Ιδιωτική Οδός: "ΕΝΤΑ ΓΚΑΜΠΛΕΡ" ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΕΩΡΓΑΛΑ: ΘΕΑΤΡΟ ΔΩΜΑΤΙΟΥ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Βλέποντας την παράσταση Έντα Γκάμπλερ του Ίψεν στο Bios, από την ομάδα terra intima σε μετάφραση-διασκευή-σκηνοθεσία του Δημήτρη Γεωργαλά, θυμήθηκα, αίφνης, ότι τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Έντας είχε ερμηνεύσει πριν πολλά χρόνια (1957/58) στο Εθνικό Θέατρο, η δασκάλα του Δημήτρη Γεωργαλά στην Δραματική Σχολή του Εθνικού, η αείμνηστη Μαίρη Αρώνη.

Η Τζούλη Σούμα, που ερμήνευσε την Έντα του Δ. Γεωργαλά, είχε κάτι από Αρώνη, τώρα που το σκέφτομαι. Στιγμές που παρέπεμπαν σ΄ εκείνη… Αλλά πάνω απ’ όλα είχε την αίσθηση του λόγου, που είχε κυρίως και κατ’ εξοχήν η Μαίρη Αρώνη.

Μια Έντα Γκάμπλερ – θέατρο δωματίου για σεξτέτο ηθοποιών. Άλλωστε το έργο ανέβηκε σε μορφή όπερας δωματίου από τον συνθέτη Γιώργο Δούση στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής τον Ιανουάριο του 2019.

Εδώ λοιπόν, στο θέατρο δωματίου, ο ρυθμός κυριαρχεί με αμείωτη ένταση. Το κείμενο που επιμελήθηκε ο Δ. Γεωργαλάς έχει μια ιδανική ροή. Οι ηθοποιοί σε μιαν αντίστιξη διαρκείας που κρατάει τους θεατές σε εγρήγορση. Σώματα παλλόμενα, συστελλόμενα και διαστελλόμενα. Το ανεκπλήρωτο είναι παντού. Οι φόβοι αναδύονται από παντού και η αίσθηση της αιχμαλωσίας κυριαρχεί. Η Έντα μονολογεί πως δεν θα είναι ποτέ ελεύθερη…

Η σκηνοθετική αντίληψη του Δ. Γεωργαλά είναι αυτή της αρχαίας τραγωδίας. Ανάδειξη του τραγικού στοιχείου, σε πρώτο πλάνο τα αδιέξοδα στα οποία κρύβονται οι άνθρωποι, έμφαση στην ασφυξία σ’ ένα περιβάλλον, που δεν αισθάνονται ελεύθεροι ή ειλικρινείς… Δεν υπάρχουν σκηνοθετικά «ευρήματα», αλλά μετωπική αντιμετώπιση του κειμένου και του νοήματος. Όλα είναι μπροστά! Ακόμα κι όταν μιλάμε για το ημίφως...

Η σκηνοθετική ματιά του Δ. Γεωργαλά αναδεικνύει την αλήθεια ότι ο Ίψεν δεν έγραψε ένα κοινωνικό δράμα για να συνομιλήσει με μια εποχή, αλλά για να συνομιλήσει με την ανθρωπότητα. Κι αυτή η συνομιλία μπορεί να γίνεται μέσα από (σε) ένα δωμάτιο. Είναι αρκετό…

Το έργο έχει χαρακτηριστεί ως «ψυχόδραμα», αλλά νομίζω πως η προσέγγιση του Δ. Γεωργαλά υπερβαίνει τον χαρακτηρισμό αυτό. Πρόκειται για μια κραυγή! Σαν αυτή που βγάζει κάποια στιγμή στο έργο η Τέα Έλβστετ, την οποία ενσάρκωσε ιδανικά η Μαργαρίτα Βαρλάμου. Μια κραυγή για το τερατώδες Υπερεγώ που συνθλίβει τον ψυχισμό, την συνακόλουθη διαφθορά ως κυρίαρχο μέσο αλληλοεπιρροής και το συμφέρον, βασικό πυρήνα των σχέσεων. Μια κραυγή που «στέφεται» από την αυτοκτονία της Έντας.

Η Τζούλη Σούμα στέκεται στο ύψος της ηρωίδας – είδωλο! Θα μπορούσε να εκφράζει γυναίκες του χθες και του σήμερα. Παίζει με μια τραγική …φυσικότητα. Και ξεδιπλώνεται μπροστά μας με μια εκπλήσσουσα πλαστικότητα. Άλλωστε η ίδια πλάθει τον εαυτό της κάθε στιγμή.

Η Λένα Φραγκούλη εξαιρετική ως υπερπροστατευτική θεία και ως απήχηση του παραδοσιακού.

Ο Νίκος Δερτιλής πειστικότατος ως αδέκαστος και αδίστακτος δικαστής Μπρακ και ο Βαγγέλης Παπαδάκης σπουδαίος ως εύθραυστος Έιλερτ Λέβμποργκ, που φτάνει μέχρι την αυτοχειρία.

Η Έντα Γκάμπλερ του Δ. Γεωργαλά είναι αληθινό Θέατρο του Λόγου! Γι’ αυτό και αξίζει πραγματικά.