτσωμένα στο φορείο ή στο ακίνητον στήθος του δολοφονημένου ανδρός. Μασάνε τσίχλα οι δολοφόνοι και με προσήλωση χορεύουνε θρησκευτικούς ρυθμούς στις ντισκοτέκ. Ο κόσμος πληγωμένος πηγαινοέρχεται κάνοντας ύστατη προσπάθεια να ξεφύγει, να χωθεί. Μα όλα τα σπίτια έχουν επιταχθεί και τα κλειδιά παρέλαβαν χιλιάδες μετανάστες εκ του εσωτερικού, που παθιασμένα επιθυμούν δύναμη, χρήμα και μια σημαντική παράσταση στη δημόσια ζωή. Σκορπίστε πόνον, φωνάζουν οι αστοί. Εις τους αιώνες των αιώνων, ψάλλουν οι πιστοί. Χωρίς αμφιβολία ζούμε την εποχή των δολοφόνων. Ποιος θα τ' ομολογήσει, και ποιος θα το πει; 
Έτσι ο Χριστός γεννιέται σιωπηρώς. Κανείς δεν τον αναζητά, κανείς δεν τόνε εσκέφτεται, κι έρχεται μόνος σιωπηλός για να πεθάνει μόνος. Κι αυτό τ’ αστέρι της Βηθλεέμ, τι θέλει πάλι κι ήρθε ετούτη τη χρονιά… Α! τα Χριστούγεννα, δεν είναι φέτος ούτε και για τα παιδιά. Άλλωστε απέκτησαν, και αυτά χάρις στην βιομηχανικήν ανάπτυξη, μιαν εντελώς προσωπική μυθολογία που απέχει χιλιάδες μέτρα από τη μυθολογία της γέννησης και του Χριστού. Τι να τον κάνουν τον Χριστό, το Θείο Βρέφος, όταν το βράδυ ονειρεύονται τον Σούπερμαν, τον Ντόναλντ και την Πίγκυ; 
Ο Παζολίνι ας είν' καλά. Τα είπε αυτά προφητικά πριν δέκα χρόνια στο "Θεώρημα". Γι' αυτό και τον εφόνευσαν. Επλήρωσε κι αυτός το χρέος του κι απήλθεν. Έτσι πληθαίνουν οι σταυροί και η λιτανεία των απερχομένων. 
Η σιωπηλή αυτή γέννηση, μέσα στον άσχετο και θορυβούντα κόσμο μας, φαντάζει ακόμα πιο ιερή και πιο σημαδιακή, από την γραφική των τυπικών χριστιανών, που εννοούν να βλέπουν τον Χριστό, Θεό απ’ τη γέννησή του, εξ αρχής, κι όχι μετά, στον θάνατο, στο τέλος, στην κατάληξή του». 
Μάνος Χατζιδάκις 
Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 1979
Από Τα σχόλια του Τρίτου, εκδόσεις Εξάντας


Ο μύθος των Χριστουγέννων κρατιέται με τη βία απ' τα παράθυρα και από τις πόρτες, κρεμασμένος σε πανύψηλα κι αφιλόξενα σύγχρονα σκυθρωπά κτίρια. Τον συντηρούν οι δραστηριότητες της αγοράς, τα συμφέροντα των εμπόρων, οι ανελεύθερες κυβερνήσεις- πλην ανατολικών- και οι ακόμη πιο ανελεύθερες θρησκευτικές οργανώσεις, τέλος, οι αστοί και οι εργατικοί, πρόσφατοι μετανάστες στην αστική τάξη, που κατ' ουσίαν κυβερνάν τον κόσμο μας, και που επιθυμούν θρησκευτικές αιτιολογίες και παραδόσεις για διασκέδαση, απόλαυση κι' αμεριμνησία. 
Ούτε για τα παιδιά, δεν έμειναν τα σύμβολα ανέγγιχτα. Κι αυτά ακόμη προσπαθούν να ονειρεύονται μέσα από τις εφιαλτικές ειδικές εκπομπές της τηλεόρασης, κι απόνα σπίτι που τις μέρες αυτές, δεν έχει να προσθέσει κανένα αληθινό αγαθό, ούτε υποδομή για μια γενναία ονειροπόληση- ονειροπόληση ενός κόσμου ιδανικού, που να τον κυβερνάει ο Χριστός και οι Άγιοι του, με αρχηγό τον Αη Βασίλη. Ιδιαίτερα στον τόπο μας, τα Χριστούγεννα γίνανε μέρες συναλλαγής και αυτοϊκανοποίησης. Ευκαιρία για μια ευρωπαϊκή παράσταση. Αν είχαμε και λίγο περισσότερο χιόνι, ώ τότες τα πράγματα θάσαν καλλίτερα.   
Η γέννηση του Χριστού παραμένει πια μια επέτειος άγονη και χωρίς αίσθημα. Έχει για πάντα ξεχαστεί το αποτέλεσμα αυτής της μοναδικής γέννησης, που φώτισε και θεμελίωσε τον κόσμο μας μοναδικά, με αίσθημα κι αγάπη. 
Και η Αθήνα μας, σαν καπνιστό τσουκάλι οινομαγειρείου χωρίς φωτιά και θέρμανση, ζει την αγιότητα των ημερών, σκυθρωπά, άχαρα και κουρασμένα. 
Οι δρόμοι σκοτεινοί, για οικονομία βέβαια ηλεκτρισμού, αλλά φαντάζουν απείρως σκοτεινότεροι έτσι καθώς περιέχουν ολοένα και περισσότερο, αναίδεια, αναπηρία και ανανδρία.   
Η δυστυχία ολοφάνερη στα μάτια των γερόντων, που φεύγουν κάθε μέρα από κοντά μας θλιμμένοι κι απροστάτευτοι, γνωρίζοντας καλά πια πως γεννήσανε, λειψούς ανθρώπους και πολύ χιόνι, που ατέλειωτα θα τους σκεπάζει στους αιώνες. 
Τα κάλαντα, τα δώρα και οι αγιασμοί, δεν πείθουνε κανένα ότι προσφέρουνε αγάπη και παράδοση. Μόνο τα πρόσωπα μερικών παιδιών και μερικών γριών που περιφέρονται θλιμμένες, είναι ό,τι διαθέτει ο κόσμος μας, για ν' αγαπάς τις μέρες τούτες.   
Κι έτσι που ο μύθος των Χριστουγέννων έγινε δίσκος τουρισμού, ζωγραφική σε λαϊκή αγορά, σύνθημα αυτοκόλλητο σε πρακτορείο Προ-Πό, βγήκανε για σεργιάνι χιλιάδες αυτοκίνητα, να πουν τα κάλαντα τα εθνικά, τα θρησκευτικά και τα καταναλωτικά. Πόσο μας ξεκουράζει αυτό το ράντισμα πετρελαίου εις τας οδούς, για να στολίσουμε το σπίτι, για να φωτογραφίσουμε το στολισμένο κέντρο της πόλης, ν' αφήσουμε τα δώρα μας στους τροχονόμους αστυνομικούς και τέλος να επιστρέψουμε κατάκοποι την μεσημβρία σπίτι μας, για το απαραίτητο και παραδοσιακό γεύμα παραμονής.   
Μάνος Χατζιδάκις 
Κυριακή, 24 Δεκέμβρη 1978 
Η γέννηση του Χριστού και οι αμαρτίες των νεαρών μαθητών όταν παραβιάζουν τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας (απόσπασμα) 
Τα σχόλια του Τρίτου

Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου 2016

Ο "ΑΓΙΟΣ ΖΕΝΕ", Ο ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΟΙ "ΠΙΣΤΟΙ" ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΠΟΤΕ ΑΓΙΟΙ...


Π.Α. Ανδριόπουλος 
Ο Μάνος Χατζιδάκις στην προσωπική του μυθολογία – όπως την αποτυπώνει στο βιβλίο του «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι» - συμπεριλαμβάνει και τον …κολασμένο γάλλο συγγραφέα Ζαν Ζενέ (1910-1986). Και τώρα που το γράφω συνειδητοποιώ ότι φέτος συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από τον θάνατό του. Μόνο που για τον Χατζιδάκι ο Ζενέ δεν ήταν «κολασμένος», αλλά άγιος! 
Στο βιβλίο του δημοσιεύει την φωτογραφία του Ζενέ, υπομνηματίζοντάς την ως εξής: 
«Ο Άγιος Ζενέ. Του οφείλω ό,τι περιέχω ιερό. Να περιφρονώ τις συνήθειες των πολλών, τη λογική του κράτους και την «ηθική» των συγγενών μου. Να αγαπώ με πάθος τους κυνηγημένους, τους ανορθόδοξους και τους αναθεωρητές. Με πιάνει θλίψη που άργησα να τον γνωρίσω κι έτσι δεν μπόρεσα να γίνω κι εγώ ένας Άγιος. Έμεινα απλώς πιστός». 
Ο Χατζιδάκις φιλοδοξούσε να φτιάξει ένα έργο πάνω σε πρόζες του Ζαν Ζενέ. Δεν ξέρω αν υπάρχουν σχέδια του, αλλά τέτοιο έργο δεν μας …βρήκε ποτές. 
Προφανώς ο Χατζιδάκις ονομάζει και θεωρεί τον Ζενέ «άγιο», επηρεασμένος από τον πατέρα του υπαρξισμού Ζαν Πολ Σαρτρ, ο οποίος στο περίφημο δοκίμιο του «Αγιος Ζενέ, θεατρίνος και μάρτυρας» (1952), διεκήρυξε την «αγιότητα» του ομοτέχνου του τοποθετώντας τον στα υψίπεδα της λογοτεχνικής ζωής. Εκείνος όμως διαφωνούσε: «Είμαι παιδεραστής. Είμαι κλέφτης». 
Είναι καταπληκτικό το γεγονός ότι ο Ζενέ, όταν διάβασε τον Αγιο Ζενέ, ομολόγησε ότι ένιωσε «ένα είδος αηδίας. Ο Σαρτρ με ξεγύμνωσε... Ενιωθα σχεδόν ανίκανος να συνεχίσω να γράφω… Το βιβλίο του επέφερε ένα είδος ψυχολογικής κατάπτωσης». Και πώς αλλιώς; Αφού ο Ζενέ ήθελε να μείνει «κολασμένος» και «αιρετικός» κι όχι εξαγιασμένος και άρα …ακίνδυνος. 
Διαβάζοντας αυτές τις μέρες το κείμενο του «Το παιδί εγκληματίας», από τις εκδόσεις «Άγρα», στην θαυμάσια μετάφραση του Σπύρου Γιανναρά, συνειδητοποιώ όλο και περισσότερο πως αυτός ο ιδιοφυής και περιθωριακός είχε μια συντριπτική αλήθεια μέσα του. Δύσπεπτη για μας τους κοινούς θνητούς… 
Γράφει, φερ’ ειπείν, στο εν λόγω κείμενο: «Μη θεωρείτε, κύριοι, κυρίες και δεσποινίδες πως αρκεί να σκύψετε με έγνοια, επιείκεια, κι ενδιαφέρον γεμάτο κατανόηση πάνω στην παιδική εγκληματικότητα για να κερδίσετε δικαιωματικά, την αφοσίωση και την ευγνωμοσύνη τους: θα έπρεπε να ενσαρκώνετε αυτή την παιδική ηλικία, θα έπρεπε να ενσαρκώνετε κι εσείς το έγκλημα, και να το καθαγιάζετε με μια εξαιρετική ζωή, διαθέτοντας, δηλαδή, το θάρρος να έρθετε σε ρήξη με την παντοδυναμία του κόσμου». 
Και πιο κάτω μας τα λέει εξίσου χύμα: «Δεν έχετε όμως τη δύναμη που χρειάζεται για να δοθείτε ολοκληρωτικά στην αρετή, ούτε όμως και για να δοθείτε ολοκληρωτικά στο Κακό. Κηρύττετε τη μία και αποκηρύσσετε το άλλο, ενώ επωφελείστε από αυτό». 
Το κείμενο του Ζενέ είναι σκάνδαλο και για σήμερα, καθώς οι άνθρωποι μοιάζουν ανίκανοι τόσο για την αρετή όσο και για το κακό. Είναι ικανοί μόνο για τη σύμβαση που τους εξασφαλίζει την επιβίωση. 
Γι’ αυτό – όπως είπε κι ο Χατζιδάκις – θα παραμείνουμε «πιστοί» και δεν θα γίνουμε άγιοι…

Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΕΚΑΛΥΨΕ ΜΕ ΤΑΣ ΠΤΕΡΥΓΑΣ ΤΑ ΩΤΑ ΔΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΑΚΟΥΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΑΡΗΛΘΕΝ...


Ξένος του κόσμου και της σαρκός, κατήλθε την παραμονήν των Χριστουγέννων από τα ύψη, συστείλας τας πτέρυγας όπως τας κρύπτη, θείος άγγελος. Έφερε δώρα από τα άνω βασίλεια δια να φιλεύση τους κατοίκους της πρωτευούσης. Ήτον ο καλός άγγελος της πόλεως. Εκράτει εις την χείρα εν άστρον και επί του στέρνου του έπαλλε ζωή και δύναμις, και από το στόμα του εξήρχετο πνοή θείας γαλήνης. Τα τρία ταύτα δώρα ήθελε να μεταδώση εις όλους όσοι προθύμως τα δέχονται. 
Μπήκε πρώτα σε μια Μητρόπολη. Είδε τον Επίσκοπο να υποδέχεται λείψανα και εικόνες, προς αγιασμόν τάχα των πιστών, αλλά κυρίως με σκοπόν - φευ! - την προβολήν του. Τον είδε και να μοιράζει χιλιάδες δέματα και σακούλες με τρόφιμα, κοτόπουλα - προσφορά Καθηγουμένου "Μεγίστης" -  και άλλα αγαθά στους φτωχούς. Και είδε ταυτόχρονα τη διαφήμιση της πράξης στο διαδίκτυο, με πηχαίους τίτλους. Ο Επίσκοπος υπακούει στην Παύλεια προτροπή: "την διακονίαν σου πληροφόρησον", γι' αυτό και διαλαλεί το φιλανθρωπικό του έργο. Ο Άγγελος επήρε τα τρία ουράνια δώρά του, και έφυγε τρέχων εκείθεν. 
Κατόπιν μπήκε σε ναούς κι άκουσε τις χριστουγεννιάτικες εγκυκλίους Μητροπολιτών και κάποιων περισπούδαστων ηγουμένων. Χριστός επί γης αλλ' αυτοί το νου τους πώς θα καταγγείλουν την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, την "παναίρεση του οικουμενισμού", το νέο πρόγραμμα σπουδών για τα Θρησκευτικά, τον "αποχριστιανισμό της Ελλάδας" κ.ο.κ. Ο Άγγελος εκάλυψε με τας πτέρυγας τα ώτα, δια να μην ακούη, και αντιπαρήλθεν. 
Πήγε και σε μια εκκλησία για να παρηγορηθεί και την ώρα του "Αγαπήσωμεν αλλήλους" είδε τους ιερείς που λειτουργούσαν να ασπάζονται ο ένας τον άλλο, όπως πρέπει, αλλά ταυτόχρονα και να είναι κυριευμένοι από μίσος και φθόνο ο ένας για τον άλλο. Ο Άγγελος εκάλυψε το πρόσωπον με τας πτέρυγάς του δια να μη βλέπη κι έφυγε δρομαίος. 
Είδε και ιερατικές συνάξεις και επισκέψεις ποιμένων σε νοσοκομεία και σε φυλακές κι άλλες πολλές ποιμαντικές δράσεις. Ο Άγγελος δεν εύρε παρηγορίαν. 
Επήρε τα πτερόεντα δώρά του ― το άστρον το προωρισμένον να λάμπη εις τας συνειδήσεις, την αύραν, την ικανήν δια να δροσίζη τας ψυχάς, και την ζωήν, την πλασμένην δια να πάλλη εις τας καρδίας, ετάνυσε τας πτέρυγας, και επανήλθεν εις τας ουρανίας αψίδας. 
Για την παράφραση του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ("Τα πτερόεντα δώρα")
Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος 

Ακούστε όμως και την παρεμφερή κραυγή του Ηλία Μηνιάτη (Επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων, 1669-1714): Ζητώ χριστιανόν! (Κατά το ζητώ άνθρωπον του Διογένη):
... Όθεν έρχομαι στην Εκκλησίαν, έως μέσα στο Θυσιαστήριον. Εδώ ελπίζω να εύρω τoν χριστιανόν που ζητώ, μεταξύ τόσων Αρχιερέων, ιερέων, τόσων μοναχών, τόσων κληρικών, οι οποίοι αποτελούν το έθνος το άγιον, το βασίλειον ιεράτευμα, τους διαδόχους των Αποστόλων, είναι έμψυχοι εικόνες του Χριστού. Ελπίζω ότι θα εύρω τον χριστιανόν, και μάλιστα έναν άγιον, έναν ασκητήν, έναν θαυματουργόν, έναν διδάσκαλον, έναν Ιωάννην Χρυσόστομον, ή έναν μεγάλον φωστήρα της Εκκλησίας. Ζητώ, εξετάζω, στοχάζομαι, αλλοίμονον όμως, τι βλέπω; Εδώ βλέπω στην έπαρσιν Εωσφόρους, στην φιλαργυρίαν Ιουδαίους, στα σαρκικά Επικούρους, στην αμάθειαν ζώα, στην πονηρίαν δαίμονες. Δεν ευρίσκω ούτε άγιον ούτε ασκητήν ούτε θαυματουργόν ούτε διδάσκαλον. Δεν ευρίσκω τoν χριστιανόν που ζητώ. Μα, πατέρες άγιοι! Αγαπητοί αδελφοί! Αυτό το αγγελικόν σχήμα που φορούμε, αυτά τα μαύρα ρούχα που μας σκεπάζουν, τι είναι; Είναι ενδύματα φαρισαϊκά, τα φορούμεν υποκριτικώς για να παραπλανούμεν τους ανθρώπους; Αυτό το Θείον χαρακτηριστικόν της ιερωσύνης, το οποίον έχουμε, τι είναι; Το έχουμε αντί επιχειρήσεως, για να κερδίσωμε χρήματα; Αλλά αυτά τα άχραντα Μυστήρια, τα οποία ιερουργούμε, τι είναι; Ή δεν τα γνωρίζουμε ή δεν τα πιστεύουμε. Ω μεγάλη εντροπή της πίστεως! Μεγίστη καταδίκη των χριστιανών!
(Διδαχή περί Πίστεως)

Τρίτη 20 Δεκεμβρίου 2016

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ π. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΣΜΕΜΑΝ


Γράφει ο Θεολόγος – Εκκλησιαστικός Ιστορικός – Νομικός Ιωάννης Ελ. Σιδηράς 
ΕΠΙ ΤΟΝ ΤΥΠΟΝ ΤΩΝ ΗΛΩΝ 
Η ΥΠΟ ΤΟΥ π. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΜΕΜΑΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ 
Το παρόν κείμενο εγράφη εξ αφορμής δύο εμπνευσμένων κειμένων, τα οποία συνέγραψε και ανήρτησε στην «Ιδιωτική Οδό» ο συνάδελφος Θεολόγος και φίλος κ. Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, Υπεύθυνος της ιστοσελίδας «Φως Φαναρίου», ήτοι των: α) Όσα δεν έκανε ο Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος και β) Η λειτουργική ζωή σε ρυθμούς… λιτανειοσέλφι και… αντιγράφων εικόνων ελέω Εφραίμ.
Σημείωση Ιδιωτικής Οδού
Ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν εκοιμήθη στις 13 Δεκεμβρίου 1983. Πριν λίγες μέρες, δηλαδή, συμπληρώθηκαν 33 χρόνια από την κοίμησή του. Ας είναι το κείμενο αυτό του φίλου Ιω. Σιδηρά, μια λαμπάδα στη μνήμη του. 
Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο στη συνέχεια


Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2016

ΤΑ ΚΑΤ' ΑΛΦΑΒΗΤΟΝ ΠΡΟΕΟΡΤΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Ο προεόρτιος εορτασμός της Γεννήσεως του Κυρίου ξεκινά για τα καλά πέντε μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Οι ακολουθίες που ψάλλονται στην Εκκλησία τις μέρες αυτές καλούν τους πιστούς να προετοιμαστούν για την μεγάλη εορτή των Γενεθλίων του Χριστού. Ο χαρακτήρας των ύμνων είναι ιδιαίτερα προτρεπτικός: «Προεορτάσωμεν λαοί Χριστού τα γενέθλια και επάραντες τον νουν, επί την Βηθλεέμ αναχθώμεν τη διανοία…».
Ολόκληρη η κτίσις ετοιμάζεται να γιορτάσει την «χειμωνιάτικη πασχαλιά». Και οι προεόρτιοι ύμνοι των ακολουθιών, με την μελωδική ποικιλία τους και τα υψηλά θεολογικά νοήματα που διατυπώνονται με απαράμιλλο ποιητικό τρόπο, δίνουν τον τόνο της πανηγύρεως.
Ανάμεσα στους προεόρτιους αυτούς ύμνους ξεχωρίζουν στιχηρά προσόμοια και κανόνες «κατά αλφάβητον». Το ποιητικό είδος προβλέπει ώστε τα πρώτα γράμματα του κάθε τροπαρίου να συναποτελούν μια φράση, μια ένδειξη ή ένα όνομα. Ήταν για τους υμνογράφους ένας τρόπος να διοχετεύουν αποσκεπασμένο το όνομά τους ή την καταγωγή τους. Τα δείγματα δεν είναι πολλά μια και η ταπεινοφροσύνη τους δεν επέτρεπε την αυτοπροβολή τους, καθώς μάλιστα είχαν την συνείδηση ότι υπηρετούν την λειτουργική τέχνη της Εκκλησίας. Έτσι, η ακροστιχίδα πολλών κανόνων αναφέρεται στο θέμα της εορτής κι όχι στον ποιητή του είδους. Ας σημειωθεί ότι η ακροστιχίδα ποικίλει ανάλογα με την επιθυμητή έκταση.
Στην περίπτωση, όμως, των κατ’ αλφάβητον κανόνων και προσομοίων τα 24 γράμματα του αλφαβήτου, από το Α ως το Ω, καθορίζουν ακριβώς την έκταση των υμνολογημάτων. Στον όρθρο της 20ης Δεκεμβρίου συναντούμε στιχηρά προσόμοια κατ΄ αλφάβητον «Ποίημα Ρωμανού του Μελωδού». Ψάλλονται στους αίνους τμηματικά μέχρι την 23η Δεκεμβρίου. Αναλυτικά: 20 Δεκεμβρίου, τα τροπάρια Α-Ζ, 21 Δεκ. Η-Μ, 22 Δεκ. Ν-Σ και 23 Δεκ. Τ-Ω. Πρόκειται για την ίδια ακριβώς διαίρεση βάσει της οποίας ψάλλεται ο Ακάθιστος Ύμνος τις τέσσερις πρώτες Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Τα περίφημα αυτά προεόρτια στιχηρά των Χριστουγέννων «Αι αγγελικαί προπορεύεσθε δυνάμεις…», όπως παρατηρεί ο καθηγητής Ν. Τωμαδάκης, «είναι ουσιαστικώς α’ οίκος ύμνου, έχοντος ακροστιχίδα "Αίνος ταπεινού Ρωμανού εις τα γενέθλια", του οποίου εξέπεσεν το προοίμιον». Είναι αξιοσημείωτο ότι το προοίμιο του Κοντακίου του Ρωμανού στα Χριστούγεννα, το δημοσφιλές «Η παρθένος σήμερον» ψάλλεται μέχρι σήμερα, καθιστώντας τον Ρωμανό διαχρονικό ποιητή.
Σύμφωνα με τον Οδυσσέα Ελύτη ο Ρωμανός αναδεικνύεται ως «ο πλησιέστερος και προς τους αρχαίους και προς τους σύγχρονους ποιητές μας. Ένας κρίκος ανοξείδωτος ανάμεσα σε δύο μεγάλες περιόδους ενός και του ίδιου πολιτισμού».



Στον όρθρο της 21ης Δεκεμβρίου ο προεόρτιος κανόνας «κατά αλφάβητον» είναι ποίημα του μεγάλου υμνογράφου Ιωσήφ (840-883) που καταγόταν από την Κάτω Ιταλία. Ο κανόνας είναι πλήρης (9 ωδές, στην πραγματικότητα 8). Κάθε ωδή περιλαμβάνει τρία τροπάρια, άρα 24 τροπάρια, όσα και τα γράμματα του αλφαβήτου. Η σύνθεση διακρίνεται για τον χρωματικό πλούτο, τον προσωπικό αλλά και δοξαστικό τόνο. Χαρακτηριστικές είναι οι πανηγυρικές προτροπές των δύο προτελευταίων τροπαρίων: «Χορεύσωμεν άπαντες πιστοί, σκιρτήσωμεν, και συμφώνως αλαλάξωμεν…», «Ψαλτήριον άγιε Δαυίδ ανάλαβε, και κιθάραν και μελώδησον…».
Στον όρθρο της 23ης Δεκεμβρίου υπάρχει ένας ακόμη προεόρτιος κανόνας «κατά αλφάβητον», ποίημα και αυτός του Ιωσήφ, με την ίδια ακριβώς μορφή όπως ο αντίστοιχος της 21ης Δεκεμβρίου. Ενώ αυτοί οι δύο κανόνες είναι τονισμένοι σε διαφορετικούς ήχους – της 21ης Δεκ. σε ήχο δ’ και της 23ης σε ήχο β’ – μερικά τροπάρια έχουν το ίδιο περιεχόμενο και ο Ιωσήφ χρησιμοποιεί τις ίδιες λέξεις με άλλη διάταξη. Παράδειγμα και πάλι τα δύο προτελευταία τροπάρια, όπου η ομοιότητα είναι ολοφάνερη με τα παραπάνω.
«Χορεύσωμεν πιστοί, και σκιρτήσωμεν τω πνεύματι…», «Ψαλτήριον τερπνόν, ανάλαβε Προφήτα Δαυίδ και λέγε…».
Την παραμονή των Χριστουγέννων, 24 Δεκεμβρίου, συναντούμε στις ακολουθίες της ημέρας δύο προεόρτιους κανόνες «κατά αλφάβητον», έναν στην ακολουθία του Αποδείπνου και έναν στην ακολουθία του Όρθρου. Ο κανόνας του Αποδείπνου είναι μελοποιημένος κατά το πρότυπο του περίφημου κανόνα του Μ. Σαββάτου «Κύματι θαλάσσης» (ήχος πλ. β’).
Το νόημα των τροπαρίων αυτών αναδεικνύει την Γέννηση του Θεανθρώπου ως το Πάσχα του χειμώνα. Ο αείμνηστος καθηγητής Ιωάννης Φουντούλης παρατηρεί τα εξής καίρια για τη δομή των προεορτίων ακολουθιών των Χριστουγέννων: "Τις ημέρες αυτές ψάλλονται κατά τα απόδειπνα και τα προεόρτια τριώδια και οι κανόνες, ποιήματα Συμεών του Μεταφραστού, που εξαρτώνται και κατά την ακροστιχίδα και κατά το περιεχόμενο από τα αντίστοιχα τριώδια της Μεγάλης Εβδομάδος. Η πρό των Χριστουγέννων εβδομάς παίρνει έτσι τον χαρακτήρα και πλέκεται κατά την μίμησιν της πρό του Πάσχα Μεγάλης Εβδομάδος. Η μίμησις κορυφούται την παραμονή των Χριστουγέννων με την ακολουθία των μεγάλων ωρών και του εσπερινού, που έχουν ποιηθή κατά το πρότυπο των μεγάλων ωρών της Μεγάλης Παρασκευής και του μεγάλου εσπερινού του Πάσχα".Ο κανόνας του όρθρου της 24ης Δεκεμβρίου σε ήχο β’ είναι πάλι ποίημα του υμνογράφου Ιωσήφ του Ιταλιώτου. Περιλαμβάνει 26 τροπάρια, δηλ. δύο παραπάνω από τα γράμματα τουα αλφαβήτου. Μετά το γράμμα Ω, ακολουθούν δύο τροπάρια με αρχικά γράμματα ΙΩ, που υποδηλώνουν το όνομα του υμνογράφου Ιωσήφ. Ο κανόνας διαποτίζεται από το στοιχείο της μεσσιανικής προσδοκίας:
«Γεννηθήναι έρχεται Χριστός…», «εγγίζει ήκει νυν ο Κύριος, προσδοκία Εθνών, και σωτηρία κόσμου…», «Ξενοτρόπως Χριστός εις τα ίδια έρχεται…», «Ιδού εις τα ίδια, εν αλλοτρίω έρχεται ο Πανάγιος Λόγος…».


«Εγώ ειμι το Α και το Ω, λέγει Κύριος ο Θεός…».
Τα αλφαβητάρια τα συναντούμε και στην μεταβυζαντινή ποίηση. Ο Μιχαήλ Περάνθης παρατηρεί: «Κατά κανόνα αποτελούν ένα στιχουργικό παίγνιο για την ενασχόληση ερασιτεχνών. Καλλιεργήθηκαν ωστόσο ευρύτατα και πριν απ’ την Άλωση και μετά τον ιε’ αιώνα. Αφθονούν επίσης στην εκκλησιαστική ποίηση και γνώρισαν γενικά τέτοια διάδοση, ώστε επηρέασαν ακόμη και το δημοτικό μας τραγούδι».
Η συγκεκριμένη παρατήρηση επιβεβαιώνεται από πολλά παραδείγματα. Ενδεικτικά σημειώνουμε την Αλφάβητο της Αγάπης (καταλόγια – στίχοι περί έρωτος και αγάπης) και τα ποντιακά κάλαντα των Χριστουγέννων που μας ενδιαφέρουν εδώ. Το Αλφαβητάρι Κοτυώρων Πόντου είναι τα γνωστά πλέον – και ως «βυζαντινά» - κάλαντα «Άναρχος Θεός…». Το γλωσσικό και το μουσικό ιδίωμά τους παραπέμπουν στην υμνογραφία της Εκκλησίας.
Είναι αποκαλυπτική η είδηση του Τυπικού της Μονής της Κρυπτοφέρρης στη Ρώμη (έτος 1722): «Εν ταύτη τη ημέρα εν τη νυκτί της του Χριστού Γεννήσεως, εν καιρώ της ευλογίας της Τραπέζης, κατά το έθος, δύο ψάλται εκφώνως άδουσι τόδε το Άσμα, κατ’ Αλφάβητον, εις την Γέννησιν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού». Το άσμα αυτό ψαλλόταν στην Καππαδοκία και από κει, όπως φαίνεται, μεταφέρθηκε στην εν λόγω Μονή της Ρώμης.
Μετά από κάθε στίχο υπάρχει η βυζαντινή επωδός: «Ερουρέμ, ερουρέμ, έρου, ερουρέμ, Χαίρε άχραντε». Η επωδός αυτή αλλάζει ως προς τα λόγια, καθώς ψάλλονται οι κατ’ αλφάβητον στίχοι. Παραμένει βέβαια ίδια η μελωδία: «Εριρέμ, τεριρέμ, εριρέμ και τενενά, Χαίρε Δέσποινα» και «Άγιος, Άγιος, Άγιος υπάρχεις και Κύριος».Τα κάλαντα αυτά εκφράζουν την θεολογία της Εκκλησίας για το μέγα γεγονός της σάρκωσης του Λόγου.
Φαίνεται πως τα «βυζαντινά» κάλαντα έφτασαν και στους Αραβόφωνους Ορθοδόξους! Γι’ αυτό και εδώ το βίντεο σε μια αραβική εκδοχή τους!

Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2016

"Από καρδίας" - ΜΝΗΜΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Χ. ΠΑΝΤΟΥ


Δημήτρης Μπαλτᾶς 
Ἀπό καρδίας. Μνήμη Δημητρίου Πάντου, ἐπιμ. Π. Σοφούλης, Μ. Λίτινα, Χ. Καρανάσιος, Ἑλληνική Ἐπιτροπή Σπουδῶν Νοτιοανατολικῆς Εὐρώπης, Ἀθήνα 2016, σελ. 534 
Ὁ τόμος ἐπιγραφόμενος «Ἀπό καρδίας» εἶναι ἀφιερωμένος στήν μνήμη τοῦ ἀγαπημένου μας φίλου καί συναδέλφου Δημήτρη Πάντου, πού ἔφυγε πρόωρα ἀπό κοντά μας. Παραθέτω εὐθύς ἀμέσως τά ὀνόματα τῶν συμμετεχόντων στόν τόμο καί τούς τίτλους τῶν ἐργασιῶν τους: 
†ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Χ. ΠΑΝΤΟΣ (1ο «Δύο ἀνέκδοτα πατριαρχικὰ σιγίλλια σχετικὰ μὲ τὴ μητρόπολη Φιλιππουπόλεως» 2ο «Άγνωστες πτυχές του Βουλγαρικού Εκκλησιαστικού Ζητήματος στην επαρχία Φιλιππουπόλεως (β´ μισό 19ου αι.» 3ο «Οι μαρτυρίες του Αρχείου της οικογένειας Γκιουμουσγκερδάνη σχετικά με την εξέλιξη του Βουλγαρικού Εκκλησιαστικού Ζητήματος στην επαρχία της Φιλιππουπόλεως, β´ μισό του 19ου αιώνα») 
ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΑΡΔΗΣ («O Θεός στη μεταμοντέρνα λογοτεχνία. Η περίπτωση του Don DeLillo»)
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΑΡΙΤΣΗΣ («Οἱ ἑλληνικὲς μεταφράσεις λατινικῶν ἔργων τοῦ κώδ. ΜΠΤ 238 καὶ ἡ Δωδεκάβιβλος τοῦ Δοσιθέου Ἱεροσολύμων») 
ΛΩΡΑ A. ΓΚΕΡΝΤ («Ο «Αθηναίος» Αντωνίν Καπούστιν») 
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΟΝΗΣ («Tὸ μαρτυρόλογιο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Τραπεζουντίου σὲ ρουμανικὴ διασκευή, 1643») 
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΔΕΛΗΚΑΡΗ («Το σλαβικό υπόβαθρο της περιοχής της Φλώρινας. Η περίπτωση των τοπωνυμίων») 
ΗΛΙΑΣ Γ. ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ («Σλάβοι νεομάρτυρες της περιόδου της Τουρκοκρατίας στα ελληνικά νεομαρτυρολόγια») DOROTEI GETOV («A 14th-Century Greek Manuscript Revisited: Notes on the Capture of Serres and the Death of Stefan Dušan») 
ΓΕΩΡΓΙΟΣ KAΒΒAΘΑΣ («Αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Αθανασόπουλος -Παπαγιάννης: Ο αγωνιστής Ιεράρχης της Επανάστασης») 
ΒENTZIΣΛAΒ KAΡAΒΑΛTΣEB («Η νησιωτική Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου: Mία άγνωστη σελίδα της εκκλησιαστικής ιστορίας») 
XΑΡΙΤΩΝ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΣ («Ἀνέκδοτες ἐπιστολὲς Ἰωάννη Κομνηνοῦ-Ἱεροθέου Δρύστρας»)
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΔΑΡΑΣ («Οι Σλάβοι και οι νομαδικοί λαοί την εποχή του Ιουστινιανού 527-565»)
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΡΜΗΣ («Ἡ ἔννοια τοῦ ἔθνους στὴν ἑλληνορθόδοξη παραδοσιακή της κατανόηση καὶ τό ‘ἔθνος’ τοῦ Διαφωτισμοῦ. Σχέση ἢ ἀντίθεση») 
ΑNNA Ε. ΚΟΣΙΤΣΚΑΓΙΑ ‒ ΟΛΕΓΚ Β. ΛAΝΤA ‒ ΖANNA Λ. ΛEΒΣINA («Η υμνογραφία ως Area Orthodoxa στo πλαίσιo του Προγράμματος «Η λειτουργική κληρονομιά της Ορθόδοξης Εκκλησίας»)
ΓΙΟΥΡΑ KΩNΣΤΑΝΤΙΝΟΒΑ («Η διάσπαση του ρουμ μιλλετί: μερικά ελληνο-βουλγαρικά παραδείγματα») 
ΜΑΡΙΑ ΛΙΤΙΝΑ («Το Βουλγαρικό Ζήτημα και ο μητροπολίτης Βάρνας και Πρεσλάβας Συμεών 1840-1937») 
ΜΠΟΡΙΣ MAΡΙΝΟB («Ένα έγγραφο για τις ελληνοβουλγαρικές εκκλησιαστικές σχέσεις του 1926 από το αρχείο του Ακαδημαϊκού Στέφαν Τσανκώφ») 
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΟΣΧΟΣ («Ὄψεις ἀλληλεπίδρασης μεταξὺ ὁμολογιακῶν ἐρίδων στὴ Δυτικὴ Εὐρώπη καὶ πνευματικῆς κίνησης στὴν ἑλληνικὴ Ἀνατολὴ κατὰ τοὺς 16ο-17ο αἰῶνες») 
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΛΤΑΣ («Ἀναφορὰ στὴ ζωὴ καὶ στὸ ἔργο τοῦ Μιχαὴλ Μπακούνιν 1814-1876»)
ΤATIANA ΜΠΟΡΙΣΟΒΑ («Το κάλλος και η ωραιότητα στις σλαβικές μεταφράσεις της βυζαντινής υμνογραφίας βάσει των εκκλησιαστικών σλαβονικών εκδοχών του Μεγάλου Κανόνα του Αγ. Ανδρέου Κρήτης») 
ΑΡΧΙΜ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Δ. ΠΑΠΑΘΩΜΑΣ («Αντιστοιχήσεις Πρωτείου και Συνοδικότητας στην Α΄ Εκκλησιακή χιλιετία και στη Β΄ Ρωμαιοκαθολική χιλιετία») 
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Φ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ («Ὁ «Βίος τῆς ἁγίας Ἑλένης» σὲ δημώδη ἀπόδοση ἀπὸ τὸν Εὐθύμιο Τζιμπλέτη, λόγιο ζακυνθινὸ νοτάριο τοῦ 17ου αἰώνα») 
ΣΒΕΤΟΣΛΑΒ ΡΙΜΠΟΛΟΦ («Ἡ σημασία τοῦ ὅρου ‘φύσις’ στὴν Ἀρχαιότητα καὶ ἡ χριστολογικὴ χρήση της στοὺς Πατέρες») 
ΠΑΝΟΣ ΣΟΦΟΥΛΗΣ («Η εξέλιξη των βυζαντινών σπουδών στην ανατολική Κεντρική Ευρώπη»)
ΜΙΧΑHΛ ΣΤΡΟΥΜΠΑΚΗΣ («Τὸ αἴτημα γιὰ συγκρότηση ψαλτικῶν χορῶν στὶς ἐκκλησίες τῆς Κωνσταντινουπόλεως τέλη 19ου ‒ ἀρχὲς 20οῦ αἰ.») 
Ἀρχιμ. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΥΦΑΝΤΙΔΗΣ («Ἡ Πατριαρχικὴ καὶ Συνοδικὴ Ἐγκύκλιος ἐπὶ τῇ Συγκλήσει τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας») 
ΕΛΕΝΑ ΧΑΤΖΟΓΛΟΥ («Ἡ χρήση τοῦ παραδείγματος στὴν Τέχνη Ῥητορικῆς τοῦ Φραγκίσκου Σκούφου») 
YORDAN ZHELEV («The Bulgarian diplomatic representatives in Constantinople, 1879-1927 (Necessary biographical and chronological corrections») 
Εἶναι εὐνόητο ὅτι μέ τόν ὀγκώδη τόμο «Ἀπό καρδίας» ἀποτίουμε τόν ἐλάχιστο φόρο τιμῆς στήν μνήμη τοῦ ἀξέχαστου Δημήτρη Πάντου.

Σάββατο 17 Δεκεμβρίου 2016

Ο ...ΑΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΠΟΥ ΜΝΗΜΟΝΕΥΣΕ ΑΘΗΝΑΓΟΡΑ!


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Στο portal dete.gr διαβάσαμε την …περίεργη είδηση ότι Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιος κατά την διάρκεια της Θ. Λειτουργίας για το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων (13-12-2016), όπου συλλειτουργούσε με τους Μητροπολίτες Κοζάνης Παύλο και Ελασσώνος Χαρίτωνα, μνημόνευσε τον Πατριάρχη …Αθηναγόρα!!! Οι δύο ιεράρχες, ως Μητροπολίτες Νέων Χωρών μνημόνευσαν, όπως πρέπει τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, και τότε - λέει η είδηση - "πετάχτηκε" ο Αμβρόσιος και είπε "του Πατριάρχου μας Αθηναγόρα"! 
Πραγματικά δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε τι ακριβώς συνέβη, ώσπου μας …διαφώτισε ο άγιος Καλαβρύτων με σχετικό μήνυμά του στο dete όπου δηλώνει ότι «απλώς ήτο ένα φραστικόν λάθος, το οποίον ούτε κάν αντελήφθην. Άλλοι μου το υπέδειξαν! Ένα ανθρώπινον λάθος. ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΚΑΜΜΙΑΝ ΣΗΜΑΣΙΑΝ ή ΜΥΣΤΙΚΗΝ ΔΙΑΘΕΣΙΝ. Μνημονεύσας τον Οικουμενικόν Πατριάρχην εις το «εν πρώτοις μνήσθητι...» ήθελα να εκδηλώσω τον σεβασμόν μου πρός τον θεσμόν, τώρα που ο Παναγιώτατος έχει πικραθή από ενέργειές μου.» 
Άρα, μας λέει ο άγιος Καλαβρύτων ότι θέλησε να μνημονεύσει τον Οικουμενικό Πατριάρχη στο «εν πρώτοις μνήσθητι...» για να του δείξει «τον σεβασμό του», και του τον έδειξε μνημονεύοντας τον κεκοιμημένο Αθηναγόρα, που δεν ήταν καν ο άμεσος προκάτοχος του νυν Πατριάρχου Βαρθολομαίου. Θα ήταν κάπως …λογικό να μνημονεύσει τον μακαριστό Δημήτριο, αλλά εκείνος πήγε πιο πίσω! 


Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων ως ιεράρχης της Παλαιάς Ελλάδος έχει υποχρέωση στην Θεία Λειτουργία να μνημονεύει την Ιερά Σύνοδο. Η Θεία Λειτουργία δεν μπορεί να γίνεται …αντικείμενο των ποικίλων …εκδηλώσεων του Μητροπολίτου Καλαβρύτων. Γνωρίζει πολύ καλά ότι έχει «πικράνει» και τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο. Μήπως θα μνημονεύσει και αυτόν σε κάποια Θ. Λειτουργία για να τον εξευμενίσει; Ελπίζω να μην κάνει το λάθος και μνημονεύσει τον μακαριστό Ιεροσολύμων Διόδωρο! 
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος δεν ξέρω αν έχει πικραθεί από τις ενέργειες του Καλαβρύτων. Ξέρω, όμως, αυτό που έγραψε στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο για τους Μητροπολίτες Καλαβρύτων και Πειραιώς: «…δια της γραφίδος και του ευκαίρως - ακαίρως εκφερομένου, προ και μετά την σύγκλησιν της Μεγάλης Συνόδου, επί παντός του επιστητού ακρίτου λόγου αυτών…». 
Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων πάσχει, δηλ., από ακρισία και παντελή έλλειψη διακρίσεως, η οποία είναι για την Εκκλησία αρετή! Εάν μαζέψουμε όλα τα κείμενα του Καλαβρύτων Αμβροσίου εναντίον του Οικουμενικού Πατριάρχου θα σαστίσουμε από την ακρισία και την α-νοησία. Επί του παρόντος απορούμε και εξιστάμεθα με την άπειρη μακροθυμία του Πατριάρχου! 
Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων καλό θα ήταν να μεταβεί στο Φανάρι και να φιλήσει γονυπετής το χέρι του Οικουμενικού Πατριάρχου, ζητώντας συγγνώμη για όσα φρικτά έχει ξεστομίσει εναντίον του. 
Δεν θα το κάνει. Γιατί απλούστατα δεν γνωρίζει – τόσα χρόνια κληρικός! – την Κλίμακα του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου: «Πολυλογία εστί κενοδοξίας καθέδρα… αγνωσίας τεκμήριον, καταλαλιάς θύρα, ευτραπελίας χειραγωγός, ψεύδους υπουργός, κατανύξεως διάλυσις, ακηδίας κλήτωρ, ύπνου πρόδρομος, συννοίας σκορπισμός, φυλακής αφανισμός, θέρμης ψυχρηστήριον [ψυκτήριον, al. ψυχριστήριον], προσευχής αμαύρωσις.»