Ο π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΕΤΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Συζητώντας την περασμένη Κυριακή εδώ στην Αθήνα με τον φίλο και έγκριτο δημοσιογράφο Αριστείδη Βικέτο για τον Μέγα Πρωτοπρεσβύτερο του Οικουμενικού Θρόνου π. Γεώργιο Τσέτση, μου είπε για την πρόσφατη επίσκεψη (τον περασμένο Δεκέμβριο) του π. Γεωργίου στην Κύπρο. Τον παρακάλεσα να μου στείλει το σχετικό υλικό κι εκείνος με την ευγένεια που τον διακρίνει ανταποκρίθηκε στο αίτημά μου.

Έτσι, φιλόμουσοι συνοδίτες, σας παρουσιάζω το οδοιπορικό του π. Γ. Τσέτση, τον οποίο σέβομαι και θαυμάζω βαθύτατα, στην Μεγαλόνησο.

Του ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΒΙΚΕΤΟΥ

Σαγήνευσε με τον λόγο και την ψαλτική του ο μέγας πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Πατριαρχείου π. Γεώργιος Τσέτσης σε εκδήλωση, που έγινε στη Λευκωσία προς τιμή και μνήμη των πρωτοψαλτών του Πάνσεπτου Πατριαρχικού Ναού Ιάκωβου Ναυπλιώτη, Κωνσταντίνου Πρίγγου και Θρασύβουλου Στανίτσα.
Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος και την παρακολούθησαν Ιεράρχες, κληρικοί και πολλοί λάτρεις της βυζαντινής μουσικής.
Μαθητής των Πρίγγου και Στανίτσα και από τους αυθεντικότερους σήμερα εκπροσώπους του «πατριαρχικού ύφους» ο π. Γώργιος Τσέτσης στην εμπεριστατωμένη ομιλία του παρουσίασε διεξοδικά στο έργο των τριών Πρωτοψαλτών.
Στην κατακλείδα της ομιλίας του αναφέρθηκε στο πολυθρύλητο και συχνά παρερμηνευμένο «πατριαρχικό ύφος».

Το ύφος αυτό, επεσήμανε, είναι ένας απλός και απέρριτος τρόπος του ψάλλειν, στην εδραίωση του οποίου συνέβαλε ο πολύς Πέτρος ο Πελοποννήσιος.
Μπορεί δε να λεχθεί, εξήγησε ο π. Γεώργιος Τσέτσης ότι αυτός ο τρόπος ψαλτικής δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια συνεπής υπακοή στο γράμμα και το πνεύμα του 75ου Κανόνος της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου, που ορίζει ότι οι ψάλλοντες στο Ναό «δεν πρέπει να εκστομίζουν άτακτες κραυγές κατά απρεπή και ανάρμοστο στην Εκκλησία τρόπο, αλλά να αναμέλπουν ύμνους και ωδές μετά προσοχής και κατανύξεως». Και ο ομιλητής κατέληξε :
«Και το πατριαρχικό αυτό ύφος διακρίνεται για τον σωστό τονισμό των λέξεων, την σεμνότητα, λιτότητα και σοβαρότητά του, καί πάνω απ’όλα, για την εκκλησιαστική ιεροπρέπειά του.
Αυτό ακριβώς το ύφος παρέλαβαν από τους κορυφαίους προκατόχους των οι τρεις τιμώμενοι σήμερα αείμνηστοι Πρωτοψάλτες, και αυτό το ψαλτικό ήθος μετέδωσαν στους διαδόχους των».
Μετά την ομιλία του ο π. Γεώργιος Τσέτσης απέδωσε μαθήματα των πρωτοψαλτών Ναυπλιώτη, Πρίγγου, Στανίτσα. Επίσης έψαλε η βυζαντινή χορωδία της Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού με χοράρχη τον πρωτοπρεσβύτερο Νικόλαο Λυμπουρίδη.
Στην εκδήλωση, την οποία επιμελήθηκε ο τελετάρχης της Αρχιεπισκοπής Κύπρου, πρωτοψάλτης Γεώργιος Αραούζος, έκανε εισαγωγική ομιλία ο Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος και διαβάστηκε χαιρετισμός του Μητροπολίτη Πέργης Ευάγγελου.

ΣΤΟ ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Ο π. Γεώργιος Τσέτσης επισκέφθηκε κατά την παραμονή του στην Κύπρο το ιστορικό Παγκύπριο Γυμνάσιο, το αρχαιότερο Ελληνικό εκπαιδευτήριο της Κύπρου, όπου μίλησε σε ομάδα μαθητών της Β’ Λυκείου και έψαλε εκκλησιαστικούς ύμνους.
Στην ομιλία του αναφέρθηκε στην Ρωμηοσύνη της Πόλης, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στο έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Οι μαθητές και οι μαθήτριες παρακολούθησαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την ομιλία και στη συνέχεια έγινε ένας γόνιμος διάλογος με τον πατέρα Γεώργιο.

ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΕ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΟΥΣ ΝΑΟΥΣ

Ο πατήρ Γεώργιος Τσέτσης, ο οποίος γνώρισε την Κύπρο στα μέσα της δεκαετίας του '60 ως εκπρόσωπος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, είχε βρεθεί στο νησί τον Σεπτέμβριο του 1974, λίγο μετά την τουρκική εισβολή και υπέβαλε σχετική έκθεση στο ΠΣΕ. Έκτοτε επισκέφθηκε αρκετές φορές την Κύπρο ως μέλος αντιπροσωπειών του ΠΣΕ.
Στο πρόσφατο ταξίδι του για την εκδήλωση προς τιμή των Κωνσταντινοπολιτών Πρωτοψαλτών μετέβη για προσκύνημα σε ναούς στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου.

Πρώτος σταθμός ήταν ο ναός του Αγίου Μάμα στη Μόρφου, τον οποίο επισκέφθηκε με τον Μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτο.
Ο ναός, τον οποίο οι Τούρκοι έχουν μετατρέψει σε μουσείο, θεωρείται από τους πλέον αξιόλογους φραγκοβυζαντινούς ναούς της Κύπρου. Είναι κτισμένος στα ερείπια δύο παλαιοχριστιανικών βασιλικών και μίας βυζαντινής μεσαιωνικής εκκλησίας, που διαδέχθηκαν η μία την άλλη, και χρονολογείται, με βάση μορφολογικά και τυπολογικά στοιχεία, στις αρχές του 16ου αιώνα.
Από την εκκλησία έχουν κλαπεί, μετά την τουρκική εισβολή, εκκλησιαστικές εικόνες του 16ου και 17ου αι. και ένα ευαγγέλιο διακοσμημένο με πολύτιμους λίθους .
Ο Άγιος Μάμας, ο οποίος είναι προστάτης της Μόρφου, γεννήθηκε στην Παφλαγονία της Καππαδοκίας το 260 μ.Χ. από γονείς Χριστιανούς , οι οποίοι συνελήφθησαν για τη χριστιανική τους δράση και φυλακίστηκαν. Ο Άγιος γεννήθηκε στη φυλακή και επειδή οι γονείς του, ο Θεόδοτος και η Ρουφίνα, πέθαναν εκεί, ανέλαβε να τον μεγαλώσει κάποια γυναίκα που ονομαζόταν Αμμία Ματρώνα. Αυτή ήταν ευσεβής Χριστιανή και σε αυτήν οφείλεται το όνομα του Αγίου. Η παράδοση λέει ότι ο μικρός συνήθιζε να τη φωνάζει "μάμα".
Κατά την εφηβική του ηλικία ο Μάμας συνελήφθη από ειδωλολάτρες, που τον υπέβαλαν σε βασανιστήρια. Τελικά του κρέμασαν στο λαιμό ένα σιδερένιο ραβδί και τον έριξαν στο νερό για να πνιγεί. Κατά θαυματουργό τρόπο ο Άγιος επέζησε αλλά πιάστηκε ξανά από τους βασανιστές του και ρίχτηκε σε αναμμένη κάμινο. Και αυτήν τη φορά κατάφερε να βγει σώος. Όταν έριξαν επάνω του άγρια ζώα, τα τελευταία όχι μόνο δεν τον κατασπάραξαν αλλά ούτε και τον πείραξαν. Τελικά, οι εχθροί του αποφάσισαν να τον εκτελέσουν με τρίαινα. Το φονικό όργανο διαπέρασε τα σπλάγχνα του Αγίου, ο οποίος και παρέδωσε το Πνεύμα.

Σύμφωνα με μια παράδοση το λείψανο του Αγίου έφτασε στην Κύπρο μέσα σε μια σαρκοφάγο, η οποία σώζεται μέχρι σήμερα μέσα στο ναό της Μόρφου, από τα μικρασιατικά παράλια. Η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη του Αγίου στις 2 Σεπτεμβρίου.
Μετά τον ναό του Αγίου Μάμα ο Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος συνόδευσε τον π. Γεώργιο Τσέτση στα ερείπια της Πρωτοχριστιανικής Βασιλικής του Αγίου Αυξιβίου στους αρχαίους Σόλους. Η Πρωτοχριστιανική βασιλική είναι ένα κτίσμα ασυνήθιστου μεγέθους με ψηφιδωτά δάπεδα, που φέρουν γεωμετρικά και άλλα σχήματα.

Δεύτερος σταθμός στο οδοιπορικό του π. Γεωργίου η Μονή του Αποστόλου Βαρνάβα, ιδρυτή της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Κύπρου, λίγο έξω από την κατεχόμενη Αμμόχωστο.
Το μοναστήρι ιδρύθηκε στα τέλη του 5ου αι από τον Αρχιεπίσκοπο Ανθέμιο και κτίστηκε δίπλα από τον τάφο του Αγίου μέσα στον οποίο το 478 μ.Χ. αποκαλύφθηκαν τα οστά του Αγίου και το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο.
Αποτέλεσμα αυτής της αποκάλυψης ήταν η κήρυξη της Εκκλησίας της Κύπρου σε Αυτοκέφαλη από τον Αυτοκράτορα Ζήνωνα (474 – 491 μ.Χ.). Η εκκλησία του Ανθέμιου καταστράφηκε σε κάποια φάση και κατά τον 17ο αι στη θέση της κτίστηκε η σημερινή εκκλησία η οποία αποτελούσε μέχρι το 1974 ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα για τους Ορθόδοξους κατοίκους του νησιού.
Το Μοναστήρι του Αποστόλου Βαρνάβα έχει μετατραπεί σε μουσείο και οι αρχικές εικόνες του εικονοστασίου έχουν εξαφανιστεί.
Τελευταίος σταθμός ήταν ο ναός της Παναγίας της Κανακαριάς στην κατεχόμενη Λυθράγκωμη, ένας από τους περίπου 500 ναούς στα κατεχόμενα, που συλήθηκαν ή βεβηλώθηκαν.
Ο π. Γεώργιος Τσέτσης έμεινε άφωνος αντικρίζοντας την μεγάλη καταστροφή του ναού με την αφαίρεση των περίφημων εντοίχιων ψηφιδωτών , που χρονολογούνται από τον 6ο μ.Χ. αιώνα και αποτελούν πολύ σημαντικά έργα τέχνης και από τα λιγοστά εναπομείναντα πρωτοχριστιανικά ψηφιδωτά παγκοσμίως.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Λίαν ενδιαφέρουσα ήταν και η διάλεξη του π. Γεωργίου Τσέτση με θέμα «Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ Θρησκευτικού και Προσκυνηματικού Τουρισμού».
Η διάλεξη δόθηκε στο Παραλίμνι, κοντά στα τουριστικά θέρετρα της Αγίας Νάπας και του Πρωταρά. Το Παραλίμνι απέχει μόλις 6 χλμ από την κατεχόμενη Αμμόχωστο και είναι η προσωρινή έδρα της Μητροπόλεως Κωνσταντίας- Αμμοχώστου. Ο Μητροπολίτης της Βασίλειος, αδελφός της Μονής του Αποστόλου Βαρνάβα, είναι παλαιός και αγαπητός φίλος του π. Γεωργίου από την δεκαετία του '80, όταν υπηρέτησε στο Πατριαρχικό Κέντρο της Γενεύης.
Στη διάλεξή του ο π. Γεώργιος υπέδειξε ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, που εδώ και 15 χρόνια ηγείται των προσκυνημάτων ανά την Μικρά Ασία, δίδει μια άλλη έμφαση και τοποθετεί μέσα στο σωστό εκκλησιαστικό και ποιμαντικό πλαίσιο το ευλαβές έθος του «προσκυνηματικώς αποδημείν», το οποίο έχει αναβιώσει τελευταία.
Ο π. Γεώργιος παρέθεσε απόσπασμα ομιλίας του Πατριάρχη, ο οποίος απευθυνόμενος σε όμιλο προσκυνητών στην Καππαδοκία, ρωτούσε:
«Ποίον είναι το κινούν αίτιον των επισκέψεών μας (στην Καππαδοκία); Μία ευλαβής ιδιοτροπία ή έστω μία καλή προσκυνηματική συνήθεια;» Και έδινε την απάντηση. Ευρισκόμεθα εδώ στην Καππαδοκία, έλεγε, διότι ο τόπος αυτός «εκπέμπει αγιότητα, οσιότητα, μαρτυρικότητα, ευαγγελικότητα». Και συνέχιζε, τονίζοντας με έμφαση, ότι «ερχόμεθα και θα επανερχόμεθα ως πεινώντες και διψώντες να πίνωμεν και τρώγωμεν εν Θείαις Λειτουργίαις το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου εδώ όπου λειτουργικώς ζώντες εβίωσαν οι Καππαδόκαι Ορθόδοξοι... Ερχόμεθα και θα ερχόμεθα διά να επαναβαπτιζόμεθα εις το προσευχητικόν κλίμα το οποίον περιρρέει τον όλον υποβλητικόν χώρον... Ερχόμεθα και θα ερχόμεθα πάλιν, διότι αισθανόμεθα ενταύθα πληρέστερον το μυστήριον της εν Χριστώ αγιότητος και της πραγματικότητος της ενότητος της Εκκλησίας ως ενός μυστικού σώματος του Χριστού, εις το οποίον συμμετέχουν οι προ ημών, οι σύγχρονοι ημών και όσοι μεθ' ημάς θα έχουν λάβει το χριστοσφράγισμα του Αγίου Βαπτίσματος, ζήσαντες, ζώντες και ζήσοντες επ’ελπίδι ζωής αιωνίου».

φωτό: Αριστείδης Βικέτος

Ο π. Γεώργιος Τσέτσης στην Κύπρο:

1. Με τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρυσόστομο και τον συμφοιτητή του στη Χάλκη Κύπριο Θεολόγο δρα Ανδρέα Μιτσίδη.

2. Στο αναλόγιο ναού της Λευκωσίας σε Θεία Λειτουργία προϊσταμένου του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Χρυσόστομου.

3. Ομιλία στους μαθητές και τις μαθήτριες του Παγκυπρίου Γυμνασίου.

4. Με τον Μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτο μπροστά στην εικόνα και τη λάρνακα του Αγίου Μάμα στον ναό του στην κατεχόμενη Μόρφου.

5. Στον περίβολο του Αγίου Μάμα Μόρφου με τον Μητροπολίτη Νεόφυτο και τον δημοσιογράφο Αριστείδη Βικέτο.

6. Στον τάφο του Αποστόλου Βαρνάβα, ιδρυτή της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Κύπρου, στην κατεχόμενη Αμμόχωστο.