Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2021

Ο ΕΝΟΠΛΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΤΟ 1821 ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΗΜΑΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ιεράρχης της παλαιάς Ελλάδος έκανε μία εισήγηση σε συνέδριο, με θέμα: «Η συμβολή της Εκκλησίας στον ένοπλο αγώνα του ΄21».

Η διατύπωση του τίτλου είναι προφανώς προβληματική, όπως και η όλη διαπραγμάτευση του θέματος.

Ο συγκεκριμένος μητροπολίτης προσπάθησε να μας πείσει πόσο ο κλήρος – και δη ο ανώτερος – συνέβαλε τα μέγιστα στον ένοπλο αγώνα κατά την Επανάσταση του 1821.

Πραγματικά δεν κατανοώ αυτή την πρεμούρα να αποδειχθεί η «συμβολή της Εκκλησίας στον ένοπλο αγώνα»!

Αυτό που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι το θυσιαστικό φρόνημα του κλήρου και όχι πόσους Τούρκους σκότωσαν, διότι για τον ιερέα το να σκοτώσει άνθρωπο είναι πτώση αναμφισβήτητη!

Ο μητροπολίτης μίλησε για «ένοπλο αγώνα αρχιερέων» και για το ότι «ο κλήρος αγίασε τα όπλα δημοσίως»!

Φυσικά τα τεκμήρια που προσκόμισε για να αποδείξει τα παραπάνω ήταν από άσχετα έως πολύ προβληματικά.

Ας θυμηθούμε τι λέει ο α­οί­δι­μος Πρω­το­πρε­σβύ­τε­ρος Κων­σταν­τί­νος Καλ­λί­νι­κος, στο περίφημο έρ­γο του Χρι­στι­α­νι­σμός και Πό­λε­μος, όπου γίνονται οι αναγκαίες διακρίσεις, τις οποίες δεν υποπτεύεται, κατά πως φαίνεται, ο εισηγητής μητροπολίτης:

«Ὁ Πα­πα­φλέσ­σας, ὁ Βρε­σθέ­νης Θε­ο­δώ­ρη­τος, ὁ Σα­λώ­νων Ἠ­σα­ΐ­ας, ὁ Ἀν­δρού­σης Ἰ­ω­σήφ, ὁ Τα­λαν­τί­ου Νε­ό­φυ­τος, ὁ Κα­ρύ­στου Νε­ό­φυ­τος, αὐ­τὸς ὁ μαρ­τυ­ρι­κώ­τα­τος ἐν τῇ πλή­ρει ἀν­δρι­κῇ του βλα­στή­σει Ἀθανά­σιος Διά­κος, ὁ ὠ­μό­τα­τα ὑ­πὸ τῶν κτη­νω­δῶν δη­μί­ων του σου­βλι­σθείς, ἀλ­λὰ μὲ ἐ­σπα­σμέ­νον τὸ ξί­φος εἰς τὴν τε­θραυ­σμέ­νην χεῖ­ρα του καὶ αἱ­μα­το­στά­ζου­σαν τὴν φου­στα­νέλ­λαν, ὅ­λοι ἐ­κεῖ­νοι οἱ ρα­σο­φό­ροι τῶν τε­λευ­ταί­ων μας χρό­νων οἱ φο­ρέ­σαν­τες εἰς τὸ σε­λά­χι τὸ γι­α­τα­γά­νιον καὶ ἀ­τρο­μή­τως τὸν Τοῦρ­κον ἀν­τι­με­τω­πί­σαν­τες, δὲν δύ­ναν­ται νὰ τε­θῶ­σιν εἰς τὴν αὐ­τὴν ἀ­κρι­βῶς μοῖ­ραν μὲ ἕ­ναν Ἀ­πό­στο­λο Ἰ­ά­κω­βον, μὲ ἕ­ναν Ἱ­ε­ρο­μάρ­τυ­ρα Κυ­πρια­νόν, μὲ ἕ­ναν Πρω­το­μάρ­τυ­ρα Στέ­φα­νον, μὲ ἕ­ναν Πα­τριά­ρχην Γρη­γό­ριον Ε΄ καὶ τοὺς συ­ναρ­χι­ε­ρεῖς του, οἵ­τι­νες ἀ­πῆλ­θον τοῦ κό­σμου τού­του τε­λει­ω­θέν­τες ἐν τῷ ἰ­δί­ῳ καὶ ὄ­χι τῷ ἀλ­λο­τρί­ῳ αἵ­μα­τι.
Οἱ προ­μνη­μο­νευ­θέν­τες εὐ­ερ­γε­τι­κώ­τα­τοι ὄν­τως ἄν­δρες, οἱ ἐξ ἀ­νάγ­κης μα­χαι­ρο­φο­ρέ­σαν­τες καὶ τουρ­κι­κὸν ἐκ­χύ­σαν­τες αἷ­μα, δὲν ἠμ­πο­ροῦν νὰ ἀ­νυ­ψω­θοῦν εἰς τὴν τά­ξιν τῶν ἁ­γί­ων, οἱ ἀ­εί­μνη­στοι τοῦ Εἰ­κο­σι­έ­να μας κλη­ρι­κοί, οἱ κα­τα­φυ­γόν­τες εἰς τὰ ὅ­ρη καὶ τὰς ὀ­πᾶς τῆς γῆς, ἀ­φοῦ ἄλ­λος τρό­πος ζω­ῆς δὲν τοῖς ὑ­πε­λή­φθη, δὲν ἐκ­προ­σω­ποῦν τὴν λευ­κὴν καὶ χι­ο­νώ­δη Χρι­στι­α­νι­κὴν τε­λει­ό­τη­τα...».  
Και σε άλλο σημείο του ίδιου έργου ο Κ. Καλλίνικος μας ξεκαθαρίζει «ὅ­τι, ὡς ὁ πρὸς αὐ­τά­μυ­ναν καὶ ἐξ ἀ­νάγ­κης φό­νος, οὕ­τω καὶ ἡ ἐν τοῖς δι­καί­οις πο­λέ­μοις αἱ­μα­το­χυ­σί­α σπί­λον ψυ­χι­κὸν ὅ­πως δή­πο­τε ἀ­πο­τε­λεῖ, ὁ δὲ ἀν­θρω­πο­κτο­νή­σας ἐν τῇ μά­χῃ, ἔ­στω καὶ κα­τα­ναγ­κα­σθεὶς ὑ­πὸ τῶν ἐ­πι­βού­λων, ἔ­στω καὶ πρὸς τὴν τῶν κοι­νῶν ὑ­πε­ρά­σπι­σιν, δὲν ἠμ­πο­ρεῖ νὰ τί­θε­ται, με­θ’ ὅ­λας τὰς εἰς αὐ­τὸν εὐ­γνω­μό­νως προ­σφε­ρο­μέ­νας ἐ­πι­γεί­ους τι­μάς, με­τα­ξὺ τῶν ἁ­γί­ων προ­σώ­πων τῶν πε­ρι­κο­σμούν­των τὴν πι­να­κο­θή­κην τῆς οὐ­ρα­νί­ου βα­σι­λεί­ας, βα­σι­λεί­ας πολ­λῶ ἰ­δα­νι­κω­τέ­ρας καὶ ἁ­γνο­τέ­ρας ἢ ἡ ἐν μέ­σῳ ἀ­γώ­νων καὶ σπα­ραγ­μῶν τό γε νῦν ἀ­να­πτυσ­σο­μέ­νην γη­ΐ­νην ζω­ήν».  

Ας θυμηθούμε ότι κατά την Εκκλησία στους φονείς συγκαταλέγονται και όσοι ακουσίως και παρά την θέλησή τους έγιναν αφορμή να φονευθεί κάποιος. Γι΄ αυτό και αυτοί επιτιμώνται υπό του σήμερον εορταζομένου Αγίου Γρηγορίου Νύσσης  δια του ε’ Κανόνος αυτού, σε εννέα χρόνια με αποχή από της θείας Κοινωνίας και είναι απόβλητοι της χάριτος της ιερωσύνης: «Το δε ακούσιον άγος συγγνωστόν μέν, ού μήν επαινετόν εκρίθη. Τούτο δε είπον ώστε δήλον γενέσθαι ότι, καν ακουσίως τις γένηται εν τω του φόνου μιάσματι, ως ήδη βέβηλον αυτόν υπό του άγους γινόμενον, απόβλητον ο Κανών ιερατικής χάριτος απεφήνατο. («Ήτοι όποιος φονεύση, καν στανικώς και ακουσίως, λαϊκός μεν ών, ου γίνεται ιερεύς, Ιερεύς δε ων, καθαι­ρείται», σχολιάζει ό άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης). 

Για το θέμα από θεολογικής απόψεως έχουν γραφτεί ικανά και σημαντικά. 

Θα ήταν καλό οι «εθνοπατέρες» κληρικοί της σήμερον να είναι πιο προσεκτικοί με το τι λένε για την συμβολή της Εκκλησίας στον ένοπλο αγώνα του ’21. Ας μην καταφεύγουν σε ανέξοδες κορώνες και σε ρητορικούς της δεκάρας για να αποδείξουν την συμβολή της Εκκλησίας στην Επανάσταση.

Η θυσία των κληρικών φτάνει και περισσεύει. Τα φονικά άρματα δεν πρέπει να τα κάνουμε «σημαία» όταν πρόκειται για τους κληρικούς.

Ξέρω ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μετριάσουν το λόγο τους οι «εθνεγέρτες». Μάλλον έξαρση αυτού του κενού περιεχομένου λόγου θα έχουμε, λόγω της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. 

Το σημειώνω μόνο για ιστορικούς λόγους.

6 σχόλια:


  1. Πολύ σωστή η επισήμανση. Το έθνος πρέπει να τους τιμά, και όχι η Εκκλησία, για την Εκκλησία δεν είναι παράδειγμα προς μίμηση. ¨
    όταν κάτι είναι απλά ανεκτό, δεν είναι άξιο προς μίμηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σε όλα τα κείμενα, που αναφέρονται στην Άλωση της Πόλης, το 1453, δεν αναφέρεται πουθενά ένοπλος αγώνας κληρικών. Αντιθέτως, πολλοί κληρικοί, με υψηλή αίσθηση διπλωματίας, κατάφερναν να ελευθερώσουν σκλαβωμένους Χριστιανούς. Διαβάστε π.χ. την επιστολή των ιερέων της Καλλιουπόλεως προς την Υψηλή Πύλη (Pertusi: La caduta di Costantinopoli: Le testimonianze dei contemporanei), όπου καλοπιάνουν την οθωμανική αρχή, για να απελευθερώσουν σκλαβωμένο πρωτοψάλτη. Και στον Συρόπουλο, που αναφέρεται στα γεγονότα μια δεκαπενταετία προ της Αλώσεως, στου οποίου το κείμενο παρελαύνουν όλες οι προσωπικότητες της Ορθοδοξίας (πολλές εκ των οποίων αγίασαν), δεν υπάρχει καμία νύξη για ένοπλη αντίσταση. Αν δείτε στον επίλογο, αυτοί που διαφώνησαν με την πράξη της Ενώσεως, αποσύρθηκαν σε μοναστήρια: δεν κάλεσαν τον λαό σε αντίσταση κατά των Οθωμανών. Αναφέρομαι σε Αγίους, όπως τον Μάρκο τον Ευγενικό και τον Γεννάδιο τον Σχολάριο. Η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση, και οι ιδέες της όπως μεταλαμπαδεύτηκαν σε λαό και κλήρο από τους λογίους της εποχής, _σίγουρα_ επηρέασε πολύ τις εθνοτικές ομάδες (μιλλέτια), όπου οι ιδέες περί ισότητας έφεραν κλήρο και λαό στην πρώτη γραμμή των μαχών. Αποδεκτό; Δεν μπορούμε να το κρίνουμε εύκολα...όμως, σίγουρα κάτι αλλάζει στην σχέση μεταξύ κλήρου και λαού στα χρόνια του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Ο κλήρος γίνεται φορέας εθνικιστικής ρητορικής, οπουδήποτε δημιουργούνται εθνοκράτη. Τον 15ο αιώνα δεν υπήρχε εθνικισμός: διαβάζοντας κείμενα της εποχής, εύκολα συμπεραίνει κανείς πως η αίσθηση εθνοτικής καταγωγής (ethnicity) δεν φανατίζει τον άνθρωπο για κάποια (δήθεν) ``συνέχεια'': είσαι ό,τι είσαι, και δεν χρειάζεται να αποδείξεις ότι κατάγεσαι από κάποιο μακρινό παρελθόν, διότι έχεις κάτι να πεις...Αντιθέτως, στις εθνογενέσεις (birth of national identity), έχουμε έναν ταλαιπωρημένο λαό (πολλές φορές διαφορετικών εθνοτικών ομάδων), που ενώνεται υπό μια εθνική ταυτότητα, ώστε να αποκτήσει αυτοδιάθεση και αναγνωρισιμότητα: είμαι Χ και είμαι φορέας του Χ αρχαίου πολιτισμού...(επειδή δεν έχω κάτι άλλο να επιδείξω, προς το παρόν, διαλέγω μια ιδεατή αρχαιότητα να με εκπροσωπεί).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Επιτέλους, μια πραγματικά Χριστιανική άποψη μακριά από τα δηλητηριώδη ανθη του Εθνικισμού και την μισαλλοδοξίας που δυστυχώς ανθούν ακομη στο Ελληνορθοδοξο γιγνεσθαι.
    Συγχαρητήρια κε Ανδριοπουλε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αγαπητέ κ. Ανδριόπουλε, θίγετε ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα. Δεν θα διαφωνήσω μαζί σας. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, κάνετε ένα μικρό «λαθάκι»: βάζετε στο ίδιο τσουβάλι μερικούς «εθνοπατέρες» ρασοφόρους των ημερών μας, με τους αγωνιστές ιερείς που έπεσαν στα πεδία των μαχών κατά την Επανάσταση. Και βέβαια ο αείμνηστος Καλλίνικος έχει δίκιο, αλλά ερωτώ, τον διαβάζει κανείς σήμερα; Επίσης, δες τε και τι γράφουν οι συγγραφείς του νέου βιβλίου της Γ΄ Λυκείου «Χριστιανική Ηθική και Ποιμαντική Θεολογία», τχ. Α΄, για την Εκκλησιαστική Εκπαίδευση• στην ενότητα 10. Βία και Πόλεμος. Στα τόσα πολλά που, εφέτος θα ακούσομε για τα 200χρονια από την Επανάσταση του 1821, από την πλευρά της Εκκλησίας, το συγκεκριμένο θέμα, ελπίζω να συζητηθεί με τη δέουσα προσοχή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Κωνσταντίνος Καλλίνικος:
    Μορφη! φωτισμένος θεολόγος πρωτοπρεσβύτερος χρηματίσας εν Manchester.
    Ο γραπτός του λόγος αμίμητος...
    Οι πραγματείες του"Πέραν του Τάφου"
    "Ο Χριστιανικός Ναός και τα Τελούμενα εν Αυτώ".. ευαγγέλια καλλιεπειας και στοχασμού!
    Τα κείμενα του"τεμάχια ελάσσονος τέχνης"σαγηνεύουν τον εραστή του Έλληνος Λόγου.
    Η επιβλητική του φυσιογνωμία σε ολίγες σπάνιες φωτογραφίες επιμαρτυρειται το "βιβλικόν βάρος" του ανδρός, που εκλέϊσεν άμβωνας και...άμβωνας, ενώ η πλειάδα των βαθυστοχαστων πραγματειων του, αποτελούν μνημεία Λόγου.. λογοτεχνικά αριστουργήματα..!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Αν δεν πάρει το καριοφίλι ο παπάς μήν περιμένετε φώς....

    ΑπάντησηΔιαγραφή