Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Στο πλαίσιο του προγράμματος του θεσμού «ΟΛΗ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΝΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 2021» του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, θα πραγματοποιηθεί μια μουσική παράσταση στην Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου των Πρεσπών (17 & 18 Ιουλίου), με τίτλο: «Δώς μοι τοῦτον τον ξένον».
Ας αρχίσουμε με την ορθογραφία.
Είναι απαράδεκτο να γράφεται και να αναπαράγεται παντού, από την αφίσα μέχρι το δελτίου τύπου, αυτό το κραυγαλέο λάθος: Το «Δως» είναι, φυσικά, «Δος». Και εφ’ όσον θέλουν οι υπεύθυνοι να πολυτονίσουν τις πέντε λεξούλες, θα έπρεπε να βάλουν τόνο και στο «τον».
Μιλάμε για το Υπουργείο Πολιτισμού, πάντα.
Σύμφωνα με το δελτίο τύπου:
«Η μουσική παράσταση «Δώς μοι τοῦτον τον ξένον» προτείνει μια εναλλακτική ανασύνθεση επιλεγμένων ύμνων της Μεγάλης Εβδομάδας από τη συλλογή «Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» του Γεωργίου Ραιδεστινού [κι άλλο ορθογραφικό λάθος: το σωστό είναι «Ραιδεστηνού»] (1833-1889). Με την εκφραστική δυναμική του τοξωτού ταμπουρά (yaylitanbur), ενός οργάνου που εμπνέεται από τη δυναμική και το ηχόχρωμα της ανθρώπινης φωνής, η μουσική ακινητοποιεί τον χρόνο και ακροβατεί ανάμεσα στην εσωτερικότητα, την καθημερινότητα και την πνευματικότητα. Φιλοδοξεί να αναδείξει τη βαθιά επικοινωνιακή δύναμη του θρησκευτικού μέλους και να συνεισφέρει εν τέλει σε μια εναλλακτική «ιέρωση» της πραγματικότητας».
Σημειώνουμε εδώ ότι οι ερμηνευτές δεν είναι τυχαίοι.
Πρόκειται για τον δεξιοτέχνη του yaylitanbur Ευγένιο Βούλγαρη και την σπουδαία Σαβίνα Γιαννάτου, της οποίας ο ρόλος διατυπώνεται ως εξής στο δελτίο τύπου:
«Ο λόγος και η κίνηση δεν απουσιάζουν. Χτίζονται φωνητικές αυτοσχεδιαστικές γέφυρες πάνω στους ύμνους, ξεκινώντας έναν διάλογο ανάμεσα στις φόρμες της βυζαντινής παράδοσης και τις ανοικτές σύγχρονες αυτοσχεδιαστικές. Ανάμεσα στην οπτική της ψυχής ως σταθερό σχήμα και τη συμπληρωματική της, ως αεικίνητο περιεχόμενο».
Εν πρώτοις, δεν είναι και τόσο …εύστοχη η επιλογή ύμνων της Μεγάλης Εβδομάδος μέσα στο κατακαλόκαιρο!
Στη συνέχεια, η πρόταση που κομίζει η παράσταση «εναλλακτική ανασύνθεση ύμνων» με yaylitanbur, είναι κάτι το εντελώς παρωχημένο. Η απόδοση βυζαντινών ύμνων με παραδοσιακά όργανα είναι ξεπερασμένη υπόθεση, χωρίς νόημα και χωρίς κανένα ενδιαφέρον. Συνθέσεις του Ευγένιου Βούλγαρη με την αυτοσχεδιαστική νότα της Σαβίνας Γιαννάτου θα ήταν κάτι πιο κατανοητό. Το να παρουσιάζεις ύμνους με όργανο – και δη της Μ. Εβδομάδος - που τους έχει μεγαλύνει η ανθρώπινη φωνή, είναι εντελώς λάθος από πολλές απόψεις.
Τα δε υπόλοιπα του δελτίου τύπου είναι κούφια λόγια χωρίς αντίκρισμα.
Τώρα, διαβάζουμε ότι «η οπτική επένδυση της παράστασης επιχειρείται μέσα από την συναισθηματικά συνταρακτική συρραφή φιλμικών στιγμών από το έργο του Πιέρ Πάολο Παζολίνι «Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον».
Λυπάμαι, αλλά εδώ ο Παζολίνι χρησιμοποιείται ως αμπαλάζ. Δεν του πρέπει. Ο Παζολίνι δεν στολίζει τα πράγματα, οδυνάται γι’ αυτά.
Η παράσταση μου μοιάζει …ανορθογραφία… Και το Υπουργείο Πολιτισμού δεν θα ‘πρεπε να είναι ανορθόγραφο.
Καλησπέρα σας,
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ τίτλος «Δώς μοι τοῦτον τον ξένον», είναι απλώς ο τίτλος της παράστασης που επιλέχθηκε από την ομάδα καλλιτεχνών-δημιουργών και όχι από το ΥΠΠΟΑ. Οι τελευταίοι θέλησαν με αυτόν τον τρόπο να αποδώσουν ανάγλυφα την ουσία της παράστασής τους, την συνομιλία του θεϊκού με το ανθρώπινο, το πάντρεμα της παράδοσης με την σύγχρονη τέχνη. Αποτυπώνοντας, με αυτόν τον «ανορθόγραφο» ή «ανορθόδοξο» τρόπο, την αέναη σχέση του παλαιού με το νέο, το διαρκές ανακάτεμα της αρχαϊζουσας με την δημοτική μας γλώσσα.
Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με την απόδοση του ονόματος Γεώργιος Ραιδεστινός που συναντάται άλλοτε με –η- και άλλοτε με –ι- σε διάφορα παλαιότερα έγγραφα και αναφορές.
Με εκτίμηση,
Σόνια Χαραλαμπίδου
Creativa