Σίγουρα ο κυρ-Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης δεν θα μπορούσε να φανταστεί πως 100 χρόνια μετά την κοίμησή του θα διαβάζονταν τα διηγήματά του επί σκηνής, λιγότερο ή περισσότερο θεατροποιημένα, με ρυθμό καταιγιστικό! Ειδικά τα τελευταία χρόνια νομίζω πως δύσκολα θα βρεθεί κάποιος ο οποίος θα πρόλαβε να δει όλα τα σκηνικά ανεβάσματα του Παπαδιαμάντη, και μιλώ για την Αθήνα μόνο, γιατί να προσθέσουμε και την υπόλοιπη Ελλάδα "ως η άμμος της θαλάσσης"! Το επίσης ενδιαφέρον είναι ότι όσοι ηθοποιοί ή μικρές θεατρικές ομάδες καταπιάστηκαν με το έργο του το παρουσίασαν - ακόμα και στα σχολεία - στο πρωτότυπο, κι ούτε μια περίπτωση, θαρρώ, δεν υπήρξε όπου ακούστηκε Παπαδιαμάντης σε απόδοση στα νέα ελληνικά.
Οι Παπαδιαμαντολόγοι, πάντως, ίσως θα πρέπει να ασχοληθούν ιδιαίτερα με τον "θεατρικό", ας τον πούμε, Παπαδιαμάντη. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον το πώς παρουσιάζεται κάθε φορά επί σκηνής, ποια διηγήματα επιλέγονται, τι απήχηση έχουν στο κοινό αυτές οι απόπειρες. Άλλες είναι πιο ...προχωρημένες κι άλλες λιτές και αυστηρές.
Μια τέτοια, λιτή και ουσιαστική παράσταση παρακολούθησα χθες βράδυ στην αίθουσα τέχνης Εύμαρος στους Αμπελοκήπους, από την Εταιρεία Τέχνης «Βιολέττα» (με έδρα τα Χανιά της Κρήτης), η οποία ασχολείται ιδιαιτέρως με τη θεατροποίηση λογοτεχνικών κειμένων. Με αφορμή τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (2011), παρουσίασε τη δραματοποιημένη «εκδοχή» δύο διηγημάτων του «αγίου» των γραμμάτων μας. Πρόκειται για τα διηγήματα: «Τ’ αγνάντεμα» και «Όνειρο στο κύμα».
Πώς ξυπνάει η μνήμη; Κι όταν ξυπνήσει πώς ανασύρονται οι ακριβείς πτυχές της νοσταλγίας, του ονείρου, της μοναξιάς, της ηδονής –εμπρός και μέσα στο κενό της ύπαρξης, που συνιστά, εν τούτοις, το σώμα του Ποιητή;
Η γλώσσα του Παπαδιαμάντη δεν αφήνει περιθώρια παρ-ερμηνειών. Απαιτεί προσήλωση, σεβασμό και προ πάντων αφιέρωση και προσευχή.
Ο Θ. Αθανασιάδης-Νόβας, γράφοντας το 1962 για τον Παπαδιαμάντη, δίνει μάλλον το καίριο στίγμα της δραματουργικής ενάργειας του λόγου του: «Δύναμή του είναι η κίνηση των ηρώων του… Πώς σκηνοθετεί, πώς φωτίζει, πώς κινεί τα πρόσωπά του, έμψυχα και άψυχα, μέσα σ’ ελάχιστη ώρα και σ’ ελάχιστο χώρο και σ’ ελάχιστο φως. Και μ’ ελάχιστα λόγια. Αυτή η μικρή ιστορία χωρίς ιστορία είναι σκηνοθετημένη σ’ ένα πολλαπλό «ανάμεσα»: ανάμεσα στους βράχους και τη θάλασσα, ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, ανάμεσα στα νιάτα και τα γηρατιά, ανάμεσα μοιρολογιού και ποιμενικού άσματος, ανάμεσα ζωής και θανάτου. Είναι ένα μυστικό «περίπου», όπου πριν προφτάσεις να καταλάβεις τι συμβαίνει έχουν όλα συμβεί. Και στο βάθος αυτού του ανεκλάλητου «περίπου» η Μοίρα –πολυσάλευτη και ασάλευτη– υπό μορφή καραβιού…που κινείται και δεν προχωρεί… Τέτοια (ανατριχιαστική) σκηνοθεσία δεν ξαναγίνεται. Έχει το ρίγος της τραγωδίας και το θάμπος του παραμυθιού…»
Η Μαρινέλλα Βλαχάκη και ο Αντώνης Περαντωνάκης τόλμησαν (με πλήρη επίγνωση του ρίσκου) ν’ αναμετρηθούν με το μέγεθος του Σκιαθίτη κοσμοκαλόγερου και να ισορροπήσουν «…επάνω στον βράχον της ερήμου ακτής…, ανάμεσα σ’ ένα μονοπάτι κι έναν κρημνόν…», όπου αυτός «…συχνά επατούσε τα σύνορα...»! Η Μαρινέλλα Βλαχάκη, ψυχή της εταιρείας Βιολέττα, έγινε ευρύτερα γνωστή από τη συμμετοχή της στην δημοφιλέστατη σειρά Το νησί. Εμείς την είχαμε παρουσιάσει ως συγγραφέα, ποιήτρια και ηθοποιό σε παλαιότερη ανάρτησή μας εδώ. Η περίπτωσή της είναι όντως ξεχωριστή, αφού βαδίζει την ιδιωτική της οδό με συνέπεια και αγωνιστικότητα. Στην παράσταση του Παπαδιαμάντη η Μαρινέλλα Βλαχάκη και ο Αντώνης Περαντωνάκης είχαν ως μοναδικό όχημα τον λόγο του Σκιαθίτη. Νομίζω πως τον αγάπησαν βαθειά γι' αυτό και μας συνεπήραν.
Μαζί τους, επί σκηνής, ο ταλαντούχος μουσικός Λεωνίδας Μαριδάκης (γιός της Μαρινέλλας) συνόδευσε διακριτικά την αφήγηση με κιθάρα, φλάουτο και πνευστά. Μια παράσταση ως φωνή αύρας λεπτής...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου