 |
| Η Ευτυχία Ταλακούδη και ο Δημήτρης Λιάλιος. Φωτογραφία του συνθέτη (Μόναχο, μεταξύ 1907 και 1914) από την διατριβή. |
Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Η μουσικός της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης Ευτυχία Ταλακούδη (βιολί), μας έδωσε μιαν ανεκτίμητη διατριβή για τον ευρωπαίο συνθέτη από την Πάτρα Δημήτρη Λιάλιο.
Η Ευτυχία Ταλακούδη είναι γέννημα θρέμμα Θεσσαλονικιά. Σπούδασε μουσική στη Γερμανία και στην Αμερική, ταξίδεψε σε πολλά μέρη παίζοντας μουσική, ώσπου γύρισε πίσω όταν πήρε, επαξίως, τη θέση της στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης.
Αυτή η Σαλονικιά, λοιπόν, υποδεικνύει σε μας τους Πατρινούς τον Δημήτρη Λιάλιο, με ένα εμπεριστατωμένο πόνημα που περιλαμβάνει: βιογραφία, κατάλογο έργων, επιμελημένη έκδοση και ηχογράφηση έξι έργων για βιολί και πιάνο.
Η διατριβή αυτή, λοιπόν, παρουσιάζει το έργο και τη ζωή του συνθέτη Δημήτρη Λιάλιου (1869-1940) του οποίου η συμβολή στη νεοελληνική σύνθεση είναι εξαιρετικά σημαντική. Και η θέση του πια είναι υπεροχική, αφού παίζεται συχνά τόσο από τον μαέστρο Βύρωνα Φιδετζή, ο οποίος μας τον πρωτοφανέρωσε, αλλά και από μουσικούς που σπουδάζουν την μουσική δωματίου που έγραψε, κυρίως.
Είναι ο πρώτος νεοέλληνας συνθέτης της ηπειρωτικής Ελλάδας που έγραψε συμφωνικό έργο (Όνειρο μεσονυκτίου), μεγάλο χορωδιακό ορχηστρικό έργο (Missa pro Defunctis) και καλλιέργησε συστηματικά τα είδη της μουσικής δωματίου (4 κουαρτέτα εγχόρδων και τρίο με πιάνο). Έζησε και δημιούργησε στην Πάτρα, την Αθήνα και το Μόναχο. Η διατριβή αποτελεί μια ιστορικομουσικολογική μελέτη και βασίζεται κυρίως σε πρωτογενείς πηγές. Επιπλέον περιλαμβάνει ένα εκτελεστικό μέρος. Επικεντρώνεται στο βιολιστικό έργο του συνθέτη, το οποίο είναι μεγάλο και δεξιοτεχνικό. Στο πρώτο μέρος περιγράφεται η ζωή του συνθέτη χωρισμένη σε πέντε περιόδους. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει τον πλήρη και αναλυτικό κατάλογο των έργων του. Το τρίτο μέρος περιέχει την επιμελημένη έκδοση των έξι παρακάτω έργων για βιολί και πιάνο: Illusion, Mein Leid, Ballade no. 1, Ballade no. 2, Tanzballade no. 1 «Smyrna», Σονάτα σε Λα ελάσσονα, ενώ στο τέταρτο μέρος ακολουθεί η ηχογράφηση αυτών των έργων. Στο παράρτημα παρατίθεται το χρονολόγιο της καλλιτεχνικής δραστηριότητας του συνθέτη, με πολλά στοιχεία από τις πρωτογενείς πηγές.
Η Ευτυχία Ταλακούδη ήρθε σε επαφή με τα παιδιά του συνθέτη και αποκόμισε πολλά (υλικό και μαρτυρίες), που τα αξιοποίησε καταλλήλως στην διατριβή της.
Οι προσωπικές συναντήσεις της με την Έλσα Σκλαβούνου, όπως και με τα αδέλφια της, Μαρία Τζίνη και Γιώργο Λιάλιο, την κόρη της, Μαίρη Σκλαβούνου αλλά και τον σύζυγο της κόρης της, Werner Sturzenegger ήταν πολύτιμες για την ολοκλήρωση αυτής της διατριβής.
Η Ευτυχία Ταλακούδη μελέτησε το Μουσικό αρχείο του συνθέτη, που βρίσκεται στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη», κείμενα και επίσημα έγγραφα του οικογενειακού αρχείου του Δ. Λιάλιου, μια πλούσια αλληλογραφία του συνθέτη, με πλήθος ετερόκλητων πληροφοριών που τιθάσευσε με μαεστρία, προγράμματα συναυλιών της περιόδου 1887-1940, καθώς και κριτικές και άρθρα της ίδιας περιόδου.
Επίσης, η ερευνήτρια παραθέτει ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία και δικτυογραφία. Τέλος, παραθέτει και αρκετές φωτογραφίες από τη ζωή του συνθέτη.
Να σημειώσουμε, ακόμα, ότι με τα αποσπάσματα από κριτικές για το έργο του Λιάλιου στην Γερμανία, φαίνεται η μεγάλη απήχηση που είχε το έργο του στο εξωτερικό τον καιρό του.
Η Ευτυχία Ταλακούδη δεν παραλείπει να ευχαριστήσει πολλούς ανθρώπους, κυρίως μουσικούς, οι οποίοι συνέβαλαν στο σημαντικό τελικό αποτέλεσμα:
Γράφει η ίδια στον πρόλογο της διατριβής της:
«Τον επιβλέποντά μου, Δημήτρη Χανδράκη, ευχαριστώ για τις συμβουλές του ιδιαίτερα στην επιμέλεια της έκδοσης και την ηχογράφηση αλλά και για τη μεγάλη υποστήριξη που μου προσέφερε σε όλα τα πεδία καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπόνησης αυτής της διατριβής.
Τον Μίλτο Λογιάδη για την καθοδήγησή του στη σύνταξη του καταλόγου.
Τον Γιώργο Βράνο για τις πολύτιμες συμβουλές του στη σύνταξη του χρονολογίου.
Ευχαριστώ τον Γιώργο Δεμερτζή για τη μουσική του, την έμπνευση και την υποστήριξή του.
Ευχαριστώ την Αλίκη Ταλακούδη, τη Σούλα Μητακίδου, τη Δέσποινα Λάμπρου, τη Στέλλα Τσοτινού και τον Παναγιώτη Συμεωνίδη για τη συμβολή τους στην καταχώρηση των πρωτογενών πηγών και τη διαμόρφωση των κειμένων. Επίσης, ευχαριστώ τον Γιώργο Σακαλλιέρο, τον Θεόδωρο Κίτσο και τον Γιούλη Παπαδόπουλο για τις συμβουλές τους σε θέματα εφ’ όλης της ύλης, τον Δημοσθένη Φωτιάδη και τον Μιχάλη Παλαιολόγου για την πολύτιμη βοήθειά τους με λεπτομέρειες στη διαμόρφωση παρτιτούρας, τη Μυρτώ Ταλακούδη, τον Anthony Cannone, την Claudia Aquili και τον Φίλωνα Κτενίδη για τις μεταφράσεις των ξενόγλωσσων κειμένων, τη Βίκυ Μουρατίδου για τις διευκρινίσεις της στα νομικά κείμενα, τον Παναγιώτη Ανδριόπουλο για τις πληροφορίες σχετικά με την ιστορία και την πολιτιστική δραστηριότητα της Πάτρας, όπως και τους πιανίστες Νίκο Κυριόσογλου, Jean-Christoph Charron, Chien Lin Lu και Νίκο Ζαφρανά για τη σύμπραξή τους στις συναυλίες που πραγματοποιήσαμε με έργα του Δημήτρη Λιάλιου.
Ακόμα, ευχαριστώ θερμά τον Βασίλη Βαρβαρέσο για τη σύμπραξή του στην τελική ηχογράφηση, τον Γιώργο Παπαδόπουλο για την ηχοληψία, όπως και την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης για την ευγενική παραχώρηση της αίθουσας «Σόλων Μιχαηλίδης» για τις ανάγκες της ηχογράφησης.
Τέλος, ευχαριστώ τους γονείς μου, τον σύζυγό μου και τα παιδιά μου για την αγάπη τους, τη στήριξη και την υπομονή τους καθ΄ όλη τη διάρκεια της εκπόνησης αυτής της διατριβής».
Κι εμείς – και δη ως Πατρινοί – ευχαριστούμε από καρδιάς την Ευτυχία Ταλακούδη για την σπουδαία συμβολή της στην ανάδειξη ενός μεγάλου Πατρινού, ο οποίος παραμένει ακόμα μάλλον άγνωστος στην πόλη του.
Η Πάτρα θα έπρεπε εδώ και χρόνια να έχει κηρύξει πανστρατιά για την προβολή του έργου αυτού του ξεχωριστού συνθέτη του νεοελληνικού μας βίου, του οποίου το πολυσχιδές έργο κείται ενώπιόν μας πάντοτε προς ανακάλυψιν.
Ας ελπίσουμε ότι η πολύτιμη διατριβή της Ευτυχίας Ταλακούδη θα αποτελέσει το εφαλτήριο για μια πραγματική σπουδή στο έργο του, όχι μόνο των Πατρινών, αλλά κάθε ανθρώπου με ευαισθησία και αλήθεια μέσα του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου