Ο ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ, Ο ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΚΑΙ Η ΣΟΝΙΑ ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Άκουσα στην εκπομπή «Στην υγειά μας» το …περίφημο «project Τσιτσάνη» της Σόνιας Θεοδωρίδου και του Θεόδωρου Ορφανίδη. Φυσικά όχι απλώς δεν με εκφράζει το τοιούτον εγχείρημα αλλά το θεωρώ και ολίσθημα. 

Τη στιγμή μάλιστα που η Σόνια Θεοδωρίδου διατείνεται τα εξής: 

«Οταν ο αγαπημένος μου Μάνος [Χατζιδάκις] με άκουγε να τραγουδάω με αποκαλούσε Μαρίκα Νίνου του κλασικού τραγουδιού. Μάλιστα πολλές φορές μου έλεγε να μελετήσω τα τραγούδια που είχε γράψει για τη φωνή της ο Βασίλης Τσιτσάνης. Εγώ του έλεγα ότι δεν μπορούσα να τα τραγουδήσω, αφού άλλη ήταν η πορεία μου κι εκείνος συνέχιζε να με εκλιπαρεί να τα μελετήσω. Πολύ αργότερα, όταν τελικά καταπιάστηκα με το έργο του Τσιτσάνη, κατάλαβα τι εννοούσε. Και είχε απόλυτο δίκιο. Οσο πιο βαθιά μπαίνω στο έργο του, τόσο ανακαλύπτω πόσο σπουδαίος ήταν. Κατάλαβα πόσο κλασικά ήταν τοποθετημένες οι τραγουδίστριες αυτές, σε υψηλές νότες, όπως οι κλασικές ερμηνεύτριες». 

Μας αποκάλυψε η Σόνια Θεοδωρίδου ότι ο Χατζιδάκις την προέτρεπε να μελετήσει Τσιτσάνη, έως την εκλιπαρούσε! Κι απ’ αυτή τη «μελέτη» η Σόνια Θεοδωρίδου κατέληξε, μετά του κ. Ορφανίδη, στην παρουσίαση του Τσιτσάνη με 30μελή συμφωνική ορχήστρα (Οrchestra Mobile), την οποία διευθύνει ο κ. Ορφανίδης με μπαγκέτα (!!) Και διαβάζουμε στον τύπο ότι ο κ. Ορφανίδης «μετέτρεψε τις λαϊκές φόρμες του δημιουργού σε συμφωνικές, χαρίζοντας νέα πνοή στο σπουδαίο έργο του πρώτου συνθέτη λαϊκών τραγουδιών της Ελλάδας». Δηλαδή πρέπει να χρωστάμε και χάριτας στον κ. Ορφανίδη, ο οποίος «ζωοποίησε» τον Τσιτσάνη εν εσχάταις ημέραις. 

Πολλά θα μπορούσα να γράψω για το θέμα, αλλά περιορίζομαι στον προβληματισμό για τα όσα μας είπε η κ. Θεοδωρίδου για τον Μ. Χατζιδάκι. 

Είναι γνωστή η σχέση του Χατζιδάκι με το ρεμπέτικο. Διαβάστε εδώ παλαιότερη ανάρτησή μας για τον Τσιτσάνη του Χατζιδάκι. Η ουσία είναι ότι ο Χατζιδάκις είχε τη σοφία να μη χρησιμοποιήσει συμφωνική ορχήστρα ούτε για τα δικά του τραγούδια, πόσο μάλλον για τον Τσιτσάνη. Τον διασκεύασε (κάποια τραγούδια) πρώτα για πιάνο (Έξι λαϊκές ζωγραφιές) και αργότερα για μικρό ορχηστρικό σύνολο. Ο ίδιος γράφει για τις «Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη» (1961): Για μικρή ορχήστρα - Επιλεγμένα ρεμπέτικα τραγούδια και ενορχηστρωμένα με τρόπο που να εκφράζουν την τραγική ατμόσφαιρα του 1945. 

Στον άλλο δίσκο με διασκευές ρεμπέτικων «Ο σκληρός Απρίλης του ‘45», ο Χατζιδάκις πάλι σημειώνει «για μικρή ορχήστρα» και χρησιμοποιεί μόλις οκτώ όργανα. Ενώ στα «Πέριξ» με τη Βούλα Σαββίδη, ενορχηστρώνει τα ρεμπέτικα που επιλέγει για επτά όργανα. Ούτε «συμφωνικές» ούτε «μπαγκέτες» ούτε άλλο τι βερμπαλιστικό και ανούσιο.
Και τέλος, η χατζιδακική προσέγγιση στον κόσμο του ρεμπέτικου φανερώνεται σε όλο της το μεγαλείο στα «Λειτουργικά» με τη Φλέρυ Νταντωνάκη. Σα Λειτουργία για φωνή και πιάνο. Όχι ρεμπέτικα προς λαϊκή κατανάλωση ή εκτόνωση. 

Αυτά τα ολίγα με όλο το σεβασμό στην προσωπικότητα και την προσφορά της Σόνιας Θεοδωρίδου στον χώρο του λυρικού τραγουδιού.