ARNOLD SCHÖNBERG
Pierrot Lunaire (Φεγγαρίσιος Πιερότος)
Ο Σαίνμπεργκ γεννήθηκε στην Βιέννη το 1874 και πέθανε στην Καλιφόρνια, όπου κατέφυγε κυνηγημένος από τους ναζί, το 1951. Συνθέτης, θεωρητικός και σπουδαία φυσιογνωμία της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης, έγραψε, αρχικά, σε υστερο – ρομαντικό ύφος, αργότερα όμως εξέλιξε την περίφημη δωδεκάφθογγη, σειραϊκή και ατονική μέθοδο σύνθεσης. Η νέα τεχνική, που εισήγαγε, αμφισβήτησε την απόλυτη ισχύ των κανόνων του τονικού συστήματος, αλλά ουσιαστικά αποτελούσε μέσο προς καλλιτεχνικό σκοπό και όχι αυτοσκοπό.
Η ατονικότητα προήλθε από την ανάγκη να εκφρασθούν οι πιο ακραίες και έντονες συναισθηματικές καταστάσεις. Ο Σαίνμπεργκ θέλησε να αποδείξει ότι το πεδίο της ήταν ευρύτερο και το επεχείρησε το 1912 με τη σύνθεση ενός έργου που είχε χαρακτήρα ειρωνικό και σατιρικό: με το «μελόδραμα» Pierrot Lunaire.
Το έργο βασίζεται σε 21 ποιήματα του Βέλγου ποιητή Αlbert Giraud (1860 – 1929), που χωρίζονται σε τρία μέρη, με ήρωα έναν πιερότο, ο οποίος κινείται σ’ ένα κλίμα καθαρά σουρεαλιστικό, μεταξύ τρέλας και σωφροσύνης. Παρά το σχόλιο του συνθέτη, σ’ ένα γράμμα του, πως οι ακροατές «δε θ’ ασχοληθούν με το κείμενο, αλλά θα σφυρίζουν τις μελωδίες», οι λέξεις μας βοηθούν να εισχωρήσουμε στον περίεργο κόσμο αυτής της μουσικής. Το έργο γεννήθηκε στο περιβάλλον του καμπαρέ «Uberberttl» στο Βερολίνο - όπου ο Σαίνμπεργκ δούλεψε για ένα διάστημα - έπειτα από παρότρυνση της ηθοποιού Albertine Zehme. Έτσι ο Φεγγαρίσιος Πιερότος προέρχεται από το μουσικό θέατρο, γεγονός που γίνεται ιδιαίτερα αισθητό με την χρήση της φωνής, η οποία απαγγέλλει το ποίημα με τρόπο θεατρικό, κάτι μεταξύ τραγουδιού και ομιλίας (μουσική απαγγελία: Sprechgesang). Η τραγουδίστρια αφηγείται και ο ρόλος της είναι να μιλάει και να δρα, να ερμηνεύει το κείμενο. Είναι χαρακτηριστική η άποψη του Luciano Berio: “Σε έργα όπως ο Pierrot Lunaire... η φωνητική χειρονομία θέλει να είναι πρόσωπο, θέατρο και παράμετρος ενός τελετουργικού, επειδή είναι ολότελα ενσωματωμένη στο σημασιολογικό και εκφραστικό πλαίσιο του έργου και αχώριστη απ΄ αυτό».
Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε με αφορμή την συναυλία του συνόλου Octopus υπό την διεύθυνση της Κωνστάντιας Γουρζή, στο πλαίσιο της διοργάνωσης «Πάτρα –Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» (5-5-2006). Η συναυλία περιελάμβανε τον «Φεγγαρίσιο Πιερότο» του Σαίνμπεργκ και τα Folk Songs του Luciano Berio (1925-2003). Το πρόγραμμα αυτό ηχογραφήθηκε από το καινούριο σύνολο της Κωνστάντιας Γουρζή “opus21musikplus” και κυκλοφόρησε σε cd.
Pierrot Lunaire (Φεγγαρίσιος Πιερότος)
Ο Σαίνμπεργκ γεννήθηκε στην Βιέννη το 1874 και πέθανε στην Καλιφόρνια, όπου κατέφυγε κυνηγημένος από τους ναζί, το 1951. Συνθέτης, θεωρητικός και σπουδαία φυσιογνωμία της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης, έγραψε, αρχικά, σε υστερο – ρομαντικό ύφος, αργότερα όμως εξέλιξε την περίφημη δωδεκάφθογγη, σειραϊκή και ατονική μέθοδο σύνθεσης. Η νέα τεχνική, που εισήγαγε, αμφισβήτησε την απόλυτη ισχύ των κανόνων του τονικού συστήματος, αλλά ουσιαστικά αποτελούσε μέσο προς καλλιτεχνικό σκοπό και όχι αυτοσκοπό.
Η ατονικότητα προήλθε από την ανάγκη να εκφρασθούν οι πιο ακραίες και έντονες συναισθηματικές καταστάσεις. Ο Σαίνμπεργκ θέλησε να αποδείξει ότι το πεδίο της ήταν ευρύτερο και το επεχείρησε το 1912 με τη σύνθεση ενός έργου που είχε χαρακτήρα ειρωνικό και σατιρικό: με το «μελόδραμα» Pierrot Lunaire.
Το έργο βασίζεται σε 21 ποιήματα του Βέλγου ποιητή Αlbert Giraud (1860 – 1929), που χωρίζονται σε τρία μέρη, με ήρωα έναν πιερότο, ο οποίος κινείται σ’ ένα κλίμα καθαρά σουρεαλιστικό, μεταξύ τρέλας και σωφροσύνης. Παρά το σχόλιο του συνθέτη, σ’ ένα γράμμα του, πως οι ακροατές «δε θ’ ασχοληθούν με το κείμενο, αλλά θα σφυρίζουν τις μελωδίες», οι λέξεις μας βοηθούν να εισχωρήσουμε στον περίεργο κόσμο αυτής της μουσικής. Το έργο γεννήθηκε στο περιβάλλον του καμπαρέ «Uberberttl» στο Βερολίνο - όπου ο Σαίνμπεργκ δούλεψε για ένα διάστημα - έπειτα από παρότρυνση της ηθοποιού Albertine Zehme. Έτσι ο Φεγγαρίσιος Πιερότος προέρχεται από το μουσικό θέατρο, γεγονός που γίνεται ιδιαίτερα αισθητό με την χρήση της φωνής, η οποία απαγγέλλει το ποίημα με τρόπο θεατρικό, κάτι μεταξύ τραγουδιού και ομιλίας (μουσική απαγγελία: Sprechgesang). Η τραγουδίστρια αφηγείται και ο ρόλος της είναι να μιλάει και να δρα, να ερμηνεύει το κείμενο. Είναι χαρακτηριστική η άποψη του Luciano Berio: “Σε έργα όπως ο Pierrot Lunaire... η φωνητική χειρονομία θέλει να είναι πρόσωπο, θέατρο και παράμετρος ενός τελετουργικού, επειδή είναι ολότελα ενσωματωμένη στο σημασιολογικό και εκφραστικό πλαίσιο του έργου και αχώριστη απ΄ αυτό».
Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε με αφορμή την συναυλία του συνόλου Octopus υπό την διεύθυνση της Κωνστάντιας Γουρζή, στο πλαίσιο της διοργάνωσης «Πάτρα –Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» (5-5-2006). Η συναυλία περιελάμβανε τον «Φεγγαρίσιο Πιερότο» του Σαίνμπεργκ και τα Folk Songs του Luciano Berio (1925-2003). Το πρόγραμμα αυτό ηχογραφήθηκε από το καινούριο σύνολο της Κωνστάντιας Γουρζή “opus21musikplus” και κυκλοφόρησε σε cd.
Το ειδικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει αυτή ηχογράφηση είναι η παρεμβολή τζαζ αυτοσχεδιασμών από την πιανίστα Maria Baptist σε συγκεκριμένα σημεία του έργου του Σαίνμπεργκ - ιδέα της Κ. Γουρζή – καθώς και η εξαιρετική ερμηνεία της mezzo – soprano Στέλλας Ντουφεξή. Το εγχείρημα – τόλμημα αποδεικνύεται ευφυές! Λειτουργεί και καθιστά τον συνθέτη υπόθεση του σήμερα. Γενικά, ο δίσκος διακρίνεται για την καθαρότητα και την ακρίβεια ως προς την απόδοση της μουσικής, που έχουν ως αποτέλεσμα ποικίλα κινήματα της ψυχής του ακροατή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου