Αφροδίτη Μιχαηλίδου
Σαν σήμερα 10 Φλεβάρη γεννιέται ο Μπέρτολτ Μπρεχτ το 1898 και ίδια μέρα, το 1975 φορτώνεται το ναυτικό του σάκο και σαλπάρει για τελευταία φορά, πέρα απ΄ τις γραμμές των οριζόντων, σε θάλασσες άγνωστες και αλαργινές ο Νίκος Καββαδίας, θλιμμένος και ποιητικός ως τέλους.
Και τους δύο, τους ενώνει ο Θάνος Μικρούτσικος και οι μεγαλειώδεις του μουσικές συνθέσεις. Αυτούς όπως και τον Άλκη Αλκαίο, τον Κώστα Τριπολίτη, τον Οδυσσέα Ιωάννου, το Μάνο Ελευθερίου το Ρίτσο, τον Καβάφη, το Μαγιακόφσκι. Κι εμείς είχαμε την μεγάλη χαρά να ανταμώσουμε το βράδυ της προηγούμενης Τρίτης στη Σβώλου, στην αειθαλή αγκαλιά της Ζώγιας μαζί με τη σύζυγό του, βραβευμένη συγγραφέα παιδικού βιβλίου Μαρία Παπαγιάννη κι άλλους αξιόλογους συντελεστές, στην παρουσίαση του νέου βιβλίου που αφορά το έργο του Θάνου, από τις εκδόσεις Μετρονόμος και το Θανάση Συλιβό, με τίτλο «Κυνηγώντας την ουτοπία – 16 αναγνώσεις του έργου του» όπου διέθετε το αγαπημένο βιβλιοπωλείο Oblik.
Από το ξεκίνημα της βραδιάς, αν και σε μικρό χώρο – πραγματικά αδιαχώρητα γεμάτο – απόντος του Θάνου, βίωνες την ίδια κεντρομόλο δύναμη που ενέπνεε ο ίδιος σε κάθε του μεγάλη συναυλία, παράσταση και μουσική εκδήλωση, σαν να ήταν εκεί. Έχει εμποτιστεί η δύναμη αυτή και αντανακλάται στα χαμόγελα και τα λόγια των ανθρώπων του αλλά και στη συγκίνησή τους κάποιες στιγμές. Τη βρίσκεις μέσα τους, όπως και υπήρχε σε εκείνον και καταλήγεις τελικά να τον γνωρίζεις από κοντά χωρίς να είναι. Εξάλλου η φυσική παρουσία δεν είναι η μόνη παρουσία. Ο Θάνος Μικρούτσικος, που φωτίζει φανερές και αφανείς πτυχές των μεγάλων ποιητών και διανοητών, ήταν ένας παθιασμένος δάσκαλος, ένας άχρονος νεανικός πολεμιστής, γεμάτος πάθος για υπέρβαση κάθε συμβατικού εγκλωβισμού, σε διαρκή πόλεμο ενάντια στη βαρβαρότητα κι αυτό ως βαθιά στάση ζωής. Οραματιστής με πυξίδα στην ουτοπία που περνά πάνω από το λιβυκό πέλαγος και δραπετεύει στο επέκεινα του κόσμου με διαβατήριο την τέχνη. Έλεγε για το τραγούδι της ζωής του, το τραγούδι που ποτέ δεν άφησε και πάντα επέστρεφε – τι ωραίο αλήθεια να επιστρέφει κανείς πάντα μέσα του – τους Επτά Νάνους του Καββαδία, ότι από την ώρα που αρχίζει να το παίζει στο πιάνο, ίπταται. Ότι ο κόσμος «νομίζει» πως τον βλέπει, ενώ εκείνος απλώς επιστρέφει μετά το τέλος για το χειροκρότημα.
Όλα αυτά τα εισπράττει κανείς άμεσα, τόσο από τον τίτλο του βιβλίου που είναι δικά του λόγια, όσο και από τον πρόλογο ακόμη της κ. Μαρίας Παπαγιάννη. Η ίδια ενέργεια έχει ριζώσει στους σταθερούς ερμηνευτές του, όπως στον Κώστα Θωμαϊδη, που τραγούδησε με πάθος στο δεύτερο μέρος της βραδιάς μαζί με τον Δημήτρη Νικολούδη, που αγαπά κι εντάσσει πάντα στο πρόγραμμά του κάποια κομμάτια του, συνοδευόμενοι και οι δύο από το πιάνο του Σάκη Λάιου. Όπως μου είπε ο ίδιος ο κ. Θωμαϊδης ποτέ δεν του υποδείκνυε πώς να ερμηνεύσει, αλλά του έδειχνε τον τρόπο να διεισδύει μέσα στη βαθιά ανάγνωση των στίχων.
Παρέα στη συντροφιά ήταν ο ραδιοφωνικός παραγωγός, δημοσιογράφος και στιχουργός Γιάννης Τσολακίδης, ο Γιάννης Μηλιός, ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο ΕΜΠ, ο Πάρις Παρασχόπουλος, συνθέτης και ο επιμελητής της έκδοσης Ηρακλής Οικονόμου.
Στο βιβλίο, το οποίο τέμνεται από τρεις θεματικούς άξονες, κοινωνία – ποίηση – μουσική, μέσα από την οπτική δεκαέξι μελετητών ξεδιπλώνονται οι μουσικές προσεγγίσεις του συνθέτη, ο αέναος πειραματισμός σε νέα πεδία και καταθέτονται για ακόμη μια φορά στοιχεία που επαληθεύουν, πως η προσωπικότητά του πορεύονταν βουτηγμένη στα σύμπαντα των προσώπων που τον καθόριζαν, κυρίως υπαρξιακά. «Ο Μαγιακόφσκι μου» συνήθιζε να λέει εξάλλου. Δεν πορεύτηκε με βάση τις πιθανές εξασφαλισμένες επιτυχίες, αλλά όσο πιο τραχύ έμοιαζε το όνειρο, τόσο το δούλευε με πάθος προς την απελευθέρωσή του. Παρέσυρε μαζί του μεγάλα ονόματα της ελληνικής λαϊκής κι έντεχνης μουσικής και είναι γνωστά αυτά, ωστόσο στο βιβλίο συναντούμε πληροφορίες εξίσου και για τις πιο άγνωστες στο ευρύ κοινό κλασικές μουσικές του συνθέσεις, όπως τα έργα μουσικής δωματίου, τα έργα για ορχήστρα, φωνητική και σκηνική μουσική. Σημαντική πληροφορία η προσέγγισή του στην τζαζ και τον αυτοσχεδιασμό, καθώς και λόγια αναγνώρισης των μεγάλων της πατρίδας μας Χατζιδάκι και Θεοδωράκη.
Στο βιβλίο συναντούμε πλούσιες μελέτες και πλήρεις παραπομπές της έρευνας από τους Παναγιώτη Ανδριόπουλο, Σπύρο Αραβανή, Μιχάλη Γελασάκη, Μαρία Γεωργιάδου, Μάκη Γκαρτζόπουλο, Μανώλη Δαφέρμο, Τιτίκα Δημητρούλια, Δημήτρη Κουτσούμπα, Ανδρέα Μαράτο, Γιάννη Μηλιό, Αλεξάνδρα Μικρούτσικου, Γιώργο Μονεμβασίτη, Ηρακλή Οικονόμου, Φώντα Τρούσα, Γιώργο Χαρωνίτη και Θανάση Χουλιαρά.
Κλείνουμε με μια κουβέντα της κ. Μαρίας η οποία μεταξύ άλλων είπε πως όσο περνά ο καιρός τόσο περισσότερο λείπει ο Θάνος Μικρούτσικος. Και είναι αλήθεια αυτό, δεδομένου ότι διαβιούμε στιγμές απόλυτα κρίσιμες, οι οποίες αφορούν εξίσου την πολιτική ζωή, τις κοινωνικές παραμέτρους και το μέλλον της επόμενης γενιάς. Η οξύνοια και τα αντανακλαστικά των πνευματικών ανθρώπων είναι το μόνο αποκούμπι που έχουμε ως ενεργοί πολίτες στους αγώνες μας. Σίγουρα θα είχαμε βροντερές τοποθετήσεις του μεγάλου συνθέτη για την στοχευμένη υποβάθμιση του πολιτισμού, την ενδυνάμωση του φοιτητικού και καλλιτεχνικού κινήματος ως απόρροια κάθε είδους καταστολής, αλλά και την απόπειρα διαστρέβλωσης της πραγματικότητας. Εξάλλου εκείνος συνεισέφερε στην νεότερη ιστορία της χώρας και με τα αντάρτικα, ενορχηστρώνοντας εκ νέου τον ύμνο του ΕΑΜ το 1981 , ενώ κάποιοι παραπέουν αμήχανα μέσα από σκάνδαλα και ανιστόρητες σαθρές θεωρίες ακόμη και πάνω στο βήμα της βουλής.
Ακολουθούν φωτογραφίες στην μνήμη του Θάνου Μικρούτσικου που έφυγε, αλλά δεν μας άφησε ποτέ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου