Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΝΙΚΟΣ ΣΚΑΛΚΩΤΑΣ ΚΑΙ Ο ΤΕΝΟΡΟΣ ΚΩΣΤΑΣ ΜΥΛΩΝΑΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ένας τενόρος από την Κερατέα! 

Με διεθνή καριέρα! 

Μα είναι δυνατόν; 

Κι όμως ο Κώστας Μυλωνάς (1889-1949) γεννήθηκε στην Κερατέα της Αττικής και κατέκτησε την Ευρώπη του Μεσοπολέμου με τη φωνή του και την τέχνη του. Επειδή η φωνή του έμοιαζε πολύ με του κορυφαίου Ιταλού τενόρου Καρούζο, επονομάστηκε «ο Kαρούζο της τσέπης» (The pocket Caruso).

Τέτοια ήταν η φήμη του ''Costa'' ώστε θρυλείται ότι στην Ολλανδία των δεκαετιών 1930 και ΄40 υπήρξε σύλλογος οπαδών του και δισκοπωλείο με το όνομα του! 

Το έργο του μεγάλο και πολυσχιδές. 

Εδώ εστιάζουμε στην σχέση του με τον μέγιστο Νίκο Σκαλκώτα. Μια σχέση μουσική που άνθισε στην Γερμανία. 

Ο φιλόπονος μουσικογράφος Θωμάς Ταμβάκος, που μας χάρισε την επίσημη δισκογραφία του Σκαλκώτα, γράφει για την πρώτη ηχογράφηση του Σκαλκώτα, που συνδέεται με τον Κώστα Μυλωνά: «Η επίσημη δισκογραφία του Σκαλκώτα ξεκινά το 1929, όταν ο 25χρονος συνθέτης ήταν ακόμη στο Βερολίνο, με την πρώτη κατά χρονολογική σειρά δ.ε. γραμμοφώνου σε δίσκο 78 στροφών και 10 ιντσών της γερμανικής εταιρείας Parlophon. Περιέχει την επεξεργασία και εναρμόνιση, άρα μπορεί να εκληφθεί ως νέα σύνθεση, της Δέσπως για φωνή και ορχήστρα με ερμηνευτή τον τενόρο Κώστα Μυλωνά και φίλο του, ήδη από το Ωδείο Αθηνών. Πριν από το 1929 δεν υπάρχει αναφορά για άλλο έργο ή συμμετοχή του Σκαλκώτα σε δίσκους γραμμοφώνου παρότι ο σπουδαίος τότε Κ. Μυλωνάς είχε έντονη δισκογραφική παρουσία στην ίδια δισκογραφική εταιρεία.» 

Βερολίνο 25 Μαρτίου 1931. 1η σειρά καθισμένοι από αριστερά: δύο κυρίες,
ο Νίκος Σκαλκώτας (με το παπιγιόν), ο τενόρος Κώστας Μυλωνάς (1889 - 1948),
 η σοπράνο Μαργαρίτα Πέρρα (1908 - 1984), το ζεύγος Ιωάννου Πολίτη,
ο Γερ. Παπαβασιλείου, ο Λύσανδρος Ιωαννίδης, η μητέρα της Πέρρα
(φωτογρ. Γερ. Παπαβασιλείου. Αρχείο ΑΕΜΘΤ)

Έχει ειπωθεί, αλλά νομίζω πως δεν έχει επιβεβαιωθεί, πως ο Νίκος Σκαλκώτας, ήταν αυτός που διηύθυνε το 1929 την ορχήστρα της Parlophone σε ηχογραφήσεις τραγουδιών των Καρρέρ, Σαμάρα, Λαυράγκα, Ξανθόπουλου, Χατζηαποστόλου, Θάνου, Νάλτσα, Wayne, Barthelemy και σε 4 δημοτικά (εναρμονίσεις Λάβδα και Σκαλκώτα) και ερμήνευσε ο διάσημος τότε στη Γερμανία, τενόρος Κώστας Μυλωνάς. 

Το 2008 κυκλοφόρησε μια σημαντική έκδοση του Δήμου Κερατέας, του Συνδέσμου "Χρυσή Τομή" Κερατέας και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ανατολικής Αττικής. Ενα CD ιστορικής και συλλεκτικής αξίας μαζί, με ηχογραφήσεις του τενόρου Κώστα Μυλωνά από την περίοδο 1925 - 1934, από δημοτικά τραγούδια έως αστικές μελωδίες και ιταλικές άριες. 

Συνυπάρχουν ο Χρήστος Χαιρόπουλος, ο Σπυρίδων - Φιλίσκος Σαμάρας, ο Νίκος Χατζηαποστόλου, ο Διονύσιος Λαυράγκας μαζί με άριες του Βέρντι και του Μασνέ. Το CD αυτό φέρνει τον Κώστα Μυλωνά στο προσκήνιο με εγγραφές από εξαιρετικά σπάνιους δίσκους 78 στροφών, προερχόμενους από το αρχείο του Στάθη Α. Αρφάνη. 

Στη συλλογή αυτή υπάρχουν και δυο δημοτικά τραγούδια που διασκεύασε και εναρμόνισε ο Νίκος Σκαλκώτας: «Η Δέσπω» και «Η Διαμαντούλα» και τα οποία ηχογραφήθηκαν με μία μέρα διαφορά στο Βερολίνο. Στις 18/3/1929 η "Δέσπω"¨και στις 19/3/1929 η "Διαμαντούλα". 

Συναντήθηκαν, λοιπόν, οι δυό τους στο δημοτικό τραγούδι και κατά πάσα πιθανότητα ο Σκαλκώτας είχε την ευκαιρία να ακούσει τα πρώτα δισκογραφημένα έργα του, έστω αυτές τις εναρμονίσεις. 

Ο Κώστας Μυλωνάς σπούδασε αρχικά στο Ωδείο Αθηνών, όπως και ο Νίκος Σκαλκώτας. Σπούδασε και Βυζαντινή Μουσική με τον περίφημο Κωνσταντίνο Ψάχο, ο οποίος, εκτός των άλλων, κατέγραφε ή και εναρμόνιζε δημοτικά τραγούδια. Μάλιστα, ο Μυλωνάς τραγούδησε σε συναυλία του Ωδείου και την Πατρινιά, δημώδες από την συλλογή του Ψάχου, κι έτσι αιτιολογείται η αδυναμία του στο είδος των δημοτικών τραγουδιών. Πήρε απολυτήριον δίπλωμα σολίστ εις την μονωδίαν με άριστα και χάλκινο μετάλλιο Ανδρέα και Ιφιγένειας Συγγρού. Το χρυσό δόθηκε στον Νίκο Σκαλκώτα το 1920. Εκείνη τη χρονιά (1920) ο Κ. Μυλωνάς έφυγε με υποτροφία του Ωδείου Αθηνών για την Ιταλία και δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα. Ενταφιάστηκε στο Hendon Cemetery & Crematorium στο βόρειο Λονδίνο. 

Αντιθέτως, ο Σκαλκώτας έφυγε κι αυτός για την Γερμανία, όπου συναντήθηκε μουσικά με τον Κ. Μυλωνά, αλλά επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου και πέθανε. Μήπως και ο Σκαλκώτας δεν ασχολήθηκε σοβαρά και δημιουργικά με το δημοτικό τραγούδι; 

Και οι δύο πέθαναν την ίδια χρονιά: το 1949. Τον Μάρτιο ο Μυλωνάς, τον Σεπτέμβριο ο Σκαλκώτας.

Αλλά στη σχέση των δύο θα επανέλθουμε σύντομα με νέα στοιχεία. 

Ακούστε την "Διαμαντούλα" των Σκαλκώτα - Μυλωνά εδώ.