Keren του Ιάννη Ξενάκη για σόλο τρομπόνι (Βίντεο)

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Εκατό χρόνια συμπληρώθηκαν σήμερα από την γέννηση του μεγάλου Ιάννη Ξενάκη (29 Μαΐου 1922–4 Φεβρουαρίου 2001) που ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες και αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα, διεθνώς γνωστός ως Iannis Xenakis. 

Ως γνωστόν, οι πρωτοποριακές συνθετικές μέθοδοι, που ανέπτυξε συσχέτιζαν τη μουσική και την αρχιτεκτονική με τα μαθηματικά και τη φυσική, μέσω της χρήσης μοντέλων από τη θεωρία των συνόλων, τη θεωρία των πιθανοτήτων, τη θερμοδυναμική, τη Χρυσή Τομή, την ακολουθία Φιμπονάτσι κ.ά. Παράλληλα, οι φιλοσοφικές του ιδέες για τη μουσική έθεσαν καίρια το αίτημα για ενότητα φιλοσοφίας, επιστήμης και τέχνης, συμβάλλοντας στο γενικότερο προβληματισμό για την κρίση της σύγχρονης ευρωπαϊκής μουσικής των δεκαετιών του 1950 και 1960. 

Ήδη από το 1938, όταν πέρασε στην Αρχιτεκτονική στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ο Ξενάκης έδωσε μεγάλη προσοχή στα μαθηματικά και τη φυσική και άρχισε να μελετά τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, και να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη σχέση των μαθηματικών και της μουσικής. Η επίδραση του έργου του είναι μέχρι σήμερα εμφανής στο μουσικό στερέωμα. 

Με αφορμή, λοιπόν, την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννησή του, το δημιούργημα του άλλου σπουδαίου έλληνα συνθέτη Θόδωρου Αντωνίου, η ALEA III, με έδρα τη Βοστώνη, ανέβασε στο youtube ένα εκπληκτικό βίντεο με το έργο Keren του Ιάννη Ξενάκη για σόλο τρομπόνι, το οποίο ερμηνεύει ο σολίστ Ανδρέας Ρολάνδος – Θεοδώρου, κορυφαίος μουσικός της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. 

Το έργο Keren του Ιάννη Ξενάκη για σόλο τρομπόνι είναι το μοναδικό που συνέθεσε ο σπουδαίος Έλληνας συνθέτης για σόλο πνευστό όργανο. Γράφτηκε το 1986 για έναν θρύλο του οργάνου αυτού, τον Μπένι Σλούχιν, ο οποίος το πρωτοπαρουσίασε στις 19 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου στο Στρασβούργο. Η ονομασία του έργου Keren σημαίνει «κέρας» στα εβραϊκά και παραπέμπει στις εβραϊκές ρίζες του σολίστα. Το Keren απαιτεί από τον ερμηνευτή του δεξιοτεχνία και αντοχή. Παρ’ όλες τις δυσκολίες του, αποτελεί έργο ανθολογίας στο σύγχρονο ρεπερτόριο για σόλο τρομπόνι. 

Ο ερμηνευτής του έργου Ανδρέας Ρολάνδος – Θεοδώρου ήταν υπότροφος της International Ensemble Modern Academy τις χρονιές 2010-2011 όπου δίπλα στους Uwe Dierksen, Sava Stoianov και Saar Berger ανέλυσε τίς σύγχρονες σημειογραφίες έργων όπως: Ιάννης Ξενάκης(Keren), Luciano Berio (Sequenza V), Mauricio Kagel (Atem), John Cage (solo for sliding trombone, Ryoanji), έργα τα οποία παρουσιάστηκαν σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση από τον ίδιο. Ως εκ τούτου, ο Ανδρέας Ρολάνδος – Θεοδώρου έχει θητεία στη σύγχρονη μουσική, την οποία ευαγγελίζεται με γνώση και δυναμισμό στο ευρύτερο κοινό. 

Η ερμηνεία του στο Keren αποτελεί σπουδή και είναι απολύτως φυσική, καθώς έχει κατακτήσει τα ερμηνευτικά κλειδιά, τα οποία συνεχώς του αποκαλύπτουν και του επιτρέπουν νέες προσεγγίσεις. Επιτυγχάνει ακριβώς αυτό που έλεγε ο Ξενάκης: «Δημιουργία σημαίνει βασικά νέο-κοίταγμα. Και από το νέο-κοίταγμα προκύπτουν νέες μορφές και νέες ιδέες». 

Έχει παρουσιάσει επανειλημμένως το έργο, σε διάφορους χώρους και με διαφορετικές συνθήκες. Όμως, στο βίντεο που επιμελήθηκε η ALEA III και ο συνθέτης Αλέξανδρος Καλογεράς, το Keren του Ξενάκη από τον Ανδρέα Ρολάνδο – Θεοδώρου, μπαίνει σε έναν χώρο Ξενάκειο. Σε χώρο φυσικό, αρχαιολογικό, φωτεινό. Σα να ακούμε τον ίδιο τον συνθέτη: «Είμαι Κλασσικός Έλληνας που ζει στον εικοστό αιώνα».