ΘΕΙΑ ΜΕΤΑΛΗΨΗ ΣΕ ΚΑΙΡΟΥΣ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ, ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΛΑΒΙΔΕΣ, ΑΠΟΧΗ Ή ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ;

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

mikropragmata.lifo.gr

Η πανδημία του κορωνοϊού έχει κινητοποιήσει τις Ορθόδοξες Εκκλησίες με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Η αντιμετώπιση του πρωτοφανούς φαινομένου ποικίλλει.

Πολύς ο λόγος που γίνεται για τον τρόπο της Θείας Κοινωνίας, ειδικά, μάλιστα, μετά την απαγόρευση της από συγκεκριμένες κυβερνήσεις.

Οι Μητροπολίτες ευρωπαϊκών χωρών, που ανήκουν  στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, έλαβαν ρητή κυβερνητική απόφαση σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται η Θεία Μετάληψη, αλλά και η διανομή αντιδώρου. Γερμανία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ελβετία, υπάγονται σ’ αυτή την απαγόρευση. Εκεί δεν υπάρχουν περιθώρια μη συμμόρφωσης των Ορθοδόξων με τις αποφάσεις του κράτους.

Στην Αυστρία ο τοπικός Μητροπολίτης Αρσένιος εφήρμοσε την αρχαία πρακτική της Εκκλησίας, δηλ. την Θεία Μετάληψη χωρίς τη χρήση λαβίδας. Ο εμβαπτισμένος άρτος στον οίνο που λαμβάνει απευθείας στο στόμα του ο πιστός, είναι ο αρχαίος τρόπος της Θ. Μετάληψης, τον οποίο προτείνουν ως παραδοσιακό και ασφαλή συνάμα, πολλοί θεολόγοι.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος εισήγαγε την χρήση ατομικής λαβίδας, μια πρακτική που επικρίθηκε και δεν έτυχε συνολικής εφαρμογής από τους ιεράρχες της Αμερικής.

Ο Μητροπολίτης Γερμανίας Αυγουστίνος προέτρεψε τους πιστούς να κάνουν υπομονή και να μην κοινωνούν, μέχρι να ανακληθεί η προσωρινή απόφαση της κυβέρνησης. Δεν θέλησε να εφαρμόσει κάποια από τις λύσεις που προτείνονται. Θεώρησε προτιμότερη την αποχή.  

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην πρόσφατη Σύνοδο στο Σαμπεζύ της Γενεύης, αποφάσισε πως το μυστήριο της Θ. Ευχαριστίας είναι αδιαπραγμάτευτο και δεν μπορεί να αλλάξει ο τρόπος μετάδοσής του. Μπορεί, όμως, κάποια Μητρόπολη να εφαρμόσει προς καιρόν κάποια εκκλησιαστική οικονομία, όπως λέγεται, πάντοτε σε συνεννόηση με το Φανάρι.

Ίσως οι πλέον ...πρωτότυπες και ασυνήθιστες, ταυτόχρονα, πρακτικές, εφαρμόζονται στο Πατριαρχείο Αντιοχείας και στο Πατριαρχείο Μόσχας.

Σε εγκύκλιο του Πατριάρχου Αντιοχείας Ιωάννη, ήδη από την αρχή της πανδημίας, έγινε λόγος για ατομική Θ. Κοινωνία, αποσυνδεδεμένη από την συμμετοχή στην Θεία Λειτουργία: 

"Προκειμένου να μην στερηθούν οι πιστοί την Θεία Ευχαριστία, κάθε ενορία ορίζει συγκεκριμένες ώρες για ατομική Κοινωνία σε όσους επιθυμούν να την λάβουν. Οι ιερείς προσφέρουν την κοινωνία επίσης σε όσους την χρειάζονται, όπως οι ασθενείς και οι ηλικιωμένοι στα σπίτια τους".

Η Ρωσική Εκκλησία συνέχισε κανονικά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού, αλλά με τρόπους που εφηύρε προκειμένου να συμμορφώνεται προς τις υποδείξεις των υγειονομικών αρχών. 

Το Πατριαρχείο Μόσχας, με ανακοίνωσή του, έδωσε οδηγίες προς τους κληρικούς και για τον τρόπο που θα κοινωνούν πλέον τους πιστούς. Επικαλείται την ιστορική πρακτική της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε συνθήκες επιδημιών, παραπέμποντας στον Σ.Β. Μπουλγκάκοφ (Εγχειρίδιο για τους ευλαβείς κληρικούς της Εκκλησίας), αλλά και στο «Πηδάλιον», δηλαδή στην ερμηνεία του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου στον ΚΗ’ κανόνα της ΣΤ' Οικουμενικής Συνόδου.

Η «παραδοσιακή» Εκκλησία της Ρωσίας δεν διστάζει να εφαρμόσει την εξής πρακτική: Οι ιερείς απολυμαίνουν σε οινόπνευμα (αλκοόλ) τις λαβίδες κατά τη διάρκεια της Θ. Κοινωνίας, μετά από κάθε πιστό που κοινωνά. Επιπλέον, οι λαϊκοί δεν σκουπίζουν τα χείλη τους στο κοινό για όλους μάκτρο, αλλά σε ξεχωριστά μαντήλια τα οποία έπειτα καίγονται. Οι μεταλαμβάνοντες δεν ασπάζονται το Άγιο Ποτήριο.

Ενδιαφέρον, επίσης, είναι το γεγονός ότι η Ρωσική Εκκλησία αποφάσισε να αυξήσει την ποσότητα της Θείας Κοινωνίας στους πιστούς για να σκοτώσει τον κορωνοϊό, λόγω του αλκοόλ που εμπεριέχεται σε αυτήν! Μια άποψη η οποία ελέγχεται επιστημονικώς. Κι ακόμα αποφάσισε πως το κρασί για τη Θεία Κοινωνία θα εμφιαλώνεται σε σκεύη μιας χρήσης. 

Όλα τα παραπάνω μας φέρνουν ενώπιον μιας νέας πραγματικότητας στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία μετά την παρέλευση του κορωνοϊού θα πρέπει σοβαρά να συζητήσει τον τρόπο μετάδοσης της Θ. Κοινωνίας στις μέρες μας, γιατί μπορεί να πάμε πια και στην εποχή του ΜΗ κοινού ποτηρίου! Η θεολογική πρόκληση είναι μεγάλη!

Είναι πολύ χαρακτηριστική θέση του Μητροπολίτη Νιγηρίας Αλέξανδρου, ο οποίος υπηρετεί στην Αφρική πάνω από 20 χρόνια και τώρα έρχεται αντιμέτωπος με την πανδημία του κορωνοϊού.

Υποστηρίζει πώς και στον τρόπο μετάδοσης της Θ. Κοινωνίας «μπορούμε να διακινδυνεύσουμε κάτι το νέο με την προϋπόθεση ότι έχουμε την θέληση και την αντοχή να πορευθούμε στο σκοτάδι και στην αβεβαιότητα. Αυτοί που τολμούν και βγαίνουν από τα τείχη είναι οι πραγματικοί ηγέτες της εκκλησιαστικής κοινότητας. Είναι εκείνοι που δεν προσπαθούν να κάνουν το παρόν βιώσιμο, αλλά εκείνοι που αγωνίζονται να κάνουν το μέλλον εφικτό, πραγματικότητα. 

Ας συνειδητοποιήσουμε ότι σαν πνευματικοί ηγέτες κάποιας κοινότητας, επισκοπής ή ενορίας, δεν έχουμε χρέος στο χθες ούτε και στο σήμερα. Το χρέος μας είναι στο αύριο, στο όραμα μιάς δυναμικής, ζώσας, περιεκτικής και ευαίσθητης στα ανθρώπινα Εκκλησίας, που μαθαίνει να ζει και στο περιθώριο για να μπορεί να αγκαλιάσει και τους πιο αδύναμους στην πίστη και ευάλωτους αδελφούς. Είναι καιρός να τολμήσουμε να βγούμε από τα τείχη της πόλης...»

Πάντως στις μέρες κορωνοϊού φαίνεται πως οι Ορθόδοξες Εκκλησίες υπέκυψαν στην λογική του ...αυτοσχεδιασμού.

Το βίντεο που ακολουθεί είναι λίαν εύγλωττο! Ο ισχυρός άνδρας της Ρωσικής Εκκλησίας, μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων, μετάδιδει την Θ. Κοινωνία απολυμαίνοντας την λαβίδα μετά από κάθε πιστό.