ΗΛΙΑΣ ΜΗΝΙΑΤΗΣ "ΔΙΔΑΧΑΙ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ" (1716) - ΜΙΑ ΠΟΛΥΤΙΜΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ "ΑΡΤΟ ΖΩΗΣ"

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ο εορτασμός των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 θα έπρεπε να έχει ως κύριο σκοπό την ανάδειξη του πνευματικού βίου της Τουρκοκρατίας, που παρουσιάζει σημαντικά επιτεύγματα. 

Αυτή η πνευματική παραγωγή της Τουρκοκρατίας είναι σχεδόν άγνωστη στους πολλούς, καθώς περιορίζεται στους ειδικούς. Η σχετική έρευνα έχει προχωρήσει πολύ τα τελευταία χρόνια και είναι κρίμα όλος αυτός ο πλούτος να μένει στην αφάνεια. 

Γι’ αυτό αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στον Σταύρο Ζουμπουλάκη, ο οποίος μόλις προέβη, από τον "Άρτο Ζωής" που επιδέξια διευθύνει, σε μια πολύτιμη έκδοση: «Ηλίας Μηνιάτης: Διδαχαί και Λόγοι». 

Οι "Διδαχές και Λόγοι" εκδόθηκαν στη Βενετία το 1716, και γνώρισαν έκτοτε αλλεπάλληλες επανεκδόσεις σε όλη τη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα. Με την παρούσα έκδοση επιστρέφουμε στο κείμενο του 1716, δηλαδή στην πλησιέστερη προς τα χαμένα αυτόγραφα του συγγραφέα μορφή "Διδαχών", απαλλαγμένη από τις επεμβάσεις και αλλοιώσεις των μεταγενέστερων επιμελητών και εκδοτών. Η νέα έκδοση, εκτός από την εκτενή εισαγωγή της φιλολογικής επιμελήτριας Τασούλας Μαρκομιχελάκη και το αναλυτικό Γλωσσάριο, περιέχει και τρεις ακόμη λόγους του Μηνιάτη που δεν είχαν συμπεριληφθεί στην πρώτη έκδοση της Βενετίας. 

Η Τασούλα Μαρκομιχελάκη, Επ. Καθηγήτρια στην Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ., στον πρόλογό της ευχαριστεί δικαίως τον εμπνευστή της έκδοσης Σταύρο Ζουμπουλάκη, ο οποίος στήριξε όλη την πορεία της. 

Να πούμε ότι όσο ζούσε, ο Μηνιάτης δεν είχε εκδώσει κανένα από τα συναρπαστικά κηρύγματά του, που τα συνέθεσε όλα σε γλώσσα δημώδη προκειμένου να στηριχθεί ο λαός έναντι των εξισλαμισμών και της Καθολικής προπαγάνδας. Το έργο αυτό είχε την πρόνοια να το πραγματοποιήσει ο πονεμένος πατέρας του αμέσως μετά τον θάνατο του γιου του. 

Ο Ηλίας Μηνιάτης γεννήθηκε στην "πόλη Κεφαλληνίας" το 1669, και ήταν ένας από τους έξι γιους του πρωτόπαπα Φραγκίσκου• μορφώθηκε στην ελληνική Φλαγγίνειο Σχολή της Βενετίας, και απεβίωσε στα σαράντα πέντε του χρόνια, ως επίσκοπος Κερνίκης και Καλαβρύτων. Έζησε μια ζωή σύντομη, αλλά γεμάτη ταξίδια και σημαντικές γνωριμίες, διαβάσματα και μελέτη, μα και αγωνία για τον βιοπορισμό• ζωή που καθορίστηκε από την επτανησιακή καταγωγή του και από τις σχέσεις του με τους φιλενωτικούς κύκλους, οι οποίες ευθύνονται για την καχυποψία και την επιφυλακτικότητα που τον ακολουθούν ενίοτε μέχρι τις μέρες μας• ζωή που σφραγίστηκε από τη διδασκαλία και το κήρυγμα, για τα οποία γνώρισε, νεότατος ήδη, την αποδοχή τόσο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που τον ανέδειξε σε επίσημο ιεροκήρυκα του, όσο και του φιλακόλουθου λαού, που του έδωσε τον χαρακτηρισμό «νέος Χρυσόστομος». 

Η Τασούλα Μαρκομιχελάκη, με τρόπο λεπτομερή και συστηματικό, μας δίνει τον βίο του Μηνιάτη και την ανάδειξή του σε μέγιστο ιεροκήρυκα της εποχής. 

Όσον αφορά το έργο εξετάζει: 

- Ορολογία, δομή και θέματα 

- Γλώσσα και ύφος 

- Πηγές και επιρροές 

- Απηχήσεις και πρόσληψη 

- Η εκδοτική ιστορία του βιβλίου 

- Η παρούσα έκδοση 

Οι 800 σελίδες του βιβλίου αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη του Γένους. 

Ο απροκατάληπτος αναγνώστης, πέρα από τις όποιες ενστάσεις του λόγω «εκκλησιαστικότητας» του βιβλίου, θα δει ότι στην «σκοτεινή» περίοδο της Τουρκοκρατίας εβλάστησαν ρήτορες, συγγραφείς, τεχνίτες του λόγου απαράμιλλοι, που διέσωσαν και στερέωσαν τον «έλληνα λόγο», αλλά και την Ορθοδοξία σε καιρούς δυσχειμέρους.