Η ΤΑΥΡΟΜΟΡΦΟΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ ΤΟΥ Ι. ΜΗΤΡΑΚΑ

ΖΩΟΜΟΡΦΙΚΗ ΤΟΠΙΟΓΡΑΦΙΑ 

ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου 

"Κακόμοιρο Ἑλλαδιστάν, πότε θὰ ξανα-ταυροποιηθεῖς;" 

Μέσα στὴν ταυρο- καὶ Σαμοθρακο-ζωγραφικὴ τοῦ Ἰ. Μητράκα, ἰδιάζουσα θέση κατέχει ἕνα μικρὸ ἔργο ποὺ παριστᾶ τὴ νῆσο Σαμοθράκη. 

Πρόκειται γιὰ μιὰ σύνθεση πάνω σὲ καμβὰ μὲ αὐγὸ (0,34.5 x 0,49) τοῦ 2007. Ἔχει ὄμορφο ἐλαιοκαστανὸ πλαίσιο, ἐκτελεσμένο ἀπὸ τὸν ἴδιο. 

Εἰκονίζει τὸ νησὶ ὅλως ἰδιόμορφα νὰ ὑψώνεται μέσα στὴ θάλασσα ἀπὸ τὴν κάτω πλευρὰ τοῦ πλαισίου, –σὰν ἕνα ἡφαίστειο χωρὶς νὰ ταράζει τὰ νερὰ! ἀλλὰ νὰ ἐπικρατεῖ ἄκρα νηνεμία–, ὑπὸ τὴν μορφὴ ἑνὸς ταύρου, περίπου κατὰ τὸ τρίτο τοῦ ὀγκώδους του σώματος, σχηματίζον ἰσοσκελὲς τρίγωνο. Ὁ "θεὸς" ἀναδύεται μέσα ἀπὸ τὰ σπλάχνα τῆς γῆς σχεδὸν profil, ἐνῶ τὰ μεγάλα, πολὺ λεπτὰ καὶ σιγμοειδῆ κέρατά του, ὅπως καὶ στὴν ἁρπαγὴ τῆς Εὐρώπης, en face, πρᾶγμα περίεργο ἀλλὰ μορφολογικὰ γνωστὸ στὴν τέχνη (πρβλ. συνθέσεις τοῦ Picasso) καὶ εὐρύτερα νοηματικό, σὰν νὰ ἀγκαλιάζει τὴ φύση. 

Τὸ ἀρειμάνιο ζῶο μὲ τοὺς τοξοειδεῖς του στὸ περίγραμμα τοῦ σώματος μῦς, ποὺ θυμίζουν τὶς λιπο- καὶ "ἐνοχλητικὲς" πτυχὲς πλουσιοπάροχων (Willendorf) Ἀφροδιτῶν!, ἔχει χρῶμα γλυκοκάστανο, μεγάλα καστανοκίτρινα μάτια, ρουθούνια καὶ πλαστικὰ κέρατα, ποὺ μὲ τὸ περίγραμμα τοῦ σώματος σχηματίζουν μιὰ ἁρμονικὴ χάραξη σὲ σχῆμα τεθλασμένου Χ. Μεταξὺ τῶν κεράτων ὑπάρχει μικρὸς κόκκινος περτσές, ἐνῶ τὰ πολὺ λεπτὰ δόντια του φαίνονται λευκά. Ἐκατέρωθεν διακρίνονται ἕξη συμμετρικὰ πολὺ μικρὰ καστανοκόκκινα καὶ λυγερόκορμα κυπαρίσσια, marque déposée τοῦ ζωγράφου. 

Ἡ θάλασσα, τὸν ὁρίζοντα τῆς ὁποίας τέμνει ἤρεμα σὰν νὰ ὑπακούει τοὺς θεοὺς τὸ ρύγχος τοῦ Δία, εἶναι κυανῆ μὲ λεπτὲς πρασινοπορτοκαλιὲς ἀνταύγειες, ἐνῶ ὁ οὐρανὸς φαίνεται ἀνοικτότερος ἰδία πρὸς τὸ κέντρο καὶ τὸν ὁρίζοντα. Στὸ κάτω μέρος ὑπάρχουν οἱ κόκκινες ἐπιγραφές: Δεξιά: Σάος / Ἰ. Μητράκας / 2007 καὶ ἀριστερά: Σαμοθράκη: / Γῆ τῶν μυστῶν / γῆ τῶν ἡρώων. Ἡ σύνθεση εἶναι δισδιάστατη, τρόπον τινὰ ἀσκητικὴ καὶ ὁμοιογενὴς χρωματικά, στοιχεῖα τῆς ἑλληνικότητος, μὲ μιὰ πουαντιλίζουσα τεχνική. Εἰκονογραφικὰ θυμίζει πως τὸν "σουρρεαλιστὴ" καὶ ἰλλουζιονιστὴ G. Arcimboldi (1527-1593). 

Ὁ ζωγράφος ποὺ ἀσχολήθηκε καὶ μὲ τὴ λογοτεχνία, ἐξέδωσε σὲ χειρόγραφη βυζαντινὴ γραφή, ἐκτενῆ φιλοτελικὴ πραγματεία ὑπὸ τὸν τίτλο: Σαμοθράκη Μυριαγαπημένη Οὐρανόεσσα. Συλλεκτικὴ ἔκδοση, Ξάνθη 2007. Στὸ ἔργο αὐτό, μὲ πρόλογο τῆς Α.Θ.Π., δημοσίευσε δύο σκαριφήματα τῆς Σαμοθράκης (σ. 120, 2004) καὶ τοῦ Σαμόθρακα, βοσκοῦ ποὺ δεξιὰ ἀπὸ τὸ πόδι του προβάλλει κεφάλι ταύρου, τὸ ὁποῖο κίνησε τὴν περαιτέρω σύνθεση (σ. 269, 2000). 

Εἰκονολογικὰ διερωτᾶται τις: Γιατί ἡ ταυρόμορφος Σαμοθράκη; Διότι "στὸ ‘’νησὶ τῶν θεῶν’’, τὴ Σάο ἢ Σαόννησο μὲ τὴν τροπικὴ βλάστηση, τὰ θεόρατα πλατάνια, τὶς καρυδιές, τὶς βελανιδιές, τὶς καστανιές, τὶς κουμαριές, μὲ τοὺς ἀραιούς, σωστὴ ζούγκλα… τρεῖς πύργους τῶν Γατελούζων Ἑνετῶν, οἱ ὁποῖοι φαινόταν σὰν ὁρόσημο ποὺ σηματοδοτοῦσε τὴ βορεινὴ πλευρὰ μὲ τὴν ὀργιώδη βλάστηση καὶ τὴ νοτινὴ ποὺ ἔμοιαζε μὲ αὐτὴ τῶν αἰγαιοπελαγίτικων νησιῶν…" (Μητράκας), μὲ τὸ μοναστήρι τοῦ Αϊ Θανάση, ἔγινε ἡ σύλληψη τοῦ Μ. Ἀλέξανδρου ποὺ μεγαλούργησε στὸν οἰκουμενικὸ πολιτισμὸ τοῦ κόσμου, ἀπὸ τὸν Φίλιππο καὶ τὴν Ὀλυμπιάδα κατὰ τὴ διάρκεια πανηγυρικῆς ἱεροτελεστίας τῶν Καβειρίων Μυστηρίων, στὸ ἱερὸ τῶν ὁποίων ὑψώνετο ἡ περίφημος "Νίκη", καὶ ἀπὸ τὴν κορυφή του (τὸ Φεγγάρι) παρακολουθοῦσε τὸν πόλεμο τῆς Τροίας ὁ Ποσειδώνας καὶ βοηθοῦσαν οἱ Θεοί. Σ’ αὐτὸ ὅπου κληρικοὶ τῆς Βασιλεύουσας ἔρχονταν καὶ ἔπαιρναν μέρος στὴν τέλεση τῶν Μυστηρίων καὶ τῶν ἱεροτελεστιῶν τῶν Καβείρων, καὶ ἐδῶ πολέμησαν μεγάλοι ἥρωες τῆς νεοελληνικῆς ἱστορίας. 

Ἐτοῦτο λοιπὸν τὸ ἐπιβλητικό, σκληροτράχηλο, πανίσχυρο, παρθένο (ἀκόμη) καὶ γονιμοποιὸ (Καβείρια) νησί, ποὺ μὲ τὴν ὀξυκορυφή του τρυπᾶ τὸν οὐρανὸ καὶ μουγκρίζει μὲ δύναμη ἱστορικά, θρησκευτικὰ καὶ πολιτισμικά, θέλησε νὰ εἰκονίσει ὁ καλλιτέχνης μὲ τὸν τρομερὸ αὐτὸ ταῦρο, σύμβολο τῆς ἰσχύος καὶ γονιμότητος. 

Χαίρε ἀνεμοδαρμένη Οὐρανόεσσα, νύμφη τοῦ Αἰγαίου.