ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ (18 Μαρτίου 1996)*
LA PALLLIDA MORTE
(Από Tα ελεγεία της Οξώπετρας)
Το ποίημα αυτοβιογραφικό αποτύπωμα του Ελύτη. Ο τίτλος του κατάδηλα εκφραστικός. Ο ποιητής σχοινοβατεί στα έσχατα όρια του νοήματος. Πολιορκεί τα βαθιά αρχέγονα ερωτήματα. Ξερίζωμα ύπαρξης. Ανέλπιδος φόβος. Κι όμως, ο τρόμος του σκοτεινού αινίγματος έχει καταλυθεί.
«Και η παλιά λιθογραφία με την εικόνα
Του Ευαγγελισμού όπως φαίνεται μέσʼ απʼ τον καθρέφτη»
Απαρχή ελπίδας οντολογικής. Υπεράνω προσδοκίας. Ο Πλαστουργός κάνει το σύμπαν σώμα Του. Η Απειρότητα γίνεται βρέφος. Όχι ανελεύθερα. Μα με ανθρώπινη συνεργασία. «Είπε δε Μαριάμ. ιδού η δούλη Κυρίου. γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου» (Λουκ. 1, 38). Η ανθρώπινη φύση ανέγγιχτη αναγκαιότητας. Πλάνη η εκστατική αυθυπέρβασή της. Η ενυπόστατη πάντοτε φύση δώρο για διάλογο Θεανθρώπινο. Μονόδρομος ελευθερίας η μεταμόρφωση του φυσικού είναι με την υπέρβαση τής φιλαυτίας. Γεγονός αδιάκοπης εσχατολογικής κλήσης.
«Που έχοντας πάρει τέλος οι δεήσεις όλες
Υπέρ ευκρασίας αέρος και του σύμπαντος κόσμου ή
Προπαντός, υπέρ ων έκαστος κατά διάνοιαν έχει»
Μέγιστη και ανεξάντλητη ποιητική εμπειρία. Κάθε Αγία Τράπεζα μεταμορφωτική μικρογραφία του σύμπαντος. Τα άψυχα ανθίζουν. Ανασαίνουν. Υλικοπνευματική πανδαισία. Κάθε Ευχαριστιακή Ενσάρκωση είσοδος του Ακτίστου στον κτιστό κόσμο. Αντάμωμα ανθρώπου και Θεού σε μια ένωση δύο ελεύθερων θελήσεων και ενεργειών. Μαγνητίζεται ο Θεός στην έγνοια για τους άλλους. Εκεί, στο μοίρασμα της ζωής. Των καημών και των πόθων.
«Το εκκλησίασμα διαλύεται»
Όλοι οι καημοί έχουν εισακουστεί. Οι πόθοι έχουν εναποτεθεί. Οι αποκρίσεις Του στο μέτρο των αναζητήσεων. Η προαίρεση απαραβίαστη πάντοτε. Ευχαριστιακή μετοχή όχι απλώς μεμονωμένων υπάρξεων. Όλα αληθεύουν εκκλησιαστικά, καθώς «πολλά μεν μέλη, εν δε σώμα» (Α΄ Κορ. 12,19).
«Ω και αν έχω! Αλλά πως με τι
Γίνεται τρόπο να φανερωθεί το «μή λεγόμενον»
Ποιητική φιλοκαλία του Ελύτη. Το Σώμα και το Αίμα τού Αναστάντος προσφέρονται. Οι λέξεις, τα νοήματα σιγούν. Καρτερία άμεσης ανταπόκρισης. Στην αβρότητα της ψυχής. Στην ασκητική της μετάνοιας. Στη θυσιαστική συγχώρηση. Στην όντως ελευθερία που ανατέλλει από το «αγαπάτε τους εχθρούς υμών» (Ματθ. 5, 44).
«Επειδή και οι άνθρωποι αγαπούν τους τάφους και με ευλάβεια
σωρεύουν όμορφα λουλούδια εκεί»
Κάθε τάφος μια ιστορία. ανίδωτη και αδόκητη. Άσπλαχνη βιαιότητα η καύση των νεκρών. Αναντικατάστατη η απώλεια για τους οικείους. Η καρδιά μας άρμα για τους αγαπημένους. Το μνήμα αφορμή στοργής. Ευωδιά ευγνωμοσύνης. Ευγένεια ανέσπερης συνάντησης. Σημείο αναμονής. «Και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος».
«Όμως απʼ αυτούς, ο θάνατος, κανένας δεν γνωρίζει τίποτε να πει
Μόνον ο ποιητής. Ο Ιησούς του ήλιου. Ο μετά κάθε Σάββατο
ανατέλλοντας
Αυτός. Ο Είναι, ο Ήταν και ο Ερχόμενος».
Ποιητική τέχνη ζωής άληκτης. Ο θάνατος έρεβος, μοναξιά, απόγνωση. Μόνο ο Ιησούς Φως, Αγάπη, Ανάσταση. Πλέον, κανένας θάνατος δε μένει αναπάντητος. Ανέστη εκ νεκρών. Αυτός. Ο Νυμφίος της Εκκλησίας. Ο Ων. Ο τρυφερά Ερχόμενος. Ερχόμενος για τους αγαπημένους Του. Για τον καθένα μας.
*Και στη μνήμη μιας Ρωμαλέας ψυχής που εκοιμήθη πέρυσι τούτη τη μέρα.
Βάσσος Ελευθέριος
Θεολόγος - Φιλόλογος (Λάρισα)
η άρρηκτη συμπλοκή του (μεστού και πολύ πυκνού) θεολογικού και του ποιητικού λόγου χαρακτηριστική στο κείμενο αυτό. θα έλεγα πως δίπλα στο αναλυόμενο ποίημα μπορεί να σταθεί και η ανάλυσή του ως μια νέα και πλήρης ποιητική σύνθεση. Δεν ξέρω αν ο Ελύτης θα συμφωνούσε με το περιεχόμενο της ποιητικής ανάλυσης, αλλά σίγουρα θα ηγάλλετο με την ποιητική δροσιά του αναλύοντος λόγου το έργο του. και ένας ποιητικός λόγος (πρέπει να) είναι θεολογικός και το αντίστροφο. Ας μην ξεχνάμε τι είπε ο γερο Πορφύριος για την ποίηση: Ο Χριστός θέλει κοντά του ευαίσθητες - ποιητικές ψυχές. Η ομορφιά σώζει τον κόσμο, η αγάπη, η επιείκεια. Η αγριότητα, η εμμονή τρομάζει. ευχάριστο να έρχονται από τα μέρη του Πειραιά τέτοιες πνευματικές αύρες. Χρειάζεται και ο αντίλογος πάντοτε, η εναλλακτική λύση...
ΑπάντησηΔιαγραφήΚ.Ν.
Ο Ελύτης στα μέσα της δεκαετίας του 1990 σε συνέντευξή του στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ εκφράστηκε απαξιωτικά για το χριστιανισμό και τον ιδεαλισμό που τους χαρακτήριζε σαν δογματισμούς που μας κατέστρεψαν.Επίσης δικαίωνε τον εαυτό του για τον αχαλίνωτο σεξουαλισμό του.Κι αυτόν τον άνθρωπο τον εκθειάζουν κάποιοι χριστιανοί.
ΑπάντησηΔιαγραφή