Είκοσι χρόνια από την παραχώρηση της δικαιοδοσίας του Φαναρίου “επί πάσης της Αφρικανικής ηπείρου” στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Από την Δευτέρα 10 Ιανουαρίου 2022 έως και την Τετάρτη 12/1, συνέρχεται η Ιερά Σύνοδος του Δευτερόθρονου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, υπό την προεδρία του Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεοδώρου Β’. 

Το κύριο θέμα της πρώτης ημέρας των εργασιών της Συνόδου θα αφορά στην ίδρυση Εξαρχίας στην Αφρική από τη Ρωσική Εκκλησία, ως αντίποινα για την αναγνώριση από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας. 

Την σχετική εισήγηση θα παρουσιάσει ο Σεβ. Μητροπολίτης Καμερούν κ. Γρηγόριος. 

Με την ευκαιρία των εξελίξεων που τρέχουν ας θυμίσουμε και κάτι που δεν είναι γνωστό στους πολλούς. 

Οι Ρώσοι αναπαράγουν στο διαδίκτυο το επιχείρημα, για να δικαιολογήσουν την εισβολή τους, ότι «η ιστορικά κανονική επικράτεια του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας, είναι η Αίγυπτος, η Λιβύη, η Πεντάπολη. Η δικαιοδοσία της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας επεκτάθηκε σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο μόνο από τον Πατριάρχη Μελέτιο (Μεταξάκη) τον εικοστό αιώνα. Η Ρωσική Εκκλησία (όπως και άλλες Τοπικές Εκκλησίες) απλώς τηρούσαν το σιωπηρό «status quo» σε σχέση με αυτά τα εδάφη». 

Όμως είναι έτσι τα πράγματα; Όχι, φυσικά. 

Επί Μελετίου Μεταξάκη Πατριάρχου Αλεξανδρείας έγιναν διάφορες ζυμώσεις, καθώς οι παροικίες της Αφρικής, ως διασπορά, ανήκαν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Τότε το Φανάρι ανέχθηκε σιωπηρώς την υποταγή Κοινοτήτων στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. 

Μετά από 74 χρόνια, για λόγους οικονομίας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξέδωσε Τόμο (23 Οκτωβρίου 2001) δια του οποίου παραχώρησε επισήμως την δικαιοδοσία του στην Αφρική στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Ένα ξεχωριστό γεγονός επί της Πατριαρχίας Βαρθολομαίου Α’. 

Όπως αναφέρεται χαρακτρηριστικά: «λόγῳ τῶν ἰδιαζουσῶν συνθηκῶν δύναται αὕτη (ἡ Ἐκκλησία Ἀλεξανδρείας) προσφορώτερον μεριμνῆσαι ὑπέρ τῆς κατηχήσεως, τοῦ ἁγιασμοῦ καί τῆς διαποιμάνσεως τῶν ἐν τῇ Ἀφρικανικῇ ἠπείρῳ πιστῶν καί ὑπέρ τῆς περαιτέρω διαδόσεως ἐν ταῖς ἀφρικανικαῖς χώραις τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου…, κατίδομεν βάσιμόν τε καί εὔλογον ἀποδεχθῆναι τό αἴτημα τοῦτο καί ἐκχωρῆσαι αὐτοπροαιρέτως καί οἰκειοθελῶς καί πάντῃ ἐλευθέρως καί ἀβιάστως τῇ αἰτησαμένῃ τοῦτο ἀδελφῇ Ἐκκλησίᾳ τῆς Ἀλεξανδρείας πᾶσαν τήν ἡμετέραν εὐθύνην τε καί δικαιοδοσίαν ἐπί πάσης τῆς Ἀφρικανικῆς ἠπείρου καί τῶν παρ’ αὐτῇ νήσων». 

Αυτά δεν τα γνωρίζει η Μόσχα; Φυσικά και τα γνωρίζει. Αλλά δεν πτοείται προ της βουλιμίας της να κατακυριεύσει τον κόσμο. 

Ας κρατήσουμε, λοιπόν, το γεγονός ότι το έτος που μόλις έληξε (2021), συμπληρώθηκαν 20 χρόνια από την έκδοση του Τόμου παραχώρησης από το Οικουμενικό Πατριαρχείο των εν Αφρική παροικιών, που αποτελούσαν, στην ουσία, δικαιοδοσία του Φαναρίου.