"Θεολογικές αγωνίες και αναφορές σε σύγχρονα κοσμικά τραγούδια" ήταν το θέμα μιας εργασίας του μεταπτυχιακού φοιτητή Θεολογίας τότε (2003) Γεωργίου Ιω. Οικονόμου, στο πλαίσιο του μαθήματος Το ήθος στα όρια του δόγματος της λατρείας και της τέχνης του καθηγητή του τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ. Ανέστη Κεσελόπουλου.
Ανάμεσα στα τραγούδια που προσεγγίζει ερμηνευτικά ο Γεώργιος Ιω. Οικονόμου, είναι και η περίφημη Μπαλάντα του Ούρι του Μάνου Χατζιδάκι σε στίχους Νίκου Γκάτσου. Ο μεταπτυχιακός δεν μπορεί παρά να καταφύγει στην γνωστή ερμηνεία του τραγουδιού από τον αείμνηστο καθηγητή Νίκο Ματσούκα.
Παραθέτω τους στίχους του τραγουδιού και το κείμενο του Γ.Ι. Οικονόμου:
Ουρανέ, όχι δε θα πω το ναι
Ουρανέ, φίλε μακρινέ
Πώς να δεχτώ άλλης αγκαλιάς τη στοργή
Πώς να δεχτώ, μάνα μου είναι η γη
Πως ν’αρνηθώ της ζωής το φως το ξανθό
Αχ, ουρανέ, πόνε μακρινέ
Ουρανέ, φίλε μακρινέ
Πώς να δεχτώ άλλης αγκαλιάς τη στοργή
Πώς να δεχτώ, μάνα μου είναι η γη
Πως ν’αρνηθώ της ζωής το φως το ξανθό
Αχ, ουρανέ, πόνε μακρινέ
Κάθε δειλινό κοιτώ τον ουρανό
Το γαλανό
Κι ακούω μια φωνή
Καμπάνα γιορτινή
Να με παρακινεί
Το γαλανό
Κι ακούω μια φωνή
Καμπάνα γιορτινή
Να με παρακινεί
Κάθε Κυριακή μου λέει να πάω εκεί
Εκεί, εκεί
Που χτίζουνε φωλιά
Αλλόκοτα πουλιά
Στου ήλιου τα σκαλιά
Εκεί, εκεί
Που χτίζουνε φωλιά
Αλλόκοτα πουλιά
Στου ήλιου τα σκαλιά
Κάθε δειλινό κοιτώ τον ουρανό
Το γαλανό
Και μια φωνή τρελή
Σαν χάδι κι απειλή
Κοντά της με καλεί
Το γαλανό
Και μια φωνή τρελή
Σαν χάδι κι απειλή
Κοντά της με καλεί
Κάθε Κυριακή μου λέει να πάω εκεί
Εκεί, εκεί
Μου τάζει ωκεανούς
Κομήτες φωτεινούς
Και ό,τι βάζει ο νους
Εκεί, εκεί
Μου τάζει ωκεανούς
Κομήτες φωτεινούς
Και ό,τι βάζει ο νους
Ξεκινώντας να μιλήσουμε για αυτό το πολύ όμορφο τραγούδι αισθανόμαστε έναν δισταγμό, κάτι που απέδωσε με ακρίβεια ο ψαλμωδός λέγοντας: «Κολληθείῃ ἡ γλώσσα μου τῷ λάρυγγί μου1», τη στιγμή, που για το τραγούδι αυτό έχει μιλήσει και έχει γράψει ο Νίκος Ματσούκας. Για αυτόν τον λόγο εμείς θα τιμήσουμε με τη σιωπή μας το συγκεκριμένο τραγούδι και θα παραθέσουμε αυτούσια κάποια λόγια του καθηγητή μας.
«Η μπαλλάντα του Ούρι, σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική του Μάνου Χατζιδάκη, πέρα από την απαράμιλλη αισθητική δόνηση, που προσφέρει στον καθένα, αποτελεί μια ποιητική και μουσική δημιουργία με συνταρακτικές μεταφυσικές προεκτάσεις. Με έναν τρυφερό σπαραγμό, ελαφρό και απαλό ωστόσο, αλλά σε ένα κλίμα χαρμολύπης, ο παραπονούμενος μας λέει πως δεν μπορεί ν’αρνηθεί τη μάνα γη αφήνοντας της ζωής το φως το ξανθό, και να πάει να σμίξει με τον ουρανό, αυτόν τον μακρινό φίλο. Δεν ξέρω άλλη ποίηση και μουσική, που να παριστάνουν τόσο ζωντανά και αληθινά το τραγικό σκίσιμο μακρινού φίλου ουρανού και μάνας γης. Προσωπικά – και αυτό αποτελεί αυστηρά προσωπική μου κρίση – μόνο στα περιώνυμα ιδιόμελα του Ιωάννη του Δαμασκηνού βρήκα μια τέτοια τραγική αλήθεια2».1 Ψαλμ.1362 Ν.Ματσούκα, Πολιτισμός Αύρας Λεπτής, εκδ. Το Παλίμψηστον, Θεσσαλονίκη, 2000, σελ. 379
«Η μπαλλάντα του Ούρι, σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική του Μάνου Χατζιδάκη, πέρα από την απαράμιλλη αισθητική δόνηση, που προσφέρει στον καθένα, αποτελεί μια ποιητική και μουσική δημιουργία με συνταρακτικές μεταφυσικές προεκτάσεις. Με έναν τρυφερό σπαραγμό, ελαφρό και απαλό ωστόσο, αλλά σε ένα κλίμα χαρμολύπης, ο παραπονούμενος μας λέει πως δεν μπορεί ν’αρνηθεί τη μάνα γη αφήνοντας της ζωής το φως το ξανθό, και να πάει να σμίξει με τον ουρανό, αυτόν τον μακρινό φίλο. Δεν ξέρω άλλη ποίηση και μουσική, που να παριστάνουν τόσο ζωντανά και αληθινά το τραγικό σκίσιμο μακρινού φίλου ουρανού και μάνας γης. Προσωπικά – και αυτό αποτελεί αυστηρά προσωπική μου κρίση – μόνο στα περιώνυμα ιδιόμελα του Ιωάννη του Δαμασκηνού βρήκα μια τέτοια τραγική αλήθεια2».1 Ψαλμ.1362 Ν.Ματσούκα, Πολιτισμός Αύρας Λεπτής, εκδ. Το Παλίμψηστον, Θεσσαλονίκη, 2000, σελ. 379
Οι "προσωπικές κρίσεις" του Ματσούκα, οι "μεταπτυχιακές" απόψεις του Γ.Ιωάννου και η κοσμική μουσική των Γκάτσου και Χαρζιδάκι ουδεμία συγγένεια έχουν με τον μέγα της Εκκλησίας Διδάσκαλο άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό. Τέτοιες "συγκρίσεις" και "συγχύσεις" ωστόσο συναντώνται συχνά στους "επιστήμονες" θεολόγους που πασχίζουν να φανούν "σύγχρονοι" (τελευταία και κάποιοι μεγαλόσχημοι κληρικοί αγάπησαν την Αρβανιτάκη, την Τσαλιγοπούλου και τον Παπαδημητρίου μετά της νεαράς συζύγου του, καλώντας τους να λαμπρύνουν τις Κυριακές της Ορθοδοξίας!). Η αληθινή πατερική θεολογία όμως απορρίπτει τέτοιες συγκρίσεις με κοσμικά άσματα. Ακόμη κι όταν οι Πατέρες χρησιμοποίησαν την έξωθεν φιλοσοφία, το έκαναν με μεγάλη φειδώ και με μόνο στόχο να αναδείξουν την ανωτερότητα της αληθούς φιλοσοφίας ήτοι της ασκητικής Ορθοδόξου Θεολογίας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλλά που παιδεύομαι και τα γράφω όλα αυτά; Είναι βέβαιον ότι ομιλώ εις ώτα μη ακουόντων, διότι στο ιστολόγιο αυτό η μουσική είναι τουλάχιστον ισάξια (ή μήπως ανώτερη) της Θεολογίας. Και πάντως ένας συνδυασμός των δύο είναι λουκούμι που γλυκαίνει το λάρυγγα των οικουμενιστικώς θεολογούντων και καλλιφώνως (έτσι διαδίδεται) κοσμικώς αδόντων
εννοείται ότι για την ζωή της Εκκλησίας μουσική, τέχνη και θεολογία είναι αδιαίρετα πράγματα. εκτός αν πρόκειται για σκοταδιστική νοοτροπία που κακομεταχειρίζεται την θεολογία
ΑπάντησηΔιαγραφήΚ.Παναγιώτη είμαι κατενθουσασμένος με τις επιλογές αυτές.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤ Ε Λ Ε Ι Ε Σ...........
Φοβερές.
Ν.Σ.
Οι καλλιτέχνες δεν έχουν έβδομη
ΑπάντησηΔιαγραφήμέρα,βρίσκουν όμως και εκφράζουν
αλήθειες,που είναι πολύ κοντά στην
τελειότητα του δημιουργού μας,
χωρίς βέβαια να μπορέσουν να
την αγγίξουν.
Το δάκτυλο του Αδάμ δεν αγγίζει
το δάκτυλο του δημιουργού στο
πίνακα του Μιχαλαγγελο
Il Creacione di Adamo.
„Ο ποιητής μας λέει:
Δεν μπορώ να δεχτώ άλλης αγκαλιάς
τη στοργή.......»