ΚΥΜΒΑΛΟΝ ΑΛΑΛΑΖΟΝ

Με αφορμή το σχόλιο του Λευτέρη Παπαδόπουλου με τίτλο "Πορνεία η σχέση εκτός γάμου", από το τελευταίο του βιβλίο Δώδεκα πόντους και μισό, φίλος της Ιδιωτικής Οδού μάς θύμισε ένα παλιότερο κείμενο, που είχε δημοσιευτεί στο Βήμα Ιδεών. Πρόκειται για ανάλογου προβληματισμού κείμενο της Μερόπης Αναστασιάδου, ιστορικού και νομικού, ερευνήτριας στο CNRS της Γαλλίας, στον τομέα των οθωμανικών και τουρκικών σπουδών. Το κείμενο φέρει τον τίτλο "Κύμβαλον αλαλάζον. Η ακαμψία της Εκκλησίας απέναντι στην ετερότητα" και ευχαρίστως το αναδημοσιεύουμε για συζήτηση στην Ιδιωτική Οδό.

Γνωστοποιώντας την άποψή της σχετικά με το προτεινόμενο από την κυβέρνηση σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος σε ανακοίνωση της 17ης Μαρτίου 2008 υπενθύμισε ότι «δέχεται και ευλογεί την παραδεδομένη τέλεση του γάμου κατά το ορθόδοξο τυπικό, ενώ θεωρεί πορνεία κάθε άλλη “συζυγική” σχέση εκτός αυτού».

Επιβεβαιώνοντας την απόσταση που αυξάνει ανάμεσα στην εκκλησιαστική αρχή και στις πραγματικότητες της νεοελληνικής κοινωνίας, η δήλωση αυτή προβάλλει κυρίως τις «αχίλλειες πτέρνες» των αυτοκέφαλων Εκκλησιών των βαλκανικών εθνικών κρατών: ακαμψία απέναντι στην ετερότητα, απόρριψη της διαπραγμάτευσης, άρνηση του διαλόγου, τυπολατρία. Αυτιστική, η Εκκλησία της Ελλάδος ευλογεί πρώτα το ορθόδοξο τυπικό και έπειτα τον γάμο.
Ο καθένας καταλαβαίνει ότι σε γάμους που τελούνται σύμφωνα με τους κανόνες της, η Ορθόδοξη Εκκλησία παρέχει την άνευ όρων ευλογία της. Αλλά και εύλογα αναρωτιέται αν αυτοί που υπέγραψαν τη σύντομη αυτή ανακοίνωση ζύγισαν προηγουμένως το βάρος των λέξεων που επέλεξαν. Πρώτη απορία: «δέχεται» σημαίνει «αποδέχεται»; ΄Η απλώς «θεωρεί»; «Εκλαμβάνει»; Τα συμπεράσματα μιας κατά γράμμα ερμηνείας της δήλωσης προκαλούν θλίψη και απογοήτευση σε όσους Νεοέλληνες ζουν εν αρμονία με τους ορίζοντες της εποχής τους. Εφόσον «θεωρεί» «συζυγική» σχέση μόνο τον ορθόδοξο γάμο, η Εκκλησία της Ελλάδος αφήνει εκτός των εννοιολογικών ορίων της «συζυγικής» σχέσης εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους στη Γη που έχουν ενώσει τις ζωές τους με άλλο τυπικό. Αλλης χριστιανικής Εκκλησίας ή δύο διαφορετικών θρησκειών ή χωρίς κανένα τυπικό. Με τη δήλωση της 17ης Μαρτίου υπερασπίζεται την προσήλωση στο τυπικό, την αναπαραγωγή και διαιώνιση των παραδόσεων, τη διαφύλαξη των εξωτερικών εκφράσεων της θρησκείας που υπηρετεί.
Ωστόσο η ΔΙΣ δεν αρκέστηκε να δηλώσει ότι γάμος είναι μόνο αυτός που τελέστηκε σύμφωνα με το ορθόδοξο τυπικό. Πρόσθεσε επίσης ότι κάθε άλλη «συζυγική» σχέση είναι πορνεία. Χωρίς να κρίνει αναγκαίο να διευκρινίσει το περιεχόμενο που αποδίδει στον όρο αυτόν. Οι λεξικογράφοι γνωρίζουν ότι στην εκκλησιαστική γλώσσα η «πορνεία» σηματοδοτεί τις σεξουαλικές σχέσεις εκτός γάμου. Ο απλός πολίτης όμως αντιλαμβάνεται τη λέξη με την τρέχουσα σημασία της: την επί πληρωμή συμμετοχή σε σεξουαλική δραστηριότητα, το να διαθέτει κανείς το σώμα του προς ερωτική ικανοποίηση έναντι αμοιβής.
Αυτό που δεν γράφουν τα λεξικά, αλλά γνωρίζει όλος ο κόσμος, είναι ότι η επί πληρωμή διάθεση του σώματος δεν απαιτεί προσφορά της ψυχής και επομένως ευνοεί την ορμέμφυτη έκφραση. Αρα, συμπεραίνει ο μέσος Ελληνας, εφόσον για την Εκκλησία κάθε σχέση που δεν ευλογεί ορθόδοξος παπάς είναι πορνεία, τότε όλοι οι πολιτικοί γάμοι, οι γάμοι με αλλοθρήσκους, οι γάμοι αλλοθρήσκων μεταξύ τους, πολλώ μάλλον οι έρωτες χωρίς γάμο είναι σχέσεις πορνείας, δηλαδή στερούμενες αγάπης και ψυχικής προσέγγισης. Εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι της χώρας αυτής ενώνουν τις ζωές τους, μοιράζονται χαρές και πίκρες, χτίζουν κοινά όνειρα, τα οποία η ΔΙΣ με μία και μόνο λέξη υποβιβάζει σε απλή (πορνογραφική) γυμναστική.
Οι περισσότερες χριστιανικές Εκκλησίες εμμένουν ακόμη στην άποψη ότι η εκτός γάμου σεξουαλικότητα είναι αμαρτία, δηλαδή παράβαση του θεϊκού και ηθικού νόμου. Από ιστορική άποψη, η αρχή της σεξουαλικής εγκράτειας είναι η απάντηση των πρώτων χριστιανών στον έκλυτο βίο της ρωμαϊκής κοινωνίας. Παρόμοια στάση τηρούν και οι άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες οι οποίες στοχεύουν, μέσω της εγκράτειας, στην περιστολή των συναισθηματικών εξάρσεων και τη διασφάλιση της κοινωνικής ειρήνης.
Ως προς τι παραβιάζεται ωστόσο ο θεϊκός νόμος, όταν δύο άνθρωποι που προσφέρουν ο ένας στον άλλο την ψυχή τους χωρίς να το γνωστοποιήσουν σε κάποιον κληρικό χρησιμοποιούν το σώμα τους και τις αισθήσεις τους για να εκφράσουν την αγάπη προς τον άνθρωπο που συμπυκνώνει και την τελείωση του χριστιανικού μηνύματος; Σε τι διαφέρει η σωματική τους συνεύρεση από τις αναρίθμητες άλλες εκδηλώσεις του ψυχικού έρωτα; Θα μπορούσαν να χαθούν ο ένας στα μάτια του άλλου, να κολυμπήσουν στις θάλασσες ενός στιγμιαίου χαμόγελου, να ξεδιψάσουν με τις λέξεις τους, να λιώσουν στη θέρμη μιας απλής χειραψίας. Ακόμη και αν η ΔΙΣ καταγράφει ως «πορνεία» τις σεξουαλικές σχέσεις των ενηλίκων, πώς νομιμοποιείται να συμπεριλαμβάνει στο τελεσίγραφό της τους εφήβους και τους νέους που ανακαλύπτουν τον έρωτα και το κορμί τους προετοιμάζοντάς το για τη διαιώνιση του είδους και τη δημιουργία οικογένειας;
Σε ένα τέτοιο ιδεολογικό κλίμα, το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης δεν έχει πιθανότητες να τελεσφορήσει αναίμακτα. Ποιος θα τολμήσει, έπειτα από μια τέτοια δήλωση, να θέσει το ζήτημα της νομικής αναγνώρισης των ομόφυλων ζευγαριών; Ποιος θα διανοηθεί καν να ενδιαφερθεί για την ομοφυλοφιλία στους κόλπους της Εκκλησίας; Παρόλο που κανείς δεν αγνοεί ότι οι κληρικοί δεν είναι άυλα όντα, δεν είναι μόνο νηστεία και προσευχή, αλλά παλεύουν και αυτοί, όπως όλοι οι άνθρωποι, με τους προσωπικούς τους δαίμονες και πάθη.
Σε άλλες κοινωνίες πολλά από τα ερωτήματα αυτά, αν και δεν λύθηκαν ακόμη, αποτελούν τουλάχιστον ήδη αντικείμενο δημόσιας συζήτησης. Δεν είναι λίγοι οι θεολόγοι και οι ιεράρχες που μάχονται για να επανεντάξουν τις ετερόφυλες και ομόφυλες σχέσεις στο γενικότερο πλαίσιο της ερωτικής σχέσης, της αναζήτησης δηλαδή του άλλου του οποίου η ανακάλυψη συνιστά την πιο αδιάσειστη απόδειξη της γενναιοδωρίας του Θεού.
Η Εκκλησία της Ελλάδος δεν είναι σήμερα σε θέση να πάψει να κρύβεται πίσω από το δάχτυλό της, επειδή πάσχει από χρόνια πια αμνησία. Εχοντας χάσει τη μνήμη της αγάπης, έχοντας ανατινάξει τις γέφυρες που οδηγούν στους άλλους, τους διαφορετικούς, μεταβλήθηκε σε κύμβαλον αλαλάζον. Κύμβαλο που φωνασκεί και συρρικνώνεται και αφυδατώνεται, πολιορκούμενο και απειλούμενο από όλο και περισσότερους άνδρες και γυναίκες στους οποίους δεν αρκούν πια οι αλαλαγμοί. Επειδή ξέρουν ότι η αγάπη ουκ ασχημονεί. Και ουδέποτε εκπίπτει.