Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2022

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ ΦΟΙΒΟΥ ΔΕΛΗΒΟΡΙΑ


Τα Χριστούγεννα του Φοίβου Δεληβοριά, αγαπητοί συνοδίτες, είναι τρυφερά, μελαγχολικά, ευγενικά και πέρα ως πέρα αληθινά! 
Τον Φοίβο Δεληβοριά μου τον συνέστησε ο Μάνος Χατζιδάκις πριν 30 χρόνια και κάτι, σαν άκουσα σε ραδιοφωνική εκπομπή του την "Παρέλαση" - ο πρώτος δίσκος - του Δεληβοριά. 
Έκτοτε τον παρακολουθώ, όσο μου είναι δυνατόν. Τα Χριστούγεννά του (από τον δίσκο του "Καθρέφτης", 2003) είναι απίθανα, και σας καλώ να τον ακολουθήσουμε στην οδοιπορία του για "μια φάτνη που να χωράει το κενό".
Κάποιοι έγραψαν ότι ο Δεληβοριάς "αποδομεί" τα Χριστούγεννα, δηλαδή την φαντασμαγορία και την κενότητα της γιορτής στον καιρό μας. Ας ακούσουμε τον ίδιο:
«Παλιά οι γιορτές συνοδεύονταν και από ανθρωποθυσίες. Διάλεγαν οι παλιές κοινωνίες έναν τρελό, έναν που διέφερε κι εκνεύριζε τους άλλους και τον θυσίαζαν ως αποδιοπομπαίο τράγο. Κι έτσι η κοινωνία “ανάσαινε” και προχωρούσε. Τώρα, πιο ώριμοι, έχουμε εσωτερικεύσει και μυθοποιήσει τη θυσία. Τα Χριστούγεννα γιορτάζουμε τη γέννηση ενός μωρού που διαφέρει από μας και που γι’ αυτό θα το θυσιάσουμε το Πάσχα. Ίσως γι’ αυτό κάποιοι άνθρωποι νιώθουν λιγάκι μελαγχολικοί τις γιορτές. Γιατί αισθάνονται μέσα στην κοινωνία που γλεντάει, τη σκοτεινή της καταγωγή.» 
Ο Δεληβοριάς ήδη από τη γέννηση θέτει το θάνατο ως προοπτική του Θεανθρώπου. Άλλωστε οι μάγοι προσφέρουν στο βρέφος "ως τριημέρω νεκρώ σμύρνα τω αθανάτω". Κι εκείνο αναπαύεται σε σαρκοφάγο - τάφο, όχι σε κούνια. 
Αίφνης θυμάμαι "τα δυστυχισμένα χριστούγεννα των ποιητών" του Μίλτου Σαχτούρη και τα "σιωπηλά χριστούγεννα" του Μάνου Χατζιδάκι. 
Αλλά και τον Άγιο Βασίλειο ...περιποιείται ο Δεληβοριάς:
Η απομυθοποίηση του είναι εντέλει πιο βίαιη για τους ενήλικες: «γιατί αυτός δεν έχει καν γονείς για να τον αντικαταστήσει. Κάθεται εκεί ολομόναχος με ένα ξεφουσκωμένο δάνειο, με έναν ερωτικό «μεσσία» που εξαφανίστηκε, με μια επιχείρηση που καταστράφηκε και πρέπει να συνεχίσει να αγαπάει και να σπρώχνει τη ρόδα της ζωής. Για τους ενήλικες φτιάχτηκαν, λοιπόν, τα Χριστούγεννα. Χωρίς αυτά, ο χρόνος δεν ξεκινά.»
Γι' αυτό με τον Δεληβοριά ας μαζέψουμε βοσκούς και μάγους από μακριά "για ν’ αλλάξουμε οριστικά" και να μην προσποιούμαστε τίποτα πια. Για όποιον, φυσικά, αντέχει την μη προσποίηση...
Π.Α.Α.

 
Χριστούγεννα 
Δεν περιμένω όμως τίποτα πια 
Τον Αι Βασίλη απλώς τον λέγαν μπαμπά 
Κι είν’ ένας πρώην Έλλην αριστερός 
Ένας θνητός 
Με τ’ όνειρό του δίχως στέγη καμιά 
Και το ανοιξιάτικο κορίτσι – μαμά 
Πλακώνεται απ’ τη συνταγή την παλιά 
Οι μυρωδιές θυμίζουν κάτι βαρύ 
Κάποια πληγή 
Που απλώς δεν θέλουμε ν’ ανοίξει ξανά 
Χριστούγεννα 
Τα πλεϊμομπίλ μου είν’ εξαιτίας μου κουτσά 
Σβησμένα στη σαμπάνια βεγγαλικά 
Ίσως για κάποιους νάναι ακόμα γιορτή 
Μα ποιοι είν’ αυτοί; 
Ζουν σε θερμοκοιτίδες ή σε χωριά; 
Χριστούγεννα 
Κι ό,τι αρχίζω μου πηγαίνει στραβά 
Πάντα με πάει σ’ ενός σταυρού τα καρφιά 
Και πότε-πότε τα καρφώνω κι εγώ 
Σε άλλον αμνό 
Έτσι ήταν πάντα κι έτσι θάναι ξανά 
Χριστούγεννα 
Κι εσύ τι θες απ’ τη ζωή μου ξανά; 
Με τα λαμπιόνια σου τα θανατερά 
Και το φιλί σου πάντοτε αποδεκτό 
Πως σε μισώ 
Θες νάσαι η ίδια και ν’ αλλάζω εγώ 
Με θες προσωπικό σου δημιουργό 
Μη λες πως μοιάζω με τον Ντόναλντ εγώ 
Λάμπω εγώ 
Με μ’ ένα σπότλαϊτ που δε μου είναι αρκετό 
Χριστούγεννα 
Τι φταίω που αν λείπεις η ζωή μου διψά 
Το γαϊδουράκι της τραβάει αργά 
Να βρει ένα πανδοχείο νυχτερινό 
Να ‘ναι ανοιχτό 
Ή έστω μια φάτνη να χωράει το κενό 
Χριστούγεννα 
Χωρίς αυτά ο χρόνος δεν ξεκινά 
Βοσκούς μαζεύω, μάγους από μακριά 
Γιορτάζω για ν’ αλλάξουμε οριστικά 
Χρόνια πολλά 
Χωρίς να προσποιούμαι τίποτα πια

1 σχόλιο:

  1. Τὸν ἐν Ἐδὲμ παράδεισον ἠνέῳξεν ἐν Βηθλεὲμ ἡ (25)
    Παρθένος, ἐξ ἧς ὁ Χριστὸς καὶ Θεὸς ἡμῶν εὐδόκησε
    τεχθῆναι• σαρκωθεὶς γὰρ ἐξ αὐτῆς φιλανθρώπως τῆς
    πικρᾶς ἠλευθέρωσεν ἡμᾶς γεύσεως τῆς ἁμαρτίας• τὸν
    γλυκασμὸν τῆς ἀφάτου αὐτοῦ μεγάλης ἐξουσίας καὶ τὴν
    ἐν κρυφίῳ τρυφὴν ἐξ αὐτῆς Σωτῆρα ἡμῶν εὑρηκότες, (30)
    σύμφοιτοι γεγόναμεν τῆς θείας αὐτοῦ κληρονομίας.» @1

    To παραπάνω είναι απόσπασμα από τα Άκτα των Χριστουγέννων
    (Κωνσταντίνου Ζ' του Πορφυρογέννητου, αυλικές τελετές)

    Το παρακάτω είναι απόσπασμα του ιδίου βιβλίου, από την Εορτή των Φώτων:

    Πάρεστιν ὕδατι πλύνων καὶ τελειῶν τῷ πνεύματι, συγκατέλθωμεν τούτῳ, ἵνα συνανυψωθῶμεν. Σημειωθῶμεν μυστικῶς τοῦ μυστηρίου τὴν ἰσχὺν ἐγνωκότες, ἀναλάβωμεν οἱ πάντες τὸν δεύτερον μὴ τὸν πρῶτον Ἀδὰμ ὡς ἀναγεννηθέντες."

    ~~~

    Έχοντας τέτοια ποίηση στα χέρια μας, απορώ, πώς είναι δυνατόν να αναλωνόμαστε
    στο ``έντεχνο'' και (κατά την γνώμη μου) κενό νοήματος τραγούδι. Ένα κόμπλεξ
    κατωτερότητας βγάζει το ``έντεχνο'' στην Ελλάδα, και υπάρχει λόγος που είναι έτσι...
    δεν έχουμε ``μπαρουτοκαπνισμένους'' καλλιτέχνες. Είναι όλοι ``επαναστάτες''
    άκαπνοι και εκ του ασφαλούς.

    Είναι στα πάνω του ο μουσικοσυνθέτης που αναφέρατε: κάνει και εκπομπή στην ΕΡΤ.
    Δεν μου αρέσει προσωπικά. Τον είχα πρωτοδεί σε ένα χριστουγεννιάτικο (και αποτυχημένο)
    ρεβεγιόν του Σαββόπουλου στην ΕΡΤ, στην δεκαετία του '90. Μου φάνηκε (τότε) ότι
    πατάει σε μοτίβα του Σαββόπουλου (αυτό το τραγούδι που λέει ``Αχ πως χορεύει..'',
    κλπ, πατάει στο Μας Βαράνε Ντέφια, ενώ εκείνο που λέει για τον πατέρα του που
    του αγοράζει πακοτίνια... (δεν ξέρω τους τίτλους δυστυχώς) αμέσως μου θύμησε τότε
    το τραγούδι Πρωτοχρονιές του Ραδιοφώνου, που είχε τραγουδήσει ο Σαββόπουλος
    την πρωτοχρονιά του '88. Πατάει σε Σαββόπουλο, έχει επηρεαστεί και από Χατζηδάκι,
    στην αρμονία, σε μερικά σημεία, αλλά δεν κάνει ένα βήμα παραπάνω, όπως έκαναν
    οι δάσκαλοί του: μπαίνει σε αδιέξοδα τούνελ, και δεν επεξεργάζεται σωστά την
    μουσική του φόρμα. Δεν τον βοηθά και η φωνή. Βέβαια... γούστα είναι αυτά!
    Αλλά, πώς να το πώ, αν δεν έχεις τεχνική, τουλάχιστον θα πρέπει να έχεις κάτι να πείς!

    Απορώ, ωστόσο, τί έχει να μας πει η μουσική ενός ανθρώπου που, στον 21ο αιώνα, ζει μόνιμα σε μια
    χώρα, σε μια πόλη, και κάνει αυτό που του καπνίσει...αν δεν υπάρξει τριβή, εάν δεν φας
    τα μούτρα σου στο εξωτερικό, χρόνια πολλλά (όπως έκανε για παράδειγμα ο Δημόκριτος,
    που πήγε στην Αίγυπτο, στην Περσία, φοίτησε δίπλα σε Χαλδαίους σοφούς και έφτασε
    μέχρι την Ινδία, όπου γνώρισε τους γυμνοσοφιστές, όπως περιγράφεται στα τεστιμόνιά
    του), πώς να έχεις κάτι να πεις. Τί να πείς και σε ποιόν, και γιατί... Πρέπει να έχεις να
    πεις 1000, και να γράφεις 10, όπως έλεγε και ο Κόντογλου, με την οικονομία του χαρτιού
    και του μελανιού, διότι αν δεν έχεις θέρμη μέσα σου, πώς να θερμάνεις τον διπλανό σου...

    Και γιατί, δηλαδή, να μας πει ο (συμπαθής κατά τ' άλλα) τραγουδοποιός κάτι για τα Χριστούγεννα
    και όχι τα παλαιά μας κείμενα, που είναι καλά κρυμμένα από τον ελλαδίτη,
    να μην ξέρει την ύπαρξή τους και να μην μάθει ποτέ γι' αυτά...





    ΑπάντησηΔιαγραφή